mino non solum ex pacto servus, sed sempiternus A in hoc quod inique agit ad utilitatem nostram divina servus accipi dicitur, investigare compellimur quomodo et post præsentis vitæ terminum servire eum in perpetuum Domino demonstremus. Neque enim tunc justos cœlesti felicitate pollentes adhuc tentare permittitur, cum ante eorum oculos æternis gehennæ ignibus mancipatur, quia nequaquam 1094 in illa superna patria tentationibus erudiendi sunt, in qua jam pro tentationum laboribus remunerantur. Sed tunc Leviathan iste cum suo corpore, reprobis videlicet omnibus, flammis ultricibus traditur, quibus sine fine crucietur. Quos scilicet cruciatus dum justi conspiciunt, in Dei laudibus crescunt, quia et in se cernunt bonum quo remunerati sunt, et in illis inspiciunt supplicium quod evaserunt. Ita enim tunc pulchra erit universitas, dum et gehenna juste cruciat impios, et æterna felicitas juste remunerat pios. Sicut enim niger color in pictura substernitur, ut superjectus albus vel rubeus pulchrior ostendatur, ita tunc etiam malos bene ordinans Deus, feliciora exhibet gaudia beatorum, ostensis ante eorum oculos suppliciis reproborum. Et quamvis illud ex visione dominica eorum gaudium non sit 3 quod crescat, magis tamen auctori suo esse se debitores sentiunt, quando et bonum cernunt quod juste remunerati percipiunt, et malum quod misericorditer adjuti vicerunt. [Rec. XIV.] Igitur si utilitati justorum et hic tentatio Leviathan istius, et illic damnatio proficit, sempiternus servus est dum Dei laudibus nesciens servit, et illic pœna ejus justa, et hic voluntas injusta. Sequitur : virtute possidetur, jumentum est; quia vero latenter mordet, serpens est; quia autem nonnunquam per indomitam superbiam se etiam lucis angelum simulat, avis est. Humanum etenim genus quamvis inexplicabili iniquitatis arte lacessat, tribus tamen vitiis valde tentat, ut videlicet alios sibi per luxuriam, alios per malitiam, alios per superbiam subdat. 30. Secundum varias illas formas, varie tentat. Satanæ escam ostendit Christus, laqueum abscondit. Non ergo immerito in eo quod agere nititur ex ipso suarum actionum nomine vocatur, cum jumentum, draco, vel avis dicitur. In eis quippe quos ad stultitiam luxuriæ excitat, jumentum est; in eis quos ad nocendi malitiam inflammat, draco est; in eis autem quos in fastum superbiæ quasi alta sapientes elevat, B avis est; in illis vero quos pariter in luxuria et superbia et malitia polluit, jumentum, 1095 draco, simul et avis existit. Per tot namque ad decepto CAPUT XV [Vet. XX]. VERS. 24. Nunquid illudes ei quasi avi? 30. Diabolus animal quadrupes per actionis immundæ fatuitatem; draco per nocendi malitiam; avis per elationem. Quid est quod adversarius noster prius Behemoth, postmodum Leviathan dicitur, nunc vero avi in perditionis suæ illusione comparatur ? Behemoth, quippe, ut diximus, bellua interpretatur, quæ quadrupes ostenditur, dum sicut bos fenum comedere perhibetur. Leviathan vero, quia hamo capitur, procul dubio serpens in aquis innotescitur. Nunc vero ad avis similitudinem ducitur, cum dicitur : Nunquid illudes ei quasi avi? Cur ergo bellua, vel jumentum, cur draco, cur avis appelletur, indagemus. Citius enim nomina ejus agnoscimus, si tergiversationis illius astutiam subtiliter exploremus. De cœlo quippe ad terram venit, et ad spem cœlestium nulla jam respiratione se erigit. Irrationale ergo 3 et quadrupes animal est per actionis immundæ fatuitatem, draco per nocendi malitiam, avis per subtilis naturæ levitatem. Quia enim hoc quod contra se agit ignorat, bruto sensu bellua est; quia malitiose nobis nocere appetit, draco est; quia vero de naturæ suæ subtilitate superbe extollitur, avis est. Rursum, quia 1 Laud. et Val. Cl., malum. 