101 restitus tum nondum fuerit, ac proinde, ut in hasce A docuisse judicarint, etsi interim id apud scriptores, illum, cum id equidem, antequam in solitudinem secederet, ex dictis sit factum, restitui tandem post præfatum prodigium contigerit. Verum præterquam quod sanctus Remis ante annum 1082 pristino statui ac forte etiam meliori redditus verosimilius ex dictis fuerit, id post prodigium illud accidisse, idcirco præterea non videtur, quod, cum Bruno in opinione eorum, qui prodigium propugnant, sæculo valedicere firmissime ex hoc statuerit, propositumque, rebus utcumque compositis, exsecutus fuerit,parum verosimile appareat,fuisse illum, viso prodigio passurum, nedum curaturum aut etiam Remos aditurum, ut, quas ibidem sub Manassa amiserat, facultates dignitatesque recuperaret. Quare si pro vero, quod infra, ut dixi, exami- B nabo, admitti debeat præmemoratum prodigium, verosimilius quidem id ob jam dicta, S. Brunone, Parisiis non docente, sed tantum, sive ut amicos inviseret, sive aliam quamcumque ob causam ibidem præsente, acciderit. sancto vel synchronos vel etiam dumtaxat subæquales litteris consignatum non reperirent. § IX Ana Guberto de Novigento vera S. Brunonis in solitudinem secessus causa assignetur, et an ad hunc præter emissum monachici habitus induendi votum ratione alia graviori Bruno indiguerit. Launoius, qui edita de vera causa secessus S. Brunonis in eremum dissertatione prodigiosam doctoris Parisiensis anastasim commentis accenset, veram conversionis seu secessus S. Brunonis in eremum causam a Guiberto de Novigento, auctore coævo, lib. I de Vita sua, cap, 11 tradi affirmat Integrum Guiberti textum, quem Launoius hunc in finem dissertationis laudatæ cap. 1, § 4 recenset, huc non transcribo, sed ea dumtaxat illius verba, quæ ad conficiendum, quod Launoius vult, facere utcumque queunt, Sunt autem hæc: « Fuit non longe ab his diebus Bruno quidam in urbe Remensi vir et liberalibus instructus artibus et magnorum studiorum rector, qui conversionis initia ex subjecta nactus occasione dignoscitur. Manasses quidam post Gervasii famosissimi archiepiscopi decessum prædictæ urbis regimini Simoniace se intrusit, vir quidem nobilis, sed nihil prorsus serenitatis, quæ prima ingenuitatem decet, habens. Tantos enim fastus ex illa novitate conceperat, ut regias peregrinarum gentium majestates,imo majestatum ferocitates imitari videretur.... Is igitur cum milites summopere affectaret, clerum negligeret, dixisse Caliquando refertur; « bonus, ait, esset Remensis >> archiepiscopatus, si non missas inde cantari >> oporteret.» Hujus ergo mores prorsus improbos, et stupidissimos habitus cum omnis honestus horreret, Bruno tuc in ecclesiis Galliæ opiniatissimus cum aliis quibusdam Remensium clericorum nobilibus infamis illius odio excessit ab urbe, » Remensi nimirum. 174. Nec est, cur id cuiquam mirum noviterve confictum videatur; etenim ex ipsomet quinque primorum Cartusiæ majoris priorum Chronico, seu ex edendo, quod in hoc continetur, Sancti nostri (adi §1) sub Vitæ nomine elogio, ante cujus auctorem doctoris redivivi,quod Parisiis contigerit, prodigium nemo litteris consignasse putatur, colligendum videtur, S. Brunonem ei, cum casu dumtaxat Parisiis versaretur, adstitisse. Audi, qui, prodigio illo narrato, num. 5, loquatur : « Ea tempestate, inquit,erat ibi (Parisiis nempe eo, quo prodigium accidit, loco) magister Bruno, natione Theutonicus, de civitate Colonia non obscuris parentibus natus, ecclesiæ Remensis canonicus et ibidem