Obrazy na stronie
PDF
ePub

834 10 frisahtai g beima du galeikon un-is. jab auk þan vesum at izvis pata îzvis analudum ei jabai 41 was ni vili vaurkjan ni matjai. hausjam auk sumans wairbaudans ïn izvis ungatassaba ni vaiht 12 vaurkjandans ak fairveitjandans. þaimuh svaleikaim anabiudam jah biðjam în fraujin ïesua xristau 13 ei miþ rimisa vaurkjandans seinana Llaib matjaina. af þan jus breþrjus ni vaiþaiþ usgrudjans vaila 14 taujandans. iþ jabai was i ufhausjai vaurda unsaramma þairl pos bokos pa gatarbjaiþ, ni blan15 dab izvis miþ imma ei gaskamai sik. jah ni svasve fijand ina rahinjaiþ ak talzjaiþ sve broḥar. 16 appan silba franja gavairbeis gibai izvis gavairþi sinteino în allaim stadim, frauja miþ allaiın 17 izvis. so goleins meinai handau pavlans patei ist bandvo aa allaim aipistantem meinaim. sva 18 melj. ansts fraujins unsaris iesuis xri taus miþ allaim izvis.

du paissalaumeikaium anpara ustaul.

INTERPRETATIO.

amen.

10. Et enim cum essemus apud vos, hoc vobis præcipimus: ut si quis non velit operari, non edat. 11. Andimus enim aliquos ambulantes in vobis inordinate, non quidquam operantes, sed nugas sectantes. 12. Hisque ta ibus præcipimus et precamur in domino lesu Christo ut cum silentio operantes sunm panem comedant. 15. At vos, fratres, ne fiatis lassi bene facientes. 14. Verum si quis non obediat verbo nostro per has litteras, hunc notetis, ne misceatis vos cum eo, ut pudeat eum. 15. Et ne sicuti inimicum eum ex stimeis, sed doceatis uti fratrem. 16. Auipse dominus pacis det vobis pacem semper in omnibus locis. Dominus cum om ibus vobis. 17. Hæc salutatio mea manu Pavli, quod est signum in omnibus epistolis meis sic stribo. 18. Gratia domini nostri lesu Christi cum omnibus vobis. Amen.

Ad Thessalonicenses altera explicit.

ANNOTATIONES.

11, 15. unsaros] pergit cod. B. Cast, opinatur præcessisse pairh aipis a leins et Gothum plurali pro δι' émiorokās juōy usum esse et h. 1. aliter atque Neh. vı, 17 (ubi legitur aipistaulans) flexisse. Nobis secus videtur; nam cur interpres b. I. plurali usus sit, nulla est causa, et in σtoλń per aipistaule s'nguJari numero redditum in Pauli epistol s sæpius invenitur; cum autem ad pronomen unsaros substan tivum plurali numero requiratur, sine dubio præcessit pairh bukes, sic infra m, 14, dia tñs imιotodūs iterum per pairh pos bokos redd tur; cf. Cor. II, vii, 8; 1, 1.

11, 17. hairtona izvara ] ¶ gr. omn. præter cod. k ap. Mi.; sic infra ut, 5 ubi nulus gr. consentit, gatulgjai | Goth. c. codd. raurdam] operibus et verbis, gr.

[ocr errors]

ὑμᾶς.

[ocr errors]

vaurstvam juh

1, 1. ci bidjaip] ut oretis, gr. omin. ρoy; sic Gal. v, 15 pro λέγω δὲ πνεύματι περιπατείτε dicit: appan gipa, ei ahmin gaygaip; 'cl. ad Marc. xv, 36. — jah bi unsis broþrjus] etiam pro nobis fratres, gr. om. adelpoi πepi nuшv; hæc transpositio verborum etiam in Sabat. inven tur; cod. autem B broprous habet.

[ocr errors]

111, 2. of gistojanaim] banc lectionem Cast, cod. iterum inspecto certam esse confirmat, sed eam falsam esse mulia arguunt. Primum enim, que est hæc forma participii de verbo stojan Nexa? ea certe stauïßs vel støjips esse debebat; deinde si hanc formam concedimus, qui fieri potest, ut judicatus dicatur, quem Græci Toro vocant? Nobis potius jet. afgasto panaim legendam esse videtur ; uti enim ungastopans visan Cor. I, iv, 11 e-ɩ doTuTeïv, certum locum non habere, sic afgastofans proprie est, qui suo loco motus est, Tomes. Verba autem transia tæ significationis Gothi sæpe ad verbum reddunt, sic, ut unum e multis citemus, Tim. 1, n, 6 veÓPUTOV Gothus niujana satidana dicit. Sedlicet talia sunt Castillionæo osci antiæ interpretis, cf. eum ad vers. 7. Quam conjecturam per se spectatam qui probant, i fortasse àñò post fúsi a Gotho omissum desiderabunt; sed priter interpres præpositione af post verba solvendi, liberandi omissa Cor. I, v'i, 27 galausiþsïs qenai pro kikusan áró yuvazós dicit. Cæterum Cast. vocem ust usjaindau magna ex parte exstinctam probe restituit.—ist] est, gr. omn. 1, 3. triggus] Goth. °¿oziv.

