cujus Dominus cor aperuit, ut intenderet his quæ dicebantur a Paulo (Act. xvi, 13 et 14). Non autem ex humana sapientia esse fidem, sed ex inspiratione divina ipsius Veritatis voce firmatur. Dicente enim Domino ad discipulos suos, Vos autem quem me essa dicitis? Respondens Simon Petrus dixit, Tu es Christus Filius Dei vivi. Respondens autem Jesus, dixit ei, Beatus es, Simon Bør Jona, quia caro et sanguis non revelavit tibi, sed Pater meus, qui in cœlis est (Matth. xvi, 15 et seq.). Paulus vero apostolus hanc ipsam fidem secundum mensuram dari pro arbitrio largientis ita prædicat: Dico enim per gratiam, quæ data est mihi, omnibus qui sunt inter vos, non plus sapere quam oportet supere, sed sapere ad sobrietatem, qui operatur in vobis, qui credidistis (I Thes. 11, 13). A raria civitatis & Thyatirenorum, colens Deum, andicit, Potuitne plenius aut evidentius demonstrari, Dei esse donum credentium fidem, quam ut ideo agerentur gratiæ Deo, quoniam hi quibus verbum Dei per homines prædicabatur, non quasi de hominum sermone dubitarunt, sed tamquam Deo loquenti per homines crediderunt, qui in ipsis est operatus ut crederent? In secunda quoque ad eosdem Thessalonicenses Epistola de fide in Christo proficientium ita Apostolus loquitur: Gratias agere debemus Deo semper pro vobis, fratres, ita ut dignum est, quoniam supercrescit fides vestra, et abundat charitas uniuscujusque vestrum in invicem : ita ut et nos ipsi in vobis gloriemur in Ecclesiis Dei, pro patientia vestra et fide in omnibus persecutionibus vestris et tribulationibus, quas sustinetis in exemplum justi judicii Dei, ut digni habea- B sicut unicuique divisit Deus mensuram fidei ( Rom. minib regno Dei pro quo et patimini (II Thess. 1, 3 et seq.). Petrus quoque apostolus ex Deo baberi fidem prædicans, ita scribit: Scientes quod non corruptibilibus auro et argento redempti estis de vana conversatione vestra paternæ traditionis, sed pretioso sanguine quasi agni incontaminati et immaculati Christi Jesu, præcogniti quidem ante constitutionem mundi, manifestati autem novissimis temporibus propter vos, qui per ipsum fideles estis in Deum, qui suscitavit eum a mortuis, es gloriam ei dedit, ut fides vestra et spes esset in Domino (I Petri 1, 18 et seq.). Item idem in secunda Epistola de fidei perceptione sic loquitur: Simon Petrus servus et apostolus Jesu Christi, his qui coæqualem nobis adepti sunt fidem per justitiam Domini et Salvatoris d nostri Jesu Christi (II Petri 1, 4). Unde autem habeatur spiritus fidei, Joannes apostolus manifestissime docet dicens: Omnis spiritus qui confitetur Jesum in carne venisse, ex Deo est; el omnis spiritus qui solvit Jesum, ex Deo non est, et hic est Antichristus (I Joan. iv). Itea • idem dicit ab eo recipi Evangelium, in quo est spiritus veritatis: Nos, inquit, ex Deo sumus. Qui novit Deum, audit nos; qui non est ex Deo, non audit nos. In hoc cognoscimus spiritum veritatis, et spiritum erroris (Ibid., 6). Item in Actibus Apostolorum 878 Petrus apostolus fidem XI, 3). Item idem unitatem rectæ fidei, bet consensionem in honorem Dei a Deo esse commendans: Deus autem, inquit, patientiæ i et consolationis det vobis idipsum sapere in alterutrum, secundum Jesum Christum; i ut unanimes uno ore honorificetis Deum et Patrem Domini nostri Jesu Christi (Rom. xv, 5 et 6). Et infra: Deus autem