scholarum magister in theologia, qui, supra scriptis vocibus (doctoris nempe, sese damnatum, e feretro vociferati) salubriter territus atque compunctus allocutus, est quosdam socios ibi præsentes,» etc, Ita antiquior illa Sancti Vita, cujus auctor anonymus S. Brunonem utique, si eum, cum prodigium, quod narrat, Parisiis docuisse existimasset, scholarum non Remensium, uti verbis recitatis facit, sed Parisiensium magistrum vocaturus fuisse videtur, cum de re quæ et Parisiis gesta sit et quæ ibidem a sancto docente D fuisset conspecta, sermonem instituat. Quod autem non tantum Puteanus, aliique, qui sæculi xvi initio floruerunt, S. Brunonis biographi, verum etiam seculi xiv et xv scriptores, infra laudandi inveniantur, qui sanctum nostrum eo ipso tempore, quo prædictum prodigium Parisiis contigisse, memorant, ibidem docuisse, memoriæ prodant, aut certe eo loco, quo id faciunt, « scholarum Parisiensium magistrum»> appellent, fuisseve innuant,factum reor ex eo, quod, cum qrodigium istud Parisiis contigisse aut alicubi legissent, aut traditione secum communicata accepissent, Sanctum inde, utpote quem simul præsentem prodigio adstitisse, scholarumque magistrum egisse invenirent, ibidem tunc 176. Hactenus Guibertus; verum anne ita veram, qua S. Bruno in eremum pulsus fuerit, causam commemorat? Ita omnino,ut dixi,autumat laudatus Launoius, ac præcipue quidem tum, quod ex ejus. opinione Sanctus noster, cum ob improbos Manassis mores Remis excessit,statim sese in eremum receperit; tum quod, ut putat, sancti ex urbe Remensi discessum habita ab eo, quam supra jam memoravi, cum Radolpho Viridi et Fulcio Monoculo de falsis mundi oblectationibus collatio præcesserit. Verum nec Sanctus, cum Remis ob improbos Manassis mores excessit, statim sese in solitudinem abdidit, nec illius ex urbe Remensi discessum collatio memorata præcessit, Utrumque e solis fere supra jam dictis satis liquet. Ac primo quidem cum Sanctus, ut num. 111 dilucide probavi, anno 1076 aut sequenti Manassis vitandi causa Remos deseruerit, certeque, uti infra ostendam, ante annum 1081 in eremum, sæculo relicto, non abierit, mox hoc illum a suo ex urbe Remensi ob improbos Manassis mores excessu non fecisse, manifestissimum est. Et vero Sanctum non nisi post Manassis archiepiscopi e sede Re mensi expulsionem, seu paulo post annum 1080, A verbis supra recitatis affirmet, Sanctum «<Brunonem conversionis initia nactum fuisse ex occasione » improborum morum Manassæ; hosce tamen, ob quam Sanctus in eremum secesserit, perfecteque sese converterit, causam exstitisse, non edicit. Imo vero contrarium innuit, cum improbos Manassis mores conversionis sancti initiis occasionem dedisse, dumtaxat tradat, hæcque ab ipsa conversione perfecta sint diversa. Ut veritati consona scripsisse intelligatur Huibertus, res ita concipienda videtur. Bruno, Remis ob improbos Manassis mores excedere compulsus, fortunam maxime adversam, qua premente, de Deo cogitare vitæquæ emendationem concipere mortales potissimum solent, fuit expertus, hincque factum ut cum Radulpho et Fulcio Mono quo hæc accidit, in eremum secessisse, ab ipsomet Guiberto loco supra cit. etiam indicari, volunt nonnulli. Ita autumant quod hic, postquam verbis proxime recitatis subjunxit, «quem (Manassem archiepiscopum) postmodum proceres, clerus atque Burgenses,cum ab Hugone (qui Diensis agnominabatur) archiepiscopo (Lugdunensi scilicet postea creato) apostolicæ sedis legato, viro in fenore justitiæ clarissimo, creberrimo anathemate