45, 11 in friaþvai în galaubeinai in svikniþai. unte qima gaumei saggva boko gaþlaihtai laisenai, ni sijais unkarja bizos iu bus anstais sci gibana varp þus þai:h praufetjans afar analageinai handive praiz45, 16 bytaires. po sido (pize) inup-paim sijais ei patei þeihais pu svikunþ sijai allaim. atsaiw du bus silbin jah du laiseinai usdaudo pairhvis in paim. patuh auk taujunds jah pak silban ganasjis jah v, i hausjandans þus. seneigana ni andbeitais ak gaplaih sve attin juggans sve broþruns seneigos sve ai2, 3 þeins juggos sve svistruns in allai sviknein. viduvons sverai þozei bi sunjai sijaina viduvons. ip 4 jabai wo viduvono barna aiþþau barne barna habai galaisjoina sik faurþis svesana gard barusnjan jah andalauni usgiban fadreinam bata auk ist god jah andanem în andvairþja gups. 5 aþþan soei bi sunjai viduvo ist jab ainakla venida du guba jah þairhvisiþ in bidom nahtam jah 6, 7 dagam. iþ so vizondei in azetjm jah libandei dauþa ist. jah þata inabiud ei ungafairinodos si8 jaina. appan jabai was svesaim pishun ingardjam ni gaplaibiþ glaubein invidiþ jah ist ungalaub9, 10 jandin vairsiza. viduvo gavaljaidau ni mins saibstigum jere sei vesi ainis abins qeus în vaurstvain godaim veitvodiþa habande: jahi barna fodidedi jah gastins andnemi jah veihaim fotuns þvoli jah 11 aglons viunandam andbahtidedi jab allamma vaursive godaize afarlaistidedi. ïþ juggos viduvons 12, 13 bivandei. galaubein vana gatavidedun. abban samana jah unvaurstvons laisjand sik þaith .... INTERPRETATIO. tur, sed exemplum sis his credentibus in verbo, in conversatione, in amore, in fide, in castitate. 13. Dum venio, attende lectioni librorum, consolationi, doctrine. 14. Ne sis negligens hujus in te gratiæ, qua: data fuit ubi per prophetias post impositionem manuum presbyteri. 15. llæc meditare (liorum), inque his sis, ut quod proficis tu, manifestum sit omnibus. 16. Adspice ad te ipsum et ad doctrinam, sollicite permane in us; hocce enim faciens et te ipsum conservas et audientes te. v, 1. Senem non increpes, sed adhortare uti patrem, juvenes uti fratres, 2. anus uti matres, juvenculas uti sorores in omni castitate; 3. viduas honora, quæ in veritate sunt viduæ; 4. verum si quæ viduarum liberos aut liberorum liberos habeat, doceant se prius propriam domum pic-colere et gratiam retribuere parentibus; hoc enim est bonum et acceptum in facie Dei. 5. At quæ in veritate vidua est et desolata speravit ad Deum et perseverat in precibus noctibus et diebus; 6. verum hæc degens in deliciis etiam vivers mortua est. 7. Et hoc præcipe, ut irreprehensibiles sint. 8. At si quis suos, maxime domesticos, non adhortatur, fidem negat et est non-credente pejor. 9. Vidua eligatur non minus sexaginta annorum, quæ fuerit unius mariti uxor, 10. in operibus bonis testimonium habens, et filios nutriverit et hospites exceperit et sanctis pedes laverit et afflictiones patientibus subministraverit et omne operum bonorum secula-sit. 11. Verum adolescentes viduas devita..... 12.... fidem irritam reddiderunt. 13. At simul etiam otiosæ docent se obire domos; at non solum otiosa, sed etiam ANNOTATIONES. IV, 11. afar analagcinai] post impositionem, quasi legerit interpres μrà inéσ, cum autem gr. omn. μstà ¿miioews præbeant, convertendum erat miþ analageinai. — praizbytaireis] presbyteri, gr. omn. «pσCutepiou, præter cod. Leicest qui πρeobvτéρov habet, cum quo Goth. concinit. Si Goth. leci.onem vulgatam secutus esset, scribendum ei erat praizbytaireins, sed nullum breviationis signum super syllabam eis conspicitur, quæ etiam in initio lineæ scripla est. - Iv, 15. pize] horum, omnino superfluum est, nam ad sequentia pertinere non potest, quia înup-paim in initio sententiæ poni debet; neque potest ad præcedentia po sido, nisi forte quis variam lectionem e margine in textu posi am esse existimat. ïnuppaim inque his, sic cod. B; Cast. inuppan, et insuper opinatur, in cum visan componendum esse, quod verbum, scilicet ivisan, genitivum (þize) post se habere; sed invisan plane aliam habet significationem, vid. ad Marc. xvi, 1, neque si inesse significaret, genitivum e se pendentem habere posset; igitur miramur quod Massm. 