spei repleat vos omni gaudio el pace in credendo, ut abundelis in spe, in virtute Spiritus sancti (Ibid. 13). Quo testimonio non solum fides, sed etiam gaudium, et pax, et abundantia spei, docentur nisi in virtute sancti Spiritus non baberi. Ad Ephesios vero scribens Apostolus de divitiis gratiæ pro malis bona retribuentis, et de fide quæ non ex nobis, sed ex Dei dono habetur, hæc loC quitur: Deus autem; 1 qui dives est in misericordia, propter nimiam charitatem suam qua dilexit nos, et cum essemus mortui peccatis, convivificavi: TM nos Chrislo, cujus gratia salvi facti sumus, el conresuscitavit et consedere fecit in cœlestibus in Christo Jesu. Gratia enim estis salvati per fidem, et hoc non ex vobis, Dei enim donum es! ; non ex operibus, ne quis glorietur. Ipsius enim sumus figmentum, creati in Christo Jesu in operibus bonis, quæ præparavit Deus ut in illis ambulemus (Ephes. 11, 4 et seq.). Proprium ergo 879 hoc habet nova creatura per gratiam, ut qui figmentum Dei sunt, qui nativitate cœlesti conduntur in Christo, non otio torpeant, nec desidia resolvantur ; sed de virtute in virtutem, per viam bonorum operum ambulando proficiant. Hoc est enim fingi, hoc esse per Dominum Jesum pronuntians: Hunc, inquit, quem videtis et nostis, confirmavit nomen ejus, et fides quæ per cum est, dedil integram sanitatem istam in conspectu omnium vestrum (Act. u, 16). De tide quoque Lydiæ, cujus inter alias mulieres quæ Evan- D de vetere creatura novam fieri, hoc de imagine gelium pariter audiebant, Dominus cor aperuit, ita in eadem narratur historia: Die autem sabbatorum egressi sumus extra portam juxta flumen, ubi videbatur esse oratio; et sedentes loquebamur mulieribus quæ convenerant. Et quædam mulier nomine Lydia, purpu a Ms. Joliensis, nosmelipsi. b Hic editi nostri adduni in. Quo carent ms. Jol., Leonis editio et textus sacer Apostoli. • In Leone habetur, vestræ paternæ traditionis. d Ms. Joliensis addit nostri, conformiter textui sacro. Alii codices non addiderant. • Ms. Joliensis addit idem. Ms. Joliensis omittit verbum esse. Sic ms. Joliensis cum Leonis edi Alii, Thyeliorum. terreni hominis ad imaginem cœlestis hominis reformari. Quod totum sive palam per cooperatores gratiæ, sive occulte per subministrationem Spiritus, ille inchoat, ille auget et perficit, cujus agricultura, cujus ædificatio, et cujus figmentum sumus. Ms. Joliensis, et confessionem. i Ms. Joliensis, ut Vulgata versio, et solatii. i Ms. Joliensis, ut uno animo, uno ore honorifi. cetis. Ms. Joliensis, in spe et virtute. Leonis editio, in spe, in virtute, ut textus uterque Apostoli. Editi Prosperi, abundetis spe, in virtute. 1 In Leone additur, inquit. Ms. Joliensis non habet præpositionem nos expressam. CAPUT XXIV. Omne bonum in komine esse ex gratia, et fidem dari non petitam, ut ipsius petitionibus cætera bona consequamut. A Dei, et tantum in studiis suis prouciáni, quantum ille donaverit. Quantumcumque laboraverit homo ut quærat, non inveniet; et quodcumque dixerit supiens ul scial, non poteris invenire. Quia universum hoc 1 dedi in cor meum, el cor meum universum hoc vidit, quia et justi et sap entes, et operaliones eorum in manu Dei (Eccle. vi, 17; et cap. ix, 1). In libro autem Sapientiæ de eodem gratiæ opere ita dicitur : Quoniam ipse et sapientiae dux est, et sapientium emendator. In manu enim