Obrazy na stronie
PDF
ePub
[merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]

E. FORMATIO PER COMPOSITIONEM.

§ 166. Compositio propria in eo consistit, quod duo vocabula ita inter se connectuntur, ut prior pars vocabuli non jam peculiarem flexionem habere possit. Ubi autem res ita se non habet, impropria est compositio. Jam vero compositio a derivatione discriminatur, quod hæc vocabulo afligat elementum in se et per se significationis expers, cujus saltem significatio nos fugit, illa vero partibus per se significantibus Conster. Cæterum composita non solum ex derivatis, sed etiam ex anterius compositis vocabulis efformari possunt; quæ ultim dicuntur bicomposita, ex gr. : mipgardavaddjus, ufarhiminakunds, galiugabro þar, gabaur þivaurd, un'ilamalsks, unhanduvaurhts, ïnnalgaggan. Aliud insuper est discrepantia, quod in compositione prior pars vocabuli, in derivatione autem posterior majoris sit momenti. Hinc de compositione tractantes eam in triplici classe ordinabimus,

I. SUBSTANTIVA.

prout prima pars nominalis, pronominalis vel particula erit.

Annotatio 1.- Utrum in gothica lingua verbalis occurrat compositio, non certo constat. Slahals, si forte compositum est (§ 150, b), ex slahan simul atque ex s'ahs de luci potest. Idem dicendum est de vinþiskauro (a vinþjan), spaiskuldrs (a speivan) · et piuþiqiss (a þiuþjan). Nec non et lapaleiko ex adjectivo laps potius quam immediate ex verbo lapon derivari videtur. Cæterum alia exempla vix reperies. Annotatio 2. Voces hybrida nusquam occurrunt in gothico sermonc, quippe cum vocabulorum ut motastaps, smukkabayms non constat, ad quamnar linguam prior pars pertineat; afarsabba:us equidem, galiugaxristus, galiugaapaustaulus posteriorem partem ab hebræa lingua mutuata sunt, verumtamen cum significatione civitate sunt donata. ›

1. COMPOSITIO NOMINALIS.

§ 167. Huic regul.r generali compositio nominalis subj cet, quod prior pars compositi in forma fundamentali simpliciter adhibeatur. In nonnullis tantum rarioribus casibus præfertur forma apocopata consonantice finita, quæ quidem accusativo regulariter convenit, licet ut accusativus nou habenda sit. Cur plenæ fo me gudalaus, gudafaurhts, veinatriu, veinagards, lausavaurds cum gudhus, guþblostreis, veindrugkja, laushandus, lausqiþrs, etc., occurrant, ratio dici nequit. Ut ut est, diligenter cavendum est, ne illa pro dativis habeantur, nam si de vocabulis primæ, nullo autem modo de vocabulis secundæ tertiæve vocalicæ declina ionis dici posset, ipsa significatio: e in plerisque cas bus repugnante. A regula supra data excipiuntur tantum ea vocabula, quorum stirps vocalice desinit, ut in piumagus, niuklaks, freihals, vel polysyllaba est, ut in sigislaun, þiudangardi, mikilpuhts, ubilloj's, ubi forma brevior loco longioris sigisılaun, þiudanagardi, etc., euphoniæ causa eligi potuit. Qoad anomala substantiva usurpatur vel

simplex stirps, ex. gr.: bruþfaþs, manleika, vel plena forma in a, ut nahtamels, manaseþs, vel landem forma in a genitivi speciem præ se ferens, ut baurgsvaddjus, prutsfill. Vocabula autem consonantica declinationis in compositione suum n rejiciunt, longa vocali remanente in brevem respondentem commutata, eo modo : vaikstastains a · VAIHSTAN, augadaura ab AUGAN, ginakunds a QINON, marisairs a MAREIN.

Jam vero substantiva cum substantivis, adjectivis, participiis, raro autem cum particulis componuntur. Exempla compositorum substantivorum cum substantivis, adjectivis et participiis hæc sunt : a) Vocalicæ dec'inationis :

aa) Cum fundamentali vocali a : vigadeina (a vigs), figgragulp (a figgrs), kaisaragild (a kaisar), himinakunds (a himins), gilstrameleins (a gils:r), alevabagms (ab alev), veinabasi, veinatains, veinatriu, veinagards (a vein), eisarnabandi (ab eisarn), ritodu fasteis, vitodalaisareis, vito:'alaus (a vitop), liugnapraufetus, liugnavaurds (a liugn), lukarnastapa (a lukarn), duurz

vards (a daur), launavargs (a laun), vaurdajiuka (a vaurd), gupaskaunei, guda'aus, gudafaurhts (a gup), akranalaus (ab akran), bloparinnands (a blop), hleprastakeins (a hleiþra), motastaps (a mota), stauas 'ols (a stau), weilawa'rbs (a weila), fria pvmilds (a friapra).

