Obrazy na stronie
PDF
ePub

retur. Posset etiam fieri ut illud hæreticum tanquam verum fidei dogma a tota Ecclesia credendum definiret. Posset denique ita esse affecta, ut illud hæreticum respueret statim atque constaret ei cæteras omnes suæ communionis ecclesias in hoc a se dissentire. Absit certe ut hoc totum fieri posse negaverim, si de re in se absolute spectata, et seorsim a promissis disputetur! Sed hæc promissionis vocibus minime aptari possunt. Neque enim promittitur tantummodo Christum futurum esse cum Ecclesia credente: futurus promittitur Christus cum Ecclesia docente. Euntes docete:... et ecce ego vobiscum sum. Unde liquet (nisi forma a Christo indita corrumpatur) Christum semper affuturum esse Petro in sua sede docenti omnes gentes, ne fides ejus deficiat in confirmandis fratribus, qui sunt omnium gentium episcopi. Non sufficit igitur, ad promissionem implendam, ut sedes apostolica semper recte credere velit, et recte credat intra se. Insuper oportet ut semper gentes recte doceat, et fratres confirmet. Profecto autem indefectibilitas in recte docendo gentes, et in confirmando fratres episcopos, id totum adstruit quod Transalpini temperatæ sententiæ studiosi infallibilitatis nomine petunt.

2o In promissis Christi fides promittitur Petro, sive sedi apostolicæ, ita ut in docenda recta fide nulla vel tantula intermissio admitti possit. Et ecce ego vobiscum sum OMNIBUS DIEBUS USQUE AD CONSUMMATIONEM SECULI. Nulla igitur dies erit, in qua hæc forma a Christo indita corrumpi vel tantulum alterari possit. Omnibus diebus usque ad consummationem sæculi, ne uno quidem excepto die, vel minutissimo temporis puncto, Christus aderit Petro in sua sede docenti gentes; ne fides ejus deficiat, atque ut fratres episcopos confirmet in recta fide.

Cave igitur ne contra promissum dixeris, sedem Petri aliquando definire posse aliquid hæreticum a tota Ecclesia credendum, abcissis a sua communione omnibus aliis ecclesiis quæ ab ipsa dissentirent. Ne dixeris hanc sedem nihilo tamen minus nunquam fore schismaticam et hæreticam, eo quod simul atque suum errorem adverteret, hujus pœniteret eam; imo ipsa palam hunc suum errorem detestaretur, et Ecclesiæ catholicæ obtemperans dicta negaret, et affirmaret negata. Enim vero, in ea suppositione, Christus Petro in sua sede gentes docenti non adesset omnibus diebus usque ad sæculi consummationem. Sed contra, per tot dies Christus abesset ab apostolica sede perperam docente, quot essent dies in quibus hæc sedes aliquid hæreticum a tota Ecclesia credendum definiret.

Neque certe Christus adesset ut fides Petri nunquam in sede deficiens fratres confirmaret. Etenim, in suppositione a Meldensi facta, id verum non esset; imo Christus a capite et centro Ecclesiæ aliquid hæreticum definiente tum temporis procul abesset. Tantummodo verum esset Christum, post aliquod absentiæ intervallum, reversurum esse, ut hæc sedes docilis, et commissi erroris pœnitens, a fratribus ipsa confirmaretur. Tum sane non capitis præeminentis munere, sed membri inferioris ac subditi, et quidem corripiendi officio fungeretur. Tum forma toti Ecclesiæ corpori a Christo indita interrumperetur. Quod ex confesso supponi nefas est.

Luce vero meridiana clarius est hane commentitiam promissionis interpretationem verbis Christi aptari non posse. Enimvero Christus duo dixit, quæ sibi mutuo perfectissime congruunt: alterum est, quod Petrus sit petra supra quam fundata Ecclesiæ moles æternum sit inconcussa: alterum est quod Petrus factus petra immobilis, et in fide indeficiens, fratres sit confirmaturus. Porro Ecclesia huic fundamento superstructa non potest esse in fide docenda firmior, quam fundamentum quo facta est firma; neque fratres possunt esse in fide definienda firmiores, quam Petrus a quo confirmandi sunt. Itaque promissioni repugnat, ut fundamentum in fide docenda deficiens a mole superstructa firmetur, et ut Petrus aliquid hæreticum definiens a fratribus ad veram fidem revocetur.