illius et nos, el sermones nostri, et om◄ nis sapientia, et operum scientia, et disciplina (Sap.vi, 15 et 16). De continent a quoque, quod ex Dei babeatur munere, eadem Scriptura sic loquitur : Ut scivi quia aliter non possum esse continens, nisi Deus det, et hoc ipsum erat sapientiæ, scire cujus esset hoc Abunde, quantum arbitror, his testimoniis (quamvis et alia documenta aggregari potuerint) demonstratum est, fidem qua justificatur impius, nisi ex Dei munere non haberi, eamque nullis meritis præcedentibus tribui ; sed ad hoc donari, ut principium possit esse meritorum, * et cum ipsa data fuerit non petita, ipsius jam petitionibus bona cætera consequantur. Unde quædam de plurimis assumenda sunt testimonia, quæ in diversitate donorum ostendant gratiæ largitatem. Ex Deo itaque esse, ut homo viam Dei eligat et ut surgat a lapsu, psalmus Davidicus canit dicens, A Domino gressus hominis dirigentur, et B donum (Sap. vii, 21). Cui sententiæ Pauli apostoli viam ejus volet. Cum ceciderit, non collidetur, quia i scribitur, quod et habere necessaria, et eis bene uti, donum sit Dei, Non est, inquit, bonum homini nisi quod manducavit et bibit, et ostendit animæ suæ bonum in labore suo. Et quidem 1 hæc vidi ego, quia a D manu Dei est. Quoniam quis manducabit aut pascet absque illo (Eccle. v, 17) ? Item in eodem libro i legitur, quod corda et opera justorum in manu sint doctrina concordat in prima ad Corinthios hæc scribentis: Volo autem omnes homines esse sicut meipsum; sed unusquisque proprium habet donum ex Deo, alius sic, alius vero sic (I Cor. v, 7). Dominus vero in Evangelio secundum Matthæum hæc de continentiæ dono insinuasse narratur. Dicentibus namque discipulis suis, Si ita est causa viri cum uxore, non expedit nubere; dixit illis Jesus, Non omnes capiunt verbum istud, sed quibus datum est n (Matth. XIX, 10 et 11). De timore Dei et sapientia ita in Ecclesiastico legitur, Corona sapientiæ timor Domini, utraque autem dona sunt Dei (Eccli. 1,22).Item in eodem, Timor Domini super omnia ℗ se superposuit : beatus cui donatum est habere timorem Domini (Eccli. xxv, 14). Isaias quoque de divitiis spiritalibus, quarum auctor est Dominus, ita loquitur: In thesauris salus nostra advenit, sapientia, et pietas, et disciplina a Domino : hi sunt thesauri justitiæ (Isai. xxv, sec. LXX). a Item de altitudine divitiarum sapientiæ et scientiæ Dei, cujus bonitas nullius merito prævenitur, hæc dicit: Quis mensus est manu aquam, et cœlum palmo, et universam terram pugillo? Quis statuil montes in libra, et rupes 881 in statera? Quis cognovit sensum Domini, aut quis ejus fuit consiliarius, qui instrual eum? aut quem consuluit, et instruxit eum? vel quis ostendit ei judicium, aut viam prudentiæ quis ostendit ei, vel quis prior dedit ei, et retribuetur illi (Isai, XL, 12 seqq.) ? Unde et in libro Job secundum eumdem sensum leguntur Domini verba dicentis, Quis ante dedit mihi, ut retribuam illi ? Omnia quæ sub cœlo sunt, mea sunt (Job XII, 2). Jeremias vero quod a Deo sit homini vera sapientia, sic profatur: Scio, Domine, quio Mss. Camberon. et Jul., voluerit. 