AD MARTYRA S.* In scripturae discrepantia verbis scriptoris subiecta A significat codicem Vindobonensem (4p ex collatione Hildebrandi). Leidensem. Florentinum bibliothecae Magliabechianae n. DXXIX. editionem principem Beati Rhenani n. MDXXI. Joh. Gangneii a. MDXLV. Sigism. Gelenii a. MDLXII. 3 Inter carnis alimenta, benedicti martyres designati, quae vobis Cap. I. et 'domina mater ecclesia de uberibus suis et singuli fratres de opibus suis propriis in carcerem subministrant, capite aliquid et 'a nobis, quod faciat ad spiritum quoque educandum. Carnem enim saginari et spiritum esurire non prodest. Immo 'si quod infirmum est curatur, aeque 'quod infirmius est neglegi non debet. Nec tantus ego sum, ut vos alloquar. Verumtamen et gladiatores perfectissimos non tantum magistri et praepositi sui, sed etiam idiotae et 'supervacue quique adhortantur de longinquo, ut saepe de ipso populo dictata suggesta profuerint. Inprimis ergo, benedicti, nolite contristare spiritum sanctum, qui 10 vobiscum introiit Eph. IV, 30. carcerem. Si enim non vobiscum nunc introisset, nec vos illic * AD MARTYRAS Ccd. Valicani tres. Incipit liber ad martirias. A. Quinti septimi florentis Tertulliani liber de corona militis finit: Ad martirias liber incipit B. AD MARTYRIAS codex Florentinus bibliothecae Mediceo-Laurentianae plut. XXVI. cod. XII. et Magliabechiani n. DXXVII. et DXXVIII. Ad Martyres Dab. 4. a Cap. I. 1. communia mater Franc. Iunius. 2. singuli ABd. Fulv. Ursinus. singula A. Laurentianus et reliqui. 3. de opibus d. et Rhenanus in adnot. ad ed. a. MDXXVIII. Fulvius Ursinus. de operibus Laurentianus et reliqui omnes. Tobis A (m. pr.) B. 5. faciant B. 6. si quid BC. Laurentianus. 7. quod infirmas AB. et Laurentianus. qui infirmus A. m. sec. quod firmius Aug. Neander. . sed et idiotae (idiotbae B.) AB. 9. supervacui A. Hildebrandus ad Apul. MeLàm. XI., 36. p. 850. 10. nobiscum C. et Laurentianus. TERTULLIANI OPP. ED. OEHLER. Cap. II. hodie fuissetis. Et ideo date "operam, ut illic 12 vobiscum perseveret: ita vos inde perducat ad dominum. Domus quidem diaboli 13 est et carcer, in qua familiam suam continet. Sed vos ideo in carcerem pervenistis, ut illum etiam in domo sua conculcetis. Iam enim foris congressi conculcaveratis. Non ergo dicat: In meo sunt, temptabo illos 14vilibus odiis, 15 defectionibus aut inter 16 se dissensionibus. 17 Fugiat conspectum vestrum et in ima sua delites cat contractus et torpens, tamquam coluber excantatus aut effumigatus. Nec illi tam bene sit in suo regno, ut vos commitat, sed inveniat munitos et concordia armatos, quia pax vestra 19 bellum est illi. Quam pacem quidam in ecclesia non habentes a martyribus 20in carcere exorare consueverunt. Et ideo eam propterea in vobis 21 habere et 22 fovere et custodire debetis, ut, si forte, et aliis praestare possitis. 5 4 18 6 Cetera aeque animi impedimenta usque ad limen carceris deduxerint vos, 'quousque et parentes vestri. Exinde segregati estis ab ipso mundo, quanto magis a saeculo rebusque eius? Nec hoc vos consternet, quod segregati estis a mundo. Si enim recogitemus ipsum magis mundum carcerem esse, exisse vos e carcere quam in 'carcerem introisse intellegemus. Maiores tenebras habet mundus, quae hominum praecordia excaecant. Graviores catenas 10 induit mundus, quae ipsas animas hominum constringunt. Peiores immunditias expirat mundus, libidines hominum. Plures postremo mundus reos continet, scilicet universum hominum genus. Iudicia denique non "proconsulis, sed dei sustinet. 