1. 1. p. 217 tam incaute cum Cast. consentit. — sijai] Goth. c. codd. ¿v. Iv, 16. usdaudo] sollici e, gr. omn. — în] in, 0 . gr. v, 2. aipeins] sic scribendum est pro aiþeis, uti in cod. B, sed in fine lineæ, legitur. 9, 4. galaisjaina] pergit cod. A — sik] cod. B ° addidimus e cod A, main pavláviť est laisjan sik vid. u, 11; v, 15; 11, m, 44; Phil. 4, 9, 11. Skeir. 45, 7. barusnianl sensus hujus verbi, cujus ie clio in utroque codice indubia est, viris doctis plane non cognitus esse videtur. Castillionæus h. 1. e beruseis deflecti et regendi significationem habere dicit; sed quid commune habet notio regendi cum εἰσεύειν, quod textus habet, et quid rei familiaris imperium ad puerulos pertinet? Massmannus, cui Castillionai interpretatio merito non placet, 1. l. p. 130 et 179, barusnjan profectum esse existimat e BARU, quod ad paro (nemus), parawari (sacerdos) et alia referendam sit, et colere, adorari significet; sed etiam hoc sensus nostri loci non admittit. Nobis potius cum barn ex ea lem radice natum esse et significare videtur colere filiorum more, uti liberi solent, quod græco vosbiiv, pie agere, aptiss me respondet. god jah] bonum et, cod. A c. gr. v, 5. bidom] Goth. c. verss. latt. ° xai taïs xposeU χαῖς. v, 6. jah] et, gr. omn. ▼, 7. ungafairinodos] sic recte cod. A (n'ın unfairinodos, uti Cast. edidit); cod. Bungafairidos. v, 8. svesaim] Goth. xui. invidip negat, gr. omn. ñpτaι (renuntiatum habet) sic infra II, 1, 5. v, 9. saikstigum jere] sexaginta annorum, ¶ gr. v, 10. jah-jah] sive — sive, a›iis locis hoc jappe -jappe esse solet; cave autem cum Massı. 1.1. p. 141 jah in jabai mutes aut cum Cast. ei jah – jah (quod et―et) scriptum fuisse opineris. — gastins] sic codd., Cast. gast's, quod hic vir doctus pro gasteis esse arbitrabatur. allamma] desinit cod. B. v, 11. bivandei] quæ inde sequuntur usque ad galaubein versu sequente adeo sunt exstincta, ut Cast. corum ne vestigium quidem invenire potuerit. v, 12. vana] sic legendum est, Cast. vanana ex loco plane exeso edidit. v, 13. fairveitjandens post primam hujus verbi syllabam desinit plagala XLI et in ipit XLIV codicis A, ...... gaggan gardius aþþan ui þatain vuvaurstvons ak jaħ unfaurjos jah fairveitjaudeins jah rodjandeins 14, 16 þori ni skulda sind. vilj vu nu juggos liugan barna bairan garda valdan. . . . . . . viduvons audbahtjaj 17, 48 im-jah ni kaurjaidau aikklesjo ei þaim bi sunjai. . . . . . . ïn vaurda jah laiseinai. qab auk game. 19 leins aubsau þriskandin munþ ni faurvaipjais jah vairþs sa vaurstva mizdons is. bi praizbyterein 20 vroh ni anduimais nba in andvairþja tvadje aiþþau þrije veitvode, iþ þans fravaurhians in andvairþja allaize gasak ei jah þai anparai apis habaina. veitvodja în andvairþja guþs jah fraujins unsa is jesuis xristaus jah bize gavalidane aggile ei þata fastais ïnu faurdomein ni vaiht taujands 22 bi viljabalpein. handuns sprauto ni ́mannhun lagjais ni gamainja siais fravaurhtim framaþjaili 23 þuk silban sviknana fasiais. ju ni drigkais þanamais valo ak veinis leitil brukjais în qiþaus 24 þeinis jah þizo ufta sauhte þeinaizo. sumaize manne fra vaurhteis svikunþos sind faurbisnivandeing 25 du stauai sumaize pan jah afargaggand. samaleiko pan jah vaur-tva goda svikunpa sind jah po VI, 1 aljaleikos sik habandona than ni mahta sind. sva mauagai sve sijaina uf jukuzjai skalkans seinans fraujans aHaizes sveriþos vairþans rahojaina ei namo fraujins jah laiseins ni vajamer2 jaidau. appan þaici galaubjandans baband fraujans ni frakunneina unte broþrjus sind ak mais skalkinona unte galaubjandans sind jah liubai paiei vailadedais gadailans sind. þata laisei jah 3 gaplaih. jabai was aljaleikos laisjai jab ni algaggai du bailaim vaurdan þaim fraujins unsaris 4 iesuis xristaus jah bizai bi gagudein laiseinai. ip haubpuhts ni vaiht vitands ak sjukands bi sokuins INTERPRETATIO. garrule et male-sedulæ et loquentes, quæ non debita sunt. 14. volo nunc adultas nubere, filios procreare, domum gubernare..... 