[ocr errors]
[blocks in formation]

11, 10. izvis anabudum vobis præcepimus ¶ gr. nil sec., in cod. A locus uni litteræ vacat, ut scriptum esse possit nih (uec); nullum tamen litteræ h vestigium. CAST.

[ocr errors]

m, 12. paimuh] hisque, gr. omn. Tois dé; sic
uh en liticum pro græco de Gothes posuit Matth.
XXVII, 44; vid. ad Joan. xvm, 26. în fruujin] in
domino, gr. d:à toũ xʊpiov; cæterum G th. c. Vulg.
ο ήμων.

iii, 14. ni] sec., ne, gr. xai μń.
m, 15. ïna] eum, ° gr, o:nn,
HI, 16. stadim] locis, gr. pin.

-

, 17. aipistaulem meinaim] epistolis meis, cod. B aipistaulemeinaim, ut librarius non solum min exitu verbi aip staulem propter sequentem camndem litteram omiserit (-ie Tim. II, 11, 2, 2 þrigh aimannam pro priggvaim mannam, cf. ad Joan. xii, 42), sed eliam pro integra terminatione eim mutilatam em posuerit (vid. ad Luc. x, 5, ubi addenda sunt h:ec : frumer. I sub cr. anavilje Phi'. 4, 5, ne Skeir. 38, 7). Cæterum cod. A h. 1. exesus est et gr. omn. omittunt meinaim (meis).

Subscriptio. Gr. alii aliter. un para] altera; cod. B (nam cod. A est obliteratus) mendose frumei (prior). Cum enim subscriptio hujus alterius ad Thessalonicenses epistola et inscriptio prioris ad Timothean in eadem pagella s nt scriptæ et librario esset scribendum: dù þaissalaɣneikaium anþara ustauh; deinde : du teimauþaiu frumei dustodeiþ, falso ille quidem supra frumei pro anpara, infra autem ustauh pro dustodeip scripsit; cf. ad Tim. I inscript.

DU

Du þAIMAUPAIAU FRUMEI DUSTODEiþ.

1, 1 Pavlus apaustaulus xristaus iesuis bi anabusnim gups nasjandis unsaris jah xristaus ïesui venais 2 unsaraizos. þeimanbaiu valisin barna in galaubeinai ansts armaio gavairþi fram guþa attin jahı xri3 stau iesu fraujin unsaramma. svasve bað þuk saljan în aisaison galeiþands makidonais ei faurbiudais 4 sumaim ei anparleiko ni laisjaina. nip-pan atsaiwaina spille jah gabau þivaurde andilausaize poei 5 sukuim andstaldand mais þau timreinai guþs þizai visandein în galaubeinai. aþþan andeis ist anabus6 mais friaþva us hrainjamma bairtin jah miþvissein godai jah galaubeinai unhindarveisai. af þaimei 7 sumai afa!rzidai usvandidedun du lausavaurdein. viljandans visan vitodalaisarjos ni iraþjandans nih 8, 9 wa rod and nih bi wa stiurjand. aþþan vitum þatei god ist vitoþ jabai was is vitodeigo brukeiþ. vitands patei garaihtamma vitop nist satip ak vitodalausaim jah untalaim jah uusibjaim jah fravaurhtain jah unairkan jah usveitaim attans bliggvandam jah aiþeins bliggvandam mannans maurþr40 jandam horam manuans gaþivandam liugnjam ufa svaram jah jabai wa alja þizai hailon laiseinai 11, 12 andstandand. sei ist bi aivaggeli vulþaus pis audagins gups þatei ganauaiþ ist mis. jah aviliudo þamma ïnsviuþjandin mik xristau iesu fraujin unsaramma unte galaubjandan mik gahugida gasat13 jands in andbahtja, ikei faura vas vajamerjands jah vraks jab usbrikands akei gaarmaiþs vas unte 14 unvitands gatavida în ungalaubeinai. iþ ufarassiþ ansts fraujins miþ galaubeinai jah friaþvai þiz si în 15 xristau. triggy þata vaurd jab allaizos andanumtais vairþ þatei xristus ïesus qam în þaınma fairwau INTERPRETATIO. AD TIMOTHEUM PRIOR INCIPIT.

[ocr errors]