2 Corb. Germ., Ebroic. aliique Norm., quo crescat..... quod justi remunerati. 3 Laudun. et Germ., quadrupede. Gilot. et Vatic., et quadruplex. Emendantur ex Mss. Anglic. et nostris, 5 rum cor se species intulit, in quot eos nequitias implicavit. Multarum igitur rerum nomine vocatur, quia ante deceptorum mentes in varias formarum species vertitur. Cum enim hunc per carnis luxuriam tentat, et tamen minime superat, mutata suggestione cor illius in malitiam inflammat. Quia ergo ad eum venire bellua non valuit, draco venit. Illum veneno malitiæ corrumpere non valet, sed tamen bona sua ejus oculis opponit, et cor illius in superbiam extollit. Huic ergo ut draco subrepere non valuit, sed tamen adducto phantasmate inanis gloCriæ, coram cogitationis ejus obtutibus quasi avis volavit. Quæ nimirum avis tanto contra nos immanius extollitur, quanto nulla naturæ suæ infirmitate præpeditur. Quia enim carnis morte non premitur, et Redemptorem nostrum carne mortalem vidit, altiori fastu elationis intumuit; sed ubi contra auctorem suum penna se superbiæ extulit, ibi laqueum suæ mortis invenit. Nam ea ejus carnis morte prostratus est, quam expetiit elatus; et inde pertulit laqueum, unde quasi escam suæ malitiæ mortem justi concupivit. [Vel. XXI.] Dicatur ergo : Nunquid iliudes ei quasi avi? Quasi avi quippe Dominus illusit, dum ei in passione unigeniti Filii sui ostendit escam, sed laqueum abscondit. Vidit enim quod ore perciperet. sed non vidit quod gutture teneret. Nam quamvis eum fuerat ipse confessus Filium Dei (Matth. vIII, 29), velut purum tamen illum hominem mori credidit, ad cujus mortem Judæorum persequentium animos concitavit. Sed in ipso traditionis ejus tempore tarde jam cognovisse intelligitur, quod ipse illa ejus morte puniretur. Unde et Pilati conjugem somniis terruit, ut vir illius a justi persecutione cessaret (Matth. xxvII, 19). Sed res interna dispensatione disposita nulla valuit machinatione refragari. Expediebat namque ut peccatorum mortem juste mo D 6 necnon ex vet. Edit. Gemet. in duo Germ., ad eorum cor. rientium solveret mors justi injuste morientis. Quod A quia Leviathan iste usque ad tempus passionis illius ignoravit, quasi more avis illusus, divinitatis ejus laqueum pertulit, dum humanitatis ejus escam momordit. Sequitur : IBID. CAPUT XVI [Rec. XV]. B C ritum nullum esset. Ancillas ergo Dominus misit, et Leviathan hujus fortitudinem ligavit, quia infirmos prædicatores mundo exhibuit, et potentes quosque, qui ejus corpus fuerant, sub terroris sui vinculo restrinxit. Et in semetipso Leviathan iste ancillis ligatur, cum infirmis prædicantibus, veritatis clarescente lumine, contra electorum mentes antiquus hostis non quantum vult sævire permittitur; sed ne sub infidelitatis captivitate cunctos quos appetit teneat, signis et virtutibus coarctatur. Ipse ergo per se hoc fortiter facit, qui contra illum vires non fortibus tribuit. Sed quia quos contra eum Dominus mittat insinuat, nunc etiam quid ipsi agant qui mittuntur, adjungit. Sequitur: Aut1 ligabis eum ancillis tuis. 32. Christus infirma mundi eligens, diaboli fortitudinem debellavit. Domus sapientiæ Christi corpus, et Ecclesia. Ad prædicandum Evangelium soli assumpti sunt qui per se non essent idonei. Subaudis ut ego. In servis etsi despecta est conditio, virilitas viget; in ancillis autem cum conditione pariter sexus jacet. Bene ergo Dominus Leviathan istum non servis, sed ancillis suis ligare se asserit, quia ad nostram redemptionem veniens, et suos contra mundi superbiam prædicatores mittens, relictis sapientibus insipientes, relictis fortibus debiles, relictis divitibus pauperes elegit. Ancillis ergo suis Leviathan hujus fortitudinem Dominus ligavit, quia attestante Paulo: Infirma mundi elegit Deus, 2 ut confundat fortia (I Cor. 1, 