Obrazy na stronie
PDF
ePub

cum summa solennitate, którą jednak nieco deformavit deszcz, który był srogi na ten czas, gdyśmy na ślub jechali.

4. Po obiedzie wyjechawszy z Lublina, nocowaliśmy w Krzcząnowy 1). 5. W Zamościu, nazajutrz w Tomaszowie ") etc.

8. We Lwowie, gdzieśmy przez kilka dni zmieszkali.

10. Przenocowawszy we wsi Prusiech 3), mil 2 ode Lwowa, nazajutrz ujechawszy mil 3, w Busku), miasteczku, zastaliśmy JMP. Krakowskiego 5) już prawie wyjeżdzającego, od którego przy powitaniu naszym mile i wdzięcznie po tak długiej peregrynacyej przyjęciśmy byli.

12. We trzech milach od noclegu, zjadszy obiad w Olesku 6), byliśmy

na noc w Podorcach ) a nazajutrz w Brodziech.

15. JMP. Krakowski) tego dnia, to jest w niedzielę zapustną, sprawował wesele Panu Stanisławowi Ściborowi, starszemu swemu pokojowemu, z JMPną Branicką), krewną JMPni Krakowskiej 10) samej.

23. Iż sie w zapusty sejm zaczął, wyjechał JMP. Krakowski 11) dla niego do Warszawy. We sztyrech milach w Stanisławowie 12), miasteczku swoim, pokarmiwszy, nocował we wsi Łopacinie 13), mila od pokarmu.

24. Pokarm w Byszowie 14), wsi, mil 3, nocleg w Sokalu 15), miasteczku,

mil 3. Nazajutrz w miasteczku Tyszowcach 16).

26. Pokarm mil 2 we wsi Komorowie 17). Nocleg mil 2 w Zamościu,

1) Tak w rękopisie. Mowa tu oczywiście o Krzczonowie, wsi leżącej o 28 km. na pld. wsch. od Lublina, między Bychawą a Piaskami.

2) Tomaszów, miasto w dzis. gub. lubelskiej, o 26 km. na płd. wsch. od Zamóścia.

3) Prusy, wieś, leżąca o 12 km. na pln. wsch. od Lwowa.

4) Busk, miasteczko w dzis. pow. Kamionki Strumiłowej, o 44 km. na płn. wsch. od Lwowa. 5) Stanisława Koniecpolskiego.

6) Olesko, miasteczko w dzis. pow. złoczowskim o 23 km. na pln. od Złoczowa.

7) Podhorce, wieś w dzis. pow. złoczowskim, o 17 km. na pln. wsch. od Złoczowa.

8) Stanisław Koniecpolski.

9) Niesiecki nie podaje o tym Ściborze ani o Branickiej, którą poślubił Ś., żadnej wiadomości. 10) Małżonką Stanisława Koniecpolskiego była wtedy Krystyna z Lubomirskich, kasztelanka wojnicka, córka Sebastyana i Anny z Branickich. Ojcem A. B. byl Grzegorz Br., łowczy krakowski i starosta niepołomicki (Niesiecki: Herbarz, VI, str. 148-9).

1) Stanisław Koniecpolski.

12) Właściwie w Stanisławczyku, miasteczku, leżącem w pow. brodzkim, o 26 km. na pln. zach. od Brodów.

13) Łopacin al. Łopatyn, wieś, leżąca o 7 km. na płn. zach. od m. Stanisławczyka.

14) Byszów, obecnie wieś w pow. sokalskim na pograniczu Galicyi i ross. Wołynia (o 23 km. na pld. wsch. od Sokala).

15) Sokal, miasto pow. Galicyi wsch., o 52 km. na pln. wsch. od Żółkwi.

16) Tyszowce, miasteczko nad rz. Huczwą w dzis. pow. tomaszowskim, na wschód od bitego

gościńca z Lublina na Zamość do Tomaszowa, o 44 km. na pln. zach. od Sokala.

17) Komarów, os. miejska, dawn. miasteczko w pow. tomaszowskim odlegle o 17 km. na zach. od Tyszowiec i o tyleż na pld. wsch. od Zamościa.

gdzie iżeśmy zastali JMP. Starostę Kałuskiego 1), zmieszkaliśmy i nazajutrz kwoli ochocie jego.

28. Wyjechawszy rano z Zamościa, we 3 milach pokarmiwszy we wsi Deszkowcach 2), nocowaliśmy mil 2 w miasteczku Turobinie 3).

MARTIUS.

