Obrazy na stronie
PDF
ePub

VITA S. PROSPERI AQUITANI,

EX OPERIBUS IPSIUS ET SCRIPTORUM ECCLESIASTICORUM LIBRIS CONCINNATA,

ARTICULUS PRIMUS.

A hæc mirabili vitæ sanctitate commendabilem › asserir

Veterum et recentiorum de Prospero encouria, el quis (Biblioth. Sacr. I. IV, p. 369). Censet Scaliger (Ad

ejus stylus.

Inter eos qui beati Augustini doctrinæ propugnatores exstiterunt, principem locum et eruditionis laude, et auctoritatis pondere, et nominis celebritate sibi vindicat sanctus Prosper (Labb. de Script. t. II, p. 251). Hunc amicus et collega ejus Hilarius (Prosp. ep. ad Aug.), cujus hortatu videtur in id certaminis descendisse, ad Augustinum scribens, tum moribus, tum eloquio, et studio clarum, adeoque notitia tanti viri dignum affirmat (Hilar. ep. ad Aug.). Hunc Vietorius, qui anno 457, Prospero forsitan adhuc, in vivis agente, scribebat, virum sanctum ac venerabilem appellat (Bucher. Cycl. p. 6, 7). Hunc concilium Ro. mæ sub Gelasio pontifice anno 494 habitum, dum scripta ejus approbat virum dicit religiosissimum (Concil. 1. IV, p. 126). Gennadius ipse, licet illi haud satis æquus, ut qui nimis feliciter cum Cassiano pugnaveral, tamen eloquio potentem, et (ut loquitur ille) sermone scholasticum, assertionibusque nervosum agnoscis (Gennad. Eccl. Script. c. 84). S. Fulgentius (Lib. ad Mon. c. 30), cum beatus Augustinus celeri præventus obitu Gallorum presbyterorum objecta refellere non potuisset, dicta ejus rccta fide et copioso sermone a Prospero viro erudito et sancto fuisse defensa observat. Nonnulla mox ab eodem Prospèri loca proferuntur: Ut cuncti noverint, inquit, quid debeant de prædestinatione sanctorum impiorumque sentire. Eadem repetit Fulgentius alio in loco (Lib. n, c.1). Ita ut plerique, inquit, licet in ea (quæstione nempe de diversitate prædestinationis justorum et iniquorum) soleant non leviter permoveri, facile possint, et divinorum librorum testimoniis instrui, et sancti Augustini libris, et Prosperi eruditissimi viri responsionibus informari. Quæcumque vero ad laudem ejus faciunt apud Gennadium, ea omnia, non reliqua, exscribit ad annum 463 Marcellinus. A Cassiodoro sancti appellatione cohonestatur (Instit. c. 17), a Beda autem (Hist. Angl. l. 1, c. 10) rhetoris sive oratoris. I'hotius denique (Cod. 54) eum vere hominem Dei fuisse affirmat.

[ocr errors]

B

C

Veteribus astipulautur recentiores; quos inter legi potest Trithemius, qui Prosperum nostrum in divinis Scripturis eruditissimum, et in sæcularibus nobiliter doctum, carmine excellentem et prosa, eloquio di- D sertum, sensu profundum, ingenio subtilem, asserLione nervosum, vita et conversatione sanctissimum apparuisse testatur (Trith. de Script Eccl. p. 32). Sixtus Senensis ‹ vivido quodam ac solerti præditum ingenio, genere orationis couciso, excelso, eleganti, in divinis bumanisque literis versatissimum ad

Euseb. Chron. not. pag. 8) illum omnium ætatis suæ longe doctissimum ac peritissimum fuisse. Scriptas ab eo et ab Hilario ad Augustinum in Semipelagianos epistolas, tantæ apud posteros admirationi fuisse ait Garnerius (Ad commonit. M. Merc. sup. nom. Cœl.), ut eas novissimis magni gratiæ doctoris operibus, ut suppares adjunctæ sint. Is præcipue animadvertit in Prospero oculos admodum curiosos, quos vix quidquam posset fugere. Addit ad magnam ejus eruditionem accedere parem judicii sagacitatem.

