80. Et eum quidem unice tunc sublimiores scien- tias hasque inter theologiam docuisse, verosimili- mum puto. Etenim cathedralis Andegavensis eccle- sia, in titulo funebri inter recudendos 166, quo Sanctum mirifice celebravit, ita de eo canit:
blice professo apte convenientes, in nonnulis titulis A gendum non est, quin in ea clericis theologiam tra
funebribus, ac præcipue quidem titt. 31, 32, 107,
124, 126, 131, 146, 166, 168 et 173, nulla plane
loci, quo scientias hasce ille docuerit, mentione
facta, attribuantur, ex eo ipso mox adducto, quo
Remis grammaticam docuisse videtur, argumento
consequitur, ut et ibi philosophiam ac theologiam
docuerit; verum rem alio adhuc modo lubet
firmare. Fragmenti historici, quod a tempore
Roberti, Francorum regis, ad mortem Philippi I
deducitur,quodque a Marloto num.57 laudatur, scri-
ptor anonymus, quod non tam ex patria, quam ex
studiis, quibus Remis tum discendo, tum docendo
diutissime vacaverat, et ex dignitatibus, quas ibi-
dem obtinuerat, Brunonem cognitum haberet,
<«< Remensem » eum, ut num. 12 docui, appellat;
quare, cum præterea hac Sanctum eo ipso loco
quo eum << tam divina quam in humana philosophia,>>
binas scilicet hasce scientias docendo seu publice
profitendo, floruisse tradit, appellatione afficiat, id
præsertim idcirco, quod eumdem maxime ex hu-
mana ac divina philosophia, seu ex theologia ac
philosophia, quam utramque scientiam Remis
tunc docebat, cognitum haberet, verosimillime
fecerit.
79. Atque ita jam habemus, Brunonem tam
philosophiam, quam theologiam Remis docuisse ;
quod autem nominatim ad posteriorem hanc scien-
tiam pertinet, id præterea sic ostendo: Scholarchæ
seu scholastici munus, quod non nisi doctissimis
gravissimisque viris deferri solebat, obiisse Sanctum
nostrum, exploratum habemus tum ex funebri ejus
titulo 173, in quo a regularibus ecclesiæ Vincentii
Noliensibus canonicis « Dudum..... ecclesiæ sedis
Remensium summus didascalus » fuisse asseritur,
tum ex Guiberto de Novigento, scriptore coœvo, qui
lib. 1 de Vita sua cap. 11 de Sancto nostro sic scribit:
« Fuit non longe ab his diebus Bruno quidam in
urbe Remensi, vir et liberalibus instructus artibus
et magnorum studiorum rector; » olim autem, etiam
ætate S. Brunonis seu sæculo XI in majoribus ec-
clesiis ad scholastici seu scholarchæ curam præcipue
spectabat clericos liberalibus artibus ac proin, et
quidem potissimum, ut apparet, theologicis facul-
tatibus erudire, bonis moribus informare, ecclesia-
sticam disciplinam promovere, et de omnibus, ad D
divinum cultum spectantibus, dum interrogaretur,
respondere. Hæc aut certe non multum abludentia
ex Thomassino De veteriet nova Ecclesiæ disciplina
tom. I, lib. II, cap. 70, num. 8 et ex Papyrii Mas-
soni Annalibus in Philippo fas est colligere, licet
interim scholarchæ seu scholastici officium, cum
non desint modo, qui alibi liberales artes doceant,
in ecclesiis tam majoribus seu cathedralibus, quam
aliis, quantum ad exercitium magna ex parte sit
abolitum uniceque fere quoad dignitatem et titulum
remanserit. Jam vero, Cum Sanctus, ut jam proba-
tum est, scholastici seu scholarchæ munere in ec-
elesia Remensi certissime fuerit perfunctus, ambi-
His præcellebat doctoribus, hic faciebat
Summos doctores, non instituendo minores:
Doctor doctorum fuit hic, non clericulorum;
Iribus autem hisce versiculis scientias inferiores a Sancto, utpote quem non clericulos, seu clericos juniores, inferioris duntaxat ordinis scientiis ad- discendis aptos, sed ætatis tantum provectioris viros, docuisse, indicent, Remis traditas non fuisse,
innuitur, idque, cum ex supra dictis tum poesim, tum grammaticam Bruno Remis docuerit, veritati esse consonum haud potest, nisi de Sancto, jam facto ecclesiæ Remensis scholarcha seu summorum studiorum rectore ac præfecto intelligatur; neque enim Sanctum, muneri huic nondum admotum, scientias sublimiores, admotum vero inferiores dumtaxat docuisse, verosimile apparet. Bruno ita- que, cum jam scholarum Remensium magistratum fuisset adeptus, scientias duntaxat altiores ac po- tissimum theologiam, ante vero quam hoc officio decoratus fuisset, inferiores etiam docuerit. Atque hæc de scientiis, quas Sanctus Remis tradiderit, dicta sufficiant, proximum est, ut in tempus, quo circiter id oneris in se susceperit, modo inquiramus.