feriretur, et ille manu militari thesauros Ecclesiæ dilapidare niteretur, a sede, quam male obsederat, pepulerunt,» ita deinde,nonnullis,quæ quamquam Manassem respiciant, huc tamen minus faciunt, interpositis, prosequatur: » At Bruno, urbe (Remensi scilicet) deserta, sæculo etiam abrenuntiare proponit, qui B culo celebrem in qua sese brevi monachicum habisuorum notitias horrens ad Gratianopolitanum processit territorium; » verum illis hac in re, uti infra docebo, assentiendum non est. C tum assumpturum, vovit, collationem habuerit. Sic quippe cum votum illud completa a Sancto postea conversionis initiorum loco merito sit habendum, collationique, in qua idem votum fuit emissum,improbi Manassis mores occasionem dederint, recte scripsisse intelligitur Guibertus, Sanctum nostrum ex improborum Manassæ morum occasione conversionis suæ initia nactum fuisse, sive interim ex voto illo seu ex collatione, in qua, hoc fuit emissum, factum taudem sit, ut Sanctus novam Carthusianorum religionem instituerit, sive nova ratione accedente ad id faciendum fuerit impulsus. 177. Nihil interim, etsi id ita sit, contra nos etiam hic facit, quod loco cit. Launoius præterea addit de clericis Remensibus, cum Sancto ob improbos Manassis mores e civitate Remensi egressis, qui, ni tunc Bruno in eremum secesserit, diu eum, quocumque concederet, comitari debuerint, Deumque interea- a quo converterentur, atque in eremum cum sancto pellerentur, e machima exspectare; in eremum enim cum Sancto, uti apud nos tom. I Aprilis, pag. 40, num. xiin S. Hugonis, Gratianopolitani episcopi, Vita Guigo, quintus Cartusiæ majoris prior, testatur, concesserunt magister Landuinus, Lucæ in Hetruria (adi apud Labbeum tom. I Bibliothecæ novæ mss. pag. 639 quatuor primorum, cujus num. 6 notitiam dedi, carthusiæ majoris priorum Chronicon) mundo natus. Stephani duo, Burgensis et Diensis, Hugo capellanus et duo laici seu conversi, Andreas et Guarinus; horum autem nullus e nobilibus illis Remensibus clericis, qui cum Sancto ob improbos Manassis mores Remis excessere, exstitisse invenitur. Quod modo ad collationem, a Sancto cum Radulpho Viridi et Fulcio Monoculo habitam, pertinet, Brunonis hanc ex urbe Remensi ob improbosManassis mores discessui non præivisse, satis superque, quæ num. 125 et seqq. in medium adduxi, evincunt; ibidem interim dictis Guibertus D noio in Brunonis, quæ proxime laudavi, verbis) de Novigento loco proxime cit. etiam suffragatur, utpote narrationi, qua Sancti ex urbe Remensi ob improbos Manassis mores dicessum refert, post pauca interposita, quæ huc non faciunt, subjungens, <<< At Bruno, urbe (Remensi nempe) deserta, sæculo etiam abrenuntiare proponit. » 178. Jam vero cum Sanctus nec statim a suo ex urbe Remensi ob improbos Manassis mores excessu in eremum abierit, nec hunc habita cum Radulpho et Fulcio, in qua hicum Brunone manachici habitus assumendi votum emisere, collatio præcesserit,quis improbos Manassis mores pro vera, ob quam Sanctus in eremum secesserit, causa admittat? Sane, ut hoc fiat, minime favet Guibertus. Licet enim 179. Et Brunonem quidem e dicta collatione occasionem novæ suæ religionis instituendæ accepisse, Launoius in sua de vera S. Brunonis in eremum secessus causa dissertatione cap. 1, § III contendit; verum contra ad novi Carthusianorum ordinis in stitutionem nihil omnino collationem illam coutulisse, annalium Carthusiensium libri quarti hactenus non vulgati auctor anonymus putat, operis sui num. 89 hunc in modum Launoio,illud