Erat Prosper, testibus tum aliis, tum Gennadio (Script. Eccl. c. 84), in Aquitania provincia natus, unde, fit ut Aquitanus dici soleat, ut ab aliis ejusdem nominis viris facilius distinguatur. Qua vero ex parte amplissimæ istiusce regionis, quave ex urbe oriundus fuerit, non constat omnino. Hinc patet quam non magna sit habenda ratio codicis cujusdam mangscripti, neque admodum vetusti, Colbertina bibliothecæ, ad cujus solius fidem emendatus legitur liber Sententiarum ex Augustino excerptarum per doctissimos operum S. Augustini editores in appendicis tomi X parte tertia (Nostræ Patroleg. t. XLV), in quo habetur: « Prosper iste Equitaneus fuit (forte pro Aquitanus fuit) Telonensis civis, qui relictis sacularibus rebus ad divina se negotia transtulit. Sita est enim civitas Tolonensis in Viennensi Galliarum provincia. Patet etiam quam illi parum sint audiendi (Dupin. t. IV, p. 430), qui, nullo suffulti argumento, Prosperum nostrum vocant Regiensem in Aquitania, unde procul abest Regium.

Profert Sirmondus (Præd. Hist. cap. 5, p. 51) quasi rem indubitatam, illi cognomen fuisse Tironi; quod non sat scimus utrum in manuscriptis aliquot deprehenderit, quemadmodum et in suo Chronici Prosperiani manuscripto legi testatur Bucherius (Cycl. p. 211); et ex altero ms. citat idem Vossius (Vossius Poet. Lat. I. n, c. 17): an potius non dubitanter existimaverit adjudicandum nostro Prospero carmen quoddam quod inter ejus opera exstat, et a Beda Tironi Prospero ascribitur (Vid. S. Paulin. 1685, dissert. 6, p. 136; et Mon. Eccles. tom. XIV, not. 4).

Ex ejus scriptis facile quivis judicare potest, eum in artibus ingenuis, ac præcipue in poetica haud mediocriter esse versalum; quam ipse et Paulinus multo majori cum laude excoluere, quam quilibet alius eorum omnium qui Ecclesiæ mancipati huic se studio dedidere. Sed Prosper eam sanctioribus etiam monumentis consecravit quam Paulinus. In pedestri quoque illius oratione nescio quid eminet quod poe

natur.

tam redoleat, sublimitas, vehementia, sermo acer et A nibus Galliis sicut divitiis primos, sic vitlis crimitervosus, crebræ illi sententiæ, verba ad acumen styli subire videntur; atque etiam multo magis lectorem percellit, sive elocutionis dignitate, sive solidæ et inconcussæ argumentationis viribus. Sed illi sufficit sermonis sui nativus decor, nec ad ornatum accersit aut in eumdem sonum cadentia verba, aut plenos ac numerosos modos, aut æquabiles modulatasque periodos, aut denique affectata illa pigmenta quæ a Leone et aliis ejusdem ævi auctoribus ad satietatem usque ingeruntur. Cum esset eorum dux qui catholicam de Gratia Christi doctrinam tuebantur, semperque in eo totus esset ut adversarios Ecclesiæ impugnaret, aut eam ab illorum incursu defenderet; lacertosum, si sic dici fas est, et militare scribendi genus usurpat, resque accuratius multo B quam verba perpendit. Hinc est quod orationis ipsius compositio nonnumquam subobscura sit. Sed res ipsæ, quantumvis intricatæ sint, eas ille tamen facillime illustrat, nec minori perspicuitate quam acrimonia enucleat. Vere itaque illud de Prospero statui potest, illius orationem non esse tanto artificio elaboratam, nec tot eloquentiæ luminibus distinctam, quot in scriptis quorumdam aliorum repe. riri queant; sed præ se ferre multo plus sanitatis, ingenii, vehementia.

Haec de S. Prosperi stylo præmisisse operæ pretium fuit, quo certius illi abjudicentur opera quædam ejus nomine hactenus inscripta.

ARTICULUS II.

Prosperi juventus et conversio.