81. Si, Sanctum Colonia Agripina, ut Remis
litteras doceret, a Gervasio, Remensium archiepi-
scopo, fuisse evocatum, Morkensius num. 75 recte
notet, Bruno sane ante annum 1055, utpote quo
primum ad Remensem cathedram Gervasius fuerit
evectus, Remis litteras docere non incœperit; quod
si autem Marloto, qui Brunonem anno 1056 schola-
rum Remensium caput seu rectorem a Gervasio
constitutum fuisse, Historiæ metropolis Remensis
tom. II, pag. 115 scribit, sit standum, ante annum
1055 Sanctum nostrum, cum scholarum præfectu-
ram, nisi cum jam aliquandiu docuisset, adeptus
fuisse non videatur, Remenses scholas docere in-
cœpisse, dicendum apparet. Verum cum nec Mar-
lotus, nec Morkensius certam hic, uti ex supra
dictis pronum est colligere, fidem sibi concilient,
alio recurrendum est, ut tempus, quo circiter San-
clus docendi muneri apud Remenses sese addixit,
utcunque determinem. Baldricus, abbas Burgulien-
sis in versibus ad Godefridum Remensem, Brunoni
in scholarum Remensium magisterio a Manasse, Re-
mensium an!istite, anno circiter 1077 suffectum,
num. 62 huc transcriptis, hunc Godefridum suum.
quem impense laudat, cum Herimanno ac Brunone
Remis studuisse, docet, ac deiude subdit :
Tu fueras juvenis, fueras et acutior illis;
Tertius ergo venis, jam quoque primus eras.
Gervasio princeps, princeps tuus ille Manasses
Successit, qui te promovet ad studium; Godefridum autem tertio loco, id est, post Heri- mannum et Brunonem, quihus tamen ingenii acu- mine præierit, ad scholarum Remensium præfec- turam, promovente eum ad id munus Manasse, pervenisse, quatuor illis versiculis (neque enim quid aliud significari hisce posse, apparet) haud dubie indicatur.
82. Hinc porro, quod huc unice facit. jam con-
sequitur, ut Herimannus Remensium scholarum
præfectus, et quidem ante Godefridum, exstiterit.
Quare cum id muneris ante Brunonem, utpote cui
Godefridus proxime in hoc fuerit suffectus, pariter
gesserit, e tempore, quo hoc Herimannus deposuit,
tempus prope, quo idem obire Bruno inceperit,
perspectum habebimus. In illud ergo inquiramus.
Mabillonius tom. IV Analectorum recitat epistolam,
a Gozechino Leodiensis scholastico Moguntia, quo
sese Leodiensis cathedræ magisterio relicto, rece-
perat, conscriptam, in qua hic, temporis sui vitia
et mala, e Berengarii erratis maxime nata. deplo-
rans, pag. 385 ita loquitur: «< Hæc omnia sapienter
despexit Herimannus Remensis, Drogo Parisiensis,
Spirensis Huoremannus; Bavenbegensis Meinhar-
dus, et præterea multi, et præstantes et præcipuæ
auctoritatis, viri, qui, præcisis speciebus,» id est,
ut Mabillonius præfatione in sæculum vi Bened.
