<«< causas, ex quibus ad instituendum ordinem suum A 91 et seq. nonnulla, quæ verbis jam recitatis Anna« fuerint impulsi. >> Ft post pauca addit, a viro sapientissimo, Romæ tunc morante, accepisse : « Cum aliunde breviandæ essent lectiones Officii « sancti Brunosis, nihil occurrisse, quod minori «< incommodo removeri posset. Cæternm sacram « Congregationem de convellenda ejus narrationis «< veritate, vel de ea depretianda ne cogitasse qui<< dem.>> ་ 191. «Non absimile quid paulo ante testatus fuerat Bartoldus Nihusius, scribans ad amplissimum virum Andream Saussæium» (adi, quam didascalica hujus epistola, Coloniæ Agrippinæ anno 1645 excusa in fronte præfert, epistolam) « his verbis: «Sciscita<< tus fui Romæ per Janum Nicium Erythræum e << sacra Congregatione, quæ Ritibus dirigendis invi- B « gilat ac præest, quid illa censeret. Et ecce, re«spondetur, nequaquam istud, quod diximus, e <<< breviario submotum, quod judicaretur esse fabulosum, sed alia de causa. » Hæc autem causa diserte ac liquido proditur in libro, in Vaticana bibliotheca asservato, de rebus in Romani breviarii recognitione mutatis; ubi inter acta Congregationis, habitæ die Jovis 16 Jannarii 1631, hoc decretum legitur: « Fuit resolutum, quod de lectionibus << S. Brunonis amoveatur illud, quod ponitur fuisse <causam suæ conversionis ob majorem brevitatem « et quia nihil facit ad sanctitatem S. Brunonis. » Hæc ex citato libro desumpta sunt ab erudito viro Emanuele Schelstratio, ejusdem bibliothecæ Vaticanæ præfecto, ad instantiam V. P. procuratoris generalis ordinis nostri, a quo et ad nos nuper transmissa sunt. Non igitur, quod fabulosa censeretur, uti conabantur persuadere, qui correctionem urgebant, hæc historia e breviario Romano 'expuncta est, sed ob majorem brevitatem, et quia nihil faciebat ad sanctitatem sancti Brunonis. Nec propterea sacræ Congregationis mens fuit prohibere, ne, qui vellent, eam suis breviariis insererent. C lium Carthusiensium libri quarti auctor anonymus, in medium adducit,de Carthusianorem initiis dissertatione num. 8 sic scribens: « Item (Romani sacræ rituum Congregationis) censores sustulerunt e Breviario celeberrimam illam corporis et sanguinis Christi in Eucharistia professionem, a Brunone factam sub [mortem, quam nemo ita vecors erit, ut sentiat idcirco delevisse, quod falsa sit: qui enim Turre in Calabria morienti astiterant, scripserunt ad socios in Carthusia commorantes, et alios toto orbe monachos moriturum in hæc verba locutum esse: << Credo panem et vinum, quæ consecrantur, << in altari, esse post consecrationem verum corpus <<< Domini nostri Jesu Christi et verum sanguinem.»> 193. Hæc Columbius, et post hunc Carthusianus anonymus proxime laudatus; e quibus sane, aliisque a posteriori hoc seripto supra adductis, luctuosam doctoris damnati historiam, quod falsa putaretur, e Breviario Romano non fuisse sæculo præterito expunctam, indubitatum apparet. Verum, etsi id ita sit, reliqua tamen omnia, quæ verbis recitatis idem Carthusianus anonymus tradit, veritati tam certo non consonant. Ac primo quidem, quod ad scriptores, Parisiense doctoris ad tempus redivivi prodigium in dubium revocare primum agressos, pertinet, perperam verosimilius hos inter Renato Benedicto locum primum, Massano duntaxat secundum concedit. Etsi enim Massonus anno demum 1611 vitam cum morte commutarit, suos tamen Francorum Annales, in quibus animum illa de re dubium declaravit, ann 1578 in lucem typis emisit, cumque Renatus Benedictus arti critica parum dederit, verosimilius apparet, e legendæ, num. 186 laudatæ, editionibus, non priori, quæ anno 1577, ipsomet curante Renato, prodiit, sed posterioribus duntaxat, anni nempe 1585, solique penes me exstanti anni 1593, quas alii curavere, notulam,num. 186 memoratam, in margine fuisse adjectam. Deinde vero, cum « de lectionibus