Obrazy na stronie
PDF
ePub

woLOS.

[ocr errors]

--...

[ocr errors]

11

10

fauramablje wolos. inub is jah nasjands nauh mipan anastodjands ustaiknida paua iupa brig gandan in þiudangardjai gubs vig qipands. amen amen qipa þus. niba saei gabairada iupabro ni mag bgasaiwan þiudangardja guþs. ïupaþ||ro þan qaþ þo veihon jah himinakundon gabaurbanpara þairh þyahluspulan. þanmuh þan ni frop nekaudemus în þizei miþþan frumist hausida fram laisarja. inuh bisqap. waiva mahts ist manna gabairan alpeis visands. ibai mag in vamba aipeins 40 seinaizos aftra galeiþan * jag-gabairaidau. || unkunnands auk nauh visands jah ni kunnands biohti jah cpo leikeinon us vambai munands gabaurþ in tveifl atdraus. înuh þis gaþ. waiva || mahts ist manna alpeis visands gabairan. ībai mag in vamba aipeins seinaizos aftra galeipan jah gabairaidau. ip nasjands þana anavairþan dom is gasaiwands jab þatei în galaubeinai þeihan habaida gaskeirjands ïmma sve miþþan unkunnaudin qiþands. amen amen qiþa þus. niba saei gabairada us vatin jah ahmin ni mag inngaleiþan în þiudangardja guþs. naudipaursts auk vas jah gadob vistai du garehɔn * d dau||peinais andniman. at raihtis manŋ us missaleikom vistim ussatidanima us saivalai raihtis jah leika jah anþar þize anasiuni visando anþaruh þan ahmein. duþþe gatemiba and 1o þana þize laist jah tvos ganamnida vaihts svesa bajoğum du daupeinais garehsnai". jah þata raihtis anasiunjo vato III, a jah bana andaþahtan ahman. ei raibtis þata gasaiwan naga vesun 11 jainar ". þaruh 41 qemun jah daupidai vesun.. ni naubþanuh" galagips vas în karkarai johannes. patuh pan qipands aivaggelista ataugida ei so garehsns bi ina newa andja vas þairh herodes birunain. akei faur pata at bajoþum daupjandam jah ainwaþarammeh seina anafithandam daupein miþ sis misso sik andrunnun 15 sumai ni kunnandans waþar skuldedi maiza. þaþroh þan 16 varð søkeins||us siponjam iohannes miþ iudaium bi sviknein. ïn þizei 17 ju jah leikis braineino inmaidiþs vas sidus jah so bi guþ hrainei anabudana vas. ni þanaseiþs judaiviskom ufarranncinim jah sinteino 18 daupeinim brukjan usdaudjaina ak johanne hausjandans þaınma faurrinnandin aivaggeljon. vasuh þan jah frauja þo ahmeinon anafilhands daupein. eiþan " garaihtaba varþ bi sv:knein sokeins gavagida. unte vitop c pize unfaurveisane missadede ainaizos vitoþ 2o || raidida az||gon kalbons gabrannidaizos utana bibaur42 geinais. afarub pan po in vato vairpandans hrain jah hyssopon jah vullai raudai ufartrusnjandans svasve gadob þans ufarmiton munandaus ". iþ iohannes ïdreigos daupein merida jah missadede aflet þaim ainfalþaba gavandjandam gahaihait. ip fraujins" at alleta fravaurhte jab fragift veihis abmins d jah fragibands im patei sunjus þiudangardjos vairþaina. | švaei sijai daupeins iohannes aca midumai tvaddje ligandei ufarþeilandei raihtis vitodis braincin iþ minniz-i " filaus aivaggeljons daupeinai, inuh þis "bairhtaba uns laisciþ giþands ", aþþan ik în vatin izvis daupja. iþ sa afar mis gagganda svinboza mis ist. þizei ïk ni ïın vairþs ei anahneivands andbindau skaudaraip skohis is. sah þan IV, a izvis daupeiþ în ahmin veihamma. bi garehsnai nu so nu faheps meina usfullnoda. jains 43 skal valsjan ib ik minznan. eipan nu siponjam seinain þaim bi sviknein du judarum sokjan