16. ... viduas, subministret iis et non gravetur ecclesia, ut his in veritate....... 17.... in verbo et doctrina. 18. Dixit enim scriptura: bovi trituranti os ne capistro obdures, et dignus hic operarius mercede ejus. 19. In presbyterium accusationem ne accipias nisi in facie duorum aut trium testium; 20. verum hos peccatores in facie omnium argue, ut etiam hi reliqui timorem habeant. 21. Testor in facie Dei et domini nostri lesu Christi et horuin electorum angelorum, ut hoc observes sine præjudicio, non rem faciens secundum propensionen. 22. Manus cito ne bomini imponas, ne socius sis peccatis alienis. 23. Te ipsum purum custodias; jam ne bibas amplius aquam, sed vino modice utaris propter ventrem tuum et has sæpe infirmitates tuas. 21. Quorumdam hominum peccata manifesta sunt, properantia ad judicium ; quorumdam vero etiam subsequuntur. 25. Similiter vero etiam opera bona manifesta sunt et hæc aliter se habentia; abscondi non possibilia sunt. $1, 4. Tam multi quam ›int sub jugó servi, suos dominas omni honore dignos existiment, ut nomini domini et doctrinæ non maledicatur. 2. Al qui credentes habent dominos, ne contemnant, quia fratres sunt, sed magis serviant, quia credentes sunt et dilecti, qui beneficii participes sunt. Hoc doce et adhortare. 3. Si quis aliter doceat et nun accedat ad sana verba hæc domini nostri lesu Christi et hanc secundum pietatem doctrinam : 4. verum superbus, non quidquam sciens, sed ANNOTATIONES. in qua scriptura omnis deleta est, et Castillionæus, quod nondum sibi accidisset, adeo nulla vestigia litterarum vidit, ut quæ usque ad versum 17 edidit (ibi autem incipit plagula XLII¡¦ e singulis lineis conjectando comp neret. — jah] ult. et, gr. omn. 14. garda valdan] Cast. et Massm. 1. 1. p. 212 jet., sie eram nobis ipsis Matth. x, 25 et Luc. XIV, 21 garda valdands div. scribendum erat, nam verbunń compositum gardivaldands esse debet, uti matibaigs, gastigods, frastisibja, drauhtivitop, anditaus (non igitur andalaus, uti cod. A su ra i, 4 habet). v, 16. andbak jai] Cast. dubitat, utrum sic, an andstaldai legendum sit; sed andstaldan personam accusativo casu post se habet, dativo autem rem, vi·l. Cor. II, 1x, 10; Gal. m, 5; Tim. I, 1, 4. v, 17. laiseinail 'Cast. în laiseinai, cum vero nullus gr. in habeat neque Cast. in cod. legere posset, sed hanc solam ob causam adderet, quod locus ei vacare videretur, nos quidem omisimus. vaurisval v, 18. gap dixit, gr. omn. Xéyse. Massmanno 1. 1. p. 126 displicet et vaursteja_legi mav..It, negaus unvaursivons, quod supra vs. 13 legatur, exemplo uti posse. Sane illud non po est, nec potest allavaursivans Col iv, 12, sed uti nunc vaurstra habemus, sic perinultis locis gavaursiva (ovvepyós, ö avvepywv) legitur, neque nos quidem illa forma difensi v, 25. gipuus cad. B marg, suqnis, — þizo usta – peinaizo] sic codd. quanquam omnis pene scriptura deleta est, et sic Massm, etiam 1. 1. p. 133 legendum esse censet; Cast. pize ufle - peinaize. v, 24. sunaize] sec., cod. A sumaizeh; cæterum Goth. Tivôy cum cod. Colbert. ap. M.il. legit pro τισί. v, 23. þun] autem, ° gr. omn. præter cod. ap. Mill. vi, 1. jukuzjui] Massm. 1. 1. p. 136 comperire cipit, an vere sic legatur, quia Gal. v, I idem casus jukuzja sit; sed vir ductus errat, illo loco jukuzji est accusativus, uostro autem jukuzjai dativus, quòd utrumque recte ad formam jukuzi redit. — fraujins} domini, gr. θεοῦ. - VI, 3. algaggail accedat, cod. A alyaggip (accedit) - laiseinui] Cast. laisenai, ipse p. 72 emendat. vi, 4. iþ} verum, gr. omn., Goth. c. vers. el patribus lati.