15 vaurdam veihan du ni vaihtai daug niba usvalteinai þaim hausjondam. usdaudei puk silban gakusa16 nana usgiban guþa vaurstvjan unaiviskana raiħtaba raidjandan vaurd suujos. iþ po dvalona usveihona 17 lausa vaurdja bivandei unte flu gaggand du afgudein. jah vaurd ize sve gund vulip. pizeei vesun ymai18 naius jah filetus. paiei bi sunja usvissai usmetun qipandans usslass ju vaurbana jah galaubein 19 sumaize usvaltidedun. appan tu'gus grunduvaddjus gups standip habands sigljo pata. kuna. 20 frauja pans þaici sind ïs jah afstandai af unselein wazuh sei namujai namo fraujins, aþþan in mikilamma garda ni sind þatainei kasa gulþeina jab si:ubreina ak jab riveina jah digana. 21 jah suma du sverain sumupan du unsverain. aþþan jabai was gahrainjai sik þizei vairþiþ 22 kas du sveriþai gaveihaiþ bruk fraujin du allamma vaurstve godaize gamanviþ. aþþan juggans lustuns plinh ip laistei garaihtein galaubein friaþva gavairþi mip þaim bidai anahaitandam 23 fraujan us brainjamma bairtin. ip pos dvalons jah untilons sokuins bivandei vitands patei 24 gabairand sakjons. ip skalks fraujins ni skal saxan ak qairrus visan vipra allans laiseigs uspulands 25 in qairrein talzjands þans aud-tandandans niu wan gibai im gup idreiga du ufkunþja sunjos. 26 jah usskavjaindau us unhulþins vruggon fram þammei gafabanai tiuhanda afar is viljin.

INTERPRETATIO.

Contendere ad non quidquam prodest nisi (ad) subversionem his audientibus.15. Stude te ipsum probatu : exhi bere Deo operatorem inconfusibilem, recte constituentem verbum veritatis. 16. Verum hos ineptos, profanos inanes-sermones devita, nam multum eunt ad impietatem, 17. et verbum eorum uti pus fervet; quorum fuerunt Ymenæus et Filetus, 18. qui circa veritatem secreti versati-sunt, dicentes, resurrectionem jam factam et fidem quorumdam subverterunt. 19. At firmnum fundamentum Dei stat, habens signaculum hoc novit dominus bos qui sunt ejus, et : discedat ab impietate quisque, qui nominet nomen domini. 20. At in magna domo non sunt solum vasa aurea et argentea, sed etiam lignea et fictilia et quadam ad honorem, quædam autem ad contumeliam. 21. At si quis mundat se his, fit vas ad honorem sanctificatum; utile domino ad omne operum bonorum paratum. 22. At juveniles cupiditates fuge, verum sequere justitiam, fidem, amorem, pacem cum his prece invocantibus dominum ex puro corde; 23. verum has ineptas et stultas quæstiones devita, sciens, quod proferunt concertationes. 24. Verum servus domini non debet concertare, sed manBuetus esse adversus omnes, docibilis, patiens, 25. in mansuetudine docens hos adversantes, num forte det iis Deus pœnitentiam ad cognitionem veritatis, 20. et resipiscant ex diaboli tendicula, à quo capti ANNOTATIONES.

I, 1, 2 appan bata kunncis ei in spedistaim dagam atgaggand jera sledja. jah vairþanu mannans sik friondans faibugairnai bihaitjans haubhairtai vajamerjandans fadreinam ungawairbai launavargos 3 unairknai unhunslagai unmildjai fairinoudans ungahabandans sik unmanariggvai unseljai 4, 5 fralevjandans untilamalskai ufbaulidai frijondans viljan seinana mais þau gup habandans hivi 6 gagudeius ip math ïzos invidandans. jah þans afvandei. unte us þaim sind þaiei sliupand in gardins jah frahunþana tiuband qineina afulaþana fravaurhtim þoei tiubanda du lustum missalei7, 8 kaim. sinteino laisjandona sik ni aiv wanhun in ufkunþja sunjos qiman mahteiga. aþþan þamma haidau ei jannis jah mambres andstoþun moseza sva jah þai andstandand sunjai mannans fravaur9 panai ahin uskusanai bi galaubein. akei ni þeihaud du flusnai unte unviti ize svikun vairpip 10 allaim svasve jah jainaize vas. iþ þu galaista īs laiseinai meinai usmeta muna sidau galaubeinai 11 usbeisnai friaþvai þulainai. vrakjom vunnim wileika mis vaurpun în antiaukiai în eikaunion în 12 lystros wileikos vrakos uspulida jah us allaim mik galausida franja. jah pan allai paiei vileina 13 gagudaba liban în xristau ïesu vrakos vinnand. iþ ubilai mannans jah liutai þeihand du var.izin 14 airzjai jah airzjandans. īp þu tramvairþis visais în þaimei galaisides þuk jah gatrauaida sind þus 15 vitands at wamma ganamnt. jah patei us barniskja veikos bokos kunpes pos mahteigons puk 16 usfratvjan du ganistai þairh galaubein þo in xristau ïesu. all boko gudiskaizos ahmateinais jah INTERPRETATIO.