1, 1. Pavlus apostolus Christi Iesu secundum præcepta Dei servatoris nostri et Christi lesu, spei nostræ 2. Thimotheo, optato filio in fide gratia, misericordia, pax a Deo patre et Christo lesu, domino nostro. 3. Sicuti rogavi te manere in Efeso proficiscens in-Macedoniam, ut interdicas qu.busdam, ut aliter non doccant, 4. neque intendant fabulis et genealogiis interminatis, quæ quæstiones præbent mag s quam æœd ficationem Dei, banc existentem in fide. 5. Al finis est præce, ti amor ex puro corde el conscientia bona et fide sincera. 6. De quibus quidam seducti converterunt ad vaniloquium, 7. volentes esse legis-doctores, non cogitantes, nec quid loquuntur, nec de quo affirmant. 8. At scimus quod bona est lex, si quis ea legitime utitur; 9. sciens quod justo lex non-est posita, sed lege-solutis et contumacibus et impiis et peccatoribus et sceleratis et incestis, patres percutientibus et matres percutientibus, homines necantibus, 10. fornicariis, viros subigentibus, mendacibus, perjuris et si forte alia huic sane doctrinæ resistant, 11. quæ est secundum evangelion gloriæ hujus beati Dei, quod creditum est mihi; 12. et gratias-ago huic confor Lanti me Christo lesu domino nostro, nam credentem me existimavit pouens in ministerio, 13. ego qui prius fui blasphemans et persecutor et contumeliasus; sed misericordiam-nactus fui, nam inscius feci in incredulitate. 14. Verum abundat gratia domini cum fide et amore hoc in Christo. 15. Fidele boc verbum ANNOTATIONES.

[ocr errors]

Inscriptio in cod. B solummodo legitur. - þeimunpaiau] cod. B paimaan puiau; cæterum heima paius pro teimau þaius scriptum est, sic etiam i. 2 (vil. ad n, 10); recte autem teimau þaius infra 1, 48; II, 2. dustod ip] incipit, cod. В ☀ ustauh, explicit; vid. ad Subscript. Thess. II.

Initium hujus epistolæ in utroque cod. legitur. 1, 1. xristaus ïesuis] pr. ¶ gr. omn. præter cod. f ap. Mi.. anabusnim præcepta, gr. oma. ¿mirayýv. 1, 2. þeim u paiu] sic cod. B, cod. A rectius peimanpaiau, vid. ad Luc. 1, 54. — attin] Goth, c. codd. • ήμών.

1, 3. galei þands] sic recte cod. A; ccd. B galeipans; sic sap.us librarius codicis B lapsus est: infra vs. 9 vitans. m, & fauragaggans, quo utroque loco cod. A rec'e vitands et fauragaggands habet; idem mendum continet etiam I, 11, 6, ubi pro arbaidjande scriptum est arbaidjans; contra I, n, 13, pro gadigands legendam est gadigans, vid. ad Mare. x11, 21. makidonais) cod. A makedonais, cf. ad Cor. II, 1, 16. Carterum de genitivo pst verba proficiscendi posito vid. ad Lu.... xv, i3.

[ocr errors]

ban. · timreinai]

[ocr errors]

1, 4. andilausaite] cos. Aandalausaize, vid. ad v, 14. — þau sic codd. Cast. ædificationem, gr. oixovquiav. visandein existentem, ° gr. omn.; cæterum cod. A visandin, u11 infra 1, 4 anaviljin pro anaviljein; procul dubio sic etiam visandin Skeir. p. 49, 17 pro visandein ser:plum est.

1, 5. appanandeis] col. Bappandeis, librarii enim non solum singulas lit eras, dupliciter scribendas, omittunt, sed etiam syllabs, sic Matth. xxvi, 73 standans pro standandans, sic infra m, 15; iv, 7; II, 1, 8, al. cf. ad 1, 17. · ist anabusnais] est præcepti,

[ocr errors]

¶ gr. omn.
cordatione.

mipuissein] cod. A marg. gamundai, 1e

1, 7. nil cod. A nih (nec).

1, 8. vitum scimus, cod. A vitup (scitis). vitodeigo legitime, cod. a vitoda (lege, secundum legem), qui est dativus modi, uti Luc. 1, 74 unayein άpóổws. Errant igitur Cast. et Massm. 1. l. p. 21°2 ritodabrukeip junctim scribentes, uti erravit Cast. Col. nt, 22 leika fraujam (xarà σápna nupiois) junctim scribens, cf. infra að v, 14. Plane alia ratio est verborum vitodulaisarjos et svultavairþja, quæ nobis Cast. objicit. 1, 9. vitands] cod. B☀ vitans, vid. al vs. 3. Cæte rum Goth. Toŭto, vid. ad II, 1, 15. vitop nist]¶ cod. A. ak sed, gr. omn. di, vid. ad Cor. 1, xiv, 20. jah] sec. et quart., et, unsibgr. omn. jaim dvouous, cod. A marg. c. gr. omn. afgudaim, ἀσεβέσι. aipeins] desinit cod. A. horam] Goth, oprevozoituiç, de ea omissione cf. Massm. 1. L. p.

[ocr errors]

220.