contendenti,respondens: Ibi... (in epistola scilicet S. Brunonis ad Radulphum Viridem per verba, num. 125, huc transcripta) << sanctus Bruno non loquitur de consilio fundandi alicujus novi ordinis, sed tantum de voto recipiendi monachicum habitum. Quidam adversarius hanc forsan irridebit distinctionem, quæ nihilominus facilius, quam illa » (observata nimirum a Lau <«< instituendæ Carthusianorum religionis occasio, observabitur a quovis attentius et sine animi motu verba sancti Brunonis considerante. «Promisi>> mus,» inquit,» ac vovimus Spiritui sancto in pro>> ximo fugitiva sæculi relinquere et æterna capta>> re, nec non monachicum habitum recipere.»> Quis non videat aliud esse vovere habitum monasticum assumere, aliud inire consilium condendæ novæ religionis? Cumque statim addat, « quod (votum) <«<et in vicino peractum esset, nisi tunc Fulcius «Romam abiisset; » his verbis satis innuit eos tantum cogitasse de monastico habitu induendo non in novo, quem instituerent, ordine, sed in aliquo alterius ordinis monasterio.»> 180. Si enim de nova religione in hac egissent collatione,hujusmodi consilium tam cito ad effectum perducere non potuissent, ut revera non perduxerunt,cum prius multa sibi disponenda fuissent ad tantum opus perficiendum, ut sunt genus et modus vitæ, habitus, ædificia quantumvis humilia,locus imprimis ad propositum idoneus et alia hujusmodi non pauca tam circa temporalia, quam spiritualla, ad novam religionem rite instituendam absolute necessaria. Præterea ex contextu verborum ejusdem epistolæ clarius sole apparet, totum hoc propositum, in hac collatione susceptum, successu temporis ad nihilum recidisse, ut ipsemet beatus vir ingenue fatetur his verbis: « Quod in vicino peractum esset, « nisi tunc Fulcius Romam abiisset, ad cujus red<< ditum peragenda distulimus. Quo moram fa«< ciente aliisque intervenientibus causis, divinus <«< amor elanguit, refriguit animus, fervorque eva« nuit.» Quid dici potuit evidentius? Quid enim est dicere, quod «< divinus amor elanguit, refriguit «< animus, fervorque evanuit, » nisi aperte dicere, quod non solum tunc non abrenuntiaverunt sæculo, sed etiam quod Radulphus et Fulcius abrenuntiandi consilium abjecerunt; sanctus vero Bruno illud in aliud tempus rejecerit? Quod apertius per illa verba, « fervor evanuit, significatur, et adhuc apertissimum fit, si consideremus, sanctum Brunonem non cum his, quibuscum collationem habuerat et voverat, sed cum sex aliis, qui non interfuerant collationi, sæculo valedixisse. » B cussus non solum de monastico recipiendo cogitavit habitu, sed ad sublimiora a Deo vocatus novum amplectendi genus vitæ asperrimæ consilium iniit, et feliciter complevit. » Hactenus ille, in collatione, quam Sanctus cum Radulpho Viridi et Fulcio Monoculo de falsis mundi oblectationibus æternumque duraturis cœli gaudiis habuit, de novo instituendo ordine actum non fuisse, merito sane contendens, ut proinde illa non exstiterit novi instituendi ordinis occasio, aut certe non nisi valde remota; imo vero ut votum, in eadem emissum,ne ullam quidem sancto novæ magisque austeræ vitæ, qualem in Carthusiæ ac deinde in Calabriæ eremis duxit, amplectendæ obligationem imponere quoquo modo potuerit. 