Obrazy na stronie
PDF
ePub

num peribit. (3) Fides autem catholica haec est, ut unum Deum in trinitate et trinitatem in unitate veneremur, (4) neque confundentes personas, neque substantiam separantes. (5) Alia est enim persona Patris, alia Filii, alia Spiritus sancti, (6) sed Patris et Filii et Spiritus sancti una est divinitas, aequalis gloria, coaeterna majestas. (7) Qualis Pater, talis Filius, talis et Spiritus sanctus. (8) Increatus Pater, increatus Filius, increatus et Spiritus sanctus; (9) immensus Pater, immensus Filius, immensus et Spiritus sanctus; (10) aeternus Pater, aeternus Filius, aeternus et Spiritus sanctus: (11) et tamen non tres aeterni, sed unus aeternus, (12) sicut non tres increati, nec tres immensi, sed unus increatus

[ocr errors]

„Publicam etiam ibidem catholicae fidei professionem, quae symbolum Athanasii appellatur, Latino sermone coram pontifice eique assidentibus recitavit (Athanasius)." Da die von einander abweichenden Griechischen Uebersetzungen desselben ohne kritischen Werth sind, so theilen wir hier nur den Lateinischen Text mit nach der recipirten Abtheilung in §§, bemerken auch nur die bedeutendsten der im Allgemeinen unerheblichen Varianten. Von denen, welche sich durch kritische Untersuchungen über dieses Symbol verdient gemacht haben, sind besonders auszuzeichnen Gerh. Jo. Voss, de tribus symbolis. Amstelod. 1642. Diss. II. Pasch. Quesnel, Opp. Leonis M. T. II. Dissert. XIV. n. XII. De symbolo Athanasiano Conjecturae. (ed. Lugd. 1700.) p. 384. sqq. Montfaucon, Opp. Athanasii T. II. (1698.) Diatribe de symbolo Quicunque p. 719. sqq. L. A. Muratori, Diss. de auctore symb. Quicunque in Anecdotis Lat. T. II. p. 217. sqq. - Dan. Waterland, a critical history of the Athanasian Creed etc. Cambridge 1724. 8. Ed. 2. 1728. vergl. Mårt. Fr. Soergel, Paralipomena de symb. Athanasiano ex D. Waterlando excerpta Götting. 1763. 8. Dom. Maria Speroni, de symbolo vulgo S. Athanasii diss. I. Patav. 1750. diss. II. Patav. 1751. Die verschied. Meinungen über den Vf. des Symb. stellt auf bis zu sr. Zeit W. E. Tentzel, Judicia Eruditorum de symb. Athanas. Gothae 1687. 12. u. viel ausführlicher noch Dr. Ed. Köllner, Symbolik der luther. Kirche (Hamb. 1837. 8.) in der gelehrten Abhandlung über dieses Symbol S. 53. ff. Bei Walch, Bibl. symb. vet. findet es sich p. 156. sqq. zugleich mit der Griechischen Uebersetzung nach Usher (de Romanae Eccl. symb. 1660. p. 26. sqq.) 6) nicht aequalis majestas, wie Walch irrthümlich aufgenommen hat und Andere nach ihm.

[ocr errors]

-

7) et vor Sp. s. findet sich hier und in den ff. §§ nach Waterland und AA. in einer bedeutenden Zahl von Handschrr., ist aber im textus rec. und auch von Montfaucon weggelassen.

[ocr errors]
[ocr errors]

et unus immensus. (13) Similiter omnipotens Pater, omnipotens Filius, omnipotens et Spiritus sanctus, (14) et tamen non tres omnipotentes, sed unus omnipotens. (15) Ita Deus Pater, Deus Filius, Deus et Spiritus sanctus, (16) et tamen non tres Dii, sed unus est Deus. (17) Ita Dominus Pater, Dominus Filius, Dominus et Spiritus sanctus, (18) et tamen non tres Domini, sed unus est Dominus: (19) quia sicut singillatim unamquamque personam et Deum et Dominum confiteri christiana veritate compellimur, ita tres Deos aut Dominos dicere catholica religione prohibemur. (20) Pater a nullo est factus nec creatus nec genitus; (21) Filius aPatre solo est, non factus, non creatus, sed genitus; (22) Spiritus sanctus a Patre et Filio, non factus nec creatus nec genitus est, sed procedens. (23) Unus ergo Pater, non tres Patres, unus Filius, non tres Filii, unus Spiritus sanctus, non tres Spiritus sancti. (24) Et in hac trinitate nihil prius aut posterius, nihil majus aut minus, sed totae tres personae coaeternae sibi sunt et coaequales, (25) ita ut per omnia, sicut jam supra dictum est, et unitas in trinitate et trinitas in unitate veneranda sit. (26) Qui vult ergo salvus esse, ita de trinitate sentiat.