-lauk puhis] superbus, ° gr. omn. TIτύφωται. maur pra cædes, " gr. omn., nec legitur in cod. A; etiams enim vestigium litteræ a apparet, et spatium ali juod esse videtur, tame hoc integro illi verbo non sufficit, eamque litterain Cast, a li brario falso scriptam ab eodemque deletam essa existimat. Ceterum non dubium est quin maur þra in cod. B inde sit natum, quod alii pro plovo legebant pivot, quam utramque lectionem aut interpres recepit aut librarius de margine inseruit; cf. ad Eph. 1, 3.-huifsteis] sic recte cod. A, cod. B☀ hafteis. 5 jab vaurdajukos us baimel vairband ncipa mourbra haifsteis anaqissels anaminde's ubilos ushai beins fravard.daize manne ahin at þaimei gatarnib ist sunja hugjandane faihugavaurki visan ga6, 7 gndein. aþþan ist gavaurki mikil gagudei miþ ganauhin. ni vaiht auk brabtedum in þamma fair8 wau. bi sunjai þatei ni usbairan wa magum. aþþan habandans usfodein jah gaskadvein þaimuh 9 ganohidai sijaima. aþþan þaiei vileina gabigai vairþan atdriusand in fraistubnja jah blamma unhulpins jah lustons managans unnutjans jah skaþulans þaici saggqjand mans in fravardein 10 jah fralust. vaurts allaize ubilaize ist faihugeiro þizozei sumai gairnjandans afairzidai vaurþun al 11 galaubeinai jah sik silbans gabivaidedun sairam managaim. ip þu jai manna gups pata pliuhais 12 ip laistjais garaihtein gagudein galaubein friaþva þulain qairrein, haifstei po godon haifst galaubeinais undgreip libain aiveinon du þizaiei laþoþs is jah andhaibaist þamma gadin andabaita în 13 andvairþja managaize veitvode. anabiuda in andvairþja gup; þis gaqiujandins alla jah xristaus 14 icsuis pis veitvodjandins uf paunteau peilatau pata godo andahait. fastan puk po anabusn unvamma 15 ungafairinoda und qum fraujins unsaris iesuis xristaus. þanei în melam svesaim taikneiþ sa audaga 16 jab ains mahteiga jah þiudans þiudanondane jah frauja fraujinondane. saei ains aih undivanein jah liubah bauip unatgaht þanei saw manne ni ainshun nib sai... INTERPRETATIO. egrotans de quaestionibus et verbi-controversiis, ex quibus fiunt invidir, cædes, contentiones, convicia, suspiciones mala, 5. contentiones deperditorum hominum mente, apud quos occultata est veritas, existimantium quæstum esse pietatem. 6. At est quaestus magnus pietas cum contento-animo; 7. non rem enim portavimus in hunc mundum, in veritate, quod non auferre quidquam possumus. 8. At habentes alimentum et vestimentum, hisce contenti simus. 9. At qui volunt divites fieri, incidunt in tentationem et laqueum diaboli et cupiditates multas inutiles et noxias, que demergunt homines in interium et deperditionem. 10. Radix omnium malorum est avaritia, quam quidam cupientes abducti fuerunt a fide et se ipsos subjecerunt doloribus muitis. 11. Verum tu profecto, homo Dei, hoc fugias, verum secteris justitiam, pietatem, fidem, amorem, patientiam, mansuetudinem; 12. pugna hanc bonam pugnam fidei, apprehende vitam æternam ad quam vocatus es et confessus-es hanc bonam confessionem in præsentia multorum testium. 13. Jubeo in præsentia Dei hujus vivificantis omuia et Christi lesu hujus lestantis sub Punten Pilato hanc bonam confessionem, 14. observare te præceptum immaculatum, irreprehensibile usque-ad adventum domini nostri lesu Christi, 15. quem in temporibus suis ostendit hic beatus et unus potens et rex regnautium et dominus dominantium, 16. qui unus habet immortalitatem et lucem inhabitat inaccessabilei, quem vidit hominum non unus neque viderel..... ANNOTATIONES. VI, 5. ahin] Goth. °zzi. gatarnip] sic cod. B pro gatarnida, cf. ad Nehem. vi, 16. Non est autem, quod Cast. mendum scriptoris pro gatairnip (imo galaurniþ) esse suspicetur; nam præclare habet gatarnan, si comparas tarnjan et