Annotatio 1.-In substantivis, quorum fundamentalis vocalis in -ja desinit, rursus est distinguendum, an syllaba derivativa, aut longa brevisve syllaba stirpalis præcedat; in priori enim casu forma apocopata i, in posteriori vero, forma plena -ja in compositione usurpatur : andilaus ab andeis (thema ANDJA), pusundifaþs a pusundi (them. þUSUNDJA), arbinumja ab arbi (them. ARBJA), fraþjamarzins a frapi (them. FRAPJA), vadjabokos a vadi (them. VADJA), lubjaleisci a lubja? (them. LUBJA).

bb) Cum vocali fundamentali i ; matibalgs (a mats), drauhtivilop (a drauhts), gastigods (agasts), naudibundi, naudi paurfis (a nauþ;), gabaur þivaurd (a gabaur þs), aurtigards (ab aurts?).

cc) Cum vocali fundamentali u ; asiluqairnus (ab asilus), fotubandi, fotubaurd (a folus), grunduvaddjus (a grundus), gipuhafts (a gipus), lustusams (a lustus), (aihu praihns, faihugairnei, faihuskula, faihufrikei, faihugavaurki (a faihu), handuvaurhis (a handus).

dd) Cum fundamentali vocali: broþrulubo vel bro pralubo (a broþar).

Annotatio 2.-Rejecta vocali finali fundamentalis formæ occurrunt: gupblostreis, gudhus, halsagga, veindrugkja, gut piuda, piumagus, si isluun, piudangardi. Licet, quomodo midjungards efformetur, lateat, hoc tamen ex quod im deperdito midjun vel midjuns effici probabile est. Quod in glossario junct. inscripsimus piu pspillon convenientius in piup spillon dividendum est, cell. piup tavjan Mc. 1:1, 4; Luc. vi, 9, 35, 35.

Annotatio 4.

Quamvis substantiva cum verbis non componantur, verba tamen e substantivis composits derivari possunt, ut þuthaurnjan a þuthaurn, faihugeironjan a fuihugeiro.

Annotatio 3.-Sola exempla substantivi cum participio compositi hæc sunt : mannahun et weilohun. › ee) Anomala pauca quæ occurrunt exempla sIIpra fuerunt relata, quibus certo adjicienda sunt b. upfaps, nahtamals, baurgsvaddjus; nec non et manleika, manaseþs, manamaur þrja a manna derivata huc referri possunt, cum his thema MAN (§ 93, 1) fundamentum jaceai; t prutsfill favet analogia Tou baurgsvaddjus.

b) Consonanticæ declinationis : vaihstastains (a vaihsta), smakkabagms (a smakka), viljahalþei (a vilja), gum lands (a guma), miþgardavad djus(a migarda?),

augudauro (ab augo), qinakunds (a qino), marisaivs (a marei), aglaitivuurdei (ab aglaitei).

II. ADJECTIVA.

§ 168. Idem in genere de adjectivis compositis at que de substantivis dicendum est. Composita equidem cum verbis occurrunt, sed tantum composita To fulls: fullafahjan, fullafraþjan, fullaveisjan. Exempla adjectivorum cum substantivis, adjectivis participiisque compositorum hæc sunt:

a) Cum fundamentali vocali: armahairtei (ab arms), jugga'auþs (a juggs), laggemodei (a laggs), mukamodei (a muks?), þrasa! ul þei (a pras?), b.lva. resei (a balvs?), dvalavaurdei ( a dvals), lausavaurdi, lausavaurdei, lausavaurds (as laus), godakunds (a god.), fullatojis, fullarits (a fulls), ibua'eiks, ibnaskauns (ab ibns), liubaleiks (a liubs), untilamalsks (a tils), altavaurs:va, alaþarba, ulumans (ab alls).

b) Cum fundamentali vocalii: hic adest probabi liter eadem discrepantia, quam supra (§ 167, annot. 1) de substantivis animadversa fuit, licet sequentia tantum ocurrant exempla : midjasveipdins (a midja), aljakuns, aljaleiks, aljaleikops (ab aljis), hrainjahairts (a hrains).

c) Cum fundamentali voca'i u desunt.