ducuntur post ejus voluntatem. in, 1. At hoc cognoscas, quod in ultimis diebus accedunt anni difficiles, 2. et fiunt homines se amantes, pecuniæ-cupidi, jactatores, superbi, maledici, parentibus non-obedientes, ingrati, impii, 3. non-libantes, non-diligentes, calumniantes, non-continentes se, inmansueti, bonorum inimici, 4. prodentes, protervi, inflati, amantes voluntatem suam magis quam Deum, 5. habentes speciem pietatis, verum virtutem ejus negantes; etiam hos devita. 6. Nam ex his sunt, qui irrepunt in domos et captivas agunt mulierculas oneratas peccatis, quæ aguntur ad cupiditates varias. 7. semper docentes se, non tempore u'lo in cognitionem veritatis venire potentes. 8. At hoc modo quo launis et Mambres restiterunt Mo i, sic etiam bi resistunt veritati, homines deperditi mente, reprobati de fide. 9. Sed non proficiunt ad multitudinem, nam insipien'ia eorum manifesta fit omnibus sicuti etiam il'orum fuit. 10. Verum tu sectator es doctrinæ meæ, vitæ rationi, proposito, mori, fidei, longanimitati, amori, patientiæ, 11. persecutionibus, passion bus, qualia mihi facta sunt in Antiocia, in Iconio, in Lystris, quales persecutiones passu-sum et ex omnibus me liberavit dominus. 12. Et autem omnes. qui volunt p'e vivere in Christo lesu, persecutio..es patiuntur. 13. Verum mali homines et simulatores proficiunt ad pejus, errantes et errarefacientes; 14. verum tu porro maneas, in quibus docuisti te et (que) credita sunt tibi, sciens a quo acce pisti, 15. et quod a pueritia sacros libros nosti hos valentes te instruere ad salutem per fidem hanc in Christo lesu. 16. Omne librorum divinæ spirationis et utiles ad doctrinam, ad vituperationem, ad instruANNOTATIONES

esset. Passivi autem pro activo cum sik positi simile exemplum invenies Cor. 1, xv, 33 ni afairzjaindau (irret euch nicht! Gall. fasse que vous ne vous trompiez pas!).-fram þammei gafahanri tiuhanda] a quo capti ducuntur, gr. omn. wypnuevo un' avτou, Goth. c. Vulg.; cæterum cod. A pro tiuhanda præbet habanda (tenentur).afur] post, gr. omn. Biç.

III, 1. jera] anni, gr. omn. xapoi.

1,2. jah] et, gr. yap.—friondans] cod. A frijondans et in marg. seinaigairnai, perperam pro seinagairnai, sic idem còd. Tit. 1, 10 lausaivaurdai pro lausavaurdai; hoc mendum e terminatione scquentium ortum est; aut cum librarius ejusdem codicis Tim. I, 1, 4 andalausaize pro andılausaize male scripserit, fere adducimur ut suspicemur, hunc hominem verba nonnunquam scripsisse, uti os vulgi ea indistincte pronuniaret. Cæterum etiam div. seina gairnai scribendum est, nam cum pronominibus verba componi non solent.-hauhhairtai] cod. Bhauh..irtai.-unairknai] cod. A unairknans.

III, 3. unhunslagai, unmildjai]_non-libantes, nondiligentes, gr.— unmanariggvai] cod. A unmanarigvai.

in, 4. frijondans viljan seinana] amantes voluntatem suam, gr. omn. pikadovo, quod est voluptatem amantes; Castillionæo probabile videtur, Gothum latinas versiones sequentem in iis pro voluptatem legisse voluntatem; cf. ad Eph. 11, 5.- pau] Cast. - * prn.