[ocr errors]
[ocr errors]

[blocks in formation]

1. 10. gapivandam] Ca-t. ex loco omnino exeso gapivjandam, quod Massm. I. I. p. 134 probare non deb bat; sie ana piran (Sovlaywyeïv) Cor. 1, 13, 27 et gopivan (dovkov) Cor. 1, vi, 15 (xaτadouloiv), II, 11, 20; Gal. 11. 4 (πepeneípcev); Tim. I, vi, 40 nullo autem loco pivjan. wa olja — andstandand] siquidem ea lectio certa est neque wo pro wa in cod. legitur, cave cum Cast, wa pro plurali habeas, is enim wo esse debet; potius wa est casus absolutus pro adverbio positus et significat forte, vid. Cor. H, xu, 6, 18; Joan. XIV, 13; sie we Cor. II, 21, 21; et Gothus pro ti zɩ junctim si legisse v detur,

1, ti. sei ist] que est, gr. omn.; Goth. c. verss. 1, 14. ufarassi] sic Cast. loco exeso legendum esse videtur, et ufarasseiþ legi posse negat, quia locus tot

[ocr errors]

16 fravaurblans nasjan þizeei frumists im ïk, akei dupe gaarmaips varb ei în mis frumistamma ataugidedi xristaus jesus alla usbeisnein du frisahtai paim ïze anavai þai vesun du galaubjan imma du 17 libainai aive non. appan þiudana aive undivanjanıma ungasaiwanamma ainamma frodamma guba 18 sveriþa jah vulpus în aldins aive amen. þo anabusn anafilla þus barnilo teimauþaiu bi þaim faura 19 faursnivandam ana puk praufetjam ei driugais în þaim þata godo drauhtivitop. halands galaubein jah

goda miþvissein þizaiei sumai afskiubandans bi galaubein naqadai vaurpun. pizeci ist bymainaius 1 jah alaiksandrus þanzei anafalh satanin ei gatalzjaindan ni vajamerjan. bidja nu frumist allis tau2 jan bidos aibtropins liteinins aviliuda fram allaim mannam. fram þiudanam jahı fram allaim þaim în 3 ufarassau visandam ei slavandein jah su‹ja los bauaima în allai gagudein jah gariudja. þatup-þan ist 4 god jak andanem in andvairpja nasjandis unsaris guþs. saei allans mans vili ganisan jahı în uskunþja 5, 6 sunjos qiman. ains allis guþ ains jah midumonds guþs jab manne manna xristus iesus. sa g bands 7 sik silban andabaht faur allans veitvodein melam svesaim. du pammei gasatips i ik merjands jah 8 apaustaulus sunja qiþa în xristau ni liuga laisareis þiudo in galaubeinai jah sunjai, viljau nu vairans 9 bidjan in allaim stadim ushafjandans sviknos handuns înuk þvairlicin jah tveißlein. samaleiko jah qinons in gafeteinai hrainjai mip gariudjon jah mahein fetjandeins sih ni in flaltorn aipþau gulba 10 aiþþau markreitum aiþþau vastjom galubaim. ak þa:ei gadob ist qinom gala tandeim guþ blotan

INTERPRETATIO.

et omni acceptione dignum, quod Christus lesus venit in banc mundum, peccatores servare, quorum pri. mus sum ego. 16. Sed ideo misericordiam naetus fui, ut in me primo ostenderet Christus lesus omnem patientiam ad exemplum his qui faturi fuerunt ad credendum ei ad v tam æternam. 17. At regi sæculorum immortali, invisibili, ani, sapienti Deo, honor et gloria in ætates sæculorum, amen. 18. Hoc præceptum commendo tibi, fili Timothee, secundum has prins præcedentes ad te prophetias, ut milites in his hanc bonam militiam, 19. habens fidem et bonam conscientiam, quam quidem depellentes de fide nudi facti-sunt; quorum est Hymenæus et Alexander, quos tradidi Satana, ut doceantur non blasphemare. 1, . Rogo nunc primum omnis facere rogationes, preces, petitiones, gratiarum-actiones pro omnibus hominibus; 2. pro regibus, et pro omnibus bis in eminentia existentibus, ut quietam et tranqui·lam vitam agamus in omni pietate et castitate. 3. Hocce enim est bonuin et acceptum in facie servatoris nostri Dei, 4. qui omnes homines vull servari et in cognitionem veritatis venire. 5. Unas enim Deus, unus etiam mediator Dei el hominum, homo Christus lesus, 6. hic dans se ipsum redemptionem pro omnibus, tes:imonium temporibus propriis; 7. ad quod constitutus sum ego præco el apostolus, veritatem dico in Christo, non mentior, doctor gentilium in fide et veritate. 8. Volo nune viros précari in omnibus locis, tollentes puras manus sine iracundia et disceptatione; 9. similiter etiam mulieres in vestimento puro cum castitate et modestia ornantes se, non in torquibus aut auro aut margaritis aut vestibus pretiosis, 10. sed quod decorum est mulieribus

ANNOTATIONES.

litteris non vacet. Nos quia græci omn neperλeóvαse præterito tempore habent, ufarassida conjecimus; lieri etiam potest ut librarius ufaraseiþ pro usarasseiþ Scripserit; ufarassip autem prorsus falsum est. fraujins] Guth. ° nμā». — xrisṭau] Goth. ° inceỹ.

1, 16. xristaus iesus]¶ gr. omn.; cæterum de xistaus, non mendosa quidem, uti ait Cast., sed insolita forma pro xristus, vid. ad Marr. vi, 32, ubi adde : Gal. 1v, 19 Tristaus; Marc. x, 46 barteimaiaus; Joan. VII, 52 et Tim. II, 1, 10 dayþau pro xristus, burteimaius, dau þu. du galaubjun Cas!. jc.; sie du cum infinitivo post anavairps iterum legitur Thess. I, III, 4 anavairþ vas uns du vinnan aglipos.