(27) Sed necessarium est ad aeternam salutem, ut incarnationem quoque Domini nostri Jesu Christi fideliter credat. (28) Est ergo fides recta, ut credamus et confiteamur, quia Dominus noster Jesus, Dei Filius, Deus pariter et homo est. (29) Deus est ex substantia Patris ante secula genitus, homo ex substantia matris in seculo natus: (30) perfectus Deus, perfectus homo, ex anima rationali et humana carne subsistens, (31) aequalis Patri secundum divinitatem, minor Patre secundum humanitatem. (32) Qui

[ocr errors][merged small][merged small][merged small]

pers. Deum ac Dominum im t. rec. wie bei Bruno Herbipol. u. in einem Engl. Cod. Andere Deum et Dom. oder Deum aut Dom.

aut tres Dominos, so auch die Griech. Uebers. tqɛis 'uvqíovs.

Im t. rec.

28) pariter, was t. rec. und auch Montf. auslässt, findet sich in den besten Handschriften.

licet Deus sit et homo, non duo tamen, sed unus est Christus, (33) unus autem non conversione divinitatis in carnem, sed assumtione humanitatis in Deum, (34) unus omnino non confusione substantiae, sed unitate personae. (35) Nam sicut anima rationalis et caro unus est homo, ita et Deus et homo unus est Christus. (36) Qui passus est pro salute nostra, descendit ad inferos, tertia die resurrexit a mortuis, (3.7) ascendit in coelos, sedet ad dexteram Patris, inde venturus judicare vivos et mortuos; (38) ad cujus adventum omnes homines resurgere habent cum corporibus suis et reddituri sunt de factis propriis rationem: (39) et qui bona egerunt, ibunt in vitam aeternam, qui vero mala, in ignem aeternum. (40) Haec est fidès catholica, quam nisi quisque fideliter firmiterque crediderit, salvus esse non poterit.

[ocr errors]

37) Die Zusätze im t. rec. und bei Montf.: Dei Patris omnipotentis fehlen in den besten Codd.; nur Sangerm. hat Patris omnipotentis, Bruno blos omnipotentis, dagegen Colbertinus: ad d. Dei Patris sedet, sicut vobis in symbolo (dem Apostol.) traditum est.

2

§ 52.

-2. Das dritte Constantinopolitanische Symbol. 1).

Επομένη (ἁγία καὶ οἰκουμενικὴ σύνοδος) ταῖς τε ἁγίας καὶ οἰκουμενικαῖς πέντε συνόδοις καὶ τοῖς ἁγίοις καὶ ἐκκρίτοις

1) Das fünfte ökumenische oder zweite zu Constantinopel im J. 553. gehaltene allgemeine Concil hat bekanntlich kein besonderes Symbol` abgefasst, sondern nur die gegen die drei Kapitel gerichteten kaiserlichen Glaubensedikte, von denen die Ομολογία πίστεως Ἰουστινιανοῦ Αὐτοκράτορος κατὰ τῶν τριῶν κεφαλαίων (bei Mansi Τ. ΙΧ. p. 538 582.) noch vollständig erhalten ist, genehmigt und ausserdem sich zu

.