1 Leonis editio habet, dedit in cor meum. u Hic libri Prosperiani addunt a Patre meo; quæ verba nec in ms. Joliensi, aut Leonis editione, nec in textu Evangelii Græco aut Latino habentur. Ideo ea erasimus. • Ms. Joliensis, de eodem, P Ms. Jol., omisso se, habet superposuit; postea, limorem Dei. Ms. Joliensis, Idem de altitudine. * Sic ms. Jol. ac Leonis editio. Alii codices, recta i non est in homine via cjus, nec viri est ul dirigat iter A vivificat (II Cor. 1, 4 seqq.). Et iterum in eadem suum (Jerem. x, 23). Item quod ad Deum conversio cordis ex Deo sit, per ipsum Dominus protestatur, et dicit: Restituam illos in terram istam, bet reædificabo, et non destruam, et plantabo eos, el non evellam, et dabo illis cor ut sciant me; quia ego sum Dominus, et erunt mihi in populum, et ego ero illis in Deum, quia convertentur ad me ex toto corde suo (Jer. xxiv, 6 el seq.). Baruch quoque prædicat quod ut Deus cognoscatur, ex Deo sit. Et scient, inquit, quia ego Dominus Deus illorum, et dabo illis cor cognoscendi me, et aures audiendi (Baruch 11, 31). Epistola, dicens bonorum operum effectum et sufficientiam a Dei gratia ministrari: Potens est autem, inquit, Deus omnem gratiam i abundare facere in voj bis: ut in omnibus per omnia sufficientiam habentes, abundetis in omne opus bonum; sicut scriptum est : Dispersit, dedit pauperibus, justitia ejus manet in æter num. Qui autem ministrat semen seminanti, et panem ad manducandum præstabit, et augebit incrementa frugum justitiæ vestræ, ut in omnibus locupletati abundetis in omnem simplicitatem. (II.Cor. 1x, 8). Ad Ephesios vero scribens Apostolus docet quod omnia bona quibus placetur Deo, dona sint Dei ; et quod ab ipso peti oporteat ut ea non habentibus tribuantur : Hujus rei, inquit, gratia flecto genua mea ad Patrem B Domini nostri Jesu Christi, ex quo omnis paternitas in cœlo et in terra nominatur, ut det vobis secundum divitias gloriæ suæ 1irtutem corroborari per Spiritum ejus in interiore homine, habitare Christum per fidem in cordibus vestris : in charitate radicati et firmati, ut possitis comprehendere cum omnibus sanctis, quæ sit latitudo et longitudo, sublimitas et profundum; m scire etiam supereminentem scientia charitatem Christi, ut impleamini in omnem plenitudinem Dei. Ei autem qui potens est omnia facere superabundantius quam petimus, aut intelligimus, secundum virtutem qua operatur in nobis, ipsi gloria in Ecclesia et in Christo Jesu, in omnia sæcula sæculorum. Amen. Quod autem omne verbum bonum, et omne opus sanctum subministratio sit Spiritus sancli, sine quo nihil recte agatur, in prima ad Corinthios Paulus apostolus docet, dicens: Ideo notum vobis facio quod nemo in Spiritu Dei loquens dicit anathema Jesu. El nemo potest dicere Dominum Jesum, nisi in Spiritu sancto. Divisiones vero gratiarum sunt, idem autem Spiritus; et divisiones ministrationum sunt, idem autem Dominus; et divisiones operationum sunt, idem vero Deus, qui operatur omnia in omnibus. Unicuique autem datur manifestatio Spiritus ad utilitatem. Alii quidem per Spiritum datur sermo sapientiæ, alii autem sermo scientiæ secundum eumdem Spiritum, alteri fides e in eodem Spiritu, alii gratia sanitatum in uno Spiritu, alii prophetatio, alii discretio spirituum, alii genera linguarum, alii in. terpretatio sermonum. Hæc autem omnia operatur unus alque idem Spiritus, dividens singulis prout vult (I Cor. xi, 3 seqq.). Tantum vero unumquemque habere gratiæ, quantum Dominus donaverit, idem C voluntate venientia. Jacobus apostolus ita loquitur: apostolus ad Ephesios ait: Unum