[ocr errors]

1, 17. undivanjamma] sic pro undiranumma, uti esse debebat (vid. Cor. 1, xv, 53, 54; II, v, 4), in codice denuo inspecto legi Cast. affirmat. Utrum autem Gothas ålaváry an agapro legerit, certo dici non potest, divans etiam Cor. I, xv, 54 pro glaptos ponitur. -frodamma] sapienti, gr.; cæterum cod. B fridamma. aldins aive] in codice leg: ald...dins aive; sed prior d evanidum et adhuc magis litteræ quæ inter utrumque d interredunt. Videtur igitur librarius litteras dns bis scripsisse et deinde semel delevisse. CAST. Fortasse etiam scriptum fuit allos aldins aive, uti Eph. m, 21, sic quidem sepius Gothus locos parallelos alterum ex altero auget.

1, 18. faura] prius, abundat et° gr. omu.; cæterum hine pergit cod. A.

fkumist.

1, 1. frumist Cast. 11, 2. fram] sec. pro, ° gr. omn. - jak sutjat] cod. A jus-sulja. sutja los sic in utroque cod. scriptum esse videri Cast. dicit; qui nobiscum divisim scribunt, eos nec slavandein pro substantivo, nulla auctoritate

[ocr errors]

comprobato, nec sutjalos pro adverbio musitato atque insuper comparativo maxine otioso habere oportet. u, 3 ist] est, gr. onin.

[ocr errors]

11, 4. în] ad, cod. B ° ✯ addidimus e cod. A.

11, 6. andabahi] sic cod. uterque, pro quo andabauhi exspectabas, uti jam Massm. Skeir. Gloss. p. 125 judicavit, cui Cast. h. 1. assentit; sic faurbauhte Eph. 1, vi, 14; Col. 1, 14. Si pro andabahi scriptum e-sel andbaht, non dubitaremus lectionem codicum probare, nam Christus etiam ministrum pro multis scse dedisse dici potest.

11, 7. in xristau] in Christo, ° gr.

Ħ. 8. vairans bidjan】 viros precari, ¶ gr. omn., cf. tamen rod. d ap. Mi.

11, 9. mahein] Massm M. G. A. p. 127 el Grimm. Gr. 1, p. 40 (3. edit.) imahein legendum esse recte monent; idem verbum, quod h. 1. awppocúvn significat, infra II, 1, 7 pro oppoxiapós ei Rom. xii, 16 adjectivum inahs pro opópos interpres usurpavit. —gulpal cod. B ei Cast. gulp; nimirum propter sequentem vocem aiþþau alteram a intercidit; cf. ad Joan. XII, 42. Cod. A hoc loco exesus. - yalubain

sic in utroque cod. pro usitato g ¿laubaim, vid. Rom. ix, 21; Cor. I, v, 23; filugalaubs Joan. x11, 3; ungalaubs Rom. ix, 21. Sic u minus accurate pro au etiam scribitur in voce diabulus, et sæpius in terminationibus verborum, vid. ad Luc. 1, 54.

1, 10. blotan cod. B et Cast. blopan; end. A exesus; vid. ad Gal. 1, 11. Sic idem librarius in eodem verbo Cor. II, vin, 4 peccaveral, et uterque þei mapaius supra 1, 2 pro teimau paius scripserunt; et cod. A m, 16 insahþuba pro însaktaba.

[ocr errors]
[ocr errors]

11, 12 pairh vaurstva goda. qino in hauiba galaisjai sik in allai ufhauseinai. ip galai-jan qinon ni uslaulja 1 14 ni frauginon faura vaira ak visan ïn þahainai. adam auk fruma gadigans varþ þaþroh aivva. jih adaın 15 ni varp u-lutops iþ ino uslutoda în missadedai varþ. iþ ganisiþ þairh barne gabaurþ jabai gastan1 dand în galaubeinai jah friaþvai jah veihiþai miþ gafraþjein. triggy þata v.urd jabai was aipiskaupeius 2 gairneip godis vaurstvis garneiþ. skal nu aipiskaupus ungafairinonds visan ainaizos qenais aba 3 andapalits gariuds frops gafaurs gastigods laiseigs nih veinnas ni slahals ak sutis airknis ni sakjis ni 4, 5 faibufriks seinanma garda vaila fauragaggands barna habands ufhausjandona mib allai anaviljein. i 6 jabai was seinamma garda fauragaggan ni mag waiva aikklesjon gups gakarai. nih niujan satidana 7 ïbai aufto ufarbauhips in staua atdriusai unhulpins. skal auk is veitvodiþa goda haban fram þaim 8 uta ei ni atdriusai în ïdveit jah blamma unhulpins. jab sva diakaununs gariudans nib faibufrikans 9 veina filu haftjandans nih aglaitgastaldaus. habandans runa galaubeinais in hrainjai gahugdai. 10 11 jah bai pan gakiusaindau frumist jas-sva andbal jaina ungafairinodai visandans. qinons samaleiko 12 garudos ni diabulos gafaurjos triggvos in allanma, diakaunjus sijaina ainaizos qenais abans barnam 13 vaila fauragaggandans jah seinaim gardim. þai auk vaila andbahtjandans grid goda fairvaurkjand jah INTERPRETAHO,