11, 5. jah pans] cod. A jap-þans.

, 6. paieil sic recte cod. A; cod. B et Cast. poei, quæ. du lustum] ad cupiditates, gr. omn. impiais, casu instrumentali; cæterum pro lustum cod. A lustustum, cf. ad loan. ix, 41.

I, 7. ni non, cod. A c. gr. omn. jan-ni, xai un. I, 8. þamma-ei] vid. ad Luc.. 1, 20 et ad Col. 1, 9. cf. Rom. ix, 20 et ad Luc. x, 5. — iannis1 cod. A ianRes.-mambres] gr. laupñs.

u, 10. galaista is] Cast. et. Massm. I. 1. p. 158 galaistais, quod ab utroque librario male pro galaistjais scriptum esse illi opinantur; sed quid quæsumus conjunctivus hoc loco et hac verborum structura significat, cum textus græcus perfectum babeat? Lectioni nostre fides datur e Gal. vi, 16 sva managai sve pizai garaideinai galaislans sind, ὅσοι τῷ κανόνι TOUTO STOLY HOOVG; Marc. 1, 36 jah galaistans vaurþun ïmma, xzi xat:diwžav avtos. Cæterum cod. A marg. galrisides pro galaistides (secutus es). Liseinai meinai] doctrinæ meæ, ¶ gr. omn. sidau] mori, gr. omn.- friaprai] cod. A frijaþrai. m, 11. lystros] cum hæc forma dativi non gothica sit, interpres græca forma usus esse videtur, quod eum sæpius fecisse inter omnes constat, sic ïairusaulymon, gazufylakio, poman al.; o autem posait pro græco o, quia hæc vocalis linguam gothicam plane deficit; Bépoca igitur in Calend. Goth. per bairauja redditur. vrakos] cod. A vrakjos, cf. ad Gal. vi, 12.-uspulida] sic uterque cod. pro uspulaida.

, 13. du vairsizin]cod. A marg, du ubeɩamma (sic pro ubilamma, vid. ad Luc. vi, 17), ad malum.airtjai jah airzjandans] errantes et errare facientes, 1gr. omn.; Goth. cum Vulg.

III, 14. framvairpis] porro (non constans, uti Cast. interpretatur], gr. omn.-jah] sic cod. B; in cod. A utrum jan an jau scriptum sit, Cast. discernere non potuit.

m, 15. usfratvjan] sic codd. pro usfraþian aut usfra pujan, uti Castillionæo videtur.

III, 16. garaihteinai-garaihtein] Cast. vult notari, garaihteins hoc versu et græco ἐπανόρθωσις εἰ δικαιο avn respondere; sed errat ille quidém, nam garaik

17 paurftos du laiseinai du gasaltai du garaihteinai du talzeinai în garaihtein, ci ustauhans 1 sijai manna gups du allamma vaurstve godaize gamanvips. veitvodja in andvairþja guļs jah 2 franjins xristaus iesuis saei skal stojan qivans jah daubans bi qum is þindinas-u is. mere: vaud 3 stand uhteigo unuhteigo gasak gaplaih gawotei in allai usbeisnai jah laiseinai. vairpib mel pan 4 haila laisein ni uspuland ak du seinaim lustum dragand sis laisarjans subjondans hausein. appau 5 af sunjai hausein afvandjand ip du spillam gavandjand sik. ip bu andabahts sijais in allaim 6 arbaidei vaurstv vaurkei aivaggelistins andbahti þein usfullei. appan ik ju hunsljada jah mel 7, 8 meinaizos disvissais atist. haifst po godon haifstida run ustauh galaubein gafastaida. þ pro pan galagips ist mis vaips garaihteins þanei usgibip mis frauja in jainamma daga sa rahia staua. 9, 10 appan ni þatainei mis ak jah aliaim þaiei frijond qum iss. sniumei qiman at mis sprauto. unta demas mis bilaiþ frijonds po nu ald jah galaip du paissalauneikai krispus du galatiai teitus 11 du dalmatiai, lukas īst miþ mis ains marku anduimands brigg miþ þus silbin urte ist mis bruks 15 du andbahtja, appan tykeiku insandida in aifaison. hakul panei bilaïp in trauadai at karpau 14 qimands atbair jah bokos pishun maimbranans. alaiksandrus aizasmipa managa mis unpiupa 15 ustaiknida. usgildip imma frauja bi vaurstvam is. þammei jah þu vitai filu auk ands'op 16 unsaraim vaurdam. in frumiston meinai sunjonai ni manna mis mipras ak allai mis bilipun. ni rahnjai...-