[ocr errors][merged small][merged small]

§ 169. a) Numeralia plene flecia cum componuntur, eisdem regulis atque substantiva et adjectiva subjacent; adhibentur ego in forma fundamentali vocalice finita ainabaur (sbains), hundafaps (a hund), pusundifaps (a pusundi), et etiam in forma apocopata : ainw.rjizuh, ainwa þaruh. Numeralia decades e becatontades designantia, ut tvaitigjus, prestigjus, tahunda, prijahunda, quemadmodum ainshun, non sunt proprie composita, cum utraque pars vel etiam prior flectatur (§ 166).

b) Numeralia autem defcctive vel minime flecta in compositione immutata remanere videntur : fideor. tigjus, fimftigjus, fimfhunda, saihstigjus, ah:audogs, niuhunda; datur tamen pro fidvor etiam forma apocopata fidur: fidur dogs, fidurragineis.

c) Multiplicativa efformantur adhibito falps, cui forma apocopata numeri præp nitur: ainful ps, Ivafalps (?), preifalps (?), fidur falps, taihuntaihundfalps, etc.

II. COMPOSITIO PRONOMINALIS.

§ 170. Pronominalis compositio est sive propria, sive impropria. Prior occurrit tantum in componendis adjectivis pronominibus sama et silba: sumaleiks, samakuns, sama'auds, samasaivals. suma

fraþjis, samagiss, silbasiunis, silbavileis, silbav (jands. De irregulari seinaigairns vid. ad Tim. II, 1, 2. Improprie autem adjectiva-efformantur juvantibus particulis ei, uh et hun.

a) Cmm ei : ïkei, þuei, ïzei, saei, etc. (§ 109) coll. particulis þadei, parei, paproci, svaei, akei, sunsei, miþ þanci, etc.;

¿) Cum uk: sah, wazuk, warjizuk, wa paruk (§§ 108, 111), coll. particulis panuh, paruh, þiswaruh, piswadak;

c) Cum hun : washun, roll. jam memoratis mannahun, weilohun, ainshun, et particulis pishun, wan

Conspicua sunt etiam vocabula improprie compasita, quæ cum pronomine sa, so, pata et nonnullis ejus casibus efformantur : nom, sawazuh, patist, þatain, þutninei; gen. þiswazuh, þiswaduh, þishun ; dat. (instr.) þoka'dis. Denique ex casu instrumentali pronominis interrogativi componuntur etiam'welands et weleiks.

III. COMPOSITIO PARTICULARUM.

171. Cum particulae neque fecti neque mutari possunt, in compositione igitur plerumque immutata adhibentur parvamque huic capiti de formatione vocabulorum utilitatem afferunt. Ex altera autem parte vocabula ex particulis composita prope sant innumerabilia, qua de causa hic prætermitti nėqueunt. Jam vero particulæ cum omnibus orationis partibus componi possunt, et compositio adverbiorum et præpositionvm distingui debet.

T. ADVERBIA.

Vaila: vailaqiss, vailavizns, vailāmerjan. Vai (vaja) vaidedja, vaifairwjan, vajamerjan, vajamereins.

Missa: missadeds, missaqiss, missaleiks, missatanjands.

Filu: filudeisei, filuvaurdei, filufaikus, filugalæubs, filuvaurdjan

Suns: sunsaiv, sunsei,

Ralis: hulisaiv.

þan (pana): panamais, pan iseips.

Af: afaikan, aflelan, afgrundiþa, afguds, afgestopans.

A far: aforgaggan, dfarlaistjan, afardags. Bi bimaitan, bivindan, bibaurgrins, bifaiho, bireiks, biþe et etiam bive, Luc. 1, 18.

Ga: ganisan, gateihan, galiaitan, gamıman, yağa · haftjan, gagaleikon, gayamainjan, gagalilon, gagavair þjan, gagavairþuan, gadaila, galaubeins, gaguds, gafulgins, gahahjo, gatemida.

Dis: distairan, dishaban, distáhcins, disviss.