num. xi interpretatur, « stipendiis et emolumentis,
et abdicatis laboribus, studiis valefecerunt, et sa-
pienti consilio usi, in theologiæ otium, id est,
uti ex antecedentibus et consequentibus apparet,
Historiæque litterariæ Franciæ scriptores tom. IX,
pag. 234 interpretantur, in solitudinem, rerum
divinarum meditationi veræque sapientiæ unice
vacaturi, «< concesserunt. >>
83. Herimannus ergo, qui hic memoratur, quique
alius, quam Herimannus, Remensium Scholarum ante Brunonem præfectus seu scholarcha proxime nominatus, esse non videtur, in solitudinem, studiis relictis abdicatoque proinde scholarchæ officio, sese jam tum receperat, cum præfatam epistolam Goze- chinus scripsit. Quare, cum id ante annum 1060, uti ex iis, quæ Mabillonius loco proxime citato disse- rit, facile intelliges, indubie fecerit, ante hunc ipsum annum Remensium scholarum magisterio sese Herimannus jam abdicarat. Jam vero. cum Herimanno proxime ex dictis fuerit Sanctus noster suffectus, consequens est, ut hic verosimillime ante eumdem dictum annum 1060 a Gervasio, Remen- sium archiepiscopo, scholas Remenses regendas acceperit, ac proin. ut Marlotus. qui id, ut jam supra bis monui, anno 1056 factum statuit, a vero forsan non multum aberrarit. Quamobrem cum Sanctus equidem, antequam scholarum Remensium præfectus seu magnorum studforum rector. ut Gui- bertus de Novigento supra landatus loquitur, aut etiam, ut Regulares ecclesiæ S. Vincentii Nolienses canonici supra pariter in funebri suo de S. Brunone
A titulo scribunt, «summus didascalus » crearetur, litteras seu inferioris saltem ordinis scientias ali- quandiu Remis, Herimanno scholarum præfectu- ram adhuc gerente,docuisse videatur, cousectarium sit, ut inter annum 1050 et annum 1060 Remis, sive interim jam tum in civitate Remensi versans, theologicis studiis operam îbi dedisset, sive Colo- nia Agrippina, ubi hæc excoluisset, a Gervasio ar- chiepiscopo, ut supra Morkensius vult, evocatus demum tum fuerit, docuisse primum incœperit.
84. Certe eum ante annum 1050 onus illud non
suscepisse, indubitatum id circo apparet,quod tum,
uti ex supra dictis pronum est colligere, uno dum-
taxat aut altero anno e philosophiæ stadio esset
Regressus, hocque decurso, aliquamdiu saltem theo-
logicis studiis, ante quam docere inceperit, verosi-
militer operam dederit. Atque ita modo habemus,
non tantum quandonam circiter Sanctus magistrum
in civitate Remensi primum egerit, verum etiam quo
circiter tempore ad scholarum Remensium præfe-
cturam seu summi didascali munus fuerit promotus
Porro Sanctus non tantum, qua de jam satis actum,
scholarum præfecturam Remis gessit,verum etiam et
metropolitanæ ecclesiæ canonicum et cancellarium
egit. Ac primum quidem constat tum ex primorum
quatuor Carthusia priorum Chronico seu deprompto
ex hoc, quod num. 7 huc transcripsi, Sancti elogio,
tum ex Sigeberti Gemblacensis Chronico; in quibus
ambobus, perantiquissane,habita ratione ad tempus,
quo post Brunonis obitum scripta sunt,monumentis,
C
<«<ecclesia Remensis canonici » titulo Insignitur; quod
autem ad cancellarii munus, quod pariter obierit,
spectat, manifestum id sit vel ex sola, cui Bruno,
a se veluti cancellario scriptæ, etiam subscripsit,
Charta, anno 1076 a Manasse archiepiscopo in abba-
tiæ S. Basoli favorem concessa. Hanc idcirco, prout
in quarto Annalium Carthusiensium libro nondum
vulgato exhibetur, huc transcribo.