corpus, et unus spiritus, sicut vocati estis in una spe vocationis vestræ. Unus Dominus, una fides, unum baptisma, unus Deus el paler omnium, qui & super omnes est, el super omnia, et in omnibus nobis. Unicuique autem nostrum data est gratia secundum mensuram donationis Christi; propter quod dicit : Ascendens in altum, captivam duxit captivitatem, dedit 882 dona hominibus (Ephes. IV, 4 seqq.). Item idem in secunda ad Corinthios dicit quod ne ad cogitandum quidem quod spiritale est idonei simus, nisi per gratiam Dei : Fiduciam aulem talem habemus per Christum ad Deum: non quod sufficientes simus aliquid cogitare a nobis, quasi ex nobismelipsis; sed ↳ sufficientia nobis ex Deo est, qui f Omnis autem boni Deum esse auc orem, cujus dona nec "incerta sunt, nec mutabilia, sed ex æterna Nolite errare, fratres, mei dilecti. Omne datum optimum, et omne donum perfectum desursum est, descendens a Patre luminum, apud quem non est transmutatio, nec vicissitudinis obumbratio. Voluntarie enim genuit nos verbo veritatis, ut simus initium aliquod creaturæ ejus (Jacob 1, 16 et 17). Cui et Zacharias propheta concinit, dicens: Salvavit Dominus in die illa sicut oves populum suum, quoniam lapides sancti volvuntur super terram ipsius. Quia 883 si quid bonum, ipsius est, et si quid optimum, ab ipso est (Zach. ix, 16 et 17). In Evangelio vero secundum Matthæum, quod P scientia et intellectus dóna sint Dei, quæ quibus voluerit largiatur, ita dicitur: Tunc accedentes discipuli ejus, dixerunt ei, Quare in para Quia vobis datum est nosse mysteria regni cœlorum et idoneos fecit nos ministros novi Testamenti, non D bolis loqueris ad eos? At ipse respondens, ait illis, littera, sed spiritu. Littera enim occidit, spiritus autem sapientia. Ms. Joliensis, ad Dominum. b Leonis editio, et ædificabo, sicut in Vulgata versione. • Sic mss. Camberon. et Jol. ac Leon. edit. Alii, Item idem prædicans. d Ms. Joliensis, agitur. • Ms. Joliensis, in uno Spiritu. Infra Colon., singula prout vult. f Ms. Joliensis, donaverit Deus. 8 Ms. Jol. et super omnes, el per omnia, ut in utraš que Apostoli textu. b Ms. Jol. ut in textu Apostoli, sufficientia nostra. i Ms. Jol. docens.... et affectum et sufficientiam. i Mss. Camber. et Jol., abundantem jacere. PATROL LI. * Ita mss. Camberon. et Joliensis cum Leonis editione. Alii, ut non habentibus tribual. 1 Editio Leonis ut in textu Apostoli, virtute corroborari. m Hæc, scire etiam exciderant a Prosperi libris. Restituimus ex miss. Camberon. et Jol. et editione Leonis, cum legantur in textu Apostoli. n Ms. Jol. et edit. Leon., incerta sunt. Editi alii, iucerta sint. Sic editio Leonis cum Dnac. et Colon. Ms. Joliens, et Lovan., salvabit, ut in textu Scripturæ, ubi in consequentibus volventar, non volvuntur, quod libri nostri omnes præferunt. P Mss. Camb. et Jol. et Leonis editio, scientia. Alii, scientiæ. 