Du : duginnan, dustodjan, duatgaggan, duátsrivun, duatrinnan, dugarindan, dupe, duwe.

Hindar: hindarlei þan, hindarvéisei, hindarveis. pairh pairkarbaidjan, þairhsaiwan, þairhga teikon.

Id:ïdreitjan, îdveit, ïddaljo.

In: ïnagjan,însandjan ingaleikon, insakts, invinds.
Inu: non componitur.

Mip: mipniman, miþanakumbjan, miþgatiuhan, miþuskramjan, näþïnsandjar, miþfrakun pans, miþ.

Sva: svalands, svaleiks; coll. correlativis welauds, galeikonds, miþvissei, miþgasinþa. wzieiks (§ 170).

In nn inngaggan, innvairpan, innatbairan, innalgaggan, innalliuhan, inngalei pan, innufsliupan, mipinngalei pan.

Inna : înnakunds, înnagahts.

Ut ulbairan, ulgaggan.

:

Faura: fauragaggan, fauragi þan, fauraqiman, fauragakaitan, fauragateihan, fauraguggja, fauradauri, faurama pleis.

And a: andabaukts, andabeit, andahait, andakaf.s, andapuhts, andalauni, andanah'i, andanem, andanumts, andastaþjis, andaslaua, andavaurd, andavaurdi, andurizn, andaeleizns, andaneips, andanems, andanemeigs, andasets.

U » } a : unapluhan.

Tvis, tuz: tvisstandan, tuzverjan.

H. PRÆPOSITIONES.

§ 172. Inter præpositiones etiam nonnullas particulas inclusimus, quæ in compositione tantummodo occurrunt, ut fair, fra, fri, ga, dis, ïd, un. Hie vero paucis tantum exemplis advocatis ordinabimus, de aliis lectorem ad glossarium remittentes, in quo unicuique particulæ singula composita subjiciuntur.

Ana: anabindan, andïnsukan, anamahts, anavairþs, analeiko.

And andbindan, andtilon, andbahts, andvairps, andangjo.

At: atauyjan, atgaraihtjan, atgaggs.

Un : unverjan, unkunnands, unþrahms, unyataubjands, unandsakans, unbilais'ips, unusspillops, unfairlaistips, unufbrikands, unagei, ungalaubeins, unbimait, unhails, unandsoks, una!gahts, ungalass, unkindarve s, unfaurveis, unveniggo, unanasiuniba.

Und: undgreipan, undredan, undrinnan.
Undar: non componitur.

Us: usbeidan, urreisan, usgasaiwan, usvahsans, usstase, usvaurhts, ussindo.

Ufufbrikan, ufhropjan, ufhouseins, ufkunpi.
U far: ufarhafjan, ufarmeleins, ufarfulls, ufarhi-
minakunds.

Vibra: vibraguggan, vi þragamotjan, viþravair þs.
Fair: fairaihan, fairhaitan, fairveill.

Faur: fuurbiudan, f.urbigaggan, faurbauhis.
aura: vid. § 171.

F

[blocks in formation]

nobis gothicam I nguam ex ea ipsa, quantum possibile est, evolvi decere, abs re tamen non est nec scopo, quem proposuimus, inutile, hic et via negativa limites formationis gothicæ exarare, quibus cognitis linguæ monumenta melius intelligentur. Jam vero eumdem et in hoc respectu ordinem sectantes, spectemus 1) Formationem per derivationem :

a) Substantivorum. Ex abundantia formarum, quæ ad formanda substaṇtiva ex verbis et nominibus derivata præsto sunt quasque supra (§ 142 sqq.) evolvimos, vix credas ne vnius quidem vocabuli græci in terpretationem Gotho fuisse impossibilem.

Blinc ad perfectiorem tantum interpretationem vel ad indolem gothicae linguæ proprius assequendam attribuendum est, si Gothus, Col. 11, 22, và àñoxprσce per pairh palci is brukjaidan; Mth. vi, 12, τὰ ὀφειλής μxτx пμшv per þatei skulans sijaima; Col. 1, 24, παθήματά μου per poei rinna; Tim. I, 17, 15, σοῦ ἡ *роzonά per palei peihais pu converterit, quemadmodum Col. 1, 40, εἰς πᾶσαν ἀρέσκειαν per in allamma palei galeikai; Mc. vii, 5, 8 napádovic per þatei anafulhun et Luc. vi, 7 xaτnyopia per til du vrohjan traduxit, licet in aliis locis verbalia leikains, anafilk, wroks cum eadem significatione usurpaverit. ›

6) Adjectivorum. Versalia græca in -ros per participium plerumque convertuntur, vid. § 190, 3.

c) Verborum. Hic præcipue gothica lingua græcæ cedit. Verba præsertim in -sów, -úšw, -ihw, ów et -éa gotho circumscribenda fuerunt.

aa) Verba in -ɛúw et -¿».