85. Sie habet: «in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti. Ego Manasses, ineffabili Dei providentia Re- mensis archiepiscopus, præteritorum atque futuro- rum menor, qualiter omnia ruinarum atque defe- ctus detrimenta irrecuperabiliter patiantur : quia vi- tæ meæ statum non semper duraturum cognovi, manum charitatis porrigendo animæ meæ portum D tranquillissimum studui præparare. Hac igitur ne- cessitate et cura mihi commissarum ecclesiarum compulsus, et abbate Stephano id deposcente, dedi et subjeci cœnobio sancti Basoli altaria duo, Alteiæ videlicet et Caprillæ, ut ea fratres perpetuo sine personatu teneant, tantum summaticos persolvant, et pro me,quoad vivam, duas omni hebdomada mis- sas, unam privatim, alteram vero communiter ce- lebrent: atque per singulos annos in anniversarii mei die ejusdem ecclesiæ fratres de illorum altarium re- ditibus in refectorio regulariter epulentur. Si quis ea inde abstulerif, anathema sit. Actum Remis anno Dominicæ incarnationismillesimo septuagesimosex- to regni autem Philippi regis XVII; archiepiscopatus
86. Charta hæc apud Marlotum quoque, qui tamen
unde eam acceperit, non edicit, tom. II. Historiæ
metropolis Remensis pag. 170 et seq. exstat, uti
etiam in ms., de quo num. 28, de S. Brunone trac-
tatu, a PP. Carthusianis hujatibus mecum
municato, ut proinde tria ejusdem instrumenti
exemplaria ante oculos habeam. Atque hæc qui-
dem omnia tum in notis chronicis, quibus signau-
tur, tum in verbis, quibus concepta sunt, ad amus-
sim fere inter se consonant; at non item in testi-
bus, instrumento subscriptis; præterquam enim.
quod aliquot horum nomina Marlotianum exem-
plar alio modo, quam quo id duo reliqua exem-
plaria faciunt, scripta exhibeat, abbatibus, chartæ
subscriptis, monasterii seu abbatiæ cui singuli præ-
fuere, nomen adjungit, quod in duobus aliis exem-
plaribus non fit, quodque an in Marlotiano recte
fiat,haud satis habeo compertum.Anonymus interim
Carthusianus, Annalium ordinis sui libri quarti auc-
tor, chartæ a se recitatæ sequentem, qua hac ex au-
tographo desumptam, declarat, adnotationem sub-
jungit : « Extractum fuit (instrumentum scilicet seu
charta jam recitata) ex Originali,sigillo majore ceræ
flavæ sigillato, in cujus concha impressa est imago
beatæ Virginis Mariæ, dextra lævaque Jesum pue-
rum tenentis. Hoc instrumentum inventum fuit in
præfeta abbatia Sancti Basoli ad Remos per quem-
dam V. P. monachum Benedictinum reformatæ
congregationis, Compendii commorantem, anno
1649, et cuidam Carthusiensi domns Montis Dei
commodatum, ex cujus scriptis illud eruimus. »
87.Mabillonius autem, qui Annalium Benedictino-
rum lib. LXIV, num. 129 chartæ,hucjam integre tran-
scriptæ, partem recitat, quique ipsum instrumenti
hujus autographum aut certe authenticum ejusdem
exemplar sibi præluxisse,innuit,ita ibidem obserbat:
<< Post duos (Chartæ, de qua hic. subscriptos) archi-
diaconos, præpositum, decanum, et cantorem ec-
clesiæ Remensis apposita sunt signa Heinrici abba-
tis Sancti Remigii, Jotselini abbatis Altivillarensis,
Gibbuini abbatis Mosomensis, Raimbaldi abbatis
abbatis Sancti Theoderici, et aliorum. «<< Bruno
« cancellarius scripsit et subscripsit,» idem, ut vi-
detur, qui non multo post a Manasse ob ejus faci-
nora recessit et Carthusiensem ordidem instituit.
Authentico affixum est sigillum Manasse archiepi-
scopi, exhibens effigiem beatæ Mariæ, Christum
puerum in sinistro brachio gestantis cum hac incrip-
tione. «Manasses Remorum archipræsul. «<< Hæc
ille, abbatibus, Chartæ seu instrumento, de quo
quibus hi præfuere, nomina adjungens, quæ ta-
men an ex ipso autographo, quod forte ad manum
habuerit, an vero ex Marloto, quem in margine
citat, hauserit, non habeo edicere,ac proin rectene,
an secus, nomina illa abbatibus apud Marlotum
apponantur, in medio relinquo, et in tempus, quo
Sanctus primum Remensis cancellarius creatus
fuerit, nunc inquiro.
88. Marlotus, sæpius jam laudatus, Historia me-
tropolis Remensis tom. II, pag, 134 sic scribit :
«< Fragmentum... Historia Franciæ, quæ incipit a
Philippo, de Brunone loquitur, acsi Remis natus
fuisset. At Manasses Epistola statim citanda scru-
pulum amovet his verbis: «Hic Bruno nec noster
B
«< natus est, nec renatus. « Remensis igitur, ut
auguror, vocatur hic, quod Remis litteras cum
laude professus dicatur, cancellariæque dignitate ob
juris peritiam donatus, quam adhuc exercuit sub
Manasse, ut constat ex variis chartis, maxime vero
ex instrumento fundationis sancti Martini Gemello-
rum diœcesis Ambianensis, quod publice recitatum
est coram Philippe rege, Manasse Remis synodum
tenente, cui subscripsit Bruno cancellarius an.
1073. » Ex hoc Marloti textu et ex charta proxime
recitata annoque 1076 notata, Brunonem ab anno
ut minimum 1073 ad annum usque 1076 cancellarii
Remensis munere functum esse asseverant tom. IX,
pag. 234. Historiæ litteraria Franciæ scriptores :
et recte sane, si modo in anno, quo Brunonem
Chartæ, seu instrumento fundationis Sancti Mar-
tini Gemellorum subscripsisse, Marlotus ait, error
non cubet. Hac interim de re vehementer dubitare
me facit ms., quem jam pluries laudavi, de S. Bru-
none Tractatus, a Carthusianis hujatibus mecum
communicatus.
89. Hic enim num. 12 sic habet: «Circa idem tem- pus, quo data fuit hæc (proxime hic jam recitata) charta, Manasses fundationem abbatiæ Sancti Mar- tini Gemellorum dioecesis Ambianensis, ante tres annos factam, firmavit, cujus instrumenlo hæc verba confirmatoria Bruno adjecit. «Anno episcopa- <«<tus sui vii firmavit eam Manasses archiepiscopus. « Signum Widonis archidiaconi, et Guarini Warici «<archidiaconi, et Manassetis præpositi, et Leuvini <<< decani, Odonis cantoris. Bruno cancellarius scri- psit; quod si autem hæc quæ unde hausta sint,
non additur,veritati consonent Charta fundationis S.
Martini Gemellorum, seu potius, quo fundatio hæc
confirmata fuit, instrumentum, utpote Manassis,
cathedram Remensem anno demum 1069 consecuti,
anno septimo signatum, non anno 1073, ut Marlotus
(huic enim de eadem charta, de qua in tractatu lauda-
to, sermo esse videtur) loco citato notat, sed anno
1075 aut 1076 fuerit donatum. Fortassis Marlo!us
annum, quo monasterii S. Martini Gemellorum fun-
datio, annis tribus, ut recitata tractatus mox iterum
laudati verba docent, confirmationem, a Manasse
factam, prægressa evenit, pro anno, quo hæc acci-
dit, per errorem posuerit. Fortassis etiam mendosa A dumtaxat aut malæ fidei documenta ex quibus, quæ huc spectantia memorat, deprompta sint, ad manum habuerit.
90. Et hoc postremum quidem idcirco maxime
suspicor, quod fundationis (melius forte ob jam
dicta dixisset confirmationis) S. Mar.ini Gemello-
rum, quod laudat, instrumentum coram Philippo,
Francorum rege, Manasse Remis synodum tenente,
publice (adi supra recitata scriptoris hujus verba)
recitatum fuisse scribat, nec tamen synodi, Remis
a Manasse celebratæ, cui Philippus Francorum rex
interfuerit, mentio ulla occurat vel apud concilio-
rum synodorumque collectores, vel etiam apud Gal-B
liæ Christianæ auctæ scriptores, præcipua saltem Ma-
nassis gesta, e quibus utique synodi illius celebratio
fuisset, tom. IX, in archiepiscopis Remensibus recen-
sentes. Aiunt quidem ibidem col. 72. fuisse anno
1074 a Manasse concilium ad illicitas Philippi regis
et Bertradæ nuptias firmandas in urbe Remensi
celebratum; verum huic interfuisse Philippum, non
addunt, etiam haud dubie, concilium seu generalem
archidiocesis Remensis synodum, quam anno 1074
Manasses vere celebravit, ad firmandas Philippi
cum Bertrada nuptias celebratam fuisse, non dic-
turi, si has ante annum certe 1092 non fuisse con-
tractas, considerassent.
