admirabilis fides non fuit de natura, sed divinae largitatis donum 57). Et quia definitionem antiquorum patrum nostramque, quae suprascripta est, non solum religiosis sed etiam laicis medicamentum esse et desideramus et cupimus, placuit, ut eam et illustres ac magnifici viri, qui nobiscum ad praefatam festivitatem convenerunt, propria manu subscriberent 58). 57) divinae gratiae largitate donata ein Cod. 58) ausser 14 Bischöfen haben 8 vornehme Laien unterschrieben. Anhang. Akatholische Symbole. 1) I. Antiochenische Formeln. § 57. 1. Erste Formel.2) Ἡμεῖς οὔτε ἀκόλουθοι Αρείου γεγόναμεν (πῶς γὰρ ἐπίσκοποι ὄντες ἀκολουθήσομεν πρεσβυτέρῳ;) οὔτε ἄλλην τινὰ πίστιν παρὰ τὴν ἐξ ἀρχῆς ἐκτεθεῖσαν ἐδεξάμεθα, ἀλλὰ ἡμεῖς 1) Wegen ihrer dogmenhistorischen Bedeutsamkeit geben wir diesen Symbolen hier eine Stelle in einem Anhange. Walch lässt sie dem Chalcedonensischen Symbol folgen in s. Bibl. symb. vet. p. 109. sqq. - 2) bei Socrates, H. E. II. 10. und nach ihm bei Nicephorus, H. E. X. 5. Alle 4 Formeln bei Athanasius de Synodis § 22-25. Die erste § 22. Sozomenus H. E. III. 5. (nicht, wie Walch sagt, Theodoretus) theilt nur ihren Inhalt, nicht die Formel selbst mit. Mansi T. II. p. 1339. sq. Bei ἐξετασταὶ καὶ δοκιμασταὶ τῆς πίστεως αὐτοῦ γενόμενοι μᾶλ λον αὐτὸν προςηκάμεθα, ἤπερ ἡμεῖς ἠκολουθήσαμεν· καὶ γνώ σεσθε ἀπὸ τῶν λεγομένων. Μεμαθήκαμεν γὰρ ἐξ ἀρχῆς εἰς ἕνα θεὸν τὸν τῶν ὅλων 3) πιστεύειν, τῶν πάντων νοητῶν τε καὶ αἰσθητῶν δημιουργόν τε καὶ προςνοητήν. καὶ εἰς ἕνα υἱὸν τοῦ θεοῦ μονογενῆ, πρὸ πάντων τῶν αἰώνων ὑπάρχοντα καὶ συνόντα τῷ γεγεννηκότι αὐτὸν 4) πατρί, δι ̓ οὗ καὶ 5) τὰ πάντα ἐγένετο, τὰ ) ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα, τὸν καὶ ἐπ ̓ ἐσχά των τῶν ἡμερῶν κατ ̓ εὐδοκίαν τοῦ πατρὸς κατελθόντα καὶ σάρκα ἐκ τῆς ἁγίας ") παρθένου ἀνειληφότα, καὶ πᾶσαν τὴν πατρικὴν αὐτοῦ βουλὴν ) συνεκπεπληρωκότα πεπονθέναι καὶ ἐγηγέρθαι καὶ εἰς οὐρανοὺς ἀνεληλυθέναι καὶ ἐν δεξιᾷ τοῦ πατρὸς καθέζεσθαι, καὶ 9) ἐρχόμενον κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς, καὶ διαμένοντα βασιλέα καὶ θεὸν εἰς τοὺς αἰῶνας. πιστεύομεν καὶ 1°) εἰς τὸ ἅγιον πνεῦμα. εἰ δὲ δεῖ προσθεῖναι, πιστεύομεν καὶ περὶ σαρκὸς ἀναστάσεως καὶ ζωῆς αἰωνίου. § 58. 2. Dritte Formel.') Ωἶδεν ὁ θεός, ὃν μάρτυρα καλῶ ἐπὶ τὴν ἐμὴν ψυχήν, ὅτι οὕτως πιστεύω· εἰς θεὸν πατέρα παντοκράτορα, τὸν τῶν ὅλων κτίστην καὶ ποιητήν, ἐξ οὗ τὰ πάντα. καὶ εἰς τὸν υἱὸν 3) τὸν τῶν ὅλων θεόν Athanas. 4) αὐτοῦ Niceph. 5) καὶ fehlt bei Athanas, cod. reg. 6) τά τε b. Athan. 7) ἁγίας fehlt bei Athan. 8) βούλησιν bei Athan. 10) π. δὲ καὶ b. Athan. 