turnen, occulere, quibus verbis Germani superioris et medii ævi utuntur, vid. Glossarium v. Tarnjan. - gagudein] cod. B° c. gr. ¿şioraco àñò TOY TOLOÚTWY; in cod. A ea scripta esse videntur, sed præ nova scriptura Cast. bibil nisi litteram cognoscere potuit. VI, 6. gavaurki versu proxime præcedente erat faihugavaurki; de hoc Gothorum more, si duo verba composita proxime sese subsequuntur, in altero particulam non repetendi sed simplex ponendi, jami ad Luc. xv, 24 diximus; addimus nunc bac: Rom. xv, 4 sva filu auk sve fauragamelip varþ, du unsarai laiseinai gamelip var] (ὅσα γὰρ προεγράφη, εἰς τὴν ἡμετέ ραν διδασκαλίαν προεγράφη). τι, 1, 2 raila gaieikaidana - quleikai (εὐάρεστον — εὐάρεστον). Cor. 1, xv, 48 ; 49 sa ufarhiminakunda-- pis himinakundins (¿ inovράνιος ·To Exoupaviou). Thess. I, 1, 15 svasve sve (ώς s). loan. ix, 31 andhausei) — hauseip (άxove‹ —άxouse); XI!!, 14 uspvoh — þvalian (ivifa νίπτειν) ; xvi, 25 ufkunya kun pa (ἔγνω -- ἔγνων). Igitur Tum. 11, 131, 4 φιλήδονοι μάλλον ή φιλόθεοι Gothus sic convertit: frijondans viljan seinana mais þuu guþ; similiter Matth. vin, 32 hairda sveine hairda (τὴν ἀγέλην τῶν χοίρων--ἡ ἀγέλη των χοίρων). cf. Ioan. bis ¿yycypappśv). vi, 7. bi sunjai in veritate (¿2»?és), gr. dnkou. v1, 8. usfodein gaskadvein alimentum vestimentum, gr. διατροφής - σκεπάσματα. - gr. vi, 9. hlamma] Cast. et Massm. 1. 1. p. 202 injuria pro dativo habent, cujus verbi nominativum Massm. p. 219 hlams (sic!) facit; accusativum esse structura verborum et h. 1. et supra 1, 7 perspicue docet; dubium autem est, sitne forma ipsa hlamm neutra (tum utitur Gothus plurali), an hlamma feminina; de verbis linguarum cognatarum vid. Graff. IV, 557; Gr. II, 33. — unhulþins] diaboli, unnutjans inutiles, gr. ¿vońtõus, Goth, c. codd. et verss. ἀνονήτους. sagggjand] Cod. A saggjand. vi, 10. vaurts] Goth. yap; sed fieri potuit ut librarius allis omiserit propter sequens allaize, cf. ad Rom. ix, 15. faihugeiro Massm, 1. 1. p. 139 legendum esse censet faihugeironi, uti Col. 1, 5; nobis e contrario Col. m, 5 faihugeironi ex nostro loco in fa hugeiron mutandum esse videtur; nam forma feminina esse debet, uti illo loco prononieu sei et hoc loco pizozei monstrat. ga þivaidedun] subjecerunt, gr. omin. repiimeipas. - vi, 11. jail profecto, 'gr. oinn., vid. Rom. ix, 18, 20. friapra) cod. A frijapra. - vi, 12. libain aiveinon] vitam æternam, ¶ gr. omn. VI, 13. anabiuda] Goth. ° coi c. codd. ap. Mill. andvair þja] desinit cod. A. — paunteau] sic indubitale in cod. B legi Cast, affirmat, exspectabamus aut pauntiau, uti scriptum est Matth. xxvii, 2; Luc. III, 1, aut paunijau; lectio codicis ferri posset, si nonien graecum illi viro Ποντείος esset, cum autem Πόντιος appelletur, librarius sine dubio eau pro- ju falso scripsit; sic librarii negligentia e et j peritutata sunt etiam Cor. II, vi, 20, et Nehem. vi, 18. vi, 44. qui] sic cod. B; Cast. ✯ quma. vi, 15. in in, ° gr. omn. - takneip] sic eol. B, Cast. laiknip.—jah] sec. et, * gr. omn. vi, 16, jak| et, gr. nou unus, ¶ gr. omn. · mannɛ ni ainskun] hominu;p DU TEIMAUDAIU ANþara. 1, 1 Pavlus apaustaulus iesuis xristaus pairh viljan gups bi gahaitam libainais þizos in xristau iesu. 2 teimauþaiau liubin barna ansts armaio gavairþi fram guþa attin jah xristau ïesu franjin-unsaranma, 3 aviliudo guþa meinamma þammei skalkino fram fadreinam in hrainjai gahugdai waiva uns cibando 4 haba bi þuk gaminbi in bidom meinaim naht jah daga. gairnjands puk gasaiwan gamunands tagre 5 þeinaize ei fabedais usful'nau. gamaudein anduimands þizos sei ïst in þus unliutons galaubeinais sei 6 b uaida faurþis in avon þeinai lauïdja jah aiþein þeinai aivneika. aþþan traua þatei jah ïn þus. ïîn þiz zei vaihtais gamaudja þuk anaqiujan anst guþs sei îst în þus þairh analagein handive meinaizo. 