91. Ut ut sit, dubium equidem ex omnibus jam
dletis fit, an instrumentum, de quo modo hic fuise
actum, jam inde ab anno 1073, ut Marlotus notat,
monasterio S. Martini Gemellorum fuerit concessum
ac proinde etiam, an Sanctus noster, quod ei veluti
cancellarius subscripserit, cancellarius ut minimum
quod, ut supra monui, Historiæ litteraria Franciæ
scriptores arbitrati sunt, jam inde ab eodem dicto
anno 1073 exstiterit. Verum, etsi id ita sit, Sanctum
etiam ante ipsum anno 1073 cancellariie Remensis
munus obiisse, nonnulli existimant. Et quidem hoc
diutissime ante annum illum Bruno obierit, si Mar-
lotus in Historia Metropolis Remensis tom. II,pag.
115 recte scribat. Ibi enim de Gervasio Remensium
archiepiscopo, anno 1067 vita functo, ita memorat:
« Ut omnibus modis reipublicæ præsertim litterariæ
prodesset Gervasius, scholas Remenses, vetustate
collapsas, illustriores reddere statuit opera S. Bru-
nonis Coloniensis, ac in ecclesia Remensi a pueris
enutriti, quem scholarum caput seu rectorem cons-
tituit, addito concellariatus officio, quo egregie per-
functus est usque ad Manassem I, donec ipse, cal-
catis dignitatum pompis in eremum secessit ut
infra dicetur. »>
92. Hactenus ille, Sanctum nostrum a Grevasio,
Remensium antistite, ac proin ante annum 1068, quo hic jam obierat, imo vero jam inde ab anno 1056, ad quem hæc refert, Remensis ecclesiæ can- cellarium creatum fuisse, non obscure docens. Verum postea ipsemet Marlotus, quæ tam cito Bru- nonem muneri huic non fuisse admotum suadent, in medium adducit. Ac primo quidem pag. 139
et binis seqp. recitat chartam, pro percelebris San- Dionysiani Remis monasterii fundatione a Gerva- sio archiepiscopo anno 1067, uti in fine notatur, datam atque ab Oderico cancellario, qui etiam nominis aliqua variatione Oldaricus aut Oldaricus
vocatus reperitur. scriptam atque subscriptam;
dein vero pag. 166 et seq affert chartam alteram,
in favorem S. Petri Ruminiacensis a Waltero viro
nobili concessam, itaque terminatam: « Actum
publice Ruminiaco anno Incarnationis Dominicæ
1070, existente papa Romæ Alexandro, regnante
Francorum rege Philippo, Remis Manasse archiepi-
scopo, archidiacono Odone, cancellario Odalrico »
etc. Cum ergo, uti e binis hisce ab ipsomet Mar-
loto adductis instrumentis publicis constat, ecclesiæ
Remensis cancellarius anno 1067 et anno 1070
Odalricus adhuc exstiterit, Sanctus sane non ante
annum 1070, nedum ante annum 1067, dignitate
illa fuerit decoratus.