confidentibus Deum colere per opera bona. 11. Mulier in silentio doceat se in omni obedientia; 12. verum docere mulieri non permitto, non dominari coram viro, sed esse in taciturnitate. 13. Adam enim prior formatus fait, deinde Evva; 14. et Adam non fuit seductus, verum mulier seducta in facinore fuit. 15. Verum servatur per puerorum generationem, si manent in fide et amore el sanctitate cum modestia. I, 1. Fidele hoc verbum; si quis episcopatum desiderat, bonum opus desiderat. 2. Debet nunc episcopus integer esse, unius mulieris maritus, sobrius, pudicus, prudens, modestus, hospitalis, aptus-ad-docendum, 3. nec vinolentus, non plagiarius, sed mitis, pius, non litig osus, non avarus, 4. suam domum bene administrans, pueros haben obedientes cum omni modestia, 5. Verum si quis suam domum administrare non potest, quomodo ecclesiam Dei curet? 6. Neque recentem plantatum, ne forte ela'us in ju ficium incidat Satanæ. 7. Debet enim is testimonium bonum habere ab his extra, ut non inci iat in vituperationem et laqueum Satanæ. 8. Et sic diaconos castos, nec avaros, non vino multum adhærentes, nec turpe-lucrum-sectantes : 9. habentes mysterium fidei i. pura conscientia. 10. Et hi vero probentur primum et sic mini-trent irreprehensibiles existentes. 11. Malieres similiter castas, non calumniatrices, sobrias, lideles in omni. 12. Diaconi sint unius mulieris mariti, pucros bene curantes et suas domos. 13. Hi enim bene ministrantes gradum ANNOTATIONES,

11, 11. haviþa] sic in utroque cod, scriptum esse Cast. affirmat; offendit autem ipsum Castillionæum hæc vox insolita, et conjicit haunipa (immo kaunipai). in humiliate; sed neuter codex breviationis signum habet, et haunipa nimis longe a sensu textus græci aberrare nobis videtur, quam ut probare possimus; fortasse autem legendum est în hl:upa in auditu, i. e. and entes, cf. Goth. hliuma, Island, klivdr klydu; Graff IV, p. 1102.

--

u 12. galisjan qinon] dacere mulieri, ¶ gr. faura] coram, gr. omn., Gothus igitur formula ni fraujinon faura vaira indicat, feminas in concionibus cora v ris nec auctoritatem sibi arregare, nec dominari debere. — þahainai] Cist. e cod. B (nam A h. 1. plane exesus est) þeigainai edidit, quanquam e distincte legere non poterat; cum autem inter voces gothicas, quae quidem sunt cognite, nulla sit a qua re te deflecti possit (quis enim credere potest heigains a peihan esse et h. 1. ubi de taciturnitate sermo est, interpretem tam diligentem profectus ponere?), id quod etiam ad pageinai valet, quod Massm. 1. 1. p. 127 conjecit: non dubitavimus, conjecturam nostram in textu ponere; þahaias auteni est a þahan (σιγάν, σιωπάν, φιμοῦσθαι).

i, 13. gadig ins] cod. Bgadiyands, cod. A extinctus; vid. ad 1, 3.

11, 15. ¡riaþvai] cod. A frijaþra .

12. ungafirinonds] sic forma activa in utroque codice, cum esse deber i ungafairinops, uti recte legilər m, 10; v, 7; vi, 14; Tit. 1, 7, et unfairinodaba Thess. I, 1, 10; sed emendare no uimus, cuin Tit. 1, 6 unga airinonds eodem sensu repetatur. gariuds] pudicus, gr. omm.; Goth. c. Vulg., quæ tamen hahet pusi κόσμιον.

[ocr errors]

mi, 3. airknis] pius, ° gr. omn.; cæterum iis, qui airkns optant pro airknis, Cast. respondet, vocem editam in utroque cod. esse dubiam, videri tamen in is iuuiti. — sakjis] Cast. edidit sakjas, codice autem denuo inspecto, exesum quidem esse locum, sed sukj s legi posse dicit.

[ocr errors]

, 4. fauragaggands] sic recte cod. A, faurugaj

gans autem, quod cod. B præbet, idem est mendum, quod supra ad 1, 3 notavimus, nec potest defendi, uti Castillionæo videtur, nam participii gaggans longe alia est ratio. ufhausjandona] desinit cod. B anaviljein] cod. A Xanaviljin, vid. ad 1, 4.