Exstat opusculum quoddam, cui titulus, Confessio Prosperi Aquitani (Bibl. PP. tom. VIII, p. 195), aut, ut alii legunt, Tironis Prosperi Aquitani (Lab. de Script. Eccl. tom. II, p. 261), a Jacobo Sirmondo ex ms. Vaticano editum anno 1619. Est illud satis eleganter scriptum, ut Magno Prospero tribui possit : etsi Antelmio (Diss. in Op. Leon. p. 370) in ea vix aliquid deprehendi videatur Prosperi stylo satis simile, aut ejus famæ valde consentaneum : eamdemque tanto patre indignam indubitanter pronuntiet Ludovicus Ellies Dupin (Tom. IV, p. 441). Habemus autem ex illa Prosperi confessione (Infra, pag. 769 et seq.), eum inter ipsa vitæ initia renatum in Christo Jesu, et, a misericorde Domino dimisso originis peccato, prius adeptum libertatem quam ferocis domini a quo detinebatur intelligeret servitutem. Incusat sese quod acceptam a Patre munificentissimo substantiam ea qua par erat cura servare neglexerit, quodque vitiis omnibus deditus, in Ægyptiorum, mox etiam in Babyloniorum jura transiverit, nec ullum aliud præterquam letiferæ voluptatis pretium suæ perditionis acceperit. Qua ex loquendi ratione, simul et ex iis quæ pariter de primis vitæ suæ annis refert Paulinus, quid colligi debeat difficile est staquere. Quamquam nota sunt quæ de perditis Aquila noruin imprimis divitum moribus deplorat Salvianus (De Gubern. Dei l. vu, p. 154, 160), dum illos in om

C

D

Ut ut sit, is de quo agimus, cum per innumeras sævissimarum dominationum vicissitudines, non subjectione corporis, sed animæ sudore serviret, et indignis confusus officiis, pejore status sui conditione turbaretur, quæ sunt ipsius verba (Infra, p. 769, 770), cœpit erubescere, et subtraxit se, quantum ab instantibus dominis licuit, in occultum spiritus cordisque secretum et apprehenso sanctarum Scripturarum volumine, quid sibi adhuc spei superesset inspexit: ac ex his certior factus paratissimam semper eis esse Dei misericordiam quos male actæ vitæ ex animo pœniteret, multo perfusus imbre lacrymarum ingemuit, quod se Dei redemptum sanguine peccato venumdedisset, quodque sibi inimicissimis serviret dolens: mox confirmatus et animatus constituit dirumpere graves quibus vinctus detinebatur catenas; et ad eum reverti a quo fuerat ad vitam emptus, petere, quærere, misericordiæ divinæ januam pulsare. Erubescebat quidem quia animo nudus erat, et nihil habens quo membrorum, id est, morum suorum, inhonesta circumtegeret, obscœnæ egestatis dedecore confundebatur, neque tantæ familiæ tantique Patris conspectum subire audebat. Quasi vero (inquit) tolerabilius sit judicium accusatis quam sponte confessis, reis contumacibus quam supplicibus, ad tremendum Dei tribunal in morte exhibitis quam ante obitum ad Patrem misericordissimum ex animo reversis. Hinc tandem hæc apud se statuit: Habeat quantaslibet cruces et ignominias pœnitentia, levior erit ignis verecundiæ quam gehennæ. Quibus verbis an significet se publicæ pœnitentiæ labores amplecti decrevisse, non statim asseruerimus. Verisimile tamen est, si id consilii cepisset Prosper, aliquam ea de re in scriptis ipsius superfuturam fuisse mentionem.

Neque vero si illum angebant amissa ejus quam in Baptismo acceperat gratiae munera, ideo non grato animo adorabat velocem dignationem et properatam clementiam, qua etiamnum infantulus fuerat regeneratus. Longe ab illis dissentiebat qui ad excusationem violatæ regenerationis rudem ætatem et imprudentes annos causabantur, tanti sibi immeritis collati beneficii immemores.