INTERPRETATIO.

ctionem, ad institutionem in justitia, 17. ut perfectus sit homo Dei ad omne operum bonorum paratus. Iv, 1. Testificor in facie Dei et domini Christi lesu, qui debet judicare vivos et mortuos in adventu ejus, regno ejus; 2. prædica verbum, insta opportune, importune, vitupera, adhortare, increpa in omni patientia et doctrina. 3. Fit tempus cum sanam doctrinam non patiuntur, sed ad suas cupidit∙tes acervant sibi doclores titillantes auditum; 4. at a veritate auditum avertunt, verum ad fabulas convertunt se. 5. Verum tu sobrius sis in omnibus, labora, opus operare evangelista, ministerium tuum exple. 6. At ego nunc sacrificor et tempus mei discessus adest. 7. Pugnam hanc bonam pugnavi, cursum finivi, fidem servavi; 8. inde autem imposita est mihi corona justitiæ, quam dat mihi dominus in illo die, bic justus judex; at non solum mihi, sed etiam omnibus qui amant adventum ejus. 9. Festina venire ad me celeriter; 10. nam Demas me deseruit amans hanc nunc vitam et profectus-est ad Thessalonicem, Crispus ad Galatiam, Titus ad Dalmatiam; 11. Lucas est cum me unus; Marcum excipiens duc cum te ipso, nam est mihi utilis ad ministerium. 12. At Tycecum misi in Efesuni. 13. Penulam, quam reliqui in Troade apud Carpum, veniens affer et libros, maxime membranas. 14. Alexander ferrarius-faber multis me malis affecit; remunerat ei dominus secundum opera ejus; 15. quem etiam tu cave, multum enim restitit nostris verbis. 16. In prima mea defensione non homo mihi adfuit, sed omnes me deseruerunt; ne impute[tur] — — ANNOTATIONES.

teinai sensu transitivo a garaihteins, garaihtein autem sensu intransitivo a garaihtei est.

111, 17. manna gups] homo Dei, ¶ gr. omn.; Goth. cum Vulg.

Iv, 1. fraujins] domini. ° gr.—xristau ïesuis] ¶ gr. -bi] in gr. xai. - qum] Massmanno 1. 1. p. 204 dativus, elisione ortus, esse videtur, cujus miræ conjecturæ ulla est necessitas, nam bi etiam aliis locis sic cum accusativo ponitur.-is] pr., Goth.° xai. IV, 2. stand] cod. A instand uhteigo] sic rectius cod. A, cod. B. okteigo, cf. ad Luc. iv, 15.-ga plaih gawotei] adhortare, increpa, gr.

IV, 3. vair pip Goth. yap-dragand sis] acervant sibi, gr.; ceterum cod. A gadragand, coacervant.

subjondans] cod. A supandans, cf. ad 11, 14. Cæterum Goth. h. 1. sensum magis quam verba sequitur; subjondans enim est accusativus ad laisarjans referendus et interpretandum est: quærunt magistros, qui aures suas delectent. Iv, 4. init. Goth. ° xai.

DU TEITAU ANASTODEIþ.

1, 1 Pavlus skalks gups iþ apaustaulus ïesuis xristaus bi galaubcinai gavalidaize guþs jah uskunþja sun2 jos sei bi gagudein ist. du venaï libainais aiveinons þoei gahaihait unliugands guþ faur mela aiveina. INTERPRETATIO. AD TITUM INCIPIT.

1, 1. Pavlus servus Dei, verum apostolus lesu Christi, secundum fidem lectorum Dei et cognitionem veritatis, quæ secundum pictatem est, 2. ad spem vitæ æternæ, quam promisit non-mentiens Deus ante ten:ANNOTATIONES.

Fragmenta hujus epistolæ usque ad 1, 10 in cod. B, 1, 9 — 1, 1 in cod. A leguntur et jan edita sunt in Specim. Ulflæ parium ined tarum, Mediol. 1819

p. 18 sq.