7, 8 unte ni gaf unsis guþ ahman faurhteins ak mahtais jah friaþvos jah ïnaheins. ni nunu skamai puk veitvodiþos fraujins unsaris ïesuis nih meina bandjins is ak miþarbaidei aivaggeljon bi mahtai guþs 9 pis nasjandins uns jab laþondins laþonai veihai ni bi vaurstvam unsaraim ak bi seinai leikainai jah 10 anstai sei gibana ist unsis in xristau iesu faur mela aiveina. ip gasvikunpida nu þairh gabairhtein nasjandis unsaris iesuis xristaus gatairandins raihtis dauþau ip galiuhtjandins libain jah unriu11, 12 rein þairh aivaggeljon. iu poei gasatips im ik inerjands jahi apaustaulus jah laisareis piudo. in pizozei Lairinos ah pata vinna. akei nih skama mik unte v.it wamma galaubida jah gatraua þammei mahINTERPRETATIO. AD TIMOTHEUM ALTERA. 1, 1. Pávlus apostolus Iesu Christi per voluntatem Dei secundum promissiones vitæ hujus in Christo lesu, 2. Timotheo, dilecto filio. Gratia, misericordia, pax a Deo patre et Christo lesu domino nostro. 3. Gratiasago Deo meo, cui servio a parentibus in pura conscientia, quomodo indesinenter habeo de te memoriam in precibus meis nocte et die. 4. Cupiens te videre, recordans lacrymarum tuarum, ut gaudio explear, 5. me. moriam accipiens hujus, quæ est in te infucatæ fidei, quæ habitavit prius in avia tua Loide et matre tua Evnice; at confido, quod etiam in te. 6. Propter quam rem admoneo te, resuscitare gratiam Dei, quæ est in te per impositionem manuum mearum ; 7. nam non dedit nobis Deus spiritum timoris, sed virtutis et amoris et sobrietatis. 8. Ne igitur pudeat te testimonii domini no tri lesu, neque mei vincti ejus, sed collabora evangelio secundum virtutem Dei, 9. hujus servantis nos et vocantis vocatione sancta, non secundum opera nostra, sed secundum suum placitum et gratiam, quæ data est nobis in Christo lesu ante tempora æterna, 10. verum manifestata nunc per apparitionem servatoris nostri lesu Christi, destruentis quidem mortem, verum illuminantis vitam ct perpetuitatem per evangeliuin, 11. in quo positus sum ego prædicans et apostolus et doctor gentilium; 12. propter quam causam etiam hoc patior; sed nec pudet ANNOTATIONES. Inscript, In cod. A nulla inscriptio legitur; in cod. B initium usque ad vs. 5 deest; igitur inscriptionem de conjectura addidimus. 1, 1. gahaitam] promissiones, gr. omn. inayyɛdiav. 1, 3. aviliudo] Cast. Xaviliuao. - meinamma] meo gr. unsveibando] Cast. opinatur, Gothum h. 1. neutro uti, quemadmodum Græci, nimirum áôïádecTOY, usi sint; sed vir d ctus non vidit, adtáλzentov non neutrum, sed femininum idque ad vsiaveferendum esse; Gothum autem neutro eam ob causam uti, quia gaminpi ejus generis est. Quod si non ad gamin pi referretur, dicendum erat unsreibands aviliudo, uti legitur Eph. 1, 16, cf. Thess. I, v, 17 unsveibandans bidjaiþ. Qua opportunitate usi monemus, etiam Thess. I, 1, 13 pre unsveibandanei, quod Castillionæi auctoritate freti edidimus, scribendum esse unsveibandans, eamque lectionem, a nobis jam pridein conjectura inventam, Cast. in codice iterum inspecto invenit. puk] sic cod. A; Cast. ✯ þus. 1, 4. lagre peinaize] Cast. e loco plane deleticio male peinaize lagre edidit. - 1, 5. lauïdja] sic cod. A, nos malumus lavïdjai; cæterum Gothus pro Awïôi legisse videtur Aoidi, quia græcum o gothice per au exprimi solet, quanquam etiam au pro greco & ponitur; adauneikam 'Adovráu Esdr. 1, 13. dauripaius Awpi - s. Apóleos Calend. Goth. nauel Noe Luc. xv, 27. praitauria mexitopov loan. xvi, 33. trauada Tewas Cor. II, n, 12; Tim. II, 1v, 14. trakauneitidus Tazvitis Luc. II, 1.-aineika] ab ultimis litteris duabus hujus vocis cod. B incipit, libraries autem pro ka male ra scripsit. Cælerum pro aivneika optamus aivneikai. —appan] Cast. pan, nam pan si significat 8, in initio enuntiati non ponitur, et Ca-t. ipse appan legendum esse exi stimat, nam ante pan in utroque codice locus litteris duabus vacat. 