• Equidem αἰχμαλωτεύειν per ushinpan, ἀγρεύειν per ganiutumn, βασιλεύειν per fiudanon, θεραπεύειν per filjan, leikinon, ἱερατεύειν per gudjinon, δουλεύειν per skalkinon, twyɛve‹ per gaunledjan sik, etc. convertuntur, in aliis vero plurimis casibus hæc verba circumscribantur necessum est, ex. gr.: ¿λn0cúcev sanja yaleihan vel taujan, θριαμβεύειν dropeigana ustaiknjan, qvpvntcůčev naqads visan, úzeμovevecv kindins visan (etiam raginon), xɩvôvyevery bireks visan, cipreview gavair beigs visan, gavair þi haban vel taujan, πρωτεύειν frumad.in haban, διανυκτερεύειν nakt painvakan.

• Pariter ἀρκεῖν ganohs visan, ἀσθενεῖν siuks visan, δυνατεῖν mahleigs visan, ἐνδημεῖν analains visan, εὐκαιρεῖν uhliugs visan, συνευδοκεῖν gaviljis visan, ψευδομαρτυρεῖν ψaliugareivods visan, παρακολουθεῖν galaista visan, plove:v in neiþa visan, diçekɛïv du botai visan, izzazɛīv vairþan usgrudja, n)ovteiv gabiys vairfan, κληρονομείν arbja vairpan, έλαττονεῖν (avizo ha ban, vozepsïv minz haban, voreṣiïodui þarbos þulan, Seɩnveïv du nahi maljan. ›

bb) Verba in -ahw

• Cum ἁγιάζειν vcihan, αγοράζειν bugjan, ἀτιμάζειν unsueran, αὐγάζειν liuntjan, ἑτοιμάζειν manujan, ἑορτάLe dulpjan, etc., reperiuntur etiam videt barnisks vis:n, opowčevo galeiks visan, oyokātsev uhteigs visan, παραχειμάζειν vintru visan, πλεονάζειν managizo kaban, kíláčew stainan a¡vairþan (et etiam stainjun). ■

cc) Verba in -iw:

• Cum αναθεματίζειν afaikan, ἀφανίζειν frarardian, βασανίζειν balejan, βυθίζειν sagjjan, ἐγκεντρίζειν ir trisgan, σaničsev kaurnjan, etc., reperiuntur iyiḥrev newa visan (et eliam newjan, atnewjan), ¿dičeɩv biuhts visan, Sacoviţeoðar vods visan, unhulþons haban, ὀργίζεσθαι prairhs visan, ἀπελπίζειν usvena virgan,

píčeoða vairaleiko taujan, napoçyičetv briggan în prairhein, ψωμίζειν nat giban, ραπίζειν lofam slahan, jaɓðičev usbliggvan vandum, &rozegadičecv haubiþ afmaitan, ¿dugiţeiv airþai guïbnján, évayxadiţɛoOuı una armins niman, εὐαγγελίζεσθαι aivaggeljan merjan. dd) Verba in -ów:

• Cum ßerawūv gaþrastjan, gatulgjan, dovdovv gaþiran, dɛλoūv bandvjan, gakannjan, Oævarovv gadau þjan, ἐπιδιορθοῦν algaraihtjan, ζημιοῦν gaslei pjan, (μερα gov gabairktjan), öμorov galeikon, redstvo uzfulljan, ustiuhan, νεκροῦν daupjan, etc., reperiuntur δοῦν galiug taujan, úžioūv, ixavoūv vair þana briggan, subsροῦν (rijana briggan, κεφαλαιοῦν briggan haudi rundan (sic etiam iλxoñv banjo fullana briggan, coll. Luc. χνι, 20), παραζηλούν in aljam briggan, δικαιούν garaintana domjan, qiþan, galeihan (et etiam garaiktjan, gaειπήση), ἐκριζουν uslausjan us vaurtim, ἀποδεκατούν afdailjan taihundon tail, xœpizoūv ansteigs visan, vìnpovo hlauts gasetips visan.