Inscript. anastodei]] de hoc verbo nihil nisi littera prima in codice superest. CAST. cf. Prolegg.

3 ip atbairhtida mela svesamma vaurd sein in mereinai sei gatraua'da ist mis bi anabusnai nasjandis 4 unsaris gups. feitau valisin barna bi gamainjai galaubeinai ansts jah gavairþi fram guþa attin jah 5 xristau iesu nasjand unsaramma. în þizozei vaihtais bilaiþ þus în kretai în þize ei vanata atga6 raihtjais jah gasatjais and baurge praizbytairein svasve ik bus garaidida. jabai was ist ungafairinonds 7 ainaizos qenais aba barna babands galaubeina ni în usqissai usstiureins aiþþau ungawairba. skalupþan aipiskaupus ungafairinops visan sve gups fauragaggja ni baubbairts ni bihaitja ni þvairhs ui 8, 9 veinnas ni slahals ni aglaitgastalds. ak gastigods bleibs and pahts garaihts veihs gaþaurbs. andanemeigs bi laiseinai vaurdis triggvis ci mahteigs sijai jah gaþlaihan în laiseinat bailai jaþ-pans 10 andstandandans gasakan. sind auk managai ungawairbai lausavaurdai lutondans þishun þai us bi11 maita. þanzei skal gasakan þaici gardins allans u-v.ltjand laisjandans þatei ni skuld ïst în faibu12 gairncins. qaþ auk sums ize sves īze praufetus kretes sinteino liugnjans ubila biarja vambos latos. 13, 14 so ist veitvodei sunjeina in pizozei fairinos gasak ins wassaba ei hailai sijɔina in galaubeinai. ni 15 atsaiwandans judaiviskaize spilli jab anabusne manne afvandjandane sis sunja. aþþan all brain hrainjaim iþ bisaulidaim jah ungalaubjandam ni vaiht_hrain ak bisaulida sind ïze jahaha jah miþ16 vissei. gup andhaitand kunnan iþ vaurstvam invidand andasetjai viszudans jah ungalaubjanI, 1 dans jah du allamma vaurstve godaize uskusanai. ip þu rodei þatei gadof ist þizai bailon laiseinai

INTERPRETATIO.

pora æterna, 3. verum manifestavit tempore proprio verbum suum in prædicatione, quæ credita est mihi secundum præceptum servatoris nostri Dei, 4. Tito, dilecto filio, secundum communem fidem, gratia et pax a beo patre et Christo lesu servatore nestro. 5. Propter quam rem reliqui te in Creta, propter hæc ut defectum corrigas et constituas per urbes presbyterium sicuti ego tibi ordinavi. 6. Si quis est integer, unius feminæ maritus, filios habens fideles, non in diffamatione luxuriæ aut non-obedientes. 7. Debetque enim episcopus i reprehensus esse, uti Dei dispensator, non superbus, non jactator, non iracundus, non vinolentus, non percussor, non turpis-lucri-studiosus; 8. sed hospitalis, benignus, sobrius, justus, sanctus, modestus, 9. curans secundum doctrinam verbum fidele, ut potens sit et consolari in doctrina sana et hos reluctantes arguere. 10. Sunt enim multi non-obedientes, vaniloqui, seducentes, maxime hi ex circumcisione, 11. quos debet arguere ; qui domos totas subvertunt, docentes quod non debitum est propter lucriturpis-cup ditatem. 12. Dixit enim quidam eorum, proprius eorum propheta: Cretes semper mendaces, malæ bestiæ, ventres pigri. 13. Hoc est testimonium verum, propter quam causam argue eos severe, ut sani sint in fide, 14. non spectantes juda cas fabulas et præcepta hominum avertentium sibi veritatem. 45. At omne purum puris, verum maculatis et infidelibus non quidquam purum sed maculata sunt eorum et mens et conscientia. 16. Deum confitentur nusse, verum operibus negant, abominabiles existentes et non-credentes et ad omne operum bonorum reprobati. 1, 1. Verum tu loquere, quod decens est huic sanæ doctri..æ

ANNOTATIONES.

1, 3. atbairhlida] sic cod. B; Specim. atbairhida. mela svesamma] tempore proprio, gr. omn. xaɩpīs ἰδίοις.