22 illis autem non est datum (Matth. xm, 10 et 11). A est vobis in Christo Jesu : quia in omnibus divites facti Joannes quoque Evangelista pronuntiat, neminem aliquid boni habere, nisi quod desursum acceperit, dicens: Non potest homo accipere quidquam, nisi fuerit ei datum de cœlo (Joan. in, 27). In ejusdem vero Evangelio doctrina est ipsius Veritatis, quod nemo veniat ad Filium, nisi attractus a Patre: quia ven turum Deus et intelligentem et obedientem facit: Nemo, ait, potest venire ad me, nisi Pater qui misit me, attraxerit eum, el ego resuscitabo eum in novissimo die. Scriptum est enim in prophetis, Et erunt omnes docibiles Dei. Omnis qui audivit a Patre et didicit, venit ad me (Joan. VI, 44 et seq.). Et infra, Propter hoc dixi vobis, quia nemo potest venire ad me, nisi datum fuerit ei a Paire meo (Ibid. 66). estis in illo, in omni verbo et sapientia : sicul testimonium Christi confirmatum est in vobis, ita ut nihil vobis desit in ulla gratia, exspectantibus revelationem Domini nostri Jesu Christi, qui et confirmabil vos usque ad finem sine crimine, d in diem adventus Domini nostri Jesu Christi (I Cor. 1, 4 seqq.). Item ad Romanos de charitate Christi, qua eos quos diligit, ⚫ in. superabiles facit, id est, usque in finem perseverantes. (Nam quid est aliud perseverare, quam tentatione non vinci?) Quis nos, inquit, separabit a charitate Christi? Tribulatio? an angustia? an persecutio? an fames? an nuditas? an periculum? an gladius? sicut scriptum est, Quia propter te mortificamur tota die, f existimali sumus sicut oves occisionis; sed in his om 35 seqq.). Item ad Corinthios de victoria quam perficit Christus: Stimulus, inquit, mortis peccatum est, virtus vero peccari lex. Deo autem gratias, qui dedit nobis victoriam per Jesum Christum Dominum nostrum (1 Cor. xv, 56 et 57). Item ad Thessalonicenses de perseverantia quam Deus tribuit: Ipse autem, ait, Deus pacis sanctificet vos per omnia, & ut integer spiritus vester, et anima, el corpus sine querela in adventum Domini nostri Jesu Christi servetur. Fidelis est qui vocavit vos, qui etiam ↳ faciet (1 Thess. v, 23 et 24). Item ad Thessalonicenses, quod omnia bona nostra, sive in operando, sive in loquendo, et in eis perseverantia, dona sint Dei, ita prædicat, dicens: Ipse autem Dominus noster Jesus Christus, i et Deus Pater noster, qui dilexit nos, et dedit consolationem æternam et spem bonam in gratia, exhortetur corda vestra, e; confirmet in omni opere el sermone bono. De cætero, fratres, orate pro nobis, ut i sermo Domini currat et clarificetur, sicut et apud vos, et ut liberemur ab importunis et malis hominibus. Non enim omnium est fides. Fidelis autem Dominus est, qui et confirmabit vos, el custodiel a malo (II Thess. 11, 15, 16, et ш,1,2,3). 1 Petrus quoque apostolus, unde esse virtutem perseverantiæ doceat, audiamus. Deus autem, inquit, omnis gratiæ, qui vocavit nos in æternam suam gloriam in Christo Jesu, modicum passos ipse perficiel, confirmabit, solidabitque; cui est virtus et potestas in sæcula sæculorum. Amen (I Petr. v, 10 et 11). Joannes vero 885 apostolus, quod victoria sanctorum opus Dei In fide autem et in operibus bonis proficere ac B nibus superamus per eum qui dilexit nos ( Rom. vIII, perseverare usque in finem, muneris atque auxilii esse divini sanctarum Scripturarum confirmat aucioritas. Etenim scribens Paulus apostolus Philippensibus ait: Confidens hoc ipsum, quia qui cœpit in vobis opus bonum, perficiet usque in diem Christi Jesu (Philip. 