b

20

23

20

dam TM jah qiþandam sis. rabbei. saei vas miþ þus hindar jaurdanau þammei þu veitvodides. sai sa daupeiþ jah allai gaggand du imma. nauh unkunnandans po bi nasjand. inuh pis "laise ins o giþands. jains skal vahsjan iþ ik minznan. aþþau so bi īna garehsns du leiti||lamma mela raihtis bruks vas jah fauramanvjandei saivalos pize daupidane frala lot aivaggeljons mereinai. ïþ fraujins laiseins anastodjandei af ïudaia jab and 30 allana midjungard gapaih and warjano beihandei und hita nu jah aukandei al manne du guþs kunþja tinhandei inuh þis "jahı skeirs visandei. mikildup franjins vulpaus kannida qipands. sa iupapro qimands ufaro allaim ist. ni patei ufaro visandan 44 c svare kannidedi. ak fi jah svalauda ïs mikil||duþais maht însok jah himinakundana jah ïupapro qumanana qipands. ip sik airþakundana jah us airþai rodjandan. ïn þizei "vistai manna vas jaþþe ve ha jappe praufetus visands jag-garaihtein veitvodjands. akei us airþai vas jahı us vaurdahai vistai rodjands. ib sa us himina qumana jabai în leika visan þuhta akei ufaro allaim ist. jah þatei gasaw jagd gabausida. pita veitvodeip. jah bo vei vodida is ni ainshun nimiþ. jah þaubjabai" us himina

[blocks in formation]

d

[ocr errors]
[ocr errors]