1, 4. valisin] sic cod. B; Specim. X validin, hoc enim est optato (vid. Cor. II, v, 8; Phil. 1, 22), yvnia Los autem convertitur per valis, vid. Phil. iv, 3; Tim. I, 1, 2; cf. II, 1, 1. Col. !!!, 12. galaubeinai] Bic cod. B; Specim. galaubeinais. — jah] pr., gr. έλεος. xrisian isu] gr. κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ.

-

1, 5. pizozei vaihtais] quam rem. gr. oùìn. Tovrov. -in pize ei] propter hæc ut, gr. omn. čva; cæterum Cast.jcl. pizeei; sic etiam Neh. v, 18 in pizc ei ni div. scribendum est. vanata] sic cod. B; Speeim. van[an]. - and] sic cod. B; Specim.ana. praizbylairein] presbyterium, gr. omn, πpeoľutépovs, Goth. c. Latin.

1, 6. ungafairinonds] vid. ad Tim. I, 1, 2.

1, 7. ni bihaitja non jactator, "gr. omn.; cæterum Specim. ni bihatgja; neque significat bihaitja jurgiosus, uti Cast. Specim. p. 30 convertit, neque iracundus (opyios), uti Massm. Skeir. Gloss. p. 157 interpretatur, sed àlačov, jactator, vid. Tini. II, I, 2, e quo loco gemello illud ni bihaitja huc ductum esse videtur.

1, 8. gapaurbs] sir cod. B; Cast. gataurbs, Specim. ☀gapair|d|s.

1, 9. raurdis incipit cod. A. - vaurdis triggvis] Verbum fidele, gr. omn.; cæterum pro triggris, recta lectione codicis B, cod. A triggs, Specim. traiggrs.

1, 10. managai] Goth. c. codd. ° xai. lausavaur

dai] cod. A lausaivaudai, vid. ad Tim. I!, m, 2;
cæterum Goth. xai. pishun] desin. cod. B.
1, 11. gardins allans} domos to:as, ¶ gr. omn.

un

1, 12. auk] enim, gr.; Goth. aut cum cod. d ap. Mi. yap, aut cum cod. Fet G de legit, sic auk pro græco di legitur Rom. vIII, 10; Cor. 1, x, 20; xv, 50; cl. auk juhpro de xai Cor. I, V, 16; H, xin, 9. kretes] sic cod. pro kreteis, cf. ad Luc. x, 5 et Thessal. II, 1, 17. — biarja] sic. cod. A; Specim. biarja, cf. Grim. Gr. 1, 39 (3 edit.) Cæterum cum bæc verba versum heroicum, quem Paulus apostolus ab Epimenide vate desumpserit (vid. Blomf. ad Callim. lov. 8), efficere inter omnes constet, Massm. 1. 1. p. 224 etiam verba gothica in ejusmodi versum compescere studuit; fecit autem hunc :

kretos (ic!) | sintei- | no [ga]- | liugnjans | ubila | biar-ja.

Medius fidius næ, versus bellissimus!

1, 13. ist gr. oma. ante sunj iua. wassabal sic nunc Cast. edidit, cum Specim. prussaba edidisset, duæ enim litteræ priores in cod. exesæ sunt; wassaba adverbium firmatur ex substantivo wassei, rotopia, Rom. x1, 22 prussaba autem nihil habet, quo probetur.

1, 14. spilli sic cod. A pro spille, vid Rom. vn, 5; Grimm 1, 36. ). — afvandjandane sis sunja] sis non abundat, uii Cast. existimat, sed addito sis Gothum verba media reddere, etiam Massmı, l. I. p. 125 recto

monet.

1, 16. uskusanai] cod. A marg. ungakusanai, quod etiam græco adóxquos respondet, vid. Cor. II, x1,5 sqq.

DU FILEMAUNA.

11, 12 ip nu bus jab mis bruks. panuh insandida. ip þu ina þat-ist meinos brusts anduim. 13, 14 þanei ik vilda at mis gahaban ei faur þuk mis andbahtidedi in bandjom aivaggeljons. iþ inu þein 15 ragin ni vaiht vilda taujan ei ni svasve bi nauþai þiuþ þein sijai ak us lustum. aufto auk dupe al16 gaf sik du weilai ei aiveinana ina andnimais. ju ni svasve skalk ak ufar skalk bropar liubana us17 sindo mis ip wan filu mais pus jah în leîka jah in fraujin, jabai nu mik babais du gamana andnim pana 18 19 svemik. ip jabai wa gaskop pus aippau skula ist þata mis rahnei. ik pavlus gamelida meinai handau 20 ik usgiba ci ni qiþau þus þatei jap-puk silban mis skula is. jai bropar ik peina niutau în franjin 21 anaprafstei meinos brusts in xristau. gatrauands ufhauseinai beinai gamelida pus vitands patei 22 jah ufar patei qiþa taujis. bijandzuþ-þan manvei mis saliþvos venja auk ei þairli bidos izvaros fra23 gibaidau izvis. goleiþ þuk aipafras sa miþfrahunþana mis în xristau iesu