πατράσι καὶ συμφώνως ὁρίζουσα ὁμολογεῖν τὸν κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν ἀληθινὸν θεὸν ἡμῶν, τὸν ἕνα τῆς ἁγίας ὁμοουσίου καὶ ζωαρχικῆς τριάδος, τέλειον ἐν θεότητι καὶ τέ λειον τὸν αὐτὸν ἐν ἀνθρωπότητι, θεὸν ἀληθῶς καὶ ἄνθρω πον ἀληθῶς αὐτόν, ἐκ ψυχῆς λογικῆς καὶ σώματος, ὁμοούσιον τῷ πατρὶ κατὰ τὴν θεότητα καὶ ὁμοούσιον ἡμῖν τὸν αὐτὸν κατὰ τὴν ἀνθρωπότητα, κατὰ πάντα ὅμοιον ἡμῖν χωρὶς ἁμαρ τίας· τὸν πρὸ αἰώνων μὲν ἐκ τοῦ πατρὸς γεννηθέντα κατὰ τὴν θεότητα, ἐπ ̓ ἐσχάτων δὲ τῶν ἡμερῶν τὸν αὐτὸν δι ̓ ἡμᾶς καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν ἐκ πνεύματος ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς παρθένου, τῆς κυρίως καὶ κατὰ ἀλήθειαν θεοτόκου, κατὰ τὴν ἀνθρωπότητα, ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν Χριστόν, υἱόν, κύριον, μονογενῆ, ἐκ δύο φύσεσιν ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀχωρίστως, ἀδιαιρέτως γνωριζόμενον· οὐδαμοῦ τῆς τῶν φύσεων διαφορᾶς ἀνῃρημένης διὰ τὴν ἕνωσιν, σωζομένης δὲ μᾶλλον τῆς ἰδιότητος ἑκατέρας φύσεως καὶ εἰς ἓν πρόσωπον καὶ μίαν ὑπόστασιν συντρεχούσης, οὐκ εἰς δύο πρόσωπα μεριζόμενον ἢ διαιρούμενον, ἀλλ ̓ ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν υἱὸν μονογενῆ, θεοῦ λόγον), κύριον Ἰησοῦν Χριστόν, καθάπερ ἄνωθεν οἱ προφῆ ται περὶ αὐτοῦ καὶ αὐτὸς ἡμᾶς ̓Ιησοῦς ὁ Χριστὸς ἐξεπαίδευσε καὶ τὸ τῶν ἁγίων πατέρων ἡμῖν παραδέδωκε σύμβολον3).

dem apostolischen, von den Vätern zu Nicäa, Constantinopel, Ephesus u. Chalcedon erläuterten und näher bestimmten (ἐτράνωσαν heisst es von den Vätern zu Constantinopel v. J. 381.) Glaubensbekenntniss (ὁμολογία ἢ σύμβολον καὶ μάθημα τῆς πίστεως) bekannt bei Mansi 1. c. p. 557.), und darauf in 13 Anathematismen (l. c. p. 557564.) die entgegengesetzten Irrlehren verworfen. Die sechste, oder dritte Constantinopolitanische, auf Veranlassung der monotheletischen Streitigkeiten im J. 680. gehaltene, ökumenische Synode bestättigt Actio XVIII. (bei Mansi T. XI. p. 624. sqq.) zuvörderst auch die Lehrbestimmungen der 5 früheren ökumenischen Synoden (1. c. 633. A.*) vgl. Act. VIII. p. 355.

IR

*) Ακαινοτόμητα μὲν ἐν πᾶσι τὰ τῆς εὐσεβείας ἀνανεωσαμένη θε - Για τα σπίσματα, τὰ βέβηλα δὲ τῆς δυσσεβείας ἐκδιώξασα δόγματα, καὶ τὸ Παρ παρὰ τῶν τριακοσίων δέκα καὶ ὀκτὼ πατέρων ἐκτεθὲν καὶ αὖθις τα παρὰ τῶν ἑκατὸν πεντήκοντα Θεοφρόνως βεβαιωθέν, ὅπερ καὶ αἱ λοιπαὶ ἅγιαι σύνοδοι ἐπ ̓ ἀναιρέσει πάσης ψυχοφθόρου αἱρέσεως ἀσπασίως ἐδέξαντο καὶ ἐπεκύρωσαν, σύμβολον καὶ ἡ καθ' ἡμᾶς ἁγία καὶ οἰκουμενικὴ θεοπνεύστως ἐπεσφράγισε σύνοδος.