Neque unquam in sua pollicitatione dixit Christus: Euntes docete omnes gentes : quod si a fundamento, capite et centro docendæ fidei paulisper abfuerim, quam primum revertar at vero si, me absente, Petri fides in ejus sede deficiat, nec fratres confirmet, imo illos in errorem trahat aliquid hæreticum a tota Ecclesia credendum definiendo; brevi mora ad hanc sedem rediero, ut ab aliis ecclesiis emendata patiatur se a fratribus confirmari. Non sic Christus, non sic; sed absolute pronuntiat se affuturum omnibus diebus, ne excepto quidem vel tantulo temporis puncto, usque ad consummationem sæculi, cum capite et cum membris; ita ut caput capitis, et membra membrorum munere rite fungantur; ita ut membra subjaceant, et caput præemineat; ita ut corpus episcoporum recte doceat, et apostolica sedes indeficienti fide fratres confirmet.

Itaque si verba promissionis, absque ulla cavillatione, aut verborum contorsione, perpendas, evidentissime constabit, 4° fidem quæ in hac sede nunquam defectura est, esse fidem in docendo

gentes, et in confirmando fratres episcopos ; 2° hanc » a nostris majoribus cognita, discussa, refutata

fidem nunquam esse defecturam, ut ne ulla quidem unius diei metuenda sit intermissio. Unde liquet Petrum omnibus diebus ita fratres confirmaturum, ut nullo vel minimo temporis puncto ipse indigeat ab illis confirmari, nedum revocari ab hæretica doctrina ad fidem catholicam.

Si hæc sedes aliquid hæreticum a tota Ecclesia credendum definiret, periret sane tum temporis in hac sede vera fides, saltem in docendo; periret unitas docendæ fidei, cujus vinculum abrumperetur. Atqui unitas quam maxime in eadem fide docenda consistit. Ergo periret unitas. Hinc ca sedes dissentientes ecclesias excommunicaret, et percuteret anathemate. Hinc cæteræ omnes ecclesiæ, ne aliquid hæreticum credendum ut fidei dogma amplecterentur, cogerentur ab ea sede desciscere, eamque gravissime monerent, ut quamprimum resipisceret.

Neque cum Meldensi dicas eam sedem tunc itave fore affectam, ut falsum dogma bono animo et veniali errore amplecteretur, atque ut aliarum ecclesiarum monita docili mente susciperet. Sic enim hæc sedes circa fidem definire consuevit, ut minime parata sit palinodiam decantare, et ejurare sententiam solemni ritu emissam. Imo ita sibi ipsi constat, ut sua judicia retractare nolit. Audi Zozimum, Africanæ huic percelebri Ecclesiæ scribentem' «Quamvis patrum traditio apostolicæ sedi > auctoritatem tantam tribuerit, ut de ejus judi»cio disceptare nullus auderet.... tantam enim huic apostolo (Petro) canonica antiquitas per sen» tentias omnium voluit esse potentiam, ex ipsa » quoque Christi Dei nostri promissione, ut et »ligata solveret, et soluta vinciret; par potestatis » data conditio in eos qui sedis hæreditatem, ipso » annuente, meruissent... Cum ergo tantæ auc» toritatis Petrus caput sit,... non latet vos, sed »nostis, fratres charissimi, et quemadmodum sa» cerdotes scire debetis: tamen cum tantum nobis » esset auctoritatis, ut nullus de nostra possit re» tractare sententia, nihil egimus, quod non ad » vestram notitiam nostris ultro litteris referre» mus, etc. » Gelasius vero, Zozimi vestigiis incedens, ita loquebatur 2: « Numquidnam licet nobis » a venerandis patribus damnata dissolvere, et >> ab illis excisa nefaria dogmata retractare? Quid » est ergo quod magnopere præcavemus, ne cu» juslibet hæresis semel dejecta pernicies ad exa» men denuo venire contendat? Si quæ antiquitus

'Epist. x, ad conc. Carthag. Conc., tom. II, pag. 1572. 'Epist. v, ad Honor. Dalm. Ep. Conc., tom. IV, pag. 1172.