11. verum nunc tibi et mihi utilis. 12. Huncce misi; verum tu eum, id est mca viscera, excipe; 13. quem ego volui apud me retinere, ut pro te mihi ministraret in vinculis evangelii. 44. Verum sino tao consilio non quidquam volui facere, ut non sicuti secundum necessitatem bonum tuum sit, sed ex animipromptitudinibus. 15. Forsitan enim ideo detulit se ad tempus, ut æternum eum excipias, 16. jam non sienti servum, sed supra servum, fratrem dilectum, maxime mihi, verum quam multo magis tibi et in carne et in domino? 17. Si igitur me habes ad socium, excipe hunc uti me. 18. Verum si quid nocuit tibi aut debitor est, hoc mihi imputa. 19. Ego Pavlus scripsi mea manu, ego reddo, ut non dicam tibi, quod et tui ipsius mihi debitor es. 20. Profecto, frater, ego te fruar in domino; refice mea viscera in Christo. 21. Confidens obsequio tuo scripsi tibi, sciens, quod etiani supra quod dico facis. 22. Simulque vero para mihi hospitium; spero enim, ut per preces vestras doner vobis. 23. Salutat te Epafras, hic concaptivus mihi in Christo lesu

ANNOTATIONES.

Quæ de hac epistola supersunt, in solo cod. A continentur.

11. panuh] Cast. existimat, Gothum pro v legisse oy; sed hujus conjecturæ nulla est necessitas, panuh pro panei dictum est, uti sæpius, vid. ad Joan. VIII, 26, ubi adde Luc. xvi, 20. xvi, 12. — insan· dida] misi, gr. éreμfa.

12. meinos brusts] mea viscera, cod. A marg. meina_h[air]þra, quod idem significat; litteras air, cum membrane parte abscissas, Cast. probe restituit, vid. Cor. II, vi, 12.

14. piup pein sijai] cod. A et Cast. piuþeinssijai, modo omissa litera p propter sequentem eamdem (vid. ad Marc. x, 44), modo falso duplicata litus lustum] cod. A marg. gabaurjaba (libenJer), quod sæpius pro nos positum est, vid. Marc. vi, 20; xii, 37; xiv, 65; Cor. II, 1x, 15.

tera s.

19. puk silban mis skula is] notandum est, ad skula is, pariter a'que nos hodieque loquimur, accusativum esse positum, quasi illud esset verbum transit vom; Rom. autem xin, 8. ni ainummehun vaihtais sku

lans sijaiþ, res debita genitivo ponitur. De accusa. tivis, similiter ita positis, cf. Grimm Gr. IV, 755 sqq. 22. bijandzup- unde hoc verbum ductum sit et quid vere significet, adhuc dubium est. Cast. Spec. p. 31 comparat anglosax. bigeondan, angi. beyond, et convertit per præterea; Grimm Gr. II, 127 *) a verbo bijan (i. e. præterire, transire, progredi) duc.t, et genitivum participii anomalum esse et pro adverbio positum pariter, ulterius, præterea significare, existimat. Si hijands vere est participium, quod non dubitamus, etiain nominativus esse potest (Grimm autem genitivum aut plural s accusativum esse putal), ad subjectum enuntiati referendus, hoc sensu: pergens, addens para mihi hospitium; sic pro adverbiis græcis Gothus participia ponit: Cor. 1, xvi, 40 ei taiman paius unagands είναι αι izvis, gr αφόξως γένηται. Thess. I, 1, 13 veis aviliudom gupa uksveibandans (sie pro edito unsveibandane in cod. legitur) gr. àdiadeinto;. sic v, 17. Aliis autem locis apa quod gr. h. 1. bhabent, gothice est samana Ps. LHI, 3. Col. iv, 3; Thress. I, v, 10, aut suns Thess. I, iv, 17.