27). Unde bene per Salomonem dicitur : Sapientia ædificavit sibi domum, excidit columnas septem, immolavit victimas, miscuit vinum, proposuit mensam, misit ancillas suas ut vocarent ad arcem et mania civitatis (Prov. ix, 1, 2, 3). Sapientia quippe domum sibi condidit, cum unigenitus Dei Filius in semetipso intra uterum Virginis, me diante anima, humanum sibi corpus creavit. Sic quippe corpus Unigeniti domus Dei dicitur, sicut etiam templum vocatur; ita vero, ut unus idemque Dei atque hominis filius ipse sit qui 1096 inhabitat, ipse qui inhabitatur. Quod tamen recte et aliter accipitur, si domus sapientiæ Ecclesia vocetur. Quæ septem sibi columnas excidit, quia ab amore præsentis sæculi disjunctas ad portandam ejusdem Ecclesiæ fabricam mentes prædicantium erexit. Quæ pro eo quod perfectionis virtute subnixæ sunt, septenario numero designantur. Immolavit victimas, quia vitam prædicantium mactari in persecutione permisit. Vinum miscuit, quia divinitatis et humanitatis suæ nobis pariter arcana prædicavit. Mensam quoque proposuit, quia Scripturæ sacræ nobis pabula aperiendo præparavit. Ancillas etiam suas misit, quæ ad arcem nos atque civitatis monia vocarent, quia prædicatores infirmos abjectosque habere studuit, qui fideles D populos ad spiritalis patriæ ædificia superna colligerent. Unde in Evangelio Dominus Nathanaelem laudat (Joan. 1, 47), nec tamen in sorte prædicantium numerat, quia ad prædicandum eum tales venire debuerant, qui de laude propria nihil habebant, ut tanto solidius veritatis esse cognosceretur quod agerent, quanto et aperte cerneretur quia ad hoc agendum per se idonei non fuissent. Ut ergo mira potentia per prædicatorum linguas claresceret, prius mirabilius actum est ut eorumdem prædicantium me 1 Vindoc., Laud., Norm., alligabis. 2 Val. Cl., ut confunderet. 3 Corb. Germ., Ebroic., Gemet. aliique Norm., ac 4 Concident eum amici, divident illum 33. Diaboli membra conciduntur, cum ab ejus corpore peccatores separantur Christo sociandi. Prædicatores sunt negotiatores. Leviathan iste toties conciditur, quoties divini verbi gladio sua ab illo membra separantur. Iniqui enim cum verbum veritatis audiunt, et, sancto timore perculsi, ab antiqui se hostis imitatione suspendunt, ipse in corpore suo dividitur, cui hi qui prave inhæserant subtrahuntur. Ipsos vero amicos nominat, quos superius ancillas vocat; ipsos etiam negotiatores appellat, quos amicos dixerat. Sancti et enim prædicatores prius ancillæ sunt per formidinem, post amici per fidem, ad extremum quoque negotiatores per actionem. Ipsis quippe infirmantibus dicitur: Nolite timere, pusille grex, quia complacuit Patri vestro dare vobis regnum (Luc. XII, 32). Ipsis rursum cavalescentibus dicitur: Vos autem dixi amicos, quia omnia quæcunque audivi a Patre meo, nota feci vobis (Joan. xv, 15). ipsis ad extremum in negotii operationem pergentibus jubetur: Euntes in mundum universum, prædicate Evangelium omni creaturæ (Marc. xv1,15). In prædicatione quippe fidei quasi quoddam negotium geritur, dum verbum datur, et fides ab auditoribus sumitur. Quasi quoddam negotium faciunt, qui prædicationem prærogant, et a populis fidem reportant. Fidem impartiunt, et eorum sanctam protinus vitam sumunt. Si enim justorum 1097 prædicatio negotium non fuisset, profecto Psalmista non diceret : Sumite psalmum, et date tympanum (Psal. LXXX, 3). In tympano etenim corium siccatur ut sonet. Quid est ergo dicere: Sumite psalmum, et date tympanum, nisi accipite spiri tale canticum cordis, et reddite temporalem macerationem corporis? Si superna prædicatio negotium non fuisset, nequaquam sub typo fortis mulieris Salomon de sancta Ecclesia diceret : Sindonem fecitet vendidit, et cingulum tradidit Chananæo (Prov. XXXI, 24). Quid enim signatur per linteum sindonis, nisi subtilis intextio sanctæ prædicationis? In qua molliter quiescitur, quia mens in illa fidelium spe su Val. Cl., solius veritatis. Ita etiam vet. Edit. Gemet. et Corb. Germ., incipiunt. 