UEBERSICHT

DER STELLEN

IN DENEN VON DER HANDSCHRIFTLICHEN UEBERLIEFERUNG

ABGEWICHEN IST.

Die in den Text aufgenommene Lesart ist mit Angabe des Urhebers vorangestellt; wenn sie schon längst allgemein geltend war, ist vg. hinzugefügt. Veränderungen in Orthographie und Interpunction sind nicht angegeben, ebenso wenn die besten Hdss. unter einander abweichen.

LIB. I.

§. 1. dicendum vg., discendum. | 3. illis se fere Heine, illis fere, Andre illos f. oder se illis f. elaboraret vg., laboraret. | 7. [a] ratione Orelli. | 8. [atque reddi possit] Unger. | zaýňzov fehlt in den Hdss. | 11. item Manutius, autem. ] praegressus Stuerenburg nach Bern. c., progressus. | 13. [praecipienti] Sauppe. | 14. [sapientiae] Gernhard. | 17. item Pearcius, autem. 18. ducimus vg., dicimus. | 19. cognitionis vg., cogitationis. 21. [e quo] Goerenz de fin. p. 367. | 28. nam alterum assequuntur I. M. Heusinger, nam alterum iusticiae genus ass. | putat vg., putant. 29. nec Bern. a, ne andre Hdss. | 31. depositum rg., depositum etiamne furioso. 36. [Popilius imperator cum hoste pugnare] Könighoff crit, et exeg. alt. Trier. 1844 p. 22 ff. | 37. effecit vg., efficit. 38. virtutei Vahlen Enn. fragm. p. 33, virtute. | libertati me Lachmann zu Lucr. VI, 456, me libertati. | 40. [secundo autem approbavit] fehlt in den besten Hdss. | 41. dictum est vg., dictum. | 49. [e quibus ipsis] Facciolati. | 51. luceat vg., lucet. | 54. et caritate Gronov, caritate. | 55. [tamen] Unger. | 63. et magnanimos vg., magnam. | 64. excellit vg, excellet. 66. persuasum est Madvig de fin. p. 448, pers. sit. | 69. [animi] Beier. removerunt perfugerunt vg., removerint perfugerint. | 72. nihilo minus g., nihil minus. | 73. maiorque Beier, maioraque. | 75. ab se vg., se. 76. dilatatum rg., fehlt in den besten Hdss. | disciplinae vg., disciplina. 81. aliquanto g., aliquando. | 82. calida vg., callida. | cogitatis vg, cogitationis. 84. Lacedaem. vg., de Lacedaem. | noenum Lachmann z. Lucr. III, 198, non enim. | 92. vere † hominum amice Heine nach den Hdss., vitae hominum amice vg. 93. dicitur vg., dicitur decorum. | 97. tum vg., ut tum. | 101. fugiendumve vg., fugiendumque. | 104. ut sit remissio animo Unger, ut si remisso animo. homine Heine, homine. | 109. Q. Mucio + Mancia Heine, Q. Mucio Mancia. | [ne Xenocratem - philosophorum] Heumann. |

110. studia nostra Ernesti, studia. 111. natus Heusinger, notus. | 112.
alius in eadem causa non debeat fehlt in den besten Hdss. zum Theil oder
ganz. 113. et iucundum fehlt in den besten Hdss., ebenso suum am Ende
des §. 115. nobilitas Unger, nobilitatem. | divitiae vg., divitias. | 118.
Herculem Prodicus dicit Manutius, Herculem Prodigum d. | 119. cura ma-
ior Lange, rei cura m. | 121, possit Heusinger nach Bern. a, possint. | im-
pium jüngere Hdss., vitium. | 122. volent Bern. c, nolint. | 125. anquirere
vg., inquirere. | 126. ac foedum Klotz, ac formam. | 128. re turpia vg., tur-
pia. ducamus Bern. c, dicamus. teneant vg., teneat. 130. quae vg., que. {
ingressu vg., gressu. 132. quamquam vg., quoniam. | 139. etiam et vg.,
etiam. cuiusque modi Bern. c, cuiusque. | heu quam vg., et quam | 140.
imitati sunt vg., imitati. | 141. moderata Bern. c., moderanda. | 145. viden-
dum rg., vivendum. | 146. animadversores Lambin, animadversoresque. |
illis vg., illos. | 149. sicut vg., fehlt in den besten Hdss. | 151. nihil homine
libero Pearcius, nihil homine nihil libero. | 152. hae vg., haec. | 153. omnia
Lambin, quamvis omnia. | 155. caritatem Bern. c., utilitatem. 157. commu-
nitate vg, comitate. | 158. initam vg., istam. | 160. sequitur vg., sequetur.

LIB. II.