1, 6). Hujus autem testimonii virtutem quidam volens ad sui sensus pravitatem convertere, ita quod dictum est, Qui cœpit in vobis, volebat intelligi, quasi dictum esset, Qui cœpit ex vobis: ut et initium et consummatio operis non ad Deum, sed ad hominem referretur, qui et incipere et perficere voluisset. Sed hanc insanissimam superbiam, in eadem Epistola excellentissimus gratiæ prædicator elidit dicens: In nullo terreamini ab adversariis, quæ est illis causa perditionis, vobis autem salutis, et hoc a Deo. Vobis C enim donatum est pro Christo non solum ut in eum credatis, sed etiam ut pro illo patiamini (Ibidem, 28 et 29). Et iterum, Cum metu, inquit, et tremore vestram salatem operamini. Deus est enim qui operatur in vobis et velle b el perficere pro bona voluntate (Philip. 11, 12). Item in prima ad Thessalonicenses docet ex Deo esse principium et profectum, consummationemque virtutum, dicens, Ipse autem Deus et Pater noster, et Dominus Jesus dirigat viam nostram ad vos. Vos autem Dominus multiplicet, et abundare faciat charitalem in invicem et in omnes, quemadmodum el nos in vos, ad 884, confirmanda corda vestra sine querela in sanctitate ante Deum, et Patrem nostrum in adventu Domini nostri Jesu Christi cum omnibus sanctis ejus (1 Thess. I, 11 et seqq.). Ad Corinthios quoque scri- D sit babitantis in sanctis, ita loquitur: Vos ex Deo bens, et omnium virtutum proficientem perseverantiam Dei donum esse commendans : Gratias, inquit, ago Deo meo semper pro vobis in gratia Dei, quæ data * Sic. ms. Jol. et Leonis editio. Alii vero, Quia vobis, etc. b Ms. Jol. et edit. Leonis, et operari. Cæteri, et perficere. Hie editi addiderant olim, vitæ, quo carent ms. Joliensis et editio Leonis, immo et textus uterque S. Pauli. d Ms. Joliensis ut in textu Apostoli, in die. Quæ alias erat lectio loci hujus in Leonis libris. Idemque addit nostri, circa finem post textum Apostoli. • Editi alias, inseparabiles. Ms. Joliensis et Lconis estis, filioli, et vicistis mundum; quoniam major est qui m in vobis est, quam qui in mundo (I Joan. iv, 4). Item idem: Omne quod natum est ex Deo, vincit editio, insuperabiles. f Ms. Joliensis, æstimati. Ms. Jol., et integer, ut in textu Græco. i Sic ms. Joliensis, ut apud Apostolum. Alii codi- Sic ms. Jol., ut in Apostolo. Cæteri, Deus est. 1 Ms. Joliensis, Petrus vero. Idemque addit, Amen post aliquot verba, ut Leonis editio. Ms. Jol. et edit. Leonis, in nobis est, sententiam dicentis Apostoli: Quis enim te discernit ? Quid autem habes quod non accepisti? Si autem accepisti, quid gloriaris quasi non acceperis (I Cor. iv, 7)? Igitur profunditas illius quæstionis, quam secundum admirationem Apostoli impenetrabilem confitemur, per liberi arbitrii b velle et nolle non solvitur.Quia licet insit homini bonum nolle, tamen nisi donatum non habet bonum velle: et illud contraxit natura per culpam, hoc recipit natura per gratiam. Sed quid illud sit quod hæc eadem natura in omnibus hominibus ante reconciliationem i rea, in omnibus misera, non in omnibus justificatur, et a pereuntibus quadam sui parte discernitur ab eo qui venit quærere et salvare quod perierat (Luc. xix, 10), hu mundum; et hæc est victoria quæ vincit mundum, fides A libero arbitrio gloriantem, illam invictiesime reniti nostra (I Joan. v, 4). In Evangelio autem secundum Lucam, Deum dare, ut in fide perseveretur, ita promitur: Dixit autem Jesus Petro: Simon, Simon, ecce Satanas postulavit ut vos ↳ cerneret sicul triticum. Ego autem rogavi pro te, Petre, ne deficiat fides tua : et tu conversus confirma fratres tuos, et roga ne intretis in tentationem (Luc. xx, 31 et seq.). In Evangelio quoque