5 tia. Elegit quippe stulta mundi, ut confunderet sa- perna refovetur. Unde et Petro animalia in linteo A n. 32), prius elegit infirma, ut post confunderet fordemonstrantur (Act. x, 11), quia peccatorum animæ misericorditer aggregatæ, in blanda fidei quiete continentur. Hanc ergo sindonem Ecclesia fecit, et vendidit, quia fidem quam credendo texuerat loquendo dedit, et ab infidelibus vitam recta conversationis accepit. Quæ et Chananæo cingulum tradidit, quia per vigorem demonstratæ justitiæ, fluxa opera gentilitatis astrinxit, ut hoc quod præcipitur vivendo teneatur: Sint lumbi vestri præcincti (Luc. XII, 35). Prædicatores ergo suos Dominus quærendo ancillas invenit, permutando amicos facit, ditando negotiatores exhibet. Qui enim mundi prius minas infirmi timuerunt, post ad cognoscenda divina consilia ascendunt. Ditati autem virtutibus, usque ad exercendum fidei negotium perducuntur, ut Leviathan istius membra increpando atque suadendo tanto severius incidant, quanto et amici facti 2 amori veritatis semetipsos verius copulant, atque ab eo peccantium animas tanto celerius subtrahant, quanto negotiatores idonei effecti in semetipsis amplissimas apothecas virtutum monstrant. Quia enim per prædicatores Dei valde laudabiliter a Leviathan isto res possessa dividitur, veritatis vox per prophetam pollicetur, dicens: Et si separaveris pretiosum a vili, quasi os meum eris (Jerem. xv, 19). Pretiosum quippe a vili separat, qui humanas mentes a reproba antiqui hostis imitatione disjungit. Recte os Dei dicitur, quia per eum procul dubio eloquia divina formantur.Sequitur: CAPUT XVIII [Rec. XVII]. VERS. 26.-Nunquid implebis sagenas pelle ejus, et gurgustium piscium capite illius? 34. In Ecclesiæ sagena prius capti piscatores, deinde per eos rhetores et philosophi. Quid per sagenas vel gurgustium piscium nisi ecclesiæ fidelium, quæ unam 3 Ecclesiam catholicam faciunt, designatur? Unde in Evangelio scriptum est: Simile est regnum cælorum sagenæ missæ in mare, et ex omni genere piscium congreganti (Matth. x11,47). Regnum cœlorum scilicet vocatur Ecclesia, cujus dum mores Dominus ad superna sublevat, jam hæc ipsa in Domino per cœlestem conversationem regnat. Quæ recte etiam sagenæ missæ in mare comparatur, ex omni genere piscium congreganti, quia missa in hoc gentilitatis sæculum, nullum respuit; sed malos cum bonis, superbos cum humilibus, iracundos cum mitibus, et fatuos cum sapientibus cepit. In pelle vero Leviathan istius, stultos ejus corporis, in capite autem prudentes accipimus. Vel certe pelle, quæ est exterius, subditi ad hæc extrema servientes, capite autem præpositi, designantur. Et bene Dominus, servato ordine, has sagenas vel gurgustium piscium, id est 1098 Ecclesiam suam, et vota fidelium prius se pelle ejus et postmodum capite asserit impleturum, quia, sicut superius diximus (Sup., c. 16 hujus lib., 1 Val. Cl., virorem. 2 Laud., amore. 4 3 Gemet. et duo Germ., simpliciter, catholicam. Quo nomine vera Ecclesia non raro in scriptoribus sacris intelligitur. c C D IBID. 6 CAPUT XIX. 8 Memento belli, nec ultra addas loqui. 