ana aiıþai ' in manne garehsnais qam. akei ui þe haldis airbeins vas nih us airþai ' rodjands. ak himinakunda anafilhands fuihsuja þɔei gasaw jag-gahausida at attin. po nu însakana vesun fram iohaune ni în þis * þatainei ei fraujins mikilein gakannidedi. ak du gatarhjan jah gasakan þo afgudon haifst sabailliaus jalı markailliaus". paiei ainana anananþidedun qiþan attan jakı sunu. ib V, a anþar sa vciha • a ..ma du attin sveripos at allamma vaursive ainaizos anabusna s 45 beidip. ip pateiraibtis þana frijondan anþaranuk þan pana frijodan anþarana taikunjandan anparanuh pan galeikondan jainis vaurstvam. patuh pan insok kunnands þize anavairpane airzein. ei galaisjaina sik bi þamma tva andvair þja 10 auins jah sunaus audhailan jɔh ni miþqiþaina. anduh þana laist skeiris bruk||jands vaurdis qaþ. svasve auk alta urraiseiþ dauþans jah liban gataujiþ. sva jak sunus þanzei vili liban gatanjiþ. ei svesamma viljin jah svesai mahtai galeikonds þamma faurþis gaqinjandin daubans gahaitands þize ungalaubjandane prasabalpein andbeitands gasok. nih þan alta ni stojiþ ai nohun ". ak staua alla atgaf sunau. iþ nu ains jah sa sama vesi bi sabailliaus in40 c saktai missaleikaim bandviþs nam || nam. waiva sto||jan jah ni stojan sa sama mahtedi. ni auk patainei namne înmaideins tvaddje andvairþje anþarleikein bandveiþ. ak filaus mais vaurstvis ustaikneins, anþarana raihtis mi ainnohun stojandan ak fragibandan sunau stauos valdufni. jah is andnimands bi attin þo sveriþa jah alla staua bi jainis viljin taujands. ei allai sveraina sunu svasve sverand attan, skulum nu allai veis at svaleikai jah sva bairhtai însaihtai guþa unbauranamma andsatjan sveriþa || jah ainabaura sunau gups guþ visandin kunnan ". eiþan "galaubjandans sveriþa ju wabaramme "usgibaima bi vairþidai ". unte þata qiþlo. ei allai sveraina sunu svasve sverand 17 attan. ni ïbnon ak galeika sveripa usgiban uns laiseip. jah silba nasjands bi siponjans bidjands du attin qaþ. ei frijos ins svasve frijos mik. ni ibnaleika frijaþva ak galeika þairh þata ustaikneiþ. þammuḥ samin h.....1o VI, a →... nands unsvikunþozei varð bi nauþai jainis însahts. sve sama " is qiþiþ. jains skal valıs17 jan ïþ ik minznan. in þizei 1o nu du leitilai weilai galaubjan johanne hausjan þuh:edun. iþ afar ni filu ufar maudein þo bi ïna atgebun "'. eiþan " vaila îns maudeiß qiþands. jains vas lukarn ōrinnando jah liuhtjando. iþ jus vildeduþ svignjan du weilai în liuhada is. aþþan ik haba veitvodīþa b maizein þamma iohanne. po auk vaurstva poei atgaf mis alta ei iþ taujau þo. po vaurstva poei īk tanja veitvodjand bi mik þatei atta mik sandida. jains auk manniskaim vaurdam veitvodjands tveidjan þuhtu" sunjeins visands þaim unkunnandam mahta". ip attins þairh meina vaurstva·veitvodei all ufar iusabt manniskodaus iohannes unandsok ïzvis undredan mag kunþi. unte warjatoli vaurde at mannam in sunau " maht ist anþarleikein inmaidjan. ip po veiliona vaurstva || unandsakana ** 48 visandona | gasvikunþjandona þis vaurkjandins dom bairhtaba gabandvjandona þatei fram attin îasandips vas us himina. ¡nuh þis " qiþiþ. jah saei sandida * mik atta sab veitvodeiþ bi mik. ağ, þan missaleiks jab în missaleikaim melam attins bi ïna varþ veitvodeins ". suman þairh praufete vaurda sumanuh þan þairh stibna us himina sumanub þan þairh taiknins. ip în þizei "þaim sva vaurd þanam brdizo þizei " ungalaubjandane var]) || hairto. ïnub þis" garaihtaba anaaiauk qiþands. nih stibna is wauhun gahausideduþ nih siun is gasewup" jah vaurd ïs ni babaiþ visando in izvis. þande þanei insandida jains þammub jus ni galaubeip. unte at þaim gawairbam frakunnan ni skuld ist. ip sumai jau stibna ïs gahausidedun sumai þan is siun sewun. audagai auk þan qaþ þai hrainjahairtans VII, a unte þai guþ gasaiwand. jah ju þaþro sve vadi þaith .. hun kunnandins fraujins" maht 49 jah andþaggkjandins sik is valdufneis. nih stains ak jah andraias saei qaþ. ist magula ains her. saei labaiþ ·e·” hlaibans barizeinans jab tvans fiskaus. analeiko sve filippus gasakada ni vaiht mikilis Lugjands nih vairþidos laisareis andþaggkjands. þairh poei usbar qiþands. akei þata wa ist b du sva managaim. ip frauja andtilonds ize niuklahein | qaþ. vaurkeip þans mans anakumbjan. ip eis at hauja managamma visandin in þamma stada po filusna anakumbjan gatavidedun fimf þusundjos

с

[blocks in formation]
[ocr errors]

vaire înuh qinons jah barna. sve at mikilamma nahtamata anakumbjandans at ni visandein 'aljai vaihtai ufar þans fimf hlaibans jah tvans fiskans. þanzei nimands jah avìliudonds gaþinþida. jah sva c managai ganohjands īns vailaviznai ni þatainei ganauhan þaurftais ïm fragaf. ak filaus maizo. afar 50 patei matjan so managai. | bigitan vas þizei hlaibeibtainjons fullos patei aflifnoda. samaleikoh þan jah þize fiske sva filu sve vildedun. nih þan ana þaim hlaibam ainaim seinaizos mahtais illusna ustaiknida ak jah in þaim fiskam. sva filu auk sve garahnida ins* vairþan. svaei ainwarjanoh sva filu sve vilda andniman ïs gatavida. jah ni în vaihtai vəninassu þizai filusnai vairþan d gatavida, akei || nauh us þamına filu mais siponjans fullafahida jah anþarans gamaudida gaumjan. þatei is vas sa sama saei în auþidai ·în・ ' jere attaus ize fodida. þanul biþe sadai vaurðun qaþ siponjam seinaim. galisip pos allifnandeins drausnos. ei vaihtai ni fraqistnai. þanuh galesun jah gafullidedun ib. tainjons gabruko us paim e hlaibam barizeinam jah ·b・・ liskam þatei VMI,a alifnoda at þaim -... bun usagida ana ïna banduns. at veihai auk is mahtai unanasiuniba un51 selein ize nauh disskaidandein jah ni uslaubjandein faur mel sik gahaban. galiþun þan þai andbaltos du paim auhumistam gudjam jah fareisaium. þaruh qebun du im jainai. duweni attauhup ïna. andkofun þan þai andbahtos qiþandans. þatei ni wanhun aiv rodida mənna svaswe sa manna. b soh pan || andahafts du gasahtai maizub þan du aldomeinai jainaize ungalaubeinai varp. andbofun auk jainaim anahaitandam îm. în þizei " ni attauhun ïna. ni andsitandans jainaize unselein þize anahailandane im. ak mais sildaleikjandans " fraujins laisein svikunþaba în allaim alamannam fauravisan rahnidedun. iþ jainai în unseleins seinaizos balþein ïze ni usþulandaus miþ hatiza andhofun c viþra ins qipandans. ībai jab jus || afairzidai siup". sai jau ainshun þize reike galaubidedi imma 52 aipþau þize fareisaie. alja so managei þaiei ni kuonun vitop fraqiþanai sind. I pob pan miþ baitreins