S. Brunonis illud, quod conversionis ejus causam fuisse ponitur, » anno 1631, uti e verbis, num. 191 datis, intelligitur, e Breviario Romano «fuerit amotum, » non satis capio, quiiter, quod Launoius, ut idpsum a Breviario 192. Quam ob rem postea, nempe annis 1648 et 1652 breviariis Lutetiæ (Parisiorum editis<< Apud societatem typographicam librorum << Officii ecclesiastici, ex decreto Concilii Triden«tini imprimendorum, » restituta est, nullo reclamante. Hæc necessario præfanda duximus, D expungendum curaret, Romam suscepit, differri ut lector præmoneretur, non debuisse a doctore Launoio asseri, e lectionibus sancti Brunonis solummodo deletum fuisse, quidquid ad illud prodigium spectabat, aliamque nullam potiorem causam submovendi aliquid e Breviario ecclesiasticis præscribi regulis, praterquam deprehensam falsitatem; quandoquidem, ut jam vidimus, celeberrima illa corporis et sanguinis Christi in Eucharistia professio, a sancto Brunone facta sub mortem, ab ipsis sacræ Congregationi præpositis etiam sublata est, quam nemo ita vecors erit, ut sentiat idcirco deletam fuisse, quod falsa sit, ut prudenter ante nos monuit Joannes Columbi Societatis Jesu, in sua scilicet, in qua præterea num etiam, ut verbis num. 189 recitatis fit, possit in tempus, quo is damnati doctoris Parisiensis historiam, veluti commentitiam ac anilem fabulam jam traduxerat thesi! publice proposita, quod anno circiter 1635 factum, ipsemet innuit in præfatione, quam suæ de vera causa secessus S. Brunonis in eremum anno 1646 typis primum datæ dissertationi præmisit. Adhæc etsi Gregorius XV, cum sacra rituum Congregatio S. Brunonis officium, doctoris Parisiensis anastasim complectens, anno 1622 approbasset, anno sequenti, ut de eo officium semiduplex ab omnibus ubique fidelibus recitari libere ac licite possit, data bulla concesserit ac indulserit,illud tamen officium Parisiis ritu solemniori celebrari jussisse videtur Urbanus VIII, uti ex tractatu a Pa- A argumenta, non immerito asserat, talia tamen hæ tribus Carthusianis hujatibus mecum communicato intelligo. 194. Alia minoris momenti, quæ in supra recitata Carthusiani anonymi verba observari adhuc possent, omitto et progredior modo ad scriptores præcipuos, jam memoratis adjungendos, tam qui doctoris Parisiensis, quæ Sanctum nostrum in Carthusiæ eremum pepulerit, anastasim improbarunt, quam qui contra tutari eamdem, ut veram, contra Launoium sunt conati. Ac primo quidem, cum hos intersint nonnulli, qui mihi, utpote hactenus inediti, ad manum non sint, et tamen ab anonymo Annalium Carthusiensium libri quarti auctore memorentur, ipsa vel idcirco scriptoris hujus verba, huc spectan-B tia, transcribo. Sic habent: « Inter eos, » qui fabulosam non esse doctoris Parisiensis, sese damnatum e feretro vociferati, historiam, probare sunt conati, << primas facile mereretur Franciscus Ganneronius, monachus Montis-Dei eruditissimus, si opus suum ineditum hactenus inter privatos parietes non latuisset. Hic, ubi audivit, Launoium publica thesi proposita nisum fuisse probare, omnia esse fictitia, quæ de homine damnato hactenus vutgata fuerant, arrepto calamo tractatum satis amplum scripsit, quem, «< Vindiciae geneseos Carthusiensium» inscriptum, misit in Carthusiam anno 1610. Aliquot post annis Andreas Saussæius, edito Martyrologio Gallicanæ ecclesiæ primum celebris, causam nostram tutatus, objectiones adversariorum nonnullas diserte elisit scripta illa doctissima ad Bertoldum Nihusium epistola, quam ipse Nihusius Coloniæ Agrippinæ anno 1645 typis dedit sub inscriptione Epistolæ Didascalicæ. « In ea se, licet suppresso nomine, <«< impugnatum sentiens Launoius dissertationem «<edidit anno 1646 » De vera causa secessus S. Brunonis in eremum. Launoio statim reposuit Theophilus Raynaudus Soc. Jesu, sub nomine Honorati Leotardi incripto