» sunt, restauranda nitamur. Nonne ipsi nos, » quod absit, et quod nunquam catholica patietur » Ecclesia, adversariis veritatis universis contra nos » resurgendi proponimus exemplum?... Numquid » aut sapientiores illis sumus, aut poterimus firma » stabilitate constare, si ea quæ ab illis consti» tuta sunt subruamus? » Ita Gelasius contra Pe

lagianos in Dalmatia repullulantes, et a sede apostolica absque generali concilio damnatos. Neque vero dicas Gelasium hic loqui de catholica Ecclesia. Nam luce clarius est eum loqui de apostolica sede, quæ, juxta vulgarem ipsius sedis locutionem, appellatur nomine catholicæ Ecclesiæ. De arbitrio tamen libero, et gratia Dei, inquit Hormisdas ad Possessorem, quid romana, hoc est catholica, sequatur et asseveret Ecclesia, licet in variis libris, etc. Nec temere ita locuti sunt veteres Patres, siquidem aliquatenus tota est Ecclesia in centro suæ communionis, ut lineæ in centro circuli conveniunt. Hanc vero æquabilitatem immotam, et variare nesciam sibi arrogat hæc sedes; unde absurdum esset dicere hanc sedem ita esse affectam ut dogmata a se definita ejuratura sit, si aliæ omnes ecclesiæ judicent eam definivisse aliquid hæreticum. Dogmata a se definita dissolvere et retractare nescit. Neque fas est ut doctrina ab hac sede damnata ad examen denuo venire contendat... Id nunquam catholica patietur Ecclesia; quippe quæ numquam a suo capite ac centro disjungitur. « Neque id mirum tibi sit. Nam patrum traditio, » et canonica antiquitas, juncta Christi promissis, » apostolicæ sedi auctoritatem tantam tribuerunt, >> et tantam voluerunt esse ejus potentiam, ut de » ejus judicio disceptare nullus auderet, et nullus » de illius possit retractare sententia. » Zozimo autem atque Gelasio concinentem Agathonem audire est, dum legatos ad sextum generale concilium mittit : « Fidei confessionem, inquit 2, >> offerre debeant, non tamen tanquam de incertis » contendere, sed ut certa atque immutabilia com>> pendiosa definitione proferre. » Superius vero ita scriptum legimus3: « In quantum eis duntaxat » injunctum est, ut nihil profecto præsumant au» gere, minuere vel mutare, sed traditionem hu»jus apostolicæ sedis, ut a prædecessoribus apos» tolicis pontificibus instituta est, sinceriter enar>> rare. » Sic fuit ab initio; sic ad finem usque futura est hæc sedes. Unde sibi ipsi aperte illudit Mel

[blocks in formation]

densis, dum in eo ultimum Ecclesiæ præsidium ponit, nempe quod si caput atque centrum in fide docenda pereat, brevi reviviscet; quod si erret circa fidem, suos errores docili animo quamprimum ejurabit. Hanc docilitatem, inferioribus congruentem et necessariam, quasi alienam a se mater ac magistra Ecclesia procul depellit.

Ea igitur domini Bossueti Meldensis episcopi opinio evidentissime repugnat, tum vocibus promissionis a Christo facta; tum etiam universæ traditioni, ut infra demonstrabitur; tum denique ipsi docilitatis animo quem sedi apostolicæ male tribuit, et quem ipsa procul a se amandat.

Itaque de hoc commento recte dici potest, hoc ipsum quod Augustinus Juliano exprobavit « Mira sunt quæ dicitis, nova sunt quæ dicitis, » falsa sunt quæ dicitis: mira stupemus, nova » cavemus, falsa convincimus. »

Sed hæc est quam maxima utilitas hujus controversiæ, Tornacensem inter et Meldensem episcopos, quod ex eorum propositionibus conflari possit invictum pro sede apostolica argumentum. Major a Tornacensi stabilitur; minorem tuetur Meldensis; conclusio nostra est, neque potest declinari.