Καὶ δύο φυσικὰς θελήσεις ἤτοι θελήματα ἐν αὐτῷ καὶ δύο φυσικὰς ἐνεργείας ἀδιαιρέτως, ἀτρέπτως, ἀμερίστως, ἀσυγ χύτως κατὰ τὴν τῶν ἁγίων πατέρων διδασκαλίαν ὡσαύτως κηρύττομεν· καὶ δύο μὲν φυσικὰ θελήματα οὐχ ὑπεναντία, μὴ γένοιτο, καθὼς οἱ ἀσεβεῖς ἔφησαν αἱρετικοί, ἀλλ ̓ ἑπόμε νον τὸ ἀνθρώπινον αὐτοῦ θέλημα, καὶ μὴ ἀντιπίπτον ἢ ἀντιπαλαῖον ), μᾶλλον μὲν οὖν καὶ ὑποτασσόμενον τῷ θείῳ αὐτ τοῦ καὶ πανσθενεῖ θελήματι· ἔδει γὰρ τὸ τῆς σαρκὸς θέλημα κινηθῆναι, ὑποταγῆναι δὲ τῷ θελήματι τῷ θεϊκῷ κατὰ τὸν πάνσοφον Αθανάσιον. Ὥσπερ γὰρ ἡ αὐτοῦ σὰρξ σὰρξ τοῦ Θεοῦ λόγου λέγεται καὶ ἔστιν, οὕτω καὶ τὸ φυσικὸν τῆς σαρ κὸς αὐτοῦ θέλημα ἴδιον τοῦ θεοῦ λόγου λέγεται καὶ ἔστι, καθά φησιν αὐτός 5)· ὅτι καταβέβηκα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ, οὐχ ἵνα ποιῶ τὸ θέλημα τὸ ἐμόν, ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντός με πατρός, ίδιον λέγων θέλημα αὐτοῦ τὸ τῆς σαρκός, ἐπεὶ καὶ ἡ σὰρξ ἰδία αὐτοῦ γέγονεν· ὃν γὰρ τρό πον ἡ παναγία καὶ ἄμωμος ἐψυχωμένη αὐτοῦ σαρξ θεωθεῖσα οὐκ ἀνηρέθη, ἀλλ ̓ ἐν τῷ ἰδίῳ αὐτῆς ὅρῳ τε καὶ λόγῳ διέμει νεν, οὕτω καὶ τὸ ἀνθρώπινον αὐτοῦ θέλημα θεωθὲν οὐκ ἀνῃ ρέθη, σέσωσται δὲ μᾶλλον κατὰ τὸν Θεολόγον Γρηγόριον λέγοντα· τὸ γὰρ ἐκείνου θέλειν, τὸ κατὰ τὸν σωτῆρα νοούμε

4

5

E.), von denen die Symbole der beiden ersten (p. 633.) wörtlich mitgetheilt werden, und stellt dann, obwohl sie erklärt, dass dieselben, namentlich das erste Constantinopolitanische, an sich zur vollkommenen Erkenntniss des wahren Glaubens hinreichen, doch um der neu hervorgetretenen Irrthümer willen eine neue Lehrbestimmung (ὅρος p. 632. genannt) auf (p. 636. sqq.), welche sich an das Chalcedonensische, vollständig mit aufgenommene, an einigen Stellen erweiterte, Symbol als Declaration in Betreff der Vollkommenheit der menschlichen Natur Christi anschliesst. 2) Die Lateinische Uebersetzung: sed unum eundemque unigenitum Filium, Deum verbum, Dominum J. Chr. setzt die Lesart θεὸν λόγου

[merged small][ocr errors]

3) Bis hierher Recapitulation des Chalced. Symbols. Die Latei nische Uebersetzung: et ipse nos Dominus Jesus Chr. erudivit setzt den Text voraus: ὁ κύριος ̓Ιησοῦς Χρ.

..

4) ἀντιπαλαῖον als Particip entspricht dem αντιπίπτον, und es be

darf daher des durch Conjectur substituirten ἀντίπαλον nicht.

5) Jo. 6, 38.

« PoprzedniaDalej »