libello, « Hercules Com«<modianus.» Haud diu post archangelus Monchozon, professus Carthusia Tolosanæ, grande volumen exaravit, R. P. Pegonio majoris Carthusia priori dicatum, cui hunc titulum præfixit: » Carthu«sianus Alitiphilus [Alethophilus], pro avita de « certans traditione de institutione ordins Carthu<< siensis. » 195. « In hoc volumen non solum rationes et argumenta præfatorum auctorum, sed et eorum tractatus integros, de verbo ad verbum exscriptos, congessit, multis nihilominus additis ex ingenio suo exquisitis rationibus. Latet etiamnum hoc opus, nobis fere solis notum. Denique Joannes Columbi Soc. Jesu novissimus omnium athleta surrexit, qui recenti dissertatione,De Carthusianorum initiis edita anno 1668 nova validaque argumenta certissimasque auctoritates prioribus superjecit. » Ista Carthusianus anonymus, qui etsi, a Columbio nova validaque pro doctoris redivivi historia firmanda adducta fuisse non fuere, ut ab omnibus assensum extorserint. Ac imprimis quidem Mabillonius in operibus suis loco non uno historiam illam, si non pro commento seu fabula, pro narratione equidem habet admodum Mabillonium scripsere. Historiæ litteraria Francia incerta ac dubia. Nec ei magis favent, qui post auctores, aliique eruditi, qui editis in lucem operibus suam de prodigioso illo eventu opinionem vel obiter duntaxat, vel ex instituto quodammodo declararunt. Licet autem Papebrochius in Conatu chronico-historico part. I, pag. 32,num. 17 scripserit, Columbium pro prodigiosa doctoris Parisiensis anastasi«< testes habere ab anno 1391, 1383, 1313, annos a morte sancti fundatoris, obita anno1101,» imo 1298 et 1150; sic ut ultimus solum distet 49 hincque de eo, ut de ipsa dicta historia nihil dubitante,Janningus in sua proActis sanctorumApologia, anno 1685 typis vulgata, amicæ expostulationis num. 24 locutus fuisset, ipse tamen postea Papebrochius in suis ad exhibitionem errorum responsionibus, anno 1697 editis, articulo 15, § 20, ea scribit quibus sese, etsi etiam, qnæ Janningus loco mox cit. dixerat, confirmet, omnis circa historiæ ilius veritatem scrupuli expertem non esse, indicare videtur. 196. Sic enim ibidem num. 291 scribit : « Hæc duo testimonia » (e tabulis fundationis Carthusiæ, anno 1084 signatis et e Grandimontensi, qui anno 1115 exaratus sit, codice a Polycarpo de la Riviere C allegata) « si subsisterent, nihil video, quid ultra requiri possit ad summam certitudinem; sed silenbentis eumque refutantis, neque duo ista producentium Columbi, triginta annis post Launoyum scritis suspectam mihi facit Polycarpi fidem, es Theophili, si eum transcripsit, credulitatem.Igitur, velim nolim, cogor Launoyum inspicere, et pag. 135 lego quod in allegata «< charta ne unus quidem apex est « de doctore vel canonico Parisiensi, » quod ipsum «< ingenue professus est prior generalis requisitus.>> Et pag. 137: «In GrandimontensiChronico ad annum «115, quo pagina vacabat, diverso charactere re<«< contique manu, in loco non suo, scriptum est, « cnntigit, etc., prout vidimus ipsi.» Hæc ille. Unde quod sequitur: Parisiis horribile spectaculum D D« causa habetur, cur testimonia istæc contempserit Columbus, Polycarpi malam fidem tacite agnoseens; et cur ego nihil de illo, nihil de Theophilo sciens, contentus fuerim tantisper iis, quibus utitur Columbus; donec tempus exigat ex professo tractare ar· gumentum istud, et Launoyi ad testimonia reliqua responsiones examinare.Interim fortassis alii, quam Polycarpus, sinceriores multo plura atque antiquiora, ipsique rei gestæ viciniora invenient, quam invenit Columbus, licet tota totius ordinia diligentia adjutus; ut Launoyi contradictio (sicus optamus) penitus dissolvatur, et ex omnium animis aboleatur dubitatio de veritate istius historiæ. » 197. Hactenus Papebrochius, qui cum sese iis, quibus damnati doctoris historiam Columbius pro- A