Indefectibilitas fidei in sede apostolica (si sit vera et nunquam intermissa in docendo indefectibilitas), inquiebat Tornacensis, ipsissima est quam temperata Transalpinorum schola adstruere studet, sub alio minus mitigato infallibilitatis nomine. Atqui indefectibilitas fidei in hac sede, reponebat Meldensis, a nemine docto et catholico negari potest.

Ergo, inquimus, hoc donum a Deo promissum, quod Cisalpini indefectibilitatem vocant, Transalpini vero infallibilitatis nomine appellari volunt, a nemine docto et catholico negari potest.

CAPUT IX.

Iterum refellitur Meldensis opinio.

Triplex assignatur explicatio hujus oraculi Rogavi pro te, Peire, ut non deficiat fides tua; et tu aliquando conversus, confirma fratres tuos. Prima explicatio spectat solam Petri personam, ita ut Christus ei promiserit, post acceptum Spiritum sanctum, fidem nullo temporis intervallo defecturam. Eo sensu Augustinus hunc locum interpretatus est, dum dixit 2: « Quando rogavit ergo ne

Cont. Jul., lib. ш, cap. ш, n. 9; tom. x.

2 De Correp. et Grat, cap. vin, n. 17; tom. x.

» fides ejus deficeret, quid aliud rogavit, nisi ut » haberet in fide liberrimam, invictissimam, per» severantissimam voluntatem? »>

Secunda explicatio spectat universalem Ecclesiam, quæ supra indeficientem Petri fidem, tanquam inconcussum fundamentum posita erat. Hunc sensum Patres passim amplexi sunt. Quid enim magis est consentaneum, quam intelligere de arce superexstructa, hoc idem quod de arcis fundamento promissum est, quando quidem promissio fundamento facta, fundamentum non spectat nisi in ordine ad arcem fundatam.

Tertia explicatio spectat sedem apostolicam, in qua Petrus æternum sedet, et in fide docenda nunquam deficit. Porro hic sensus tanta testium nube inculcatur, ut singulæ traditionis pagina quae sedis hujus primatum asserunt, illud Christi oraculum sic interpretentur. Neque certe quisquam vere catholicus, si forte abnormes quosdam criticos exceperis, hanc textus sacri interpretationem respuere ausus est. Ipse Meldensis ultro fatebatur hunc esse germanum hujus loci sensum, quem tota traditio ratum habuit.

Quinetiam patet hunc sensum præ cæteris duobus litteræ accommodari. Enimvero petitio Christiangustos vitæ Petri fines excedebat, siquidem in confesso est apud omnes, Christum hic orasse protuenda in persecutionum procellis Ecclesia. Quod si petivisset solummodo Ecclesiæ incolumitatem quamdiu Petri persona viveret, vana fuisset hæc petitio: igitur constat hanc petitionem spectare perpetuam Ecclesiæ formam, fratresque a Petro confirmandos ad finem usquesæculi ne portæ inferi prævaleant. Interpretatio autem quæ universalem Ecclesiam spectat, eo sensu verissima est, ut jam dixi, quod ea quæ de soliditate fundamenti dicuntur, procul dubio dicta censentur in ordine ad firmandam arcem, quæ hoc fundamento nititur. Sed aliud est quod Christus loquatur de fundamento in ordine ad arcem fundatam; aliud est quod loquatur de arce fundata, non de fundamento. Verum quidem est Christum loqui de fundamento in ordine ad arcem fundatam : sed falsissimum est Christum non loqui directe, expresse, et immediate de fundamento, cujus firmitas arcem ipsa firmam faciet. Itaque hæc Christi verba directe et formaliter exprimunt futuram fundamenti firmitatem; arcis vero fundatæ firmitas est tantum finis, propter quem firmitas fundamenti promittitur : unde patet sensum, qui sedem apostolicam spectat, esse præ aliis textui proprium et accommodatum.

Quibus positis, brevis erit et expedita nostra contra Meldensem argumentatio.

Ex confesso ultimus hic sensus litteræ congruit; imo, ut jam demonstratum, congruit præ utroque alio, et a tota traditione confirmatur.