12 Quo vos, benedicti, de carcere in 13 custodiarium, si forte, 14 translatos existimetis. Habet tenebras, sed lumen estis 15ipsi. Habet vincula, sed vos soluti deo estis. Triste illic expirat, sed vos odor estis suavitatis. Iudex 16 expectatur, sed vos estis de iudicibus ipsis iudicaturi. Contristetur illic qui fructum saeculi suspi11. operum illic C. operam illic Laurentianus. 12. nobiscum B. 13. est carcer A. m. sec. 14. vilibus odiis ABCcd. Laurentianus et Vaticani tres. vilibus inediis Dab. vilibus ediis Aq. m. pr. vilibus oediis Divionensis. utilibus inediis Franc. lunius. vilibus scidiis Nic. Pigallius. 15. defectionibus ABCDab. Divionensis, Laurentianus. affectionibus cd. Vaticani tres teste lac. Pamelio. 16. se om. Laurentianus. 17. et fugiat ABC. 18. vos convincat B. 19. bellum cum illo AB. bellum illi C. et Laurentianus. 20. in carcerem AB. 21. habetur B. 22. ponere C. sed correct. eadem munu in marg. fovere. Cap. II. 1. usque om. AB. 2. parentes nostri C. et Laurentianus. 3. a mundo. d. 4. quanto magis a saeculo rebusque eius? Nec hoc vos consternet, quod segregati estis a mundo om. d. 5. consternat C. et Laurentianus. 6. nos AB. 7. in carcere ABD. 8. exiisse intellegemus C. 9. praecordia 10. imbuit ABCD. Laurentianus. 11. pro consulibus Laurentianus. ABC. Laurentianus. 13. custodiarum A. (m. pr.) B. 14. tralatos C. habent C. Laurentianus. 16. expectatur, sed vos d. Petr. Ciacconius. expectatur de iudicibus, sed vos Laurentianus et reliqui. exerceant B. 12. quo nos 15. Ipsi 19 rat. Christianus etiam extra carcerem saeculo renuntiavit, in carcere autem etiam carceri. Nihil interest, ubi sitis in saeculo, "qui extra saeculum estis. Et si aliqua 18 amisistis vitae gaudia, negotiatio est aliquid amittere, ut maiora 20 lucreris. Nihil adhuc dico de praemio, ad quod deus martyres invitat. Ipsam interim conversationem saeculi et carceris comparemus, si non plus in car 25 22 21 23 cere spiritus acquirit, quam caro amittit. Immo et quae iusta sunt caro non amittit per curam ecclesiae et agapen fratrum, et insuper quae semper utilia fidei, spiritus adipiscitur. Non vides. alienos deos, non imaginibus eorum incurris, non sollemnes nationum dies ipsa commixtione participas, non nidoribus spurcis verberaris, non clamoribus spectaculorum, atrocitate vel furore vel impudicitia celebrantium caederis, non in loca libidinum publicarum oculi tui impingunt, vacas a scandalis, a temptationibus, a recordationibus malis, iam et a persecutione. Hoc praestat carcer Christiano, quod eremus prophetis. Ipse dominus in secessu frequentius agebat, ut liberius oraret, ut saeculo cederet: gloriam denique suam discipulis in solitudine demonstravit. Auferamus carceris nomen, 26 secessum vocemus. Etsi corpus includitur, etsi caro detinetur, omnia spiritui patent. "Vagare spiritu, 28 spatiare spiritu et non stadia opaca aut porticus longas "proponens tibi, sed illam viam, quae ad deum ducit. Quotiens eam spiritu deambulaveris, totiens in carcere non eris. Nihil crus sentit in nervo, cum animus in caelo est. Totum hominem animus circumfert et, quo velit, transfert. Ubi autem erit cor tuum, illic erit et thesaurus tuus. Ibi ergo sit 31 cor nostrum, ubi volumus habere the- Matth. VI, saurum. 