ciferationibus singulos dies attribuunt. Et vero si bare nisus est, fuisse tantisper, donec res ex pro- § XI. Scriptorum Carthusiensium sæculo XVI anti- Non omnes, qui horrendum doctoris Parisiensis, damnatum sese, e feretro vociferati, spectaculum in 'itteras misere, ordinis Carthusiensis scriptores iisdem illud adjunctis vestitum ob oculos posuere, hincque nec inter eos, a quibus hodieque creditur, in modo, quo factum sit, satis convenit. Alii enim ex his publice illud in Ecclesia aut saltem ingenti coram circumstante hominum multitudine, alii contra privatim in aula domus defuncti, solis hujus, e quibus Bruno, ejusque aliquot socii fuerint, amicis præsentibus, evenisse volunt. Alii iterum una eademque die, unoque item ac eodem recitationis officii tempore vociferationes infelicis doctoris tres diversas rediisse affirmant; alii contra singulis vo memoratum spectaculum non publice coram ingenti populi multitudine,sed intra privatos domus defuncti parietes evenerit,nec tribus diebus diversis, sed una eademque doctoris infausti voces redierint,non erit sane, cur constans scriptorum omnium coævorum de memorabili adeo historia silentium magnopere sit mirandum, sicque, ob quam hæc difficillima creditu apparet, difficultas gravissima evanescet. Verum cum scriptores longe plures, horrendum illud doctoris damnati spectaculum publice in Ecclesia aut saltem coram ingenti hominum multitudine factum, scribant, quamnam ii fidem hac in re mereantur,seu an sat credibilis verosimilisque videri queat eorum narratio, primo inquiram, postea eorum, qui rem intra privatos domus defuncti parietes evenisse, statuunt, opinionem discussurus. A scriptorum Carthusiensium antiquiorum,qui horrendum eventum coram ingenti hominum multitudine contigisse, memoriæ prodidere, testimoniis recensendis, servato, quo lata sunt, ordine chronico, duco initium, aliorum infra, qui Carthusiensis ordinis non sunt, relaterus. 199. Etsi primorum quinque Carthusia priorum Chronici seu tractatus De narratione historiæ inchoationis et promotionis ordinis Carthusiensis auctor tam antiquus, ac Columbius (adi num. 12 et tres seqq.) in sua De Carthusianorum initiis dissertatione putarit, non sit, cæteris tamem omnibus, qui doctoris ad tempus redivivi historiam litteris commendarunt, communi opinione, etsi id ob loco proxime cit. dicta infraque de Carthusiano Mojorevensi dicenda omnino certum non sit, antiquior habetur. Ante reliqua itaque omnia suppeditatum ab eo hucque spectans testimonium integrum, quod id hic subinde ante oculos haberi debeat, ex antiquiori Sancti Vita, Commentario huic, ut jam monui, ante duas alias minus antiquas subdenda, huc transcribo. Sic habet: «Anno Dominicæ Incarnationis 1082, vel circa illum, dum solemne studium floreret Parisiis præcipue in philosophia et theologia et jure canonico, sicut generaliter consuevit, tale prodigium ibi dicitur accidisse. Quidam enim doctor præcipuus,et vita, ut videbatur, fama atque doctrina et scientia D inter omnes doctores Parisienses excellenter honoratus et mirabiliter gratiosus, gravi et ultima infirmitate præventus, non diu decumbens diem clausit extremum. Cumque tota dei, qua defunctus est, more Parisiensi in aula, funere in feretro decumbente, fuissent continue decantata divina officia, in crastino mane, congregata ibidem universitate Parisiensi tam scholarium quam doctorum, ut tam honorabili viro solemnem et honorabilem præberent funeralis officii sepulturam, cum reverendi viri feretrum, in quo funus jacebat, vellent, elevare ad ecclesiam deferendum, subito, cunctis stupentibus, qui mortuus videbatur et erat,elevato capite,resedit in feretro, et, omnibus audientibus, alta et terribili voce clamabat: «Justo Dei judicio accusatus sum, et, hoc dicto, caput deposuit, et decubuit mortuus, A suum lectorem, ut « Tractatum sequentem