1) Die zweite Formel, zu welcher die versammelten Bischöfe sich bekannten, war das Glaubensbekenntniss des Märtyrers Lucianus, welches oben § 44. mitgetheilt worden ist. Die dritte, hier mitgetheilte, wurde von Theophronius Bisch, von Tyana aufgestellt und gleichfalls von der Versammlung durch Unterschrift gebilligt; vgl. Athanasius de Sy nodis § 24. Bei Mansi findet sie sich T. H. p. 1343. und bei Waleh 1. c. p. 110. sq. 1 αὐτοῦ τὸν μονογενῆ, θεὸν λόγον, δύναμιν καὶ σοφίαν, τὸν κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, δι ̓ οὗ τὰ πάντα, τὸν γεννη θέντα ἐκ τοῦ πατρὸς πρὸ τῶν αἰώνων, θεὸν τέλειον ἐκ θεοῦ τελείου, καὶ ὄντα πρὸς τὸν θεὸν ἐν ὑποστάσει, ἐπ ̓ ἐσχάτων δὲ τῶν ἡμερῶν κατελθόντα καὶ γεννηθέντα ἐκ τῆς παρθένου κατὰ τὰς γραφάς, ἐνανθρωπήσαντα, παθόντα καὶ ἀναστάντα ἀπὸ τῶν νεκρῶν, καὶ ἀνελθόντα εἰς τοὺς οὐρανοὺς καὶ καθεσθέντα ἐκ δεξιῶν τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, καὶ πάλιν ἐρχόμενον μετὰ δόξης καὶ δυνάμεως κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς, καὶ μένοντα εἰς τοὺς αἰῶνας. καὶ εἰς τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον, τὸν παράκλητον, τὸ πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὃ καὶ διὰ τοῦ προφήτου ἐπηγγείλατο ὁ θεὸς ἐκχέειν ἐπὶ τοὺς ἑαυτοῦ δούλους καὶ ὁ κύριος ἐπηγγείλατο πέμψαι τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς, ὃ καὶ ἔπεμψεν, ὡς αἱ πρά ξεις τῶν ἀποστόλων μαρτυροῦσιν. Εἰ δέ τις παρὰ ταύτην τὴν πίστιν διδάσκει ἢ ἔχει ἐν ἑαυτῷ, ἀνάθεμα ἔστω. καὶ Μαρκέλλου τοῦ ̓Αγκύρας, ἢ Σαβελλίου, ἢ Παύλου τοῦ Σαμο σατέως, ἀνάθεμα ἔστω καὶ αὐτὸς καὶ πάντες οἱ κοινωνοῦντες αὐτῷ. $ 59. 3. Vierte Formel.') Πιστεύομεν εἰς ἕνα θεὸν πατέρα παντοκράτορα, τὸν κτίστην καὶ ποιητὴν τῶν πάντων, ἐξ οὗ πᾶσα πατριὰ ἐν οὐρα νοῖς καὶ ἐπὶ γῆς ὀνομάζεται. καὶ εἰς τὸν μονογενῆ αὐτοῦ υἱόν, τὸν κύριον ἡμῶν ̓Ιησοῦν Χριστόν, τὸν πρὸ πάντων τῶν αἰώ νων ἐκ τοῦ πατρὸς γεννηθέντα, θεὸν ἐκ θεοῦ, φῶς ἐκ φωτός, δι ̓ οὗ ἐγένετο τὰ πάντα, τὰ ἐν οὐρανοῖς καὶ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, τά τε ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα, λόγον ὄντα καὶ σοφίαν καὶ δύ ναμιν καὶ ζωὴν καὶ φῶς ἀληθινόν, τὸν ἐπ ̓ ἐσχάτων τῶν ἡμε ρῶν δι ̓ ἡμᾶς ἐνανθρωπήσαντα καὶ γεννηθέντα ἐκ τῆς ἁγίας παρθένου, τὸν σταυρωθέντα καὶ ἀποθανόντα καὶ ταφέντα (1) einige Monate später eben daselbst in Gegenwart des Constantius abgefasst und an Constans nach Gallien gesandt, mitgetheilt von Athanasius 1. c. § 25.,'' 'Socrates H. E. II. 18. und Nicephorus Η ΕΠΙΧ. 10. = Bei Mansi l. ci p. 1344. - aber mit den erst spater auf dem Concil zu Sirmium 351. (siehe unten die erste Sirmiensische Formel) angefügten Anathematismen . 4 und Walch p. 111. sq. καὶ ἀναστάντα ἐκ νεκρῶν τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ, καὶ ἀναληφθέντα εἰς οὐρανὸν) καὶ καθίσαντα 3) ἐκ δεξιῶν τοῦ πατρός, καὶ ἐρχόμενον ἐπὶ συντελείᾳ τοῦ αἰῶνος 4) κρῖναι ζῶντας καὶ νεκροὺς καὶ ἀποδοῦναι ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ· οὗ ἡ βασιλεία ἀκατάπαυστος 5) οὖσα διαμενεῖ εἰς τοὺς ἀπείρους αἰῶνας (ἔσται γὰρ καθεζόμενος ἐν δεξιᾷ τοῦ πατρὸς οὐ μόνον ἐν τῷ αἰῶνι τούτῳ, ἀλλὰ καὶ ἐν τῷ μέλλοντι). καὶ εἰς τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον ), τουτέστι τὸ ') παράκλητον, ὅπερ ἐπαγγειλάμενος τοῖς ἀποστόλοις μετὰ τὴν εἰς οὐρανοὺς αὐτοῦ ἄνοδον ἀπέστειλε διδάξαι καὶ ὑπομνῆσαι αὐτοὺς πάντα), δι ̓ οὗ καὶ ἁγιασθήσονται αἱ τῶν εἰλικρινῶς εἰς αὐτὸν πεπιστευκότων ψυχαί. Τοὺς δὲ λέγοντας ἐξ οὐκ ὄντων τὸν υἱὸν ἢ ἐξ ἑτέρας ὑποστάσεως, καὶ μὴ ἐκ τοῦ θεοῦ, καί ποτε ἦν χρόνος ἢ αἰών, ὅτε) οὐκ ἦν, ἀλλοτρίους οἶδεν ἡ ἁγία 10) καθολικὴ ἐκκλησία. Πιστεύομεν εἰς ἕνα θεὸν πατέρα παντοκράτορα, κτίστην καὶ ποιητὴν τῶν πάντων, ἐξ οὗ πᾶσα πατριὰ ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς ὀνομάζεται. καὶ εἰς τὸν μονογενῆ αὐτοῦ υἱόν, τον κύ ριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν πρὸ πάντων τῶν αἰώνων) ἐκ τοῦ πατρὸς γεννηθέντα, θεὸν ἐκ Θεοῦ, φῶς ἐκ φωτός, δι 1) Diese auf einer Synode in Antiochien im Jahre 345. abgefasste Formula prolixa findet sich bei Athanasius de synodis § 26., Socrates H. E. II. 19. und Nicephorus H. E. IX. 11., nur summarisch bei Sozomenus H. E. III. 11. Bei Mansi II p. 1361. sqq. und Walch 1. c. p. 113. sqq. 2) τῶν αἰώνων felilt b. Niceph., der Artikel bei Athan. im Cod. reg. οὗ ἐγένετο τὰ πάντα, τὰ ἐν3) οὐρανοῖς καὶ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα, λόγον ὄντα καὶ σοφίαν καὶ δύναμιν καὶ ζωὴν καὶ φῶς ἀληθινόν, τὸν ἐπ ̓ ἐσχάτων 4) τῶν ἡμερῶν δι' ἡμᾶς ἐνανθρωπήσαντα καὶ γεννηθέντα ἐκ τῆς ἁγίας παρθένου, τὸν σταυρωθέντα καὶ ἀποθανόντα καὶ ταφέντα 5) καὶ ἀναστάντα ἐκ τῶν νεκρῶν τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ καὶ ἀναληφθέντα εἰς οὐρανὸν καὶ καθεσθέντα ἐκ δεξιῶν τοῦ πατρός, καὶ ἐρχόμενον ἐπὶ συντελείᾳ τοῦ αἰῶνος') κρῖναι ζῶντας καὶ νεκροὺς καὶ ἀποδοῦναι ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ, οὗ ἡ βασιλεία ἀκατάπαυστος οὖσα διαμένει εἰς τοὺς ἀπείρους ) αἰῶνας· καθέζεται γὰρ ἐν δεξιᾷ τοῦ πατρὸς οὐ μόνον ἐν τῷ αἰῶνι τούτῳ, ἀλλὰ καὶ ἐν τῷ μέλλοντι. Πιστεύομεν καὶ εἰς τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον, τουτέστι ) τὸν παράκλητον, ὅπερ ἐπαγγει λάμενος τοῖς ἀποστόλοις μετὰ τὴν εἰς οὐρανὸν ἄνοδον ἀπέστειλε διδάξαι αὐτοὺς καὶ ὑπομνῆσαι πάντα, δι ̓ οὗ καὶ ἁγιασθήσονται) αἱ τῶν εἰλικρινῶς εἰς αὐτὸν πεπιστευκότων 12) ψυχαί. Π. Τοὺς δὲ λέγοντας ἐξ οὐκ ὄντων τὸν υἱὸν 13) ἢ ἐξ ἑτέρὰς ὑποστάσεως, καὶ μὴ ἐκ τοῦ θεοῦ, καὶ ὅτι ἦν χρόνος ποτὲ ἢ αἰών, ὅτε μὴ ἦν, ἀλλοτρίους οἶδεν ἡ καθολικὴ καὶ ἁγία 14) ἐκκλησία. ὁμοίως καὶ τοὺς λέγοντας, τρεῖς εἶναι θεούς, ἢ τὸν Χριστὸν μὴ εἶναι θεόν, ἢ πρὸ τῶν αἰώνων μήτε Χριστὸν αὐ τὸν μήτε υἱὸν εἶναι θεοῦ, ἢ τὸν αὐτὸν εἶναι πατέρα καὶ υἱὸν ἢ15) ἅγιον πνεῦμα, ἢ ἀγέννητον υἱόν, ἢ ὅτι οὐ βουλήσει οὐδὲ 5) Der Zusatz καὶ ταφέντα fehlt bei Athan. in den Ausgaben vor Montfauc. 13) τὸν θεόν in vielen Ausgaben. 14) ἡ ἁγία καθολικὴ Socr. u. Niceph. 15) καὶ ibid. und auch im Folgenden: καὶ ἀγέννητον τὸν υἱόν —, |