182. Verum «< Brunoni » quod in fine ait, «< Deo exsolvere, » quod in collatione illa promiserat ac voverat,«differenti fortiori, quo vocationi divinæ tandem obsequeretur, incitamento opus fuisse,« neutiquam placet.Etsi enim reipsa Sanctus, quod in præfata collatione, anno ex supra dictis 1077 verosimillime habita, promiserat ad annum ut minimum 1081, uti infra probabo, ac proin, si non octo aut decem annis, longo saltem temporis spatio implere distulerit, non video tamen, cur ad votum implendum, novo accedente fortiori efficaciorique incitamento debuerit impelli. Cum enim voti emissi Sancto indubie in mentem subinde venerit, cur ad id implendum moveri nequierit solis iis rationibus, quibus Radulphum Viridem, ut eidem voto satisfaciat, in sua ad Chuc epistola hortatur ? Gravissimæ sane hæ erant, atque ad arguendum Radulphi cunctationem, animumque ad promptam voti exsolutionem excitandum aptissimæ. Inculcabat scilicet Sanctus præcipue districtam voti exsolvendi obligationem, cui non satisfaciens Radulphus pœnas erat incursurus æternas. Audi, qui Radulpho loquatur : « Quanquam, inquit, longo terrarum tractu, et prolixiore temporis spatio corpora ab invicem sejuncta sunt, animus tamen benevolentiæ tuæ ab amico avelli non potuit.» Et, paucis interpositis, ita prosequitur: « In finibus autem Calabriæ cum fratribus religiosis, et aliquot bene eruditis eremum incolo ab hominum habitatione satis undique remotam;>> 181. «Nec prodest cum Launoio reponere, «< san«< ctum Brunonem non de sua loqui, sed de Radulphi procrastinatione. » Nam in plurali numero locutus est Bruno, «< ad cujus reditum peragenda «< distulimus,» ut daret intelligi, uon Radulphum solum, sed se etiam cum eo distulisse, ac proinde fervorem etiam ad tempus tunc evanuisse: nam subdit: « Quo moram faciente aliisque intervenientibus causis, divinus amor elanguit, >> etc. Sed ut adhuc hujus rei veritas manifestior fiat, habenda est ratio temporis, quod a dicta collatione dilapsum est usque ad annum,quo sanctus Bruno in solitudinem secessit. Siquidem constat, et id maxime, si Remis hæc collatio habita est, ut extra dubium esse vult Launoius; constat,inquam, inter eam et sancti Brunonis D ac deinde, nonnullis iterum interjectis, ait: « Quam secessum » (sinempe, quod infra discutiendum, anno 1084 primum meliori vitæ se dederit) « effluxisse octo aut decem annos. Nam superius vidimus, sanctum Brunonem Remis expulsum fuisse circa annum 1076, et in subjiciendis probabimus, eum religionem suam (in Carthusiæ eremum anno 1084 illum secessisse, infra probabitur) instituisse anno 108 vel anno 1086, ut ipsemet Launoius post Baronium scripsit. Ergo quidquid reclamet contra clarissimum Saussæum Launoius. Brunoni emissum votum exsolvere differenti et procrastinanti opus fuit fortiori incitamento, quo vocationi divinæ tandem obsequeretur. Et illud fuit damnati hominis horribile spectaculum, quo tandem animitus con PATROL. CLII. (contemplationem videlicet) tu, frater charissime, utinam unice diligeres, ut ejus amplexibus fotus divino caleres amore. » 183. Et paulo post : « Fuge ergo, frater mi,fuge has molestias et miserias omnes, et transfer te a tempestate hujus mundi in tutam et quietam portus stationem. » Ac iterum post : « Quapropter operæ pretium est, diligenti examinatione prudentiam tuam ista perpendere : quod si amor Dei te non invitat, tantorum præmiorum utilitas te non provocat, saltem necessitas et timor pœnarum ad hoc compellere debet. Scis namque, qua sponsione obligatus es, et quam omnipotens ac terribilis sit, cui temetipsum munus gratum et omnino accepta 4 bile devovisti, cui nec mentiri licet, nec expedit. A ob dilatam diu voti exsolutionem rigidiori magisque austero vitæ genere divinæ bonitati, quam hinc offensam putarit,satisfacere voluerit.Quare