ee) Alix circumscriptiones cum visan, vair þan, nas ban, etc., bæ sunt:

‹ Alapéper vulpris visan, batiza visan, ἱλάσκεσθαι hulps visan, vigeıv andaþahts, usskavs, vars visan, πεινήν gredags visan (et etiam gredon), πικραίνεσθαι bailrs visan, προς οφείλειν skula visan, συνήδεσθαι καvizneigs msan, υγιαίνειν hails vis n, συμβάνει gugiss visan, φρεναπατάν frapjamaraeins visan, προκεῖσθαι in gaɣreftai visan, xa-adɩwners galaista vairþan, wházτεσθαι usflma vair pan, κερδαίνειν du gavaurkja haban, επαίρεσθαι in arbaidai briggan, ἀνήκειν du paurtai fairrinnan, coll. oratadḍv vizon în azeijam.

Annotatio.-Verba e comparativis derivata a Gotho in genere exprimi non potuisse videntur. Excipitur tantum minznan; alibi autem occurrit managizo haban (*)sovúČerv), favizo haban (khartóvtcv), ming haban (VTEρov), batiza visan (dixpipe), ufurassau ganoljan (περισσεύειν). »

2) Formationem per compositionem :

a) Substantivorum. Hic iterum distinguendum est, prout se habet prior pars compositi ad posteriorem. aa) In respectu adjectivo :

• Αγριέλαιος vilpeis alevdbagms, καλλιέλαιος guls alevabagms, zevodoĝia lausa hauheins (etiam lausavaurdi, armahairtei et similia), cuwdia daun voþi, raπELVOφροσύνη hauncins galegduis, ἀρχιτελώνης fauramaplcis molarje, ἀρχιερεύς auhumisis gudja, etc., άρα χισυνάγωγος (auramable s synagogeis. bb) In respectu genitivo:

Texvyovia barne gabaurhs, vicheoia sunive gadeds, voudoscia ritodis garaideins, yeyos airpos vaurstvja, sidondokarpeia galingagude skalkinassus, eiðwlodárens galingam skalkinonds, eiðshóluzov þatei galiugam sal

jada, vάpyns fauramapleis piudo, zoopoxpátosp sa fairuu habands, ἀνδραποδιστής mannans galivands, ἀνδροφόνος mannans maurprjands, πατραλίνης altan biggrands, μητραλης ai pein biggrands, ὀφθαλμέδου Leia in augum skilkinon, Geoσićeix gup blotan; col'. siswetov galiuge staps (cum lukarnas!aps), yeviti mel gabaur pais (cum gabaur þivaurd), faniopa slahs lofin, ridŋ eisarn bi fotuns gabugan (et etiam folubandi).

cc) In respectu præpositionali:

• Υπολήνιον dal uf mesa, περίχωρες pata bisunjune land, προαύλιον faur gard, ἐπαύριον iftuma dags. dd) In respectu correlativo :

Noynuspor naht juh dag. ›

b) Adjectivorum.

na) Quamvis Gothus & privativum sive per un-, sive per -laus convertat, quidam sunt tamen casus, in quibus illud circumscribere præfert.

• Sic ἀμεταμέλητος, Rom. x1, 29, inu idreiga, ἀφιλάρyupos, Tim. 1, m, 3 ni faihufríks, üvoμos Cor. I, 1x, 21 vitodis laus (et etiam alibi usurpatum vitodalaus). › bb) Quædam adjectiva ex præpositionibus et substantivis formata ejusdemque significationis ac substantiva supra (2, a, cc) memorata, convertere Gothus non potuisse videtur :

‹ Dicit igitur faur marein pro napádeos Luc. vi, 17; uf vaira pro únavôpos Rom. vir, 2; us synagogein usraur pans pro ¿mosuvάywyos Joan. xii, 42; col'. în heilom pro mуpisoovσa Mth. viii, 14; aljar visands pro à Cor. I!, x, 1, 11. ›

cc) Exempla aliarum circumscriptionum hæc sunt : • Θεοδίδακτος αι «upa uslaisis, θεόπνευστος gudis kaizos ahmateinais, ¿hajómoros leitil galaubjands, qɩ