1. Pokarmiwszy w Bychowie) mil 4 od noclegu, nocowaliśmy w Bełżycach) mil 4 od pokarmu.

2. Pokarm w Kaźmierzu 6) mil 4; nocleg w Janowie) zaraz za Wisłą. 3. Pokarm i nocleg w Kozienicach ) mil 5.

4. Pokarm mil 3 w Głowaczowie miasteczku 9). Nocleg mil 3 w Warce, mieście nad rzeką Pilicą 10).

5. Mil 5 w Oborach 11) na pokarm, tamże i nocleg.

6. Uchodząc JMP. Krakowski 12) ceremoniej niepotrzebnych i tej pompy, którą mu wszytka Warszawa gotowała, chcąc wyjechać przeciwko niemu, aby go wszyscy cum solennitate wprowadzić mogli, puścieł głos, iż tego dnia zabawić się w Oborach miał a nazajutrz do Warszawy wjeżdzać, czym gdy wszytkich ubezpieczeł, że sie żaden z Panów Senatorów z Warszawy nie ruszył, na jutrzejszy sie dzień gotując, sam i sług nie przestrzegszy ku wieczorowi z Obór wyjechał i nocą przy lanych świecach nad spodziewanie wszytkich do Warszawy wjechał.

7. Wiele barzo Panów Senatorów, duchownych i świeckich, zjechało sie do JM., którzy chcąc wczorajsze nagrodzić omieszkanie, prowadzili go na za

1) Jana Zamoyskiego (Przyłęcki: Pamiętniki o Koniecpolskich, str. 358. Kochowski: Annales I, str. 87 i 93).

2) Właściwie Deszkowice, wieś w pow. zamojskim (gm. Sułów, par. Szczebrzeszyn), o 17 km. na pln. zach. od Zamościa.

3) Turobin, os. miejska dawn. miasteczko w dzis. pow. krasnostawskim o 42 km. na pln. zach. od Zamościa.

Bychawa, osada, dawniej miasteczko, w dzis. pow. lubelskim przy dawnym gościńcu od Zamościa, u zbiegu rzek Kosarz i Gałęzówka, tworzących rzekę Bychawkę, o 24 km. na pld. od Lublina.

5) Bełżyce, osada miejska w pow. lubelskim, o 23 km. na pld. zach. od Lublina. 6) Kazimierz, os. miejska nad Wisłą, w dzis. pow. nowoaleksandryjskim, o 381⁄2 km. na pln. zach. od Lublina.

Lublina.

2

7) Janów, miasto pow. dzis. gub. lubelskiej nad rz. Białą, o 74 km. na płn. zach. od

8) Kozienice, miasteczko nad rz. Kozielniczką w dzis. pow. radomskim, o 37 km. na pln. wsch. od Radomia.

9) Głowaczów, miasteczko nad rz. Radomką w dzis. pow. kozienickim o 35 km. na pln. wsch, od Radomia.

10) Warka, miasto w dzis. pow. grójeckim o 552 km. na pld. od Warszawy.

11) Obory, folwark i dobra nad Wisłą, o 17 km. na pld. od Warszawy.

19) Stanisław Koniecpolski.

mek, gdzieśmy przy JM. witali Królestwo Ich Mość i Królewiczka młodego 1); a nazajutrz Królewica JM. Kaźmierza.

9. Królewic JM. Karol, Biskup Wrocławski, mając konferowane od Rzeczypospolitej biskupstwo płockie, przysięgę oddał Królowi i Rzeczypospolitej jako senator i zaraz stołek zasiadł, jednakże nie między biskupami, ale ad sinistram Króla JM. pod baldachinem.

Nazajutrz miał u JM. prywatną audyencyą poseł króla francuskiego zwany Mr. d'Avaucourt 2), po której jechał JM. na zamek i miał audyencyą u Króla JM. 3 godziny.

12. Oddał JM. Królowi JM. za dworzanina pokojowego JMP. Koniecpolskiego").

30. W poniedziałek kwietni godzin kilka przede dniem, to jest o czwartej z północy z niedziele na ten poniedziałek pomieniony, po długich całonocnych kontrowersyach, tandem konkluzya sejmu szczęśliwie stanęła za łaską Bożą a za pilnem staraniem JMP. Jerzego Lubomirskiego, Starosty Sądeckiego, który marszałkiem poselskiem na ten czas obranym będąc, gorąco około tego chodzieł, aby pożądany koniec autoritas i praca jego, także i consilia et necessitates Reipublicae szczęśliwy otrzymały skutek.