10

þvairhein " rodidedun în þamma ei 1o liugandans bigitanda. ei ni ainshun "reike aiþþau fareisaie galaubidedi imma at neikaudaiman 18 bi garehsnai gußs qimandin at imma in naht jah miþ balþein d faur sunja însakandin jah qiþandin " ïm. ïbai vitoþ unsar stojiþ mannan. 》 at jainaim qiþandam þatei ni ainshun * þize reike jah fareisaiei "galaubida. ni fraþjandans þatei sa raihtis ** fareisaius vas jah ragineis judaie ja ains reike ustaikaips us paim fraqibanam vas galaubjands fraujin du gasahtai jainaize unseleins faur ina rodjands. ip eis ni usbulandans po gasaht andhofan qibandans. ībai jak þu us galeilaia is. ussokei jah saiw patei

[merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][subsumed][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]
[ocr errors]
[merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][merged small]

E GERMANICO SERMONE IN LATINUM VERSA,
INTERPRETE F. TEMPESTINI.

PRÆFATIO.

Antequam hanc grammaticam aggrediamur, operæ pretium esse duximus ejus fundamen tum et tenorem paucis verbis exponere.

Quoad operis ordinationem, propriam viam in syntaxi indagare debuimus, hac hucusque nondum explorata. Hic vero nobis ordinem didacticum persequi conantibus quandoque attentio relaxata est; quapropter non immerito speramus indicem rerum et vocabulo, rum ad calcem operis remissum, magnum fore adjumentum iis, quibus ordo noster nondum tritus est.

In tribus primis capitibus, quæ de scriptura et prolatione, necnon vocabulorum flexione corumque formatione disserunt, secuti sumus equidem ordinem consuetum sub respectu forma; sub autem respectu materiæ, lector attentus facile animadvertet, quod hic etiam, quemadmodum in syntaxi, propriis investigationibus muniti propriamque viam sectantes, a doctrina communi deflexerimus. Utrum et in quantum merito fecerimus, sincerus lector dijudicabit.

Quamvis in elucubrando hoc opere id imprimis ob oculos habuerimus, quod grammatica cujuslibet sermonis ita restringenda sit, ut linguam e lingua ipsa explicans, potissimum caveat, ne quodlibet systema præconceptum persequatur, aut formas alius sermonis vel cognali linguæ illustrandæ imponat, hoc tamen principio non adeo constricti fuimus, ut præcipue in syntaxi, græcum textum, gothicæ litteraturæ fundamentum, constanter non invocaverimus propria enim indoles gothicæ linguæ ex hac collatione evidentius eminet. Cum de anteriori et posteriori sermone passim mentionem facimus, hunc de quo in prolegg. ad textum, col. 473, innuimus.

Jam vero quoniam ex elucubratione hujus operis pluries occasionem habuimus, lacunas et crrores qui tam in glossario quam in textu ejusque interpretatione subrepserant, supplendi et corrigendi, rem non ingratam facturi nobis videmur, si has emendationes hic colligentes, lectorem numeris paginam indicantibus ad grammaticam remiserimus.