Indovos frijonds viljan scinana, ioάyyelos ibna aygilum, δευτερόπρωτος anpar fruma.

c) Verborum.

aa) Priva ivum & in verbis quandoque equidem per un- convertitur (§ 172, coll. gloss. h. v.), commuuiter autem circumscribitur :

‹'Aposto ni vitan, àmeideïv, åñior:ïv ni galaubjan, ἀδυνατεῖν unmuhtigs visan, άμελεῖν uinkarja visan, ἀσταθεῖν ungasto pans visan, άτακτεῖν ungalevi ps είσαι, ἀστοχεῖν afairzips visan, ἀσθενεῖν siuks visan (unhails visan), ἀθυμεῖν in unlustau visan, ἀχρειοῦσθαι unbruks vairpan, ἀκαιρεῖσθαι analatips vair pan, ἀθετεῖν vanακά galaujan. ›

bb) Ubi vero prior pars compositi ädverbialem respectum præbet, Gothus præcipue circumscriptione

utitur :

• Ορθοτομεῖν raihtaba raidjan, ὀρθοποδεῖν railinba gaggan, ὑψηλοφρονεῖν hauhaba hugjan, έτεροδιδασκαλεῖν alja'eikos laisjan, ὑπερφρονεῖν mais (rapjan, ἀγαθοποιεῖν piup taujan, κακοποιείν unpiup taujan, ψευδομαρτυprev galiug veitvodjan. ›

cc) Res eadem se habet, ubi objectivus respectas adest:

• Καρποφορείν akran bairan, ξενοδοχεϊν gastins and niman, τεκνογονεῖν barna [airan, τεκνοτροφεῖν barnd fodjan, ὑδροποτεῖν valo drigkan, ζωγρείν gafahanaia tiuhan vel haban, οἰκοδεσποτεῖν garda valdan, ναυαγεῖν usfar hon gataujan us skipa, Onprouaɣsiv du diużam veilan, λογομαχεῖν vardam veihan, λιθοβολεῖν stainam vairpan, ζωοποιεῖν liban taujan, coll. ανακλίνειν gavaurkjan anakumiljan, αὐξῆσαι alisjan galaujan, κατα xalúnτolai gahuljan haubiþ sein, Cor. 1, x1, 6

CAPUT QUARTUM.

DE CONNEXIONE VOCABULORUM SEU DE SYNTAXI.

174. Ilucusque vocabula in se et absolute speclavimus; sed vocabula, per se satis insulsa, eum scopum in sermone habent, ut cogitationem ob oculos, si ita loqui fas est, ponant, hominumque mentes mutuo commercio colligent. Jam vero hunc scopum attingere nequeunt, nisi forma certa sint induta certoque ordine instructa. Nostrum et igitur, cæteris absolutis, eas nunc dotes docere, quibus vocabula gaudere debent, ut hanc illamve cogi. tationem significent.

Cogitatio vocabulis expressa dicitur sententia. Unaquæque sententia necessario aliquid exhibet, quod prædicatur (prædicatum) et objectum, de quo prædicatur (subjectum). Jam vero prædicatum vel in verbo jacet, vel peculiari vocabulo exprimitur; in priori casu idea prædicati in stirpe verbi, et nonnisi per exceptionem in flexivo elemento latet. Cum autem in codem flexivo elemento verbi etiam subjectum inc'udi petest, potest unicum verbum totam senteu

tiam efformare. Accessoria subjecti per attributum, accessoria autem prædicti per objectum iudicantur. Quamnam vero formam singula sententiæ vocabula induere debeant, partim ex mutua eorum relatione, partim ex eorum dependentia (rectione) sequitur; quonam insuper ordine singula vocabula instruenda sint, determinatur tum et præcipue ex natura ipsorum, tum in certis casibus ex eorum potentia. Denique prout unicum et identicum aut multiplex et diversum est sive subjectum, sive prædicatum, sen tentia simplex aut composita evadit.

§ 175. Propriam equidem grammaticam ad id intendere decet, ut linguam cx se ipsa illustret et exponat, et præcipue in syntaxi ostendat, quomodo, intellectus legibus moderatus et arbitrio tamen indulgens, populus, qui hac lingua locutus est, cogitationes exprimere valuerit; ea igitur esse deberet grammatica gothici sermonis; cum autem ejus monumenta, que probabilissime omnia ad nos perveneruni, meras pro

« PoprzedniaDalej »