11, 6. niujan satiduna] com skil risan præcessisset, Gothus niuja satiþs, nominativo casu, scribere debebat; sed hoc sepius interpreti accidit, ut auctoritatem textus græci secutus a constructione rec!s averteretur. Sic etiam versu 8 pro diakaununs scribendum erat diakaunjus, uti v, 1, 2 dativi pro accusativis. Cæterum cod. A sutidina, et Gothus pressius græcum vóguros per niuja satips convertit, nam itud non proprie de recens plantato dicitur, sed de co qui nuperrime cœtui Christiano socius adscriplus staua] sic legendum est; Cast., qui hoc verbum in codice legere non poterat, male stauai edidit, id autem ordo verborum non patitur, vid. vs. 7 alariusai în idve t.

est.

111, 7. atdriusai în îdveit] incidat in vituperationem, 1 gr. omn.

с

in, 8. jah] e, gr. omn. - sva diakaununs] s:c diaconos, gr. omu.; ceterum de diakuununs accu. sativo, cum nominativus esse deberet, vid. ad vs. 6. - faihufrikans] avaros, gr. omn. dikóyovs. v. ina filu notandum est, apud Gothum alia verborum structura usum, veina non pendere ex filu, uti in textu græco est, sed ex verbo haftjandans; pariter infra v, 23 ofw of ya xpo per vemis leitil brukjais, e II, 11, 16 ἐπὶ πλεῖον προκόψουσιν ἀσεβείας per filu gaggand du afgud.in convertit jitu; enim et leitil ei sunt adverbia, quapropter substantiva his locis ex verbis pendent. 11, 9. hra njai Cast.hrainjon (vid. 11, 1, 3), ia codice enim nullum litterarum vestigium superest.

, 10. jas-sva] et sic, gr. cita. visandans] col. A bis scriptum habet, vid. ad Cor. il, x, 12. 1, 11. gafaurjos] cod. A marg. an......., procul dubio, anda pahtos. CAST. Recte, vid. vs. 2.

-

1.1, 15. grid] Goth. izvrois. galaubeinai] fide, gr. oma. ¿viorer, ut Gothus iv omittat; probabilius autem est librarium in omnisisse, quæ litteræ eædem

IV,

14, 15 managa balþein galaubeinai þizai în xristau iesu. þata pus melja venjands qiman at þus sprauto, ap. þan jabai sainjau ei vitais waiva skuld ist in garda gups usmitan saei ist aikklesjo gups li16 bandins sauls jah tulgiþa sunjos. jah unsahtaba mikils ist gagudeins runa saei gabaishups varp in leika garaihts gadomips varp in ahmin atangids varp þaim aggilum merids varp in 1 þiudom galaubips varp in fairwau andnumans varp in vluþau. aþþan ahma svikunþaba qibip patei in spidistaim dagam afstandand sumai galaubeinai atsaiwandans ahmane airzipos 2 jah laiscino unhulpono. în liutein liugnavaurde jah gatandida habandane svesa; miþvissein. 3 varjandane liugos gaþarban mate þanzei guþ gaskop du anduiman miþ aviliudam galaubjandam jah 4 ufkunnandam sunja. unte all gaskastais guþs goþ jah ni vaiht du usvaurpai miþ aviliudam andnuman. 5, 6 gaveihada auk þairh vaurd gups jah bida. þata insakands brorum gobs vairþis andbahts xristaus ie7 suis alands vaurdam galaubeinais jah godaizos laiseinais poei galaistides. ip po usveiliona sve usal8 panaizo spilla bivandei ip propei þuk silban du gagudein. appan leikeina uspropcins du favamma ist bruks ip gagudei du allamma ist bruks gahaita habandei libaitais þizos nu jah þizos anavair9, 10 þons. triggv þata vaurd jah allaizos andanumtais vairþ. duþþe allis arbaidjam jah idveitjanda unte 11 venidedum du guþa lihandin saei ist nasjands allaize manne þishun galaubjandane. anabiud þata 12 jah laisei. ni manua þeinai jundai frakunni ak frisah's sijais þuim galaubjandam în vaurda în usmeta INTERPRETATIO.

bonum acquirunt et multam fiduciam fide hac in Christo lesu. 14. Hoc tibi scribo sperans venire ad te cio; 15. at si tardem, ut scias quomodo debitum est in domo Dei conversari, quæ est ecclesia Dei viventis, columna et firmamentum veritatis. 16. Et impugnate magnum est pietatis mysterium, qui revelatus fuit in carne, justus judicatus fuit in spiritu, conspectus fut his angelis, nuntiatus fuit in gentilibus, creditus fuit in mundo, acceptus fuit in gloria. v, 1. At spiritus manifeste dicit, quod in ultimis diebus deficiunt quidam a fide attendentes spiritibus erroris et doctrinis dæmoniorum, 2. in dolo mendacium et cauteriatam habentium suam conscientiam, 3. prohibentium nuptias, abstinere cibis, quos Deus produxit ad ac ipiendum cum gratiarum-actionibus credentibus et cognoscentibus veritatem. 4. Nam omne creaturæ Dei bonum et non res ad abjectionem, cum gratiarum-actionibus accepta: 5. sanctificatur enim per verbum Dei et precationem. 6. Hoc suppeditans fratribus bonus fis minister Christi lesu, nutritus verbis fidei et bonæ doctrinæ, quam assecutus-es. 7. Verum hæc frivola, uti anuum fabulas, evita; verum exerce te ipsum ad pietatem. 8. Nam corporalis exercitatio ad paucum est utilis, verum pietas ad omne est utilis, promissiones habens vitæ hujus nunc et hujus future. 9. Fidele hoc verbum et omni acceptione dignum. 10. Ad hoc enim laboramus et vituperamur, quia speravimus ad Deum viventem, qui est servator omnium bominum, maxime credentium. 11. Præcipe hoc et doce. 12. Non homo tuam adolescentiam asperne

ANNOTATIONES.

sunt, in quibus præcedens balpein innititur, sic etiam judicat Massm. I. I. p. 138, vid. ad 1, 5.