Joaunis, de ovibus Christi, quæ de manu ipsius a nullo a rapiantur, hæc legimus dicere Veritatem: Sed vos non creditis, quia non estis de ovibus meis. Oves meæ vocem meam audiunt, et ego novi illas, el sequuntur me, et ego vitam æternam do illis, et non peribunt iu æternum, nec quisquam rapiet eas de manu mea (Joan. x, 26 et seq.). Item in eodem Evangelio, de his quos Pater dat Filio, qui et omnes ve- B mano sensu prorsus non potest indagari. Quantumniunt ad Filium, et quorum nullus perit, hæc ipsius Domini ore dicuntur: Omne quod dat miki Pater, venit ad me, et eum qui venit ad me non ejiciam foras: quia descendi de cœlo, non ut faciam voluntatem meam, sed voluntatem ejus qui misit me Patris; ut omne quod dedit mihi, non perdam ex eo quidquam, sed resuscitem illud in novissimo die (Joan. v1, 37 et seq.). f CAPUT XXV. Quæstionem cur potius hic quam ille accipiat gratiam, esse impenetrabilem, nec posse ex libero arbitrio solvi. libet enim impiorum malignitas accusetur, resistens gratiæ Dei; numquid probabuntur eam, quibus est collata, meruisse? aut illa virtus gratiæ, quæ sibi quos voluit subdidit, convertere eos qui inconvertibiles permansere no. potuit? Tales fuerunt qui sunt attracti, quales hi qui in sua duritia sunt relicti. Sed illis tribuit gratia stupenda quod voluit, istis 1 retribuit veritas justa quod debuit, ut judicium Dei magis inscrutabile sit in electione gratiæ, quam min retributione justitiæ. Verumtamen ne illa pars fidei, qua pie credimus Deum velle, ut omnes homines veritatis agnitione salventur, per hoc quod de effectibus gratiæ evidenter ostenditur, infirmata videatur; annitendum est, auxiliante Christo, ut nobis Multa sunt alia in canonicarum serie Scripturarum, quæ vitandæ prolixitatis studio præterimus, quoniam quæ assumpsimus, nec pauca sunt, nec obscura, nec levia quibus plenissime declaratur, C stabilitas hujus definitionis appareat. Sed quia neomnia quæ ad promerendam vitam æternam pertinent, 886 sine gratia Dei nec inchoari, nec augeri posse, nec perfici; et contra omnem elationem de cessariæ inquisitionis negotium non levem operam sibi poscit impendi, secuturam disputationem ab exordio alterius voluminis inchoemus. 8 Mss. Camberon. et Jol. cum Leonis edit., elationem. Alii, electionem. h Mss. Thuan., Camb. et Jol., velle et nolle. At aliorum lectionem anteponendam probat quod sequitur: t illud contraxit natura per culpam : quod non ad aliud quam ad bonum nolle referri potest. i Editi Prosperi, donum bonum velle. Melius omittitur vox donum in ms. Joliensi et editione Leonis. i Mss. Camb. et Jol., et edit. Leon., habent, rea. Editi Prosperiani, mala. Mss. Thuan, et Camb., probabunt. 1 Sic mss. Camb. et Jol. et Leo. Editi Prosperi, tribuit. Ms. Thuan., in redhibitione. LIBER SECUNDUS. 887 CAPUT PRIMUM. Tria esse in hac quæstione certa, Deum velle omnes Editi Prosperi, quod; et infra, Alterum quod; et rursus, Tertium quod. Ubi mss. Camberon. et Joliensis, nec non Leon. edit. habent, quo. I tas, tria esse perspicuum est, quibus in hac quæstione, de qua secundum volumen incipimus, debeat inhæreri. Unum, quo profitendum est Deum vello omnes homines salvos fieri, et in agnitionem veritatis venire; alterum, quo dubitandum non est ad ipsamb cognitionem veritatis et perceptionem sa Editi, cognitionem. Mss. Camb. et Jol. cum Leone, agnitionem. |