Atqui, ex confesso, uterque alius ille sensus, juxta vocum tenorem, enuntiat fidem quæ nullo temporis puncto defectura est.

Ergo a pari ultimus ille sensus, juxta vocum tenorem, enuntiat fidem quæ nullo temporis puncto defectura est.

Quando hæc verba interpretantur de persona Petri, non hæc ita intelligunt, ut dicant Petri personam post acceptum Spiritum sanctum non defecturam in fide, quin protinus resipiscat; sed plane et absolute pronuntiant Petrum ne minutissimo quidem temporis puncto a recta fide esse exorbitaturum. Pari ratione, quando hæc verba interpretantur de universali Ecclesia, non dicunt eam brevissime resurrecturam, si aliquando circa fidem docendam ceciderit. Quare igitur hoc de sede apostolica dictum fuisse contendunt? nonne sunt hæc eadem Christi verba quæ hunc simplicem sensum exprimunt? Hæc verba, ut non deficiat fides tua, excludunt pariter, ex triplici sensu, omnem omnino defectum. Ex his Christi verbis optime infertur sedem Petri, ne minimo quidem temporis puncto in docenda fide esse defecturam, quemadmodum infertur Petrum post illapsum Spiritus sancti nunquam fore in fide nutantem, et universalem Ecclesiam nunquam erraturam esse in fide docenda. Eadem vox deficiat, idem significat pro universali Ecclesia, et pro apostolica sede; unde inferendum est hanc vocem pro utraque negare ipsissimos eosdem defectus.

[merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small]

conveniendum esse, si forte non erret in fide docenda; sed absolute pronuntiat, necesse esse ut omnes fideles, id est omnes ecclesiæ catholicæ, ad cam nunquam non conveniant.

2° Quod si hæc sedes aliquid hæreticum a tota Ecclesia credendum definiret, tum certe ii qui sunt undique fideles in ea definitione amplectenda convenire non possent; imo necesse esset ut ab ea sic definiente, et dissentientes excommunicante, recederent.

5° Ratio propter quam necesse est alias ecclesias ad hanc convenire, est ipsius potentior principalitas. Atqui hæc potentior principalitas est molivum conveniendi, quod oportet esse actuale singulis temporum momentis. Id enim quod semper nos credere oportet, hoc semper verum esse necesse est. Cessaret autem hoc credendi motivum, si hæc sedes in aliquo temporis puncto non jam potentior cæteris, imo multum infirmior, et aliquid hæreticum definiens, a cæteris jure merito reprehenderetur. Tum certe ipsa cogeretur, ut minus potens, ad alias convenire, et ab ipsis emendari.

4° Quare denique necesse est ad hanc convenire Ecclesiam? scilicet quia in ejus sinu, tanquam in centro, semper conservata est ea quæ est ab apostolis traditio. Hæc autem conveniendi ratio nunquam cessare poterit, quandoquidem nunquam non convenire, unitatis servandæ causa necesse est. Ergo nullum unquam erit temporis punctum, in quo non oporteat dici a fidelibus : Convenimus ad hanc Ecclesiam, eo quod sit radix, caput, atque centrum traditionis, in qua semper conservata est hactenus ea quæ est ab apostolis traditio. Ea vocula, semper, ratio præcisa est credenti sine intermissione quidquid in ea traditione conservatum reperitur. Traditio semper conservata in hoc centro in causa est, ut huic centro singulis temporum momentis tutissime credatur. Quid autem convenientius quam quærere traditionem in centro traditionis? Quemadmodum enim sanguis in corpore humano, a corde veluti fonte a centro, in extrema membra fluit, ut continuo ab extremis refluat ad centrum; ita etiam ea quæ semper conservata est ab apostolis traditio, a fonte ac centro, scilicet sede apostolica, ad extremas ecclesias fluit, ut ab extremis ad centrum refluat. Quod si sanguis ipsius centri, scilicet cordis, fieret sanies atque tabum, nonne totum corpus corruptum subito interiret? Ita etiam si sedes apostolica, scilicet centrum sive cor totius Ecclesiæ, aut alio nomine fons et radix totius traditionis, traditionem corrumperet, aliquid hærcti

cum a tota Ecclesia credendum definiendo, nonne traditio, quæ in fonte ac centro purgari debet, ac refici, tum temporis in centro sic infecta, totum Ecclesiæ corpus suo veneno pollueret?