Innuere videtur se tum in medio alienæ gentis fuisse, cum ad Deum conversus resipiscere instituit, seque solum fuisse mutaturum, ni Barbarus regni sui limites dispositis servassel excubiis. Hæcque ab illo proprie vereque dici potuerunt. Etenim nemo nescit quas strages collecti e diversis gentibus Barbari, tum in universa Gallia, tum maxime in Aquitania sæculo quinto ineunte ediderint.

Prosper quoque in Carmine de Providentia divina, si tamen genuinus ille Prosperi fetus credi debeat, queritur urbem suam a Getis incendio deletam, seipsum captum a Barbaris, inter eorum turmas abactum, ac peditem ire coactum. Praesulem suum una cum afflictis et miseris gregis sui reliquiis sedem

137570

aliquam, aut potius exsilii locum quæsiisse (Infra, ▲ Ut autem erat superstes ejus uxor, illam hortatur p. 787).

ARTICULUS III. Prosperum ævi sui calamitates ad pietatem excitant. Contumaces nonnullorum querélas castigat. Quod Carmen Prospero Tironi a Beda tribuitur (Monum. Eccles. tom. XIV, not. 4), id exstat inter Paulini Nolani Opera, eoque minime indignum a viris doctis judicatur. Ut autem illud cum hujus historia conciliare perquam difficile est, ita nihil in eo reperias quod cum rebus gestis Prosperi non optime cohæreat. Et huic quidem non Bedæ solius, sed et codicum aliquot manuscriptorum auctoritate adjudicatur. Unum est quod morari possit: nempe Carmen illud ornatius est, et liberius fluit quam ut Prosperi Opus esse videatur. At quidni hic alio quidem scribendi genere usus tum fuerit, cum profanorum scriptorum litteras ac sæcularis eloquentiæ studia non ita pridem dimisisset; alio cum de expugnando errore dumtaxat sollicitus, talia verba adhibuit qualia graves sententiæ firmæque rationes postula

bant.

ut pariter Deo se dedicet, quo uterque mutua opc
firmatus, validius ac felicius cum hoste dimicent :
hanc ideo sic alloquitur (Pag. 779, v. 115 et seq.):
Tu modo, fida comes, mecum isti accingere pugnæ,
Quam Deus infirmo præbuit auxilium.
Sollicita elatum cobibe, solare dolentem,
Exemplum vitæ simus uterque piæ.
Custos esto tui custodis, mutua redde,
Erige labentem, surge levantis ope.
Ut caro non eadem tantum, sed mens quoque nobis
Una sit, atque duos spiritus unus alat.

Quas tunc temporis ex hominum genere vindex Deus reposcebat poenas, iis scelestissimi quique, quos veniam supplices petere oportebat, ad accusan dum non sine blasphemia Deum adducebantur (InB fra, pag. 785, v. 15 et seq). Hi manifestissimis divinæ providentiæ argumentis ad ipsam oppugnandam abusi, quod bonos insontesque pariter et noxios iisdem viderent premi malis, negabant res humanas a Deo gubernari, et ad futilem quamdam fatorum vim ac siderum potestatem confugiebant (Infra, pag. 809, v. 624 et seq.).

Hujusmodi blasphemiæ quæ beatum Augustinum ad ingens et eximium illud de Civitate Dei Opus scribendum impulerant, scribendo quoque anno 416 Carmini de Providentia divina occasionem dedera (Pag. 785, v. 1 et seq.). Consueveral autem auctor illius Carminis, qui insignem ubiqne eximiæ adversus Deum pietatis sensum præ se fert, variis tum soluta, tum stricta oratione Operibus stylum exercere. C Cum vero Gallia a decennio, hoc est a desinenta anno 406, quo in eam irruperant Barbari, innumeris cladibus conficeretur, moestum hominis ingenium comprimebat dolor, eumque jam per totum anni unius spatium silere coegerat, ut qui non par. vam patrice suæ malorum partem tulisset (Ibid.); commotus est tamen aliquando temerariis blasphemorum hominum, quorum aliqui Christianam fidem profiteri se jactabant, conviciis: acriusque impiarum linguarum jaculis quam omni sævientium Gothorum crudelitate stimulatus, ad vindicandam stylo Dei providentiam, ac, retundendas ejus inimicorum contumeliosas voces accessit (Pag. 789, v. 87 e seq.).