Po skończeniu sejmu zabawieł sie JM. 4) dzień w Warszawie żegnaniem Króla JM. i niektórych Panów Senatorów.

APRILIS.

1. Wyjechawszy z Warszawy, byliśmy na noc w Oborach 5). Nazajutrz pokarm w Cersku "); nocleg w Warce.

3. Pokarm w miasteczku Kozienicach; nocleg we wsi Wysokim Kole 7). 4. to jest w Sobotę Wielką pokarm i nocleg w Kaźmierzu; tamże i nazajutrz to jest w dzień Wielkanocny zmieszkaliśmy.

1) Zygmunta Kazimierza, urodz. I kwietnia 1640 (Por. »Studya histor. wydawcy, Kraków 1901, str. 33).

2) Dubois d'Avaugour (Huber: Gesch. Oesterr., V, str. 553).

3) Niewątpliwie nie syna, lecz któregoś ze swoich krewniaków. Syn hetmana, Aleksander

o ile wiadomo, dworzaninem królewskim nigdy nie był.

Po zapisce z 12 marca następuje w Dyar. pod d. 24 t. m. i pod napisem: »Ze Gdańska od tegoż« relacya łacińska o ważniejszych wypadkach zagranicznych (Gdańska wcale nie dotycząca). Relacyę tę, zapełniającą dwie stronnice pisma, z powodów, wyjaśnionych w przedmowie, pomijamy. 4) Stanisiaw Koniecpolski.

5) Ponieważ droga prowadziła zrazu przez te same miejscowości, które przebywano poprzednio w podróży z lutego i z marca 1643 r., przeto objaśniamy w dalszym ciągu tylko miejscowości, tam nie wyszczególnione.

6) Czersk, osada, dawniej miasteczko nad Wisłą niedaleko ujścia rzeki Czarnej, o 381⁄2 km. na pld. wsch. od Warszawy.

7) Wysokie Koło, wieś nad Wisłą w pow. kozienickim, o 261⁄2 km. na pld. wsch. od Kozienic.

6. Wyjechawszy z Kaźmierza po obiedzie, nocowaliśmy w Bełżycach. 7. Pokarm w Bychawie, nocleg w Turobinie.

8. Pokarm w Deszkowcach, nocleg w Zamościu; tamże i nazajutrz. 10. Pokarm w Tyszowcach, nocleg we wsi Poturzynie 1). Nazajutrz pokarm w Sokalu, nocleg we wsi Perespie 2) u JMP. Janusza Prusinowskiego, Podkomorzego Bełzkiego.

12. Pokarm w Łopacinie, nocleg w Brodziech.

MAIUS.

W tym miesiącu nic sie w ojczyznie naszej znacznego nie działo; z cudzych krajów jednak te gesta wypisano ze Gdańska de data 19 praesentis 3).

JULIUS.

7. tego miesiąca wyjechaliśmy do Baru z Podorec 4) tym gościncem. Pokarm tego dnia odprawowaliśmy we dwóch milach w miasteczku Złoczowie. Nocleg mil 3 we Zborowie.

8. Pokarm we dwóch milach od noclegu we wsi Kozłowie 5), nocleg mil 2 w miasteczku Tarnopolu.

9. Mila od noclegu wstąpieł JMć do Borku) dla nawiedzenia JMP. Mikołaja Potockiego, Wojewody Bracławskiego, Hetmana Polnego Koronnego, natenczas chorego, i dla zniesienia sie z niem w sprawach wojsku należących, skąd ujechawszy po obiedzie mil 3, byliśmy na noc w Mikulińcach ), majętności JM., tamże i przez insze dwa dni zmieszkaliśmy.

') Poturzyn, wieś w dzis. pow. tomaszowskim (Król. Polskie) w odległości 421⁄2 km. na płu. wsch. od Tomaszowa, w pobliżu granicy galicyjskiej.

2) Perespa, wieś w dzis. pow. skalskim o 15 km. na płd. wsch, od Sokala.

3) Tu następuje znowu parę relacyj łacińskich, dotyczących wyłącznie współczesnych wypadków zagranicznych (głównie Szwecyi i Francyi). Również cały miesięcznik czerwcowy Dyaryu sza, pod napisem: »5 tegoż miesiąca ze Gdańska« zapełniają wyłącznie wypisy z gazetek zagranicznych. W końcu przytacza Ośw. list Ludwika XIII do barona d'Avaugour z 23 kwietnia r. 1643 (również żadnego związku ze sprawami polskiemi nie mający) i paszkwilowe epitafium tegoż króla. Wszystkie te ustępy z powodów, wyłożonych w przedmowie, pomijamy.

czowa.