1, 6. analagein] sic cod. B; cod. A lagein, sic 1, v, 22 xeipas initiévac Gothus per simplex lanjan han duns convertit. 1. 7. friapvos] cod. A frijapuos. 1, 8. nunu] cod. Anu, nam inter nu et nunu in sententiis prohibitivis hoc interest, quod nunu post negationem ipsam collocatur : Matth. x, 26 et 31 ni nunu ogeiþ izvis ins. Rom. xiv, 15 ni nunu mata þeinamma jainamma_fragistjais. xiv, 20 ni nunu în matis gatair vaurstv gups; nu autem inter se ipsum et ncgationem verbum interpositum habet: Matth. vi, 8 ni galeikop nu paim. vi, 31 ni maurnaiþ nu qiþan dans. Rom. xiv, 13 ni panamais nu uns misso stojaima. Eph. v, 7 ni vair þaip nu gadailans îm. Col. 11, 16 ni manna nu ïzvis bidomjai în mata. jesuis] gr., qui habent, Xpertov addunt. 1, 9. lapondins] cod. A lapondins uns, vocantis nos, cum edit. Aldin. apud Mill. - - 1, 10. daupau] sic pro daupu cod. B; cod. A ob. litteratus est, vid. ad Tim. I, 1, 46. aivaggeljon sic cod. A, ut speramus, qui h. 1. exesus est; cod. Baivaggejon. 1, 12. pammei] pro patei (óri), vid. ad Phil. n, 24 ubi adde: Marc. xvi, 4 gaumidedun þammei afvalvips ist sa stains. Luc. xvi, 15 gaumjands þammei hrains varp. Dicitur etiam Luc. x, 20 panima ni faginop ei pai ahmans izvis ufhausjand. ip faginod in pammei cet. (ἐν τούτῳ μὴ χαίρετε, ὅτι τὰ πνεύ ματα ὑμῖν ὑποτάσσεται, χαίρετε δὲ ὅτι κτλ.) in jai nana dag] cod. B et Cast. in jainamma dag; in cod. B enim daga scriptum esse videtur, a autem in ter minatione librarius cum propter sensum delevisset, præcedens pronomen emendare neglexit. -- 13 teigs ist þata anafilh mein fastan în jainana dag. frisaht habands bailaize vaurde þoei at mis hausides 14 in galaubeinai jah friaþvaj în xristau ïesu. þata go to anafith fastai þairh ahman veihana saci baniþ 15 in uns, vaist þatei afvandidedun sik af mis allai þaiei sind în asiai. þizei ist fygailus jah airmo16 gaineis. gi! ai armaion frauja auneiscifauraus garda unte ufta mik anaþrafstida jah naudibandjo 17, 18 meinaizɔ ni skaınaida sik. ak qimands în rumai u daudo sokida mik jah bigat. gibai frauja imma bigitan armahairtein at fraujin în jainamma daga jah wan filu mais in aifaison andbahtida mis vai'a ", 1, 2 þu kant. þu nu barn mein valiso insvinpei þuk în anstai þizai în xristau îesu jah poei hau ides at mis þairb managa veitvodja vaurda gups po anafilh triggvaim mannam þiei vairþai sijaina jab an5, 4 parans laisjan. þu nu arbaidei sve gods gadraubts xristaus ïesuis. ni ainshun drauhtinonds fraujin 5 dugavindiþ sik gavaurkjam þizos aldais ei galeikai þammei drauḥtinop. jah pan jabai haifsteip was 6, 7 ni veipada niba vitodeigo brikip. arbaidjands airpos vaur: tvja skal frumist akrane and niman. fraþei 8 patei qipa. gibiþ auk þus frauja frapi us allaim. gamuneis xristu iesu urrisanana us dauþaim us 9 fraiva davidis bi aivaggeljon meinai. în þizaiei arbaidja und handjos sve ubiltojis. akci vaurd 10 gups nist gabundan. înuh bis all gapula bi þans gaval:dans ei jah þai ganist gatilona sei 11 ist in xristau iesu miþ vulþau aiveinamma. triggv þata vaurd jabai miþgadauþnodedum jah 12, 13 miplibam. jabai gabulam jah miþþiudanom. jabai afikam jah is afaikiþ uns. jabai ni galaubjam 14 jains triggvs visiþ afaikan sik silban ni mag. þizei gamaudei veitvodjands în andvairþja fraujins. INTERPRETATIO. me, nam scio, cui credidi, et contido, quod potens est hoc traditum meum servare in illum diem. 13 Delineationem habens sanorum verborum, que apud me andivisti in fide et amore in Christo lesu, 14. boc bonum traditum serva per spiritum sanctum, qui habitat in nobis. 15. Seis, quod averterunt se a me omnes qui sunt in Asia; horum est Fygelus et Ermogenes. 16. Det misericordia:n dominus Onesifori doinu, nam sæpe me consolatus est et vinculorum meorum non puduit cum. 17. sed veniens in Romam solicite quæsivit me et inverit; 18. det dominus ei invenire misericordiam apud dominum in illo die et quam multum magis in Efeso subministravit mihi, bene tu scis. 11, 4. Tu igitur, fili mi dilecte, confirma le in grata hae in Christo lesu, 2. et quæ audivisti a me per multa testimoni verba Dei, hæc commnenda fidetibus hominibus, qui idonei sint etiam alios docere. 