21. 'Sit nunc, benedicti, carcer etiam 2Christianis molestus. Vo- Cap. III. tati sumus ad militiam dei vivi, iam tunc, cum in sacramenti verba 'respondemus. Nemo miles ad bellum cum deliciis venit nec de cubiculo ad aciem procedit, sed de papilionibus expeditis et substrictis, ubi omnis duritia et inbonitas et insuavitas constitit. 19. 21. si non 23. agapen 17. qui extra ABCDabc. Laurentianus. extra d. 18. amisisti Franc. Iunius. Cap. III. 1. Si nunc d. spondemus ABCD. Laurentianus. Laurentianus. 2. Christianus A. (m. pr.) BC. Laurentianus. 27. vacare 3. re 4. suavitas 16 6 Etiam in pace labore et incommodis bellum pati iam ediscunt in armis deambulando, campum decurrendo, fossam moliendo, testudinem destinando, desudando. Sudore omnia constant, ne corpora atque animi expavescant de umbra ad solem et sole "ad gelum, de tunica ad loricam, de silentio ad clamorem, de quiete ad tumultum. Proinde vos, 10 benedicti, quodcunque hoc durum est, ad exercitationem "virtutum animi et corporis deputate. Bonum agonem 12 subituri estis, in quo 13 agonothetes deus vivus est, xystarches spiritus sanctus, corona "aeternitatis 5 brabium angelicae substantiae, politia in caelis, gloria in saecula saeculorum. Itaque epistates vester Christus Iesus, qui vos spiritu unxit et ad hoc scamma 18 produxit, voluit 19 vos ante diem agonis ad duriorem tractationem a liberiore condicione seponere, ut vires corroborarentur in vobis. Nempe enim et athletae segregantur ad strictiorem disciplinam, ut robori aedificando vacent. Continentur a luxuria, a cibis laetioribus, a potu 20 iocundiore, coguntur, cruciantur, fatigantur: quanto plus in exercitationibus laboraverint, tanto 1. Cor. IX, plus de victoria sperant. Et illi, inquit apostolus, ut coronam corruptibilem consequantur. Nos aeternam consecuturi carcerem nobis pro palaestra interpretamur, ut ad stadium tribunalis bene exercitati incommodis omnibus producamur, quia virtus duritia extruitur, mollitia vero destruitur. 25. 41. 21 Cap. IV. Scimus ex dominico praecepto, quod caro infirma sit, spiriMatth. XXVI,tus promptus. Non ergo 'nobis blandiamur, quia dominus consensit carnem infirmam esse. Propterea enim praedixit spiritum 2promptum, ut ostenderet, quid cui debeat esse subiectum, scilicet ut caro serviat 'spiritui, infirmior fortiori, ut ab eo etiam ipsa fortitudinem assumat. Colloquatur spiritus cum carne de communi 5. etiam in pace, labore et incommodis abed. cum Gorziensi. etiam in pace labor est. et incommodis (in commodis A.) ABD. Laurentianus. etiam in pace labor est in commodis C. 6. molliendo A. 7. destinando, desudando. Sudore ego. densando. Sudore d. densitando. Sudore La Cerda. desecando. Sudore Rhenanus. designando. Sudore Latinius. desidendo. Sudore lust. Lipsius De Mil. Rom. V, 14, p. 341. Vesal. desiccando. Sudore Dabc. desiccando desudando sudore ABC. desudando. Sudore tres Vaticani, prob. Pamelio et Junio. 8. et sole ABCDabc. de sole d. de solo los. Scaliger. 9. ad gelum losias Mercerus et Fr. Junius. ad gelu Rhenanus, Latinius. ad caelum ABCDabcd. ad telum A. m. sec. superscr. 10. benedicti d. benedictae reliqui. 