de narsicut prius. <«< ratione Historia inchoationis et promotionis or<«< dinis Carthusiensis non negligat ad ædificationem <«< scribere, vel legere, vel audire. » Ita ille, tractatum «De origine et veritate perfectæ religionis,» quem, ut supra docuit, Columbius noster Guilielmo de Elbura seu de Hyporegia ascribit, Bosoni apertissime attribuens. Hinc cum ex argumentis, quibus tractatus ille Bosoni attribuendus probaretur, aliquid forte pro tempore, quo quinque primorum Carthusia priorum Chronicon scriptum sit, propius determinando colligendum sperarem, in hæc data ad Carthusianum Parisiensem, num. 28 supra laudatum, epistola inquisivi, huicque, cum ea de re ad Carthusiam litteris recurrisset, fuit respon interesse, cum dictus tractatus, ut ut Guilielmo de Hyporegia attribueretur, Bosoni etiam, utpote sub cujus auspiciis hic illum equidem elaborarit quodammodo possit ascribi. 202.Ab hoc responso non multum abludit tractatus De S. Brunone,a Carthusianis hujatibus mecum communicati,auctor num. 22 hujus operis sui sic scribens: 200.« Qua voce cuncti attoniti et territi deliberaverunt,ipso illo die nullo modo fore sepeliendum, sed usque in crastinum reservandum. Mane ergo sequenti,cum multitudo maxima convenisset, et dictum funus, sicut prius, vellent ad ecclesiam deportare, defunctus, sicut prius, elevato capite, dolorosa et terribili voce intonuit : « Justo Dei judicio judica<< tus sum. »> Quam vocem multitudo, quæ aderat, clare intelligens et audiens stupuit plus quam prius, et alterutrum conquirentes, quid sibi vollent innuere tam insoliti et inexperti defuncti clamores, adhuc determinaverunt, ipsum ad aliud crastinum usque nullatenus tumulandum, Tertio vero die cum. propter ista prodigia fere tota civitas convenisset, B sum, argumenta quidem illa ignorari, sed nihil et funus, cunctis præparatis, vellent ad tumulum deportare, defunctus,sicut prius, jam terlio altissimo et mœstissimo clamore personuit: «< Justo Dei «< judicio condemnatus sum. » Qua horribili sententia audita,quasi omnes immenso fuerunt timore et tremore percussi, certi facti de condemnatione tanti viti, qui inter alios et super alios videbatur honestate vitæ, claritate famæ, dignitatis excellentia et multiplici scientia ac sapientia præfulgere. Ea tempestate erat ibi magister Bruno, natione Theutonicus, de civitate Colonia non obscuris parentibus natus, ecclesiæ Remensis canonicus et ibidem scholarum magister in theologia, qui suprascriptis vocibus salubriter territus atque compunctus allocutus est quosdam socios ibi præsentes in- C fra scriptis vel similibus verbis: Eia charissimi, quid faciemus? Omnes simul, » etc. Annalium Carthusiensium libri quarti auctor anonymus idem huc jam transcriptum testimonium, prout id in codice Thuaneo, voces nonnullas a vocibus, quibus hic exprimitur, diversas, rei tamen substantiam non immutantes, usurpante, exstat, in opus suum intulit cumque deinde dictum auctorem anonymum,le quo illud transcribit, magnæ apud omnes, ut Commentarii hujus initio etiam monui, subsecutos ordinis Carthusiensis scriptores auctoritatis fuisse, observavit, nonnullos ex his etiam recenset. 201. Ac primum quidem eos inter locum Bosoni, Carthusia priori, concedit his verbis : « Inter hos, » D qui scilicet primorum quinque Carthusia priorum Chronici, aut, si mavis, Carthusiani anonymi, qui id composuit, auctoritatem magni fecerunt, « primus prodeat Boso prior Carthusiæ, vir non vulgaris sanctitatis,quam etiam Deus miraculis manifestavit Hic, ut jam diximus, in tractatu «De origine et veritate perfectæ religionis,» hactenus perperam Guilelmo de Hyporegia attributo, ut suo loco probabimus, integrum nostri anonymi Chronicon cum narratione ejusdem prodigii (anastaseos scilicet doctoris Parisiensis) retulit iisdem verbis, paucis tantum omissis vel mutatis, sed non