3. Tu igitur labora uti bonus miles Christi lesu. 4. Non unus iniktans domino implicat se negotiis hujus vitæ, ut placeat, cui militat. 5. Et vero si certat quis, non coronatur, nisi legitime luciatur. 6. Laborans terræ cultor debet primum fruges percipere. 7. Intellige, quod dico; dat enim tibi dominus intelligentiam ex omnibus. 8. Recordare Christum lesum resuscitatum e mortuis e semine Davidis secundum evangelium meum, 9. in quo laboro usque-ad vincula uti maleficus; sed verbum Dei non-est vinctum. 10. Propterque id omne patior de his electis, ut etiam hi salutem assequantur, quæ est in Christo lesu cum gloria æterna. 11. Fidele huc verbum, si commortui-sumus, etiam cumvivimus; 12. si patimur, etiam cumregnamus;, si non-agnoscimus, etiam is non-agnoscit nos; 13. si non credimus, ille fidelis manet, renuntiare sibi ipsi non potest. 14. llorum recordare testificans in facie domini; verbis ANNOTATIONES. 1, 13. habands] habens, gr. x, Goth. c. cod. German, ap. Mill.—friaþvai] cod. A frijaþvai; inter friapvai et in in cod. A vacuus locus est, in quo articulus pizdi (n) scriptum fuisse videtur, quem cod. B omnino omittit. 1, 14. bauïþ] vid. ad Rom. vn, 18. - 1, 15. vaist] cod. Bet Cast.vaits, cod. A exstinetus; sic librarii li teras sepe temere transponunt, cf. Marc. xiv, 13. Cæterum Goth. ° Touto, nisi forte librarius pala propter scquens palei negligenter omisit; idem factum est 1, 1, 9. pizei] horum, sic in cod. B, codex antem A oblitteratus esse pergit; cæ terum græcum av per pizevi reddendum erat, nec dubitamus quin interpres sic scripserit, librarius autem duplex e negligentia semel tantum posuerit, vid. I, 47. — fygailus) gr. Quy:Alos. — airmogaineis · púychlos• sic Gothus pro Epuoying suppresso spiritu aspero pronuntiavit, sic infra n, 17 ymainaius, cum I, 1, 20 recte hymainaius scripsisset. Notandum etiam est in eodem nomine proprio græcum o parvum per gothicum o longum exprimi, cf. ad Phil. iv, 2. 1, 16. garda sic cod. B; Cast. gardin. 1, 17. usdaudo] sollicite, gr. orоudαιOTEроv. 1, 18. frauja imma] dominus ei, ¶ gr. omn.—mais] magis, hoc adverbium hoc loco positum sensum plané perturbat, com autem paulo infra vaila positivus pro Fiktiv comparativo legatur, illud mais, a librario falso loco scriptum ante aut post vaila collocandum esse existimamus. Cæterum h. 1. cod. A adeo exstinctus es, ut ubi hæc pagina finiatur, Castillionæo - plane dubium sit; pergit autem demum 11, 21. 1, 1. vailsof dilecte, ° gr. omn. n. 2. veitvodja vaurda gups| testimonia verba Dei gr. omn. μαρτύρων. Gollum potius μα τν ίων le gisse videri, jam Cast. recte annotavit; vaurda gu þs, 11, 4. franjin] domino, græci alii omittunt, alii ve 0: legunt; Guth. T xupio in libro suo legit.—gavaurkjam pizos a dais negotiis hujus vitæ. gr. oma. galeikai pammei drauhlinop] placeat cui militat, gr. omn. τῷ στρατολογήσαντι ἀμέσῃ. 11, 6. arbaidjands] cod. Barbaidjans, vid. ad I, 1, 3.— air þos vaurstvja terræ cultor, gr. omn, yɛwpyós; quod si Cast. dicit, Gothis nomen agricolæ non fuisse, quod rudes fuissent et pecudes secuti, enm Alassm. 1. 1. p. 219 sq. optime confutat et patribus nostris rei agraria cognitionem fortissime vindicat ; modo ne agricolam bauman sive akraman vocibus barbaricis nominasset, paratum enim erat vaurstvja, quod Marc. xii, 4: Luc. xx, 9; Joan. xv, 1 yewpgór significat. gil. 11, 7. gibip] dat, gr. dan, Goth c. codd. Swσ le- B, 11. jabui Goth, γάρο n, 15. afaikan] Goth. c. codd. • дар. hausjondam] verbis - audienti 11. 14. vanrdam bus, Gothus sensum magis quam verba textus greci secutus est, convertit enim quasi legisset: Aɛyouzyc |