nec novo fortiorique, quam esset voti emissi religio, Sanctus noster, ut in Carthusiæ eremum,sæculo relicto, secederet, incitamento indiguisse videtur. Verum etsiid ita sit, neutiquam tamen consequens est, ut reipsa ad emissum monachici habitus assumendi votum fortior efficaciorque, quo tandem in Carthusiæ eremum pulsus fuerit, stimulus non accesserit. Atque id quidem horrendo celeberrimi Parisiensis doctoris, qui, ad tempus redivivus, sese a divina justitia damnatum, et feretro proclamarit, spectaculo factum traditur a nonnullis ; quibus proinde an assentiendum certo sit, nunc indagandum; ut autem Nec enim patitur, se injuste irrideri. » Sequuntur modo verba, num. 125 huc transcripta, quibus,de qua hic, collatio votumque in hac emissum continetur, ac deinde, nullis præterea intermediis, hæe subduntur: « Quid ergo superest, charissime, nisi a tanti debiti nexibus te citius expedire, ne pro tam gravi tamque diuturno mendacii crimine iram incurras Potentissimi, et propter hoc cruciatus immanes. Quis namque inultum relinqueret, se a quolibet sibi subdito defraudari munere promisso, maxime si id magnæ foret sibi æstimationis et pretii. Quapropter cede, non mihi, sed prophetæ, imo Spiritui, Sancto dicenti, « vovete et reddite «<< Do<< mino, Deo vestro, omnes, qui in circuitu ejus <«< affertis munera, terribili et ei, qui aufert spiri- B hanc non parvi momenti rem, quæ sæculi proxi<«<tum principum, terribili apud reges terræ.» Cur hæc omnia inculcat Spiritus Dei, nisi ut te voventem perurgeat reddere quod vovisti? » 184. Hic Radulphum, ne propter divitias, dignitates, et maxime archiepiscopi, qua pollebat, gratiam «< a tam sublimi declinet sponsione et divina revocetur charitate, » gravissime monet, ac deinde post pauca subjungit : «Utinam non asperneris amicum monentem! utinam non surda aure audias verba Spiritus Dei! utinam desiderio longæque exspectationi meæ satisfacias, dilectissime; ne diutius crucietur pro te anima mea curis sollicitudinibusque atque timore! Nam si venerit quod Deus avertat!) te prius quam debiti votum solveris, ab hac recedere vita, me continua tristitia sine aliqua spei consolatione C tabescentem relinques. » Ac tandem sub finem epistolæ addit : « Fraternitatem tuam diu incolumen memorem consilii nostri, nec voti immemorem vigere, sedulus exopto.» Hæc sunt incitamenta, hi stimuli, a Brunone, quo Radulphum ad voti quod in collatione cum eo habita emiserat, solutionem pertraheret, studiose sane ac industrie adhibiti, quibus majores acrioresque, ut idem votum exsolveret, Sanctum nostrum, cui indubie illius identidem recurrebat memoria, opus habuisse quis edicat? Bruno itaque fortiori, quam quod voti emissio ortaque hinc obligatio afferebat, incitamento, ut monachum indueret, sicque votum monachici habitus assumendi exsolveret, neutiquam D indiguit. Verum an idem etiam de nova magisque austera, quam in Carthusia ac deinde in Calabria tenuit, vitæ norma dicendum ? 185.Cum Sanctus, uti infra docebo,aliquanto temporis spatio, antequam in Carthusiæ eremum secederet in Siccæ fontanæ deserto monachum seu, si mavis, eremitam verosimiliter egerit, fieri potest, ut ibi,concepto paulatim majori divini amoris æstu auctoque hinc pœnitentiæ agendæ desiderio, vitam magis austeram ducturus cum aliis, quibus eamdem voluntatem inspirarat, in Carthusia eremum sese receperit. Fieri etiam potest, ut eo post emissum habitus monachici assumendi votum, nulla plane alia accedente causa, sese idcirco contulerit, quod me elapsi