93. Imo vero ne ante annum quidem 1074 id forte
acciderit. Etenim apud eumdem iterum Marlotum
opere et tom. cit., pag. 168 et seq. exstat charta,
pro Morimontensis in diœcesi Catalaunensi mona-
sterii fundatione confirmanda a Manasse, Remensi
archiepiscopo,impertita, quam hæc claudunt verba:
« Anno ab Incarnat. Domini 1074, indict. II,
Kalend. Novemb., epacta prima, regnante vene-
rabili rege Philippo, hanc chartam, in generali
synodo Remensi corroboratam et confirmatam, ego
Odalricus scripsi et subscripsi; » et si autem duo
tunc Odalrici, alter Remensis ecclesiæ cancellarius,
C
alter ejusdem (adi Marlotum opere et tom. mox
iterum cit., pag. 151) præpositus ac deinde primus
San- Dionysiani Remis monasterii abbas, Remis
floruerint, recitataque chartæ, monasterii Mauri-
montensi datæ, subscriptio, utpote Odalrici scripto-
ris nomini contra morem, in chartis per ecclesia-
rum cancellarios scriptis servari solitum, concellari
titulum non habens adjunctum, Odalrico præposito
convenire videatur. verosimilius tamen Odalrico
cancellario tribuenda est, quod cancellariorum
fuerit chartas publicas, quæ ab ecclesiarum, quarum
cancellarii erant, seu capitulo seu episcopo daban-
tur, conscribere nominisque sui adscriptione muni-
re, facileque fieri possit, ut hic cancellarii titulum,
utpote ad Chartæ, in generali diocesis Remensis
synodo solemniter corroboratæ ac confirmatæ.
valorem verosimiliter non requisitum nomini suo
adjicere neglexerit.
94. Verum, ut hæcquantum ad chartæ hic me-
moratæ, in cujus præterea clausula. num. præced.
data, epacta, antiquis computistis usitata, cum anno
non convenit, subscriptionem sese habeant, Bruno equidem, uti omnia ad institutum præsens modo adducta consideranti patebit, anno 1076 exstitit ecclesiæ Remensis cancellarius, annoque 1069 digni- tatem hanc consecutus nondum fuerat, ut illa proinde indubie saltem vel anno, qui nunc proxime excepit, vel altero e sex sequentibus condecoratus
moribus non minus quam litteris informarit, et quæ tunc in eo animi dotes ac virtutes enituerint.
96. Ingentem sane eorum, quos sanctus noster di- scipulos habuerit, litterasque (unde ejus in hisce tra- dendis industria mirifice eluxit) optato plane suc- cessu docuerit, multitudinem exstitisse, non obscure indicat funebris illius Titulus 131 sequentibus his- ce, quibus partim constat, versiculis :
primum fuerit, Remensem interim cathedram, non A §V. Quales saanctus discipulos habuerit, qui hos bonis Gervasio, sed Manasse jam occupante. Porro etsi Bruno aliquandiu, uti ex jam dictis pronum est colligere, ejusque successor Godefridus scholarchæ simul et cancellarii munia Remis obtinuerint, non semper tamen, qui Remensis ecclesiæ scholarcham agebat, ejusdem etiam cancellarius erat, quando- quidem anno 1192, vacante cancellaria, Garnerius, ut Marlotus Historiæ metropolis Remensis tom. II, pag. 427 et seq. docet, scholarum magisterium obtinuerit, ut ex eo, quod Sanctus ex supra dictis diu ante annum 1070 scholarum Remensium præ- fectum egerit, cancellarium pariter, contra ac modo statuimus, jam tum egisse, argui non possit, con- trarium licet sensisse videatur Mabillonius, utpote Marloti verbis. num. 91, hue transcriptis, quæ tamen D probitate, quam muniis ac dignitatibus, quibus post-
non citat, consonons, sicque Præfatione in alteram Sæculi vi Benedictini partem, num. 85, de Brunone scribens: «< In eadem (Remensi) ecclesia Gervasio tunc pontifice, canonicus et scholarum magister.... atque cancellarius factus est. » Atque hæc sunt, quæ tum de ipso cancellarii munere, a Brunone Remis gesto, tum de tempore, quo, huic primum is fuerit admotus, dicenda occurrunt.