*) Podhorce, wieś w dzis. pow. złoczowskim, w odległości 17 km. na płn. wsch. od Zło

5) Kozłów, obecnie miasteczko w dzis. pow. brzeżańskim, o 11 km. na zach. od Tarnopola.

6) Tak w rękopisie; mowa tu jednak oczywiście o Borkach Wielkich, wsi, leżącej właśnie o 15 km. na pld. wsch. od Tarnopola.

7) Mikulińce, miasteczko w dzis. pow. tarnopolskim nad rz. Seretem w Galicyi, o 18 km. na pld. od Tarnopola.

12. Wyjechaliśmy z Mikuliniec; pokarm we 2 milach we wsi Poznance 1), nocleg mil 5 w miasteczku Rozmiatyncach 2).

13. Pokarm mil 2 w Rakowcu 3), nocleg mil 4 w Płoskierowie 4), miasteczku; tamże i nazajutrz.

15. Nocleg mil 4 w miasteczku Deraźni ); nazajutrz mil 4 w Barze na obiad. Tu mieszkając, różne z różnych miejsc przychodziły nowiny 6).

z Warszawy de data 3 eiusdem [Junii]: Do Litwy wyjazd naznaczony 17 Augusti, przed trzema dniami większa część cugów 8 stajni JKM. powiozły impedimenta do Grodna. Do Białowież7) JKM. z Królową JMcią w małej asystencyi wprzód pojedzie, a dwór wszytek prosto do Grodna jedzie z Królewicem JM. Zygmuntem ).

Kopia listu od pewnego konfidenta do JW. JM. Pana Kasztelana Krakowskiego) de data z Konstantynopola dnia 27 Julii 1643.

Oznajmując WM. M. M. Panu o ponowach wiary godnych, po pogromie Nasuf Pasza Ogły, gdy wojsko tureckie, spachowie, janczarowie z rozkazania cesarskiego i wezyrskiego nastąpieli na niego, uciekł z wojska w kilkunastu koni pospołu z synem w rumelską stronę, gdyż mu zawrócono głowę. Ma

1) Niewątpliwie mowa tu o jednej ze wsi Poznanek, leżących w dzis. pow. skałackim. Jedna z nich, Poznanka hetmańska, leży o 10 km. na pld. od Skałata, druga, Poznanka Gniła, o 5% km. na pld, zach. od Skalata. Obie znajdują się na zachód od Mikuliniec.

*) Miejscowości o takiem nazwisku, leżeć mającej w określonych wyżej stronach, nie wykazuje Słownik geogr. Król. Pol.; nie znaleźliśmy jej też na mapie Chrzanowskiego, na przestrzeni między Tarnopolem a Płoskirowem. Niema tam nawet miejscowości o podobnem nazwisku.

3) Mowa tu niewątpliwie o wsi Rajkowce, leżącej właśnie o 17 km. na płd. zach. od Płoskirowa, a o 5 km. na wsch. od Felsztyna.

4) Płoskirów al. Proskurów, miasto w dzis. gubernii podolskiej przy ujściu rzeki Płoski do Bohu, w odległości 93 km. na płn. wsch. od Kamieńca.

5) Derażnia, miasteczko nad rz. Wołkiem w dzis. pow. latyczowskim o 27 km. na płn. zach. od Baru.

6) Tu następuje najpierw relacya »z Hollandyej« zajmująca jedną niecałą stronnicę pisma, a potem »z Warszawy, de data 3 eiusdem« to znaczy z 3 czerwca, bo poprzednia i następne relacye do tego miesiąca się odnoszą. Te relacyę warszawską zamieszczamy powyżej.

7) Białowieża, wieś w dzis. pow. prużańskim nad rz. Narewką, w puszczy białowieskiej. 8) Po tej relacyi z Warszawy, następuje szereg lacińskich relacyj, z Pragi, Hamburga, Drezna, Narbonny, Lipska, Londynu, Frankfurtu nad Menem, Gdańska itd., które wszystkie (również i gdańska) dotyczą wyłącznie bieżących wypadków zagranicznych. Zapełniają one II stronnic rekopisu. Z przyczyn, wyjaśnionych w przedmowie, pomijamy je wszystkie, a zamieszczamy natomiast wciągniętą do Dyaryusza bezpośrednio po nich »>Kopię listu od pewnego konfidenta etc.«, która, o ile wiadomo, dotąd ogłoszona nie była.

9) Do Stanisława Koniecpolskiego.

« PoprzedniaDalej »