essentialibus, et ut ipse ostenderet, quantam fidem apud omnes illius auctor obtinere mereretur, primum hortatur Neque a Patrum (qui, quæ ad ordinem suum Carthusiensem spectabant, non publicarant) tramite deflexisset Boso,nisi ad suum Institutum a quorumdam alterius ordinis religiosorum calumniis vindicandum hujus humilis ac sancti silentii leges tandiu servatas violare coactus fuisset edito tractatu fusissimo, sive suo marte, ut equidem volunt, sive suo jussu, usus nempe calamo Guillelmi de Hyporegia, Carthusiensis Itali, viri docti, quem tribus circiter ante suum obitum annis ad majorem Carthusiam evocaverat. Hunc tractatum inscripsit «< De origine et veritate perfectæ religionis ad defendendum ordinem Carthusiensem. » Ita ille; verum quiscunque demum trastatus illius auctor sit, is equidem quinque primorum Carthusiæ priorum Chronicon magni fecit, ac proin transcriptum ex hoc doctoris Parisiensis prodigium, utpote ad quod legendum aut scribendum lectorem etiam hortatus sit, calculo suo approbavit. Ad alios modo, qui id pariter fecerunt, sermonem converto. Columbius in sua De Carthusianorum initiis dissertatione num. 56 sic scribit : « Carthusianus Majorevensis tractatum brevissimum scripsit cum hoc titulo : « Quo<< modo ordo Carthusiensis sumpsit exordium, » << In eo sequentia verbatim continentur. Ventum «<est ad hoc, ut defuncti corpus poni deberet in « sepulcro. Circumstantibus igitur clericis, qui de«< functus erat, clamavit, dicens : « Justo Dei judi<«< cio accusatus sum, etc. » Sequenti igitur die,etc, <<< Iterum clamavit mortuus et ait : « Justo Dei ju<«<dicio judicatus sum, etc.» Iterum clamavit : << Justo Dei judicio condemnatus sum. etc.» Erat <«< autem tunc temporis quidam magister in theo«<logia, nomine Bruno, magnæ sanctitatis, etc.... << Ipse tractatus ab auctore suo dicitur scriptus «<Anno «< millesimo ducentesimo nonagesimo octavo. »> <«< omnium,quæ sub Christianissimo sunt, nationem; « de illo scilicet quatriduano mortuo, qui, factis pro <«< se una die funeralibus secunda die sepeliendus ad justum se Dei judicium vocatum, tertia judica<«< tum, quarta clamavit damnatum, prout hoc apud << Carthusienses communiter reperitur scriptum. «Hoc enim terribile factum et prodigiosum resur«<rectionem mortuorum, et futurum judicium au<«<dientibus tunc et videntibus, quorum post hoc de << hoc in omnem terram exivit sonus eorum, fide<«< lissime docuit exspectandum; suo horrore timo<«<rem incutiens et terrorem omni homini pœni<«<tentiam agendam statumque et vitam emendan<< dum. » Et post pauca : « Vir edim venerabilis « Bruno nomina, tunc præsens, animadvertens cla<< mores illos Parisienses non illi damnato ad sa« lutem fuisse, sed sibi et aliis coaudientibus datos «< pro mutatione status et vitæ, » etc. Hæc Kalkar, qui cum obierit octogenario major, hanc historiam jam didicerat, aut discere potuerat ante annum 1340, neque ut recens ab otiosis hominibus inventam, cum dicat, eam se enarrasse, prout hoc apud Carthusienses communiter reperitur scriptum id est apud Carthusienses, sive in Carthusiensium per Galliam, Germaniam, Hispaniam, Angliam et alias regiones domibus. Neque solum apud Carthusienses, sed et apud exteros quosque, quandoquidem inferius ostendemus, hanc historiam jam ab aliquot auctoribus Anglis scriptam fuisse ante annum. 1370. 