35. Quam alta dispensatione Deus famulos suos vel minis, vel etiam flagellis premat. Alta dispensatio judiciorum Dei idcirco sæpe bene merentes famulos vel minis impetit, vel flagellis premit, vel quibusdam superimpositis oneribus gravat, vel laboriosis occupationibus implicat,quia mira potentia prævidet quod si quieti ac liberi in tranquillitate persisterent, 7 tentationes ferre adversarii non valentes, mentis prostrati vulneribus jacerent. Dum ergo eos foris tolerandis flagellis vel oneribus occupat, a suscipiendis intus tentationum jaculis occultat. Moris quippe medicinalis est, ut sæpe fervorem viscerum in pruriginem cutis trahat, et plerumque inde interius curat, unde exterius sauciat. Ita nonnunquam divinæ dispensationis medicamine agitur ut exterioribus doloribus internum vulnus adimatur, et flagellorum sectionibus repellatur ea quæ occupare mentem poterat interior putredo vitiorum; et tamen sæpe dum patentis culpæ sibi homines conscii non sunt, et aut doloribus cruciantur, aut laboribus deprimuntur, contra justum atque omnipotentem judicem in querelam prositiunt, scilicet minus intuentes contra quem fortem adversarium bellum gerunt. Cujus si intolerabiles vires sollicite attenderent, nequaquam de his quæ exterius tolerant murmurarent. 36. Hæc gravia non videntur, si bella occulti adversarii graviora ponderemus. Non patris flagellum sed hostis gladium formidemus. Sed ideo videntur nobis hæc gravia, quia bella occulti adversari nolumus pensare graviora. A quibus plerumque bellis, ut diximus, dum flagellamur, defendimur, dum affligimur, occultamur. Caro enim nostra prius quam resurrec Val. Cl., sub pelle. 5 Laud., Pratel., Vindoc., infirmos. 6 Ita Mss., non, reprimis, ut Excusi ferunt. 7 Vindoc. ac Pratel., tentantes... adversarios. Ebroic. aliique Norm., cum Vindoc., implica tionis incorruptione solidetur, si nullo mœrore affi- A no tunc judice terribiliter apparente, astantibus le gionibus angelorum, assistente cuncto ministerio cœlestium potestatum, atque electis omnibus ad hoc spectaculum deductis, ista bellua crudelis et fortis in medium captiva deducitur, et cum suo corpore, id est cum reprobis omnibus, æternis gehennæ incendiis mancipatur, cum dicitur: Discedite a me, maledicti, in ignem æternum, qui præparatus est diabolo et angelis ejus (Matth. xxv, 41). O quale erit illud spectaculum,quando hæc immanissima bestia electorum oculis ostendetur, quæ hoc belli tempore nimis illos terrere potuerat, si videretur! Sed occulto ac miro Dei consilio agitur,ut et nunc per ejus gratiam apugnantibus non visa vincatur,et tunc a lætis victoribus jam captiva videatur. 1100 Tunc autem justi di citur, in tentationibus effrenatur. Quis autem nesciat quod multo melius sit ardere flamma febrium quam igne vitiorum? Et tamen cum febre corripimur, quia vitiorum æstum qui occupare nos poterat considerare negligimus, de percussione murmuramus. Quis nesciat quod multo melius sit duris in servitio hominibus subjici,quam blandientibus 1099 dæmoniacis spiritibus subdi? Et tamen cum alto Dei judicio jugo humanæ conditionis atterimur, in quærelam prosilimus, nimirum quia minus attendimus quod si nos nulla conditio servitutis opprimeret, fortasse mens nostra multis iniquitatibns pejus libera deserviret. Ideo ergo hæc quæ toleramus, gravia credimus, quia bella hostis callidi, quam sint contra nos dura atque intolerabilia non videmus. Menti enim nostræ omne B vino adjutorio quantum debitores sunt plenius reco pondus vilesceret, si ea quæ se opprimere poterant, occulti adversarii bella pensaret. Quid enim si omnipotens Deus onera quæ patimur sublevet, sed tamen sua nobis adjutoria subtrahat, et inter Leviathan istius nos tentamenta derelinquat? Sæviente tanto hoste quo ibimus, si nullis auctoris nostri protectionibus defendamur? Quia ergo beatus Job culpæ sibi conscius non erat, et dura tamen flagella tolerabat, ne fortasse in vitio murmurationis excedat, memoretur quod timeat, et dicatur ei : Memento belli, nec ultra 2 addes loqui [Rec. XVIII.] Ac si ei aperte diceretur: Si occulti hostis contra te bellum consideras. quidquid a me pateris, non accusas. Si impetentem te adversarii gladium prospicis, flagellum patris nullatenus perhorrescis. Vides