Verum quisquis tandem fuerit Carminis illius scriptor, certe conjugio illigatus erat, et id Operis sui uxori suæ nuncupat (Infra, p. 773, 779). Commotus tum perpetua rerum humanarum mobilitate, tum asperrimis ætatis suæ ærumnis, sese ad pietatem novo in dies studio colendam adhortatur. Ac multi quidem illius temporis oppressi calamitatibus obduruerant, Deumque ipsum nefariis vocibus incusare non reformidabant ( Salv. de Guber. Dei lib. ví, p. 152, 153). Hic vero profitetur se suam spem omnem infixisse ac collocasse in solo Deo, cujus benignitate ipse terræ hujus incola, patriæ alterius, cœlestis nimirum, civis fuerat effectus. Pollicetur se non ignarum terrenas opes perbrevi jure obtineri, ita suis usurum, quasi suæ non essent: eas se jam non miraturum, non consectaturum honores, neque fore uniquam ut qui divite Christo fruatur, sævientem metuat paupertatem, qua mente prospera suscepturus sit, eadem adversa sustentaturum, ita scilicet ut nec malis vinci se aut dejici, nec bonis capi efferrique permittat, debitas semper Christo grates acturum, ejusque laudes ac honorem ore memori celebraturum (Infra, pag. 775, v. 45 et seq.; pag. D 785, v. 15 el seq.).

Postquam paucis ea retulit quæ hominum causa Deus et fecit et pertulit, hæc subjungit (Infra, p. 777, v. 89 et seq.):

Quidnam igitur tanta pro spe tolerare recusem,
Aut quid erit quod me separet a Domino?
Ignem adbibe, rimare manu mea viscera, tortor :
Effugient poenas membra soluta luas.
Carcere si cæco claudar, nectarque catenis;
Liber in excessu mentis adibo Deum.
Si mucrone paret cervicem abscindere lictor,
Impavidum inveniet mors cita, pœna brevis :
Non inetuo exsilium, mundus domus omnibus una est.
Sperno famem, Domini fit mihi sermo cibus.
Nec tamen ista mihi de me fiducia surgit.
Tu das, Christe, loqui, tuque pati tribuis.
In nobis nihil audemus, sed fidimus in te.
Quos pugnare jubes, et super are facis.

el

Hoc imprimis dogmate suo in Opere nititur, quod per hujus vitæ calamitates Deus impios plectat, bonos peccatorum sordibus mundet, tepidos accendat, et erigat, virtutum decoribus augeat atque amplilicet (Pag. 821, v. 902 et seq.). Tum Deum precatur ut his se societ quos peccantes bonus arguit, patrioque emendat flagello; potius quam illis quos, summoto jam verbere, cursu voluntatis ire et propria libidine ferri permittit. In hoc opere multa iavenias que de diving gratia egregie; dicta, Prosperoque nostro haud indigħa videantur. Contra sunt nonnulla quæ cum assertionibus ab eo postea tami strenue quam feliciter propugnais cohærere, vis ju dices. Quo fit ut id Operis illi alioquin convenientissimum non facile inter ejus opera referatur. Tieri

tamen potest ut hanc iucubrationem ante susceperit, A summo sacerdotii honore supereminerent. Hodie fatequam doctrinæ de Gratia satis magnam operam impendisset (Antel. Dissert. Oper. Leo. p. 403 et seq., ac alii).

Hæc de primis Prosperi annis eruimus e tribus scriptis quorum auctoritas, ut nec plane rejicienda, ita nec citra omne dubium admittenda visa est. Quæ posthac a nobis dicenda sunt, ea certis et indubitatis ipsius Operibus nitentur.

ARTICULUS IV

Doctrinam de gratia adversus Semipelagianos

Luetur.

[ocr errors]

Utrum sævitia Barbarorum. an quavis alia re compulsus Prosper ex Aquitania migraverit, id quidem parum liquet. Illud certius, eum anno 428, vel 429, aut forte jam 426, in Provinciam Dei nutu dcductum fuisse, ut Christianam de gratia doctrinam a beato Augustino elucidatam defenderet ac tueretur. Hanc quidem in illis locis vellicabant viri nonnulli, tum dignitate, tum virtutis ac pietatis fama conspicui (Vide S. Aug. Vitam, § 343, tom. XIII Mon. Eccles.).

Erat quidem Augustino Prosper ignotus facie, nec misi animo ac sermone unis ad eum datis vicissimque receptis ab eo litteris compertus (lufra, pag. 1). At lectis sancti viri scriptis, Deique misericordia prælucente veritatem edoctus, pro ea viribus totis propugnavit (Pag. 6): adeo ut Hilarius, alter ejusdem veritatis strenuus defensor ad Augustinum, cui erat notior, scripturus, cum Prospero egerit, ut simul et ipse suas ad eumdem daret litteras (Pag. 18); ratus C illum et sancti præsulis ampliori notitia dignum, et eum esse qui et in quo positus esset adversariorum error enucleate proponeret, et referret quænam essent in istis quæstionibus obscuriora, et ad percipiendum difficiliora, quæ lucidissimis expositionibus a præstantissimo Doctore aperiri oporteret.

Enimvero morem gessit Hilario Prosper, et celebratissimam illam, quæ etiamnum exstat, dedit epistolam anno 428 exeunte, vel 429 ineunte: professus scribere se fidei qua Ecclesia vivit affectu (Pag. 1 et seq.). Motus amborum studio Augustinus, duos ad eosdem libros de Prædestinatione Sanctorum, et de Dono Perseverantiæ scripsit. Aliquas quoque idem fortasse ad eos dedit litteras, quæ quidem exciderunt (Infra, pag. 23 et seq.).

Constat quidem Hilarium tunc temporis ex ordine laicorum fuisse (Pag. 18, a), Prosper diaconus fuisse (Pag. 1, a) ex eo forsitan videri potest, quod de Leontio diacono loquens fratrem suum eum appellat, et ab Augustino (De Præd. SS.) et ab Colestiuo prior Hilario nominatur. Nec ex ipso tamen Hilario de Prospero ad Augustinum scribente, neque ab ullo alio e.veteribus apparet eum fuisse ali10. ecclesiastici ordinis gradu insignitum (Infra, pay. 25). Ipse testatur (Infra, pag. 6) se non quidem argumentis perverse sentientium de veritate, scd ductorflăti împarem, eo quod multum ipsi eum et vitæ meritis antecellerent, el aliqui eorum adepto nuper

tur eruditissimus quisque nullum esse antiquitatis monumentum ex quo eum alia ac laicos conditione fuisse effici queat. Habetur ex uno codice ms. eum relictis rebus sæcularibus ad divina se omnino negotia transtulisse. Nempe ex eorum numero fuit qui dimisso sæculo vitam in secessu agebant, nulli tamen obstringebant se monasterio: ut Paulinus, Pammachius, Severus Sulpicius, aliique ætatis ejusdem, qui monachorum appellatione continebantur ; ac illud quidem S. Prosper secutus est vivendi genus.

Nec illud prætereundum videtur, quod a Garnerio pie juxta et prudenter est observatum, in præfatione (Pag. 7) in omnia Marii Mercatoris Opera.

Animadverti aliquando (ait ibi) nec sine magna B admiratione, Deum, qui amat bumilium manu resistere superbis, tribus hæresibus, Pelagianæ, Nestorianæ et Massiliensi, quæ præ cæteris superbiæ a Patribus accusantur, opposuisse primum laicos homines: ut, quod ait Apostolus, per contemptibilia mundi confunderet fortia, et tumidam quasi Pharaonum potentiam confunderet ab infirmis. Certe Pelagianis primus obstitit Constantius ex Vicano (sic enim legendum est) Romæ habitans. Primus Nestorii dolum detexit, cleroque ostendit, affixa ad ecclesiæ valvas obtestatione, Eusebius tunc tempo. ris σχολαστικος τῆς βασιλίδος Κωνσταντινουπόλεως, loquitur Theophanes, vel rhetor, ut tradit Nicephorus, vel judex forensis, ut scribit Leontins. Restitere primi Massiliensibus presbyteris laici duo flilarius et Prosper, monueruntque Augustinum epistolis, quas consequens ætas ita suspexit, ut supremis magni gratis doctoris laboribus conjungeret quasi sup. pares. >