§. 1. tum ex util. utile fehlt in den besten Hdss. | 4. molestias fehlt
in den besten Hdss. | tempori Bern. c., temporis. | 10. [tria] Heine. | [quid-
quid enim
- utile] Unger. | 13. subveniri vg., subvenire. 14. inanimae
g., inanima. 22. et benef. Heine, aut benef. | promissisque Bern. c., pro-
missionisque. | 23. paretque cum maxime Bern. c., apparetque cuius maxi-
me. | valeat Bern. c., valet. | 25. thraciis vg., thraeciis. | destricto vg.,
districto 30. aeque utrisque Madvig, eaque utrisque est. | 32. autem fehlt
in mehreren Hdss. Sauppe will daher schreiben secundo autem loco,
etiamsi res forte non suppetit, vehementer amor multitudinis commove-
tur. 36. maleficos Wyttenbach, maledicos. | 37. obiecta Heine, obiecta
est. 38. benevolentia vg., benevolentiam. | 41. initio vg., in otio. |
infimis vg., infirmis. | retinebat Bern. c., pertinebat. | 43. gloriam Lam-
bin, iustitiae gloriam. | 45. [alteri] Graevius. | 48. deleniant Gruter,
sermone deleniant. | excitat Lange, excitat ad gloriam. | 49. et apud
populum hat allein Bern c. | 50. ut ii quos ante dixi aut ulciscendi fehlt in
den Hdss. ausser Bern. c. | in Albutio Orelli, pro in Albutio (oder p. mal-
butio). M'Aquilio vg,, Manilio. 51. modo ne nefarium Bern. c. No-
nius, et nefarium. 53. putent praebitorem fehlt in der Bamberger Hdss.,
bene praebitorem fehlt auch in den Berner Hdss. ausser Bern. c., ivo
statt putent steht sperent fore. | 56. Aristo Ceus Beier, Aristoteles. | sit
vg., fehlt in den Hdss. | 63. longe fehlt in den besten Hdss. | 64. [Athenis]
Heine. 76. abstinentiae Bern. c., sapientiae. | potitus Heusinger, potitus
est. 79. accepit Bern. c., accipit. | 80. ae vg, at. | 84. cum ipsius inter-
erat hat nur Bern. c. | 85. belli vg., bellis. | 86. [praetermittendis volupta-
tibus] Heine. 87. sed toto disputatum est setzt Unger hierher, während
es in den Hdss. am Schluss des Buches vor reliqua deinceps perseq. steht.
vellem fehlt in den meisten Hdss.

LIB. III.

§. 2. e coetu Bern. c., coetu. | 4. a solitudine vg., solitudine. | 5. ube-
rior vg",
verior. 6. ut vg, ut ne. | 15. qui quidem Manutius, qui idem. | 19.

et utilitas honestam Unger, die Worte fehlen in den Hdss. | 20. et hon.
et utile Lambin, et hon. aut utile. 28. iniustitia Beier fragm. orat.
p. 170. iustitia. | 32. humanitatis corpore Muretus, humanitate corporis.
35. re utilitas Bern. c., re utili. | 36. quas vg., qnam. | 39. nequaquam
Manutius, quamquam. | 48, atqui Victorius, atque. | 54. materiatae sint vg.,
sint fehlt in den Hdss. | 57. Rhodios Bern. c., Rhodius. | 58. percrebuisset
vg., percrebruisset. | 63. quaereretur vg., quaererem. | huic vg., huius. |
64. certe istum Lambin, recte iustum. | 67. serviebant vg., sergio servie-
bant. 74. [nomen illorum] Victorius. | propulsat Heusinger, propulsat a
suis. 78. converrere vg, convertere. | 80. praetorum g., praetorium. |
81. [species] Krarup. spec. I. p. 6. | aut hunc rg., atque hunc. | 82. et quam
inutile Victorius, fehlt in den meisten Hdss. | 83. re unum vg., unum. ↑ 84.
benevoli Bern. c., boni sunt. | 88. quod illa vg., quo illa non utilem esse
diceret, esse aequam f. Heine, utilem esse diceret, non esse aeq. f. | 89.
quam Heusinger, quam si. | sibine uterque Manutius, sibi neuter. | 91. vi-
num vg., venenum. | haec vg., hae. | controversa iura vg., controversiae
iura. [92. iterum Orelli, item. | 98. assimulare Bern. c., assimulavit. | sa-
cratae vg., sacrata. | 100. nam vg., num. | 102. habebat vg., habebit. | 105.
habet g., habeat. | 109. T. vg., Ti. | Numicius Q. Maelius vg., Minucius
Q. Emilius. 113. adstringit Bern. c., distringit. | 116. viris vg., veris. |
117. sicuti dicit Heusinger, sicut id dicit. | 118. detractione finiri Gruter,
detractionem fieri. | 119. [et malorum] Muret. | 120. videtur Bern. c., vi-
deretur.

Druck von Carl Schultze in Berlin,

Neue Friedrichsstr. 47.