inim quali fla- C gello te ferio, sed intueri negligis a quanto te hoste flagellando liberum servo. Memento ergo belli, nec ultra addas loqui, id est, tanto te ad disciplinam patris exhibe tacitum, quanto te prospicis ad bella hostis infirmum. Dum ergo me corripiente percuteris, ut æquanimiter feras, hostem tuum ad memoriam revoca, et durum non æstimes omne quod pateris, dum externis cruciatibus ab interna passione liberaris. Quia autem Leviathan iste de divina misericordia falsa sibi promissione blanditur, postquam terrorem fortitudinis ejus intulit, et beati Job animum in ejus circumspectione commovit, dicens : Memento belli, nec ultra addas loqui; ut irremissibilem reatum ejus ostenderet, illico adjunxit: - CAPUT XX [Vet. XXIV, Rec. XIX]. Et videntibus cunctis præcipitabitur. 1 Laud. et Val. Cl., excidat. 2 Duo Germ. et Pratel., addas. D gnoscunt, quando tam fortem bestiam viderint quam nunc infirmi vicerunt, et in hostis sui immanitate conspiciunt quantum debeant gratiæ defensoris sui. Redeunt enim de hoc prælio tunc milites nostri virtutum trophæa referentes; et receptis corporibus, cum jam in illo judicio cœlestis regni introitum sortiuntur, prius immanissimas vires hujus antiqui serpentis aspiciunt, ne vile æstiment, quod evaserunt. Bene ergo dicitur: Et videntibus cunctis præcipitabitur, quia visa mors ejus tunc gaudium exhibet, cujus tolerata vita nunc justis quotidie in cruciatibus bellum movet. Sed audientes ista, ac si protinus quereremur,, Domino dicentes: Domine, qui Leviathan istum tantæ esse fortitudinis non ignoras, eum in certamine infirmitatis nostræ cur suscitas? illico adjunxit: CAP. XLI, VERS. 1. eum. Non quasi crudelis suscitabo [Vet. XXV, Rec. XX.] Et velut si mox a nobis causa rationis quæreretur. Quomodo non eum quasi crudelis suscitas, quem scimus quia tantos invadere et devorare permittis? statim subdidit, dicens: CAPUT XXI. VERS. 1, 2. Quis enim resistere potest vultui meo? et quis ante dedit mihi, ut reddam ei? 38. Gratia Dei gratuita.—Quibus duobus versibus et virtutem suæ potentiæ, et omne pondus rationis explevit.Nam propter potentiam dixit: Quis enim resistere potest vultui meo? Et propter rationem subdidit: Quis aute dedit mihi, ut reddam ei? Ac si diceret: Non eum quasi crudelis suscito, quia de ejus fortitudine et electos meos potenter eripio, et rursum reprobos non injuste, sed rationabiliter damno; id est, et eos quos benigne eligo eripere mirabiliter possum, et eos quos respuo non injuste derelinquo. Nemo quippe ut divina illum gratia subsequatur prius aliquid contulit Deo. Nam si nos Deum bene operando prævenimus, ubi est quod Propheta ait: Misericordia ejus præveniet me (Psal. LVIII, 11). Si quid nos bonæ operationis dedimus, ut ejus gratiam mereremur, ubi est quod Apostolus dicit: Gratia salvati Duo Germ., Laud., Val. Cl. et Gemet., salvi facti estis. 1 sunt mea sunt. Omnibus liquet quod non solum ea quæ sub cœlo sunt, sed ipsa quoque quæ super cœlos condita cœlestia vocantur ejus voluntati serviunt a quo se creata esse meminerunt. Cur ergo tantummodo de inferioribus loquens ait. CAPUT XXII. IBID. -Omnia quæ sub cœlo sunt, mea sunt? estis per fidem; et hoc non ex vobis, 1 sed Dei donum A gimus quæ ageremus. Sequitur : Omnia quæ sub cælo est,non ex operibus (Ephes. 