Qui sanæ de Christi gratia doctrinæ adversabantur, non eos libri utrique a beato Augustino ad Prosperum et Hilarium scripti auctoritas a sententia dimovit, hique posterioribus sæculis Semipelagiani merito sunt appellati. Non Romana solum Africanaque concilia (Infra, pag. 89), et per omnes mundi partes universi promissionis filii qui extra Gallias versabantur, sed in ipsis etiam Galliis plurimi cum beati Augustini doctrina (Ibid.), sicut in tota fide, in gratiæ confessione congruebant, et ad perceptionem evangelicæ apostolicæque doctrinæ saluberrimis ejus D disputationibus imbuebantur. Verumtamen e Gallis

ita

non pauci sancto Antistiti, præcipua licet tunc esset portio Domini sacerdotum, occultis susurrationibus obloquebantur, et prout opportunas aliquorum aures reperiebant, scripta ejus, quibus error Pelagianorun: impugnatur, infamabant, tantæque pietatis viro paganorum et Manichæorum impietatem ascribebant. Ita in eum statum deducere causam Ecclesiæ moliebantur, ut dum catholicos affirmabant non veraciter pro gratia loculos, Pelagianos injuste damnatos fuisse persuaderent (Infra, pag. 308).

Quæ si vera essent (Pag. 89 et seq.), et in aliquo erratum fuisset ab Augustino, cur ipsi prædicationibus ejus non resistebant, nec saltem aliquibus scriptis

Insanas pepulere feras, industria major,

eum a quo talis emanabat doctrina non conveniebant. A Is profecto auscultare non renuisset monentibus, quantum ipsi salva veritate licuisset. Et sane magna gloria sua consuluissent humano generi, si Augustinum ab errore revocassent. Neque erat quod censerent magnorum prius meritorum seni, cujus libros nemo reciperet, honorabiliter atque misericorditer ignoscendum,

Majus opus, totum præstantius imbuit orbem.
Nam quocumque gradum convertit callidus hostis,
Quaque per ambages anceps iter egit opertas,
Hujus ab occursu est præventus, mille viarum
Insidiis aditum non repperientibus ullum.
Cumque foris rabies avidorum exclusa luporum
Frenderet, inque omnes mendacia verteret artes:
Ne mentes ullarum ovium corrumpere posset,
Nea dubia obliquis turbaret corda querelis,
Istius ore viri fecit Deus: istius ore
Flumina librorum mundum effluxere per omnem,
Quæ mites humilesque bibunt, campisque animorum
Certant vitalis doctrinæ immittere rivos.

Fidelium fratrum suorum charitate ductus Opus suscepit tam arduum, quo pias mentes studio veritatis accenderet, gliscentes malignis hostium artibus errores ab iis depelleret, gratiamque meritorum nostrorum artificem non opus esse luculenter ac jucun

poematis (Infra, pag. 115, v. 1 el seq.) :

At timidi censores adversarios tanti viri palam profiteri se non audebant, gnari perhonorificuin esse omnium de eo judicium, nec deesse qui famam ejus fortiter ac strenue tuerentur. Moleste ferebant quod his quæ adversus excellentissimæ auctoritatis virum inter multas collationes asseruerant Prosper resisteret. Nec dubitabant, si quam hinc moverent quæstionem in qualibet frequentia sacerdotum, in qualibet congregatione po- B de edoceret: quod ipse sie exprimit in capite totius pulorum, centenis sibi beatissimi Augustini voluminibus obviandum fore: quæ cum tenebris calumniarum dispulsis, cordibus audientium manifestare cœpissent potentissimam Christianæ fidei veritatem, vetarent a piis et fidelibus recipi amaritudinem illam fumos. vanitatis volentium in sua justitia magis quam in Dei gratia gloriari. Igitur satis habebant occulta eum obtrectatione mordere, quem non audebant constanter arguere (Pag. 87). Insuper eosdem rumores in ejus discipulos disseminabant, ne