203.Quare cum,quanto ante annum 1313 temporis A «sibus,apud quos pro tunc.concursus fuit studentium spatio primorum quinque Carthusia priorum Chronicon concinnatum sit, definiri sat certo, ut supra docui, haut queat, hujus forsan auctor ante jam laudatum Carthusianum Majorevensem seu ante annum 1298,quo hic ipsemet, sese scripsisse, declarat, scriptioni manum non admoverit. Ut ut sit, hujus equidem testimonium binis aliis, quæ ex primorum quinque Carthusia priorum Chronico, et Bosone, scu, si mavis, Guilielmo de Hyporegia jam adduxi, idcirco postpone, quod horum equidem priori ex communi opinione sit recentius, itaque ab Annalium Carthusiensium libri quarti auctore factum inveniam Hic porro, ubi Carthusiani Majorevensis testimonium e Columbio breviter memoravit, ita subjungit: «Alter quoque anonymus Carthusianus, qui B vivebat sub Elisario priore Carthusiæ circa annum 1360, et Chronicon ejusdem scripsit, sive potius præfatum (de quinque scilicet primis Carthusiæ prioribus) tractatum vel chronicon De exordio ordinis Carthusiensis continuavit et ampliavit, eamdem historiam iisdem verbis narravit, interjectis tamen aliquibus parenthesibus mutatisque hisce verbis, nempe aula et ecclesia, Nam ubi vetus auctor habet in aula, ille recens posuit in ecclesia; et ubi apud priorem fit mentio ecclesiæ, apud posteriorem legitur sepulcrum, unde patet scriptores plerosque circumstantias historiarum sæpissime accommodare ad usum temporis, quo scribunt. Hunc vero auctorem vidisse citatum illud Chronicon de oxordio ordinis Carthusiensis colligimus ex his ver- C bis sub initium præfationis : « Et licet primi quin<«< que priores hic inferius descripti in pluribus << Chronicis reperiantur, tamen successores eo« rum, » etc.Cum dicit, «< in pluribus Chronicis,>>videtur etiam innuere,se habuisse tractatum Bosonis, cui præfatum Chronicon inseritur, ut diximus.» Ab hoc scriptore diversus non videtur, quem anno circiter 1390 scripsisse, Columbius in sua De Carthusianorum initiis dissertatione num. 54 docet. Carthusiæ priorum chronologus, aut, si res secus haberi inter scriptores Christianos, qui Parisiense doctoris redivivi prodigium memoriæ prodidere. 204. Horum modo ex Carthusiano nostro anonymo D seriem prosequor. « Henricus Kalkar, doctor quoniam Parisiensis, prior Carthusiarum Coloniensis et Argentinensis, et per plures annos diversarum provinciarum visitator et commissarius, abdicatis omnibus officiis, cum se recepisset in solitudinem, inter plures, quos edidit, libros unum conscripsit << De ortu et progressu ordinis Carthusiensis, » cujus multa exemplaria asservantur in bibliothecis Coloniensis et Divionensis Carthusiarum, ac civitatis Basileensis et alibi.In hoc tractatu hujus damnati miserum exitium concisioribus comprehendit verbis, ut sequitur: «< Sed ecce in tenebrosis, ex perfidia « maxime, illis ecclesiæ quassationibus... Dei mi<< sericordia nova lux perfidem ex exorta Parisien 205. «Hermanus Steenkenius sive a Peira, patria Scutdorpæus, Henrici Kalkaris coævus, professus Carthusia Diestensis circa annum 1390, et deinde domus Trevirensis, prout hæc ferebant tempora, per multos annos vicarius monialium Brugensium, apud quas non sine sanctitatis opinione obiit anno 1428 in tractatu Super Oratione Dominica, quem Joannes de Westphalia typographus anno 1484 prælo excudit, de tanto spectaculo dat testimonium in hæc verba : « Similiter fuit de illo misero magistro << regente Parisiis in theologia, de quo legitur in <«< Chronicis Carthusiæ : « Qui cum esset magnæ «scientiæ, ac bonæ et sanctæ vitæ putaretur,obiit <«< circa annum 1082, ad cujus exsequias cum pene « universitas magistrorum et scholarum convenis«<set, et sepeliri deberet, clara voce, cunctis au<«<dientibus, dixit : « Justo Dei judicio accusatus <«<sum. » Sequenti die multo pluribus congregatis «< dixit : « Justo Dei judicio judicatus sum. » Quapropter reservatus usoue ad alium diem, cum tota civitas convenisset, dixit coram omnibus: «< Justo Dei judicio condemnatus sum. » Ecce «< qualiter <«<ille falso et solum apparenter lucens expulsus « fuit de luce sua ad veras tenebras. >> Idem tractatus editus est Rothomagi anno 1512 per Richardum Ooupil; sed perperam auctor appellatur Arnoldus, quem ex chartis capitularibus ordinis constat appellatum fuisse Hermannum. 206. Aymarus Savelli professus majoris Car |