11, 15. usmitan] sic cod. A; Cast. smetan. III, 16. unsahtaba] cod. A unsah þuba, vid. ad 11, 10.saei] Castillionæo, qui in epicrisi ad Philipp. p. 63 hoc loco gup legi affirmaverat, intenta oculorum acie et membrana acidis et sapone iterum itecumque tentata, tandem apparuere tenues ductus vocis soei, vid. eum ad Tim. p. 62 sq. Si autem Gothus revera ita scripsisset, in codice suo lectionem habuisset : μυστήριον ὁ ἐφανερώθη ; cum autem dicat gabairhtips varp garaints gadomips varp cæt., fieri non potest ut soei ad runa relatum scripserit, sed sine dubio scripsit saei, quod aptum est ei præcedenti mikils et sequentibus participiis. Quod autem saei scripsimus, minus audacter fecimus, nam denuo confitetur Cast. locum plane exesum esse.

Iv, 1. pergit cod. B. — spidistaim] ultimis, gr. omn. votépois præter cod. Colbert., sic tamen repos per spedists etiam Luc. xx, 32 convertitur. Cæterum pro spidistaim cod. A usitatius spedis aim habet; Grimm. (Gr. 1, p. 59, 3 edit.) lectionem editam scripturæ mendum pro speidistaim esse existimat. dagam diebus, gr. omn. xapoïs. — airzi pos] erroris, gr. Kvos, Goth. c. codd. *)úvns legit.

iv, 2. jak] et, ° gr.

v, 3. male cod. Bamte; cod. A plane oblitteratus, aviliudam] gratiarum acti nibus, gr. on. zaporías singulari numero, sic vers. 4 et Eph. v, 4.

[ocr errors]

Iv, 6. xristaus iesuis]¶ gr. alands] sic cod. B; cod. A exesus; Cast. opinatur Gothum participio activo uti, quia pegóμevos per errorem pro medio habuerit; Massm. 1. 1. p. 140 librarium alands pro alans frequenti permutatione (vid. ad I, 1, 3) scripsisse; quarum opinionum neutra placet, potins forma verbi est alan, crescere, nutr.ri (Grimm. Gr. PATROL. XVIII.

II, p. 8), cujus participium alands est; deinde forma tur aljan trausi ivum pascere, nutrire.

Iv, 7. sve usalpanaizo spilla] qu si vetularum fabulas; usal pans est participium verb usalþan, senescere, veralten, (gall. vieillir), et usalpana est eine eraltete (gall. une vieille), uti apud Germanos veteres ab ar-sive iralten lit ar-sive iraltet vetula, veterosus, vid. Graff, I. p. 200 sq. cl. usvahsans (rexiav ixon) loan. x, 21. Miramur quod Castill. qui us alpa naizo div. scribit, non vidit hanc vérborum structuram solocam esse; Massm. 1. 1. p. 131 hoc animadvertit et ne leges lædantur sermonis, us tanquam a librario falso loco positum ad propei trahere conatur; sed quibus hac conjectura, ingeniosa quidem, placet, iis comprobandum est, simplex alpana pac significare pese. usalpanaizo jet. etiam Grimm. Gr. 1, p. 41 (3 edit.) legit. -ip] cod. B omitt t vel potius librarius bivandei propei scripsit pro bivandeuppropei, sic Cor. 1, x1, 42. cf. supra ad in, in cod. A admodum exeso exstare videtur. IV, 8. gagudeil cod. B gagulein; in cod. A legi nequil. ist bruks] sec., est utilis, gr. omn. præ ter cod. ap. Mi.-gahaita] promissiones, gr. inay γελίαν. anavair pons] desinit cod. A.

[ocr errors]

15;

v, 10. allis] Goth. c. codd. xxi; cæterum Cast. recte annotat, allis hac significatione in evangeliis sarpe, in epistolis præter hunc locum non inveniri; cf. tamen ad vi, 10.

IV, 12. manna sic cod. B; Cast. mann. - frisahts] sic legendum; cod. B et Cast. frisaht, ubi omissum est s propter sequentem eandem litteram, quod sæpe observavimus. Lectionem editam etiam Massm. 1. 1. p. 136 sq. retam esse animadvertit, sed an quisquam toto orbe inveniatur, qui etiam accusa tivam hoc loco recte positum esse cum co opinetur, valde dubitamus.

27

« PoprzedniaDalej »