11. virtutum d. Lalinius virtutis A. m. sec. virtutem ABCDabc. 12. subituri d. subiturae reliqui. 13. ago nithetis ABC. xistarces B. xystarces A. m. pr. 14. aeternitas d. 15. bravium Cap. IV. 1. vobis A. (m. pr.) B. ut ed. tres Vaticani, teste Pamelio. Gorziensi. ipsam ABCD. 2. promptum, ut ABCDab. 3. spiritui A. (m. pr.) B. promptum esse, 4. ipsa abcd. cum 12 salute, nec iam de incommodis carceris, sed ipso agone et proelio cogitans. Timebit forsitan caro gladium gravem et crucem excelsam et rabiem bestiarum et summam ignium poenam et omne carnificis ingenium in tormentis, sed spiritus contraponat sibi et carni acerba licet ista, a multis tamen aequo animo excepta, immo et ultro appetita, famae et gloriae causa nec a viris tantum, sed etiam a feminis, ut vos quoque, benedictae, sexui vestro respondeatis. Longum est, si enumerem singulos, qui se gladio confecerint animo suo ducti. De feminis ad manum 10 est. Lucretia, quae vim stupri "passa est, cultrum sibi adegit in conspectu propinquorum, ut gloriam castitati suae pareret. 13 Mucius manum suam "dexteram in ara creinavit, ut hoc factum eius fama haberet. Minus fecerunt 15 philosophi Heraclitus, qui se 16 bubulo stercore oblitum exussit, item "Empedocles, 18 qui in ignes 19Aetnaei monfis desilivit, et Peregrinus, qui non olim se rogo "immisit, cum feminae quoque contempserint ignes "Dido, cum post virum dilectissimum nubere cogeretur, item Asdrubalis uxor, quae iam ardente Carthagine, ne maritum suum supplicem 25Scipionis videret, cum filiis suis in incendium patriae devolavit. Regulus, dux Romanorum, captus à Carthaginiensibus, cum se unum pro multis captivis "Carthaginiensibus compensari 28 noluisset, maluit hostibus reddi et in arcae genus stipatus undique extrinsecus clavis. transfixus tot cruces sensit. Bestias femina libens appetiit, 30 et utique horridiores aspides serpentes tauro vel urso, quas Cleopatra immisit sibi, ne in manus inimici perveniret. Sed mortis metus non taptus est, quantus tormentorum. 32 Itaque cessit carnilici meretrix Atheniensis, quae conscia coniurationis cum propterea torqueretur a tyranno, et non prodidit coniuratos et novissime linguam suam comestam in faciem tyranni, expuit, ut nihil 24 29 5. de incommodis A. (m. sec.) cd. Harrisius. incommodis reliqui 6. carceris, de ipso Rhenanus. 7. Tibebit A. (m. pr.) B. 8. et licet AB. sint licet A. m. sec. 9. ut nos ABC. 10. est et ABC. 12. sibi agebit A. (m. sec.) B. 11. passa est cultrum ABCDa. passa reliqui. 13. Mutius libri omnes. 14. dexteram CD. filius sophii heraclitis A. filius dextram AB. 15. filii sophi heraclitis AB. lovins Heracles vel Hercules A. m. sec. in marg. 16. bubalo A. (nt. pr.) BCD. 17. pedocles A. (m. pr.) B. 18. qui ignes C. 19. ethnei AB. 20. dissilivit ABD4. dissiluit (C?)bed. 21. emisit ABCD. 22. Dido (didon ABC) cum ABCDabc. Dido ne d. 23. cartagine A. carhagine C. 24. ne maritum Ios. Scaliger. cum maritum d. maritum reliqui. 25. Scipioni d. 26. Carthaginensibus BDabc. 27. Carthaginensibus Babc. 28. voluisset A. (m. pr.) B. et utique aspides serpentes tauro vel urso horridiores d. Fr. Junius, cumque eo La Cerda. 31. tanti est quanti C. tantis est quantis. AB. 32. Itaque non cessit los. Scaliger. Non itaque cessit Fr. Iunius. Itaque nec cessit Latinius. 30. 29. et bestias AB. |