95. Quod modo ad tempus, quo primum ecclesiæ Remensis canonicis fuerit adscriptus, pertinet, fac- tum id esse antequam Remenses scholas moderan- das acceperit, ac proin diu etiam, antequam can- cellarii munere functus fuerit, plerique censent scriptores recentiores: etsi autem nullo id queat antiquitatis testimonio confirmari, sat tamen verisi-C mile apparet vel ex eo, quod tempus aptius, quo honorem illum consecutus Bruno sit, assignari non posse videatur. Cæterum sunt etiam, qui, Sanctum, Remis adhuc agentem, divini verbi exstitisse præco- nem, contendunt, innixi, ut opinor, partim sequen- ti, quem funebris ecclesiæ Andegavensis titulus, inter recudendos 166, includit, versiculo:
Multos sermones faciebat per regiones. Verum anne hic de Brunone, Remis adhuc versante, agatur, pro certo quis asserat? Recitato enim ver- siculo proxime alter hic ibidem subditur:
Urbem transivit Romam, Calabrasque petivit ; Surius autem binos illos versiculos, priori non nihil immutato, absque interpunctione ita conjungit :
Multos sermones faciendo per regiones
Urbem transivit Romam, Calabrasque petivit.
Ut ut sit, Brunonem equidem Remis etiam subinde ad populum verba fecisse, a vero forte alienum est, uti et eum plures ibidem, quam supra enumeratæ sint, scientias docuisse. Nec dubium reor, quin præ- terea ibi discipulis suis sacras paginas explanarit, quas sane, simulque linguas Græcam ac Hebraicam, ad earum intelligentiam plurimum conducentes, optime caltuit, uti liquidem fiet ex iis, quæ de ejus in psalmos ac S. Pauli epistolas Commentariis dis- erenda occurrent.
Splendor sermonis fuit et lux relligionis.
Ejus relligio scitur ubique satis. Ejus doctrina sunt facti tot sapientes,
Quos mea mens nescit, et mea penna tacet. Nec numero tantum multi S. Brunonis dicipuli, verum etiam aliquot ex hisce tam virtute ac morum
modum decorati fuerunt, spectabiles exstitere. Non- nullos ex hisce illustriores, cum discipulorum pro- bitas claritasque in magistrorum gloriam, quodam- modo etiam cedat, exempli loco recensere hic lubet. Omnium facile princeps est Otto seu Odo, nobili loco in Gallia natus, e priore Cluniacensi episcopus Ostiensis ac tandem summus pontifex, assumpto Urbani II nomine, anno 1088 creatus, tum Philippi Francorum regis et Bertradæ pellicis excommunica- tione, tum belli sacri in concilio Claromontano promotione celeberrimus, cujus præceptorem ali- quando exstitisse Brunonem, docet quatuor primo- rum Cartusiæ priorum Chronicon, seu transcri- ptum ex hoc Sancti, num. 7,elogium, resque proinde extra omnem controversiam esse debet, ut Ruinar- tius tom. III Operam posthumorum in pontificis hujus Vita merito contendit. Accedit Robertus a Burgundia, regia Burgundiæ ducum stirpe satus, filius nempe Henrici a æurgundia, nepotis Roberti regis Franciæ, ad Lingonensem cathedram, ut Galliæ Christianæ auctæ scriptores tom IV in episco- pis Lingonensibus docent, anno circiter 1085 promo- tus, qui ipsemet in Titulo funebri, inter recudendos 39, quem Sancto nostro inscripsit, hujus sese disci- pulum fuisse, profitetur.
97. Hisce adhuc addo Lambertum, Pultariensis ad Sequanam Ordinis S. Benedicti monasterii abba- tem, Petrum canonicorum Regularium S. Joannis D in Vineis prope Suession as itidem abbatem, et Mai- nardum Cormeriacensis seu Cormaricensis in Turo- nensium territorio cœnobii, dum ad eum epistola encyclica, mortis S. Brunonis nuncia, fuit allata, priorem ac deinde abbatem, qui omnes in Titulis funebribus, 45 nimirum, 79 et 176, quos Sancto consecrarunt, ejus se discipulos fuisse pariter pro- fitentur. Et hos quidem tres abbates, uti etiam Robertum, Lingonensem episcopum, et Urbanum, summum pontificem, Brunone non alibi quam Re- mis magistro usos esse, infra docebo, cum inquiram an sanctus post abdicatam anno circiter 1076 aut sequenti scholarum Remensium præfecturam, ante- quam in Cartusiæ eremum secederet, litteras Pari- siis docuerit omnes autem virtute, quod eos non
« PoprzedniaDalej » |