11, 8) ? Si nostra dilectio Deum prævenit, ubi est quod Joannes apostolus dicit 2 Non quia nos dilexerimus Deum, sed quia ipse prior dilexil nos (I Joan. iv, 10)? Ubi est quod per Osee Dominus dicit : Diligam eos spontanee (Oseœ XIV, 5)? Si sine ejus munere nostra virtute Deum sequimur, ubi est quod per Evangelium Veritas protestatur, dicens: Sine me nihil potectis facere (Joan. xv, 5)? Ubi est quod ait : Nemo potest venire ad me, nisi Pater qui misit me, traxerit eum (Ibid. v1, 44) ? Ubi est quod iterum dicit: Non vos me elegistis sed ego elegi vos (Ibid. xv, 16)? Si saltem dona bonorum operum virtute nostra bene cogitando prævenimus, ubi est quod rursum per Paulum 3 tam salubriter dicitur, ut omnis de se humanæ mentis fiducia ab B ipsa cordis radice succidatur, cum dicit: Non quia sufficientes simus aliquid cogitare a nobis quasi ex nobis, sed sufficientia nostra ex Deo est (II Cor. 11, 5)? Nemo ergo Deum meritis prævenit, ut tenere eum quasi debitorem possit ; sed miro modo equus omni bus conditor, et quosdam præelegit, et quosdam in suis pravis moribus juste derelinquit. 1101 39. Nec electis pietas sine justitia, nec reprobis justitia sine misericordia exhibetur. Nec tamen electis suis pietatem sine justitia exhibet, quia hic eos duris afflictionibus premit; nec rursum reprobis justitiam sine misericordia exercet, quia hic æquanimiter tolerat quos quandoque in perpetuum. damnat. Si ergo et electi prævenientem se gratiam sequuntur,et reprobi juxta quod merentur accipiunt, C et de misericordia inveniunt electi quod laudent, et de justitia non habent reprobi quod accusent. Bene itaque dicitur Quis ante dedit mihi, ut reddam ei? Ac si aperte diceretur: Ad parcendum reprobis nulla ratione compellor, quia eis debitor ex sua actione non teneor. Idcirco enim nequaquam cœlestis patriæ præmia æterna percipiunt, quia ea nunc dum promereri poterant, ex libero arbitrio contempserunt. Quod videlicet liberum arbitrium in bono formatur electis, cum eorum mens a terrenis desideriis gratia aspirante suspenditur. 41. Omnia Deo serviunt. - Sed quia de Leviathan loquitur, qui jam non in ætherei coli sede continetur, cuncta quæ sub cœlo sunt asserit sua esse, ut eum quoque qui de cœlo cecidit, suæ doceat potestati servire, ac si diceret : Leviathan iste beatitudinem quidem meam perdidit, sed dominium non evasit, quia et ipsæ mihi potestates inserviunt quæ mihi pravis actionibus adversantur. Sequitur : VERS. 3. Non parcam ei verbis potentibus, et ad deprecandum compositis. [Lec. XXI. 42. Qua ratione diabolus dicitur Deum deprecari. Quis hoc, quod legisse se nequaquam novit, existimet, quia culparum suarum diabolus sit veniam petiturus? Sed ille fortasse homo, quem Leviathan iste in mundi termino vas sibi proprium facit, quem, attestante Paulo, Dominus Jesus interficiet spiritu oris sui, et destruet illustratione adventus sui (II Thess. 11, 8), territus tantæ majestatis præsentia,quia exercere vires suas non valet, ad preces inclinatur. Quod tamen de ejus corpore, id est iniquis omnibus intelligi aptius potest, qui sero ad petitionum verba veniunt, quia nunc exsequi facta contemnunt. Unde per Evangelium Veritas dicit: Novissime veniunt et reliquæ virgines, dicentes: Domine, Domine, aperi nobis (Matth. xxv, 11). Quibus illico respondetur: Amen dico vobis, nescio vos(Ibid., 12). Sed cum verba potentia ad deprecandum componere dicitur, urget magis ut quod de ejus corpore in futuro diximus in hoc tempore sentiamus. 9 [Vet. XXVII.] 1102 43. Irritæ sunt preces quas pia vita non sequitur. Nonnullis in usum negotiationis vertitur oratio. Veram orationem efficiunt amari gemitus, non verba composita. Sunt namque intra sanctam Ecclesiam nonnulli, qui prolixas ad Dominum preces habent, sed vitam deprecantium non habent; nam promissa cœlestia petitionibus sequuntur, operibus fugiunt.Hi nonnunquam etiam lacrymas in oratione percipiunt, sed cum post orationis tempora eorum mentem superbia pulsaverit, illico in fastu elationis intumescunt; cum avaritia instigat, mox per incendia avidæ cogitationis exæstuant; cum luxuria tentaverit, illicitis protinus desideriis anhelant; cum ira suaserit,mox mansuetudinem mentis flamma insaniæ concremat. Ut ergo diximus, et fletus in |