In editione germanica glossarium prius quam grammatica calidum est. Interpr.

EMENDATIONES CLOSSARI!.

Aiwalundi § 73. anabusn § 53, 3); balvavesei § 92; bistuggy § 205, annot. 2; brawa § 69, annot. 5; $191, anuol. 1); gadikis § 69; gaitein § 191, a) dd); gaits 877; grefts § 48, 3); dobnan § 26, annot. 2; hakuls § 66, annot. 1; piupspillon § 167, annot. 2; wahl § 56, 3); manauli § 145 aa), annot.; nanhan 134, annot. 2; ugk § 106, annot. 1; ulting § 31, ); undarleija § 150, annot.; saurau ynikiska § 27, annot. 1; slahals § 150 b); sprauds § 56, 5); veinuls § 151 6); vippja § 55, 3); voþi § 99, 3) a); vopjan $239, 1); fadrein § 93, 3); fastubni §:0; freijhals § 34, 2); fret § 25, 4); frijondi § 75; waite's § 70, annot. 2).

EMENDATIONES TEXTUS ET VERSIONIS.

Mth. 1, 11 § 134 4); vil, 11 § 192, 2); x1, 12 178 annot. 1; xi, 16 § 239, 11; Mc. ix, 20 § 157 b); x, 27 § 260, annol, 6; x, 35 § 187, l; x1, 2 § 116, annot. 3; xvi, 1 § 247, annot. 4; Luc. 1x, 25 177, annot. 2; xv, 30 § 25, 4); xvi, 14 § 155;

[ocr errors]

XVI, 16 § 178, annet. 1; xvi, 38 § 212, annot. 2; XIX, 8 § 185, annot.; xx, 16 § 259, annot. 4; item. Ix, 15 § 182, 2); ix, 17 § 2771; I, 19 § 177, annot. 5; x, 11 § 196, annot. 6; x1, 5 $ 200, 2); Cor. 1, vn, 17 § 205, annot. 10; vn, 19 § 192, 2); ix, 21 § 268, 4); xm, 4 § 124, annot. ; xv, 15 § 177, xv, 52 § 69, annot. 5; § 191, annot. 1); Cor. 11, 11, 4 § 200, annot. 4; 1, 11 § 177, 1 ; m, 14 § 200 in, 2); v, 17 § 203, annot. 1; vi, 1 § 255, annot. 1; vi, 3 § 205, annet. 2; vi, 4 § 145 B) ); vin, 48 § 28, 3; xi, 6 § 177, annot. 2; xu, 19 § 155, annot. § 178, annot. 1; an, 21 § 259, 1); Eph. m, 8 § 150, annot. ; iv, 23 § 243; vi, 22 § 106 annot. 4; Phil. iv, 2 § 200, III, 1); Col. m. 15 § 186, annoi, 4; Iv, 8 § 269, 41; Thess. I, iv. 2 § 110, annot. 2; Tm. 1. 1, 14§ 128 annot. 1; Tim. 4, 1, 11 § 96 dat. pl. ; Neh. v, 18 § 77; Skear. 11, d § 99, 2, a); V, d § 145, aa); § 205, IV not. ; vi, a § 200, II, 1); VI, 8 § 205, annot. 9; VII, c § 205, aunot. 10; § 282, annot. 5.

INTRODUCTIO.

§ 1. GOTHICA LINGUA (gutiska razda 1) communis est sermo orientalium Germanorum, qui generali nomine Gothorum designantur.