eruditorum plurium ingenia calamo- Secessui S.Brunonis in Carthusiæ eremum seu causam seu occasionem præbuisse doctoris Parisiensis, qui suam proprio ore damnationem e feretro astantibus denuntiarit, luctuosissimam illam ac notissimam historiam, longissimo sane annorum spatio creditum jam fuerat, cum tandem sæculis binis proxime elapsis inventi sunt, qui illam aut in dubium revocare, aut etiam conquisitis undecunque argumentis impugnare sunt ausi. Ac «primus» quidem,quod sciamus, qui eam (ipsa sunt suppeditata ab Annalium Carthusiensium libri quarti auctore anonymo verba) in dubium cœperit revocare, fuit Renatus Benedictus (imo verosimilius, uti infra docebo, secundo tantum loco mox hic nominandus Papyrius Massonus) vel alius, qui ejus nomine Legendam Sanctorum, Gallica veste donatam, circa elapsi proxime sæculi occasum (id est, cum hæc sæculo præterito scripta sint, ante nanum 1600) publicavit, qui in Vita sancti Brunonis ad marginem e regione illius narrationis ascripsit, «Guigonem nihil << ejusmodi habere in Vita sancti Hugonis episco<«< pi, » et insuper, «< clericos Parisiensis ecclesiæ «<his refragari. Unde sentimus, huic historiæ nunquam quemquam refragaturum, si de canoni catu Parisiensi mentio non irrepsisset in meram rei A biens, typis edita thesi, palam, stimulante Marsya gestæ narrationem, quod unicum et solum postea fuisse videtur totius seminarium discordiæ. Utrum vero ille homo eanonicus vel doctor fuerit, inferius dicemus. Secundus, qui huic dubietati succinuit, fuit Gapyrius Massonus, qui obiit anno 1611, vir accuratioris litteraturæ. 87. « Hic lib. In annalium Francorum, pag. 232 agens de tempore fundationis ordinis Carthusiensium, posquam pauca de sancto Brunone et Landuino retulit, hæc verba subdit: « Petrus Clunia<«< censis, cognomine Mauriacenus, qui Crasso et << Ludovico vixit, ordinis hujus auctores Brunonem « et Landuinum nominat, cumque originem, ins«titutum ac mores Carthusianorum accuratissime <«< describat,nullam, mentionem canonici Parisiensis « facit, qui inter solemnes inferias dicitur respon<«< disse mortuus. » Hæc ille, cujus totum dubium videtur verti circa silentium Petri et canonicatum damnati homicis. Sed et Renati Benedicti, et Massoni animadversiones non tanti fuere ponderis, ut potuerint impedire, quo minus summus pontifex Gregorius XV, indicto per universam Ecclesiam sancti Brunonis festo, singulis annis a quibuscunque clericis et religiosis colendo, ejus Officium componi et a sacra rituum congregatione recognitum et approbatum in Breviario Ramano apponi (anno scilicet 1623) præciperet, cujus secundi nocturni tres lectiones ex ejus Vita desumptæ sunt, quarum secunda totam hanc continet anastasim sub nomine viro doctissimo, in scholis theologicis asseruit, <«< Quidquid de defuncti doctoris trina e feretro «<emissa voce vulgatum fuerat, esse totum ficti<«<tium et commentitium, denique anilem fabulam. » Astantibus placuit: nam >> «Noc hoc ista sibi tempus spectacula poscit.: Non inde tamen (ut vera sanaque loquamtur) sed ex aliis excellentis eruditique ingenii datis speciminibus cupita merito donatus est laurea. Qui, sibi complacens ex approbata contra redivivi historiam thesi, hanc validiori stabiliturus argumentatione adiit Romam. Ibi, quibus potuit, viis et laboribus institit, ut illud prodigium e Romani breviarii lectionibus abscinderetur, simulans maxime ex eo, quod in B acceptatione festi sancti Brunonis Parisiis actum fuerat, clerum et Carthusienses Parisienses id expetere. Hæ sunt artes, quibus ad id obtinendum eum fuisse usum, ei exprobrat (pag. 114 et 115) auctor (Theophilus Raynaudus nimirum] Herculis Commodiani his verbis « Et potuit, » inquit, «recisioni <«< illi facilitatem accersere, quod tu, qui præsens « aderas, quibus nosti artibus, et præsertim magno << fragore Parisiensis cleri et academiæ infamiam, «<et abs te conficta civitatis regiæ vota, ut eo narra«tio, etiamsi vera esset, præteriretur, urgebas. <«< Hoc postremum docuerunt litteræ tuæ. Priora, «< quæ germanissimam mutationis >> (in Officio nimirum S. Brunonis faetæ) «< causam continent, et «< aliis et mihi sapientissimus e Congregatione ri«< tuum theologus liquido confirmavit. » Et paulo post: «Dicendum alibi, qui te Parisiensis Romæ juverit; faciens ut persuasum haberetur, Patres <«< Carthusianos expunctionem hujus narrationis e «<breviario expetere, » etc. cujusdam magistri, nulla facta specifica mentione C doctoratus vel canonicatus. 188. «Urbanus quoque octavus, Gregorii successor, novo decreto Officium sancti Brunonis cum narratione stupendæ Historia breviario Romano inseri voluit, ut testatur clarissimus Saussæius in epistola didascalica his verbis: «Prodiit interim in « lucem breviarium Romanum, cui ex Urbani VIII << decreto Officium sancti Brunonis recens insertum «< fuerat. In hoc narratio illa, brevi quidem, sed « aperta continebatur serie. At Parisiensi breviario << tum recognoscendo ego cum aliis illustrissimi << Domini archiepiscopi et venerabilis capituli dele<< gatis operam impendebam. Institerunt hac occa«<sione Carthusiani Parisienses, ut sancti Brunonis <«< festum ac Officium die ejus natali consignaretur, « siquidem in breviario nostro hactenus locum non « habuerat. Honestæ eorum postulationi visum est «< concedendum. Ascriptus fuit igitur sanctus Bruno « Lutetianis Fastis, sed eo pacto, ut narrationis << prædictæ in Officii ejus lectionibus neutiquam « mentio fieret, quam suppressam paulo post etiam « videre licuit in Romano divinorum Officiorum «< codice.» Hæc ille, in cujus verbis detegitur vera totius discordiæ causa, quam diximus supra, nullam aliam fuisse, præter mentionem de canonicatu factam in quibusdam hujus Historiæ narrationibus. 189. « Posthac, revolutis aliquot annis, Joannes Launoius ultimam doctoratus lauream recte am D 190. « Qui sacræ rituum congregationi præerant, totius breviarii jussu Urbani VIII, » qui tamen antea (vide num. 188) Officium S. Brunonis, doctoris Parisiensis anastasim complectens, brevario Romano inseri jusserat,«tunc incumbentes recognitioni, viri religiosi et incorruptæ integritatis, non Launoii artibus decepti, sed sapientioribus inducti rationibus, non hujus solum Historiæ narrationem, sed et egregiam illam piissimamque fidei confessio: nem, ab ipso Brunone morti proximo prolatam et tertiæ secundi nocturni lectioni jussu Gregorii XV insertam, simul ex eodem breviario, sicut et multa alia ex aliis aliorum sanctorum lectionibus expungi curaverunt. Hi postea a Christophoro Puteona, Carthusiæ Romanæ priore, nomine reverendi Patris Carthusia prioris et totius ordinis ministri generalis,oblato libello supplici, interrogati de hujusmodi recisione tale dederunt responsum, testeTheophilo Raynaudo,« mentem sacræ congregationis nun<«< quam fuisse, improbare aut in dubium vocare << narrationis hujus veritatem; sed consultius visum <«<esse, eam expungere, quod mos Ecclesiæ ferat, <«<in sacris Officiis Sanctorum, qui religiosas fami<«<lias instituerunt, recensere eorum Vitas, non |