5° Neque diccs centrum, in servanda traditione ita deficiens et corruptum, reviviscere et convalere aliquando posse. Namque in hoc defectus intervallo non esset necesse ut omnes illuc convenirent; imo quamdiu duraret defectus ille, necesse esset ut ab ea conventione, scilicet consensione dogmatica circa fidem, sese abstinerent omnes omnium gentium ecclesiæ.

CAPUT XI.

Profertur Tertulliani testimonium.

et supe

>> stabit. » Evidens est hæc verba, tamdiu enim stabit, inniti aliqua prophetia, aut arcana promissione, quam antiqui noverant. Neque minus constat, Romanum imperium, si de profano imperio agatur, ad finem usque sæculi perseveraturum non esse. Imo notum erat Tertulliano, cæterisque passim christianis, hoc imperium gentile esse bestiam Apocalypsis, quæ certo tempore occidenda erat. Ergo reliquum est ut hæc verba, tamdiu enim stabit, dicta sint de Romano spirituali imperio, videlicet Romana Ecclesia, quæ propter potentiorem principalitatem cæteris perpetuum imperabit. Necesse est ad hanc omnes ecclesias convenire, quousque sæculum stabit; tamdiu enim stabit spirituale hoc imperium. Hoc uno eventu ejusmodi vaticinium impletur. Hoc uno modo id a Tertulliano intellectum et dictum fuisse necesse est. Ergo Romana potentior principalitas nunquam

Nunquam errorem admissum ejuratura est; sed quousque stabit sæculum, ipsa tamdiu stabit, apostolica auctoritate firmata.

Tertullianum tametsi asperum tactu, rioribus minus obsequentem, audire juvat: «Me-lapsura est, ita ut post lapsum resurrectura sit. »mento, ait', claves ejus hic Dominum Petro, et » per cum Ecclesiæ reliquisse. » Hæc est forma Ecclesiæ a Christo indita, quam tantillum alterare nefas esset. Claves primum Petro, sive sedi apostolicæ, ac deinde nonnisi per Petrum, scilicet nonnisi per apostolicam sedem, ad inferiores ecclesias committuntur.

[blocks in formation]

Tertullianum libens audio adhuc dicentem 2: « Habes Romam, unde nobis quoque auctoritas » præsto est. Ista quam felix Ecclesia; cui totam » doctrinam apostoli cum sanguine suo profude» runt. » Hæc est nempe singularis felicitas hujus matris Ecclesiæ, quod ea sedes apostolicam doctrinam una cum apostolico sanguine fusam in suo sinu retinuerit.

Sed altum promissionis mysterium cum Tertulliano investigemus. «Christianus, inquit3, nullius » est hostis, nedum imperatoris ; quem sciens a » Deo suo constitui, necesse est ut et ipsum dili» gat..., et salvum velit, cum toto Romano im» perio, quousque sæculum stabit : tamdiu enim

[blocks in formation]

CAPUT XII.

Profertur sancti Cypriani testimonium.

il

« 4° Deus unus est, ait sanctus doctor et mar» tyr antiquissimus, et Christus unus, et una Ec>> clesia, et cathedra una super petram Domini » voce fundata... Quisque alibi collegerit, spar» git1.» Porro cathedra ea est, in qua fides docetur. Ne quæras igitur duplicem cathedram. Ne dicas hinc concilium, scilicet corpus Ecclesiæ, linc sedem apostolicam, scilicet caput, diversam fidem docere posse. Id pernegat vox Domini. Una est cathedra, una vox, una mens capitis et corporis: unanimes sunt hæ ambæ Ecclesiæ partes, omnino ad fidem docendam individuæ. Si quid dicet corpus, hoc et caput pariter prædicat. Si quid caput prædicat, hoc idem eodemque oraculo

corpus asserit.

et

[blocks in formation]
« PoprzedniaDalej »