‹ * Indigenum Gothorum nomen est Guthos (non autem Gulans, ut Zeuss scribit, Die Deutschen, 134), quemadmodum in Calendario gothico occurrit, in quo gur þiuda gothicam gentem indicat. Eos Græci nuncupabant, aspirata dentali, rófoc, vel potius geminata, rótoo; Romani autem sine geminatione, Gothi, vocalem o semper in versibus corripientes (hinc apud Gruterium, Inscript. 161, 2, ubi eam metrum exigit longam, legitur : Qui potuit rigidas Gotthorum subdere mentes [Arnold. Mercat.], loco Gothorum). Sed e græco non oriuntur formæ Gotti, Gotticus, quæ in Historia imperatorum, auctore Cœlio Spartiano (Anton. Carac. 10 et Anton. Geta 6), usurpantur. Pristina et primitiva scribendi hujus nominis ratio invenitur adhuc in antiquo latino scripto, quod e plurimis caracteribus a Gotho ipso scriptum esse conjicitur, scilicet in glossa marginali codicis parisiensis acta concilii aquileiensis continentis, a Waitzio vulgata, in qua p. 13 legitur lingua gotica, nec non et in neapolitano Documento ad sextum sæculum circiter medium pertinente, in quo ecclesia gotica scribitur. Genuina scribendi ratio in veteri Germanorum superiori lingua asservata est, quippe cum in glossis octavi sæculi occurrat sub forma: Guti et Gudi (vid. Graff, Althochdeutschen Sprachsch. IV, 173 sq.), et apud chronistas (gall. chroniqueurs) ejusdem sæculi, pars Gallia meridionalis a Gothis occupata Gutiæ et Goziæ nomen habeat (vid. Zeuss, Die Deutschen, 420). Ejusdem stirpis sunt Gotones et Gothones apud Tacitum (Annal. 2, 62; Germ. 40), Gutones apud Plinium (Hist,

Razda gothicum est vocabulum loquelam populi, ut woox, Jadiά, gall. Tanyage, designans, vid. Gr. Gr. 1,1 (3a edit.); tuggo autem loquelæ instrumentum, linguam (la langue) notat, Mc. vi, 33, 35; Luc. 1, 64, et mapleins verbum, sermonem quem loquuntur (cizio), Joan. vii, 45.

n l. 4, 14; 37, 2), et raves apud Ptolemæum. Quoad Βούτονες apud Strabonem 7, 1, in Γούτονες commutandum, propter quantitatem vocalis o audacus conjiceretur. Gulones autem eodem modo ad Gatos (Guli) sane referuntur atque Burgundiones ad Borgundos (Burgundi). Errat vero Zeuss, qui loco laudato, 154, nomina apud græcos latinosque auctores occurrentia modo chronologico ordinans, Go'hos a Gutones, etc., græcum autem róτot ex Gutþiuda derivasse putat. Srpe etiam Gothi Getæ vocantur, vel buic stirpi alluditur (vid. Zeuss, loc. laud. 403), ut eliam Jornandi factum est, qui, ipse Gothus, suæ genlis historiam inscripsit: De geticæ gen'is origine ac rebus gestis; hinc in posterior.bus temporibus linguæ gelicæ nomen sermoni gothico impositum, ut apud Bonav. Vulcanium invenire est, coll. § 2. -Non ad Gothos continentis, sed Scandinaviæ referenda sunt nomina Γουταί (incorrecte Γοῦται vulgo scriptum) apud Ptolemæum et гavroi apud Procopium (De bell. goth. 2, 15), quæ Zeuss, loc. laud. 158 et 511 sagaciter revisit, coll. § 3. Qui vero scire desiderat, quid nomen Gulos significet, hoc ante omnia componere debet tam gothico gup (Deus) et gods (bonus), quam caucaseis vocabulis gots, kʊdji, katsi (homines), hanc ultimam derivationem sectante Castillion.co Corinth. II, præf. p. x; quoad veteres Scandinavia doctores, suos Gothos (Gotnar) interpretantur : errabundos, viatores et viros, vid. Edda Som. 1, 41, 530, correcte ex gautr. (vir sagax) deducentes; qui tandem nomen istud cum giota comparare velit, in vagina nationum vel fabrica gentium, ut Jornandes (p. 83 Lindenbr.) Scandinaviam vocat, explicationem inveniet. Sed pro nostris continentalibus Gothis derivatio

* Quæ intra anti-lambda (gall. guillemets [ ‹ — ›]) includuntur, minoris sunt momenti et ad eruditos potius quam ad tirones spectant. Qui ergo hanc grammaticam omnino rudis accesserit, ca, si velit, prætermittat, ad ca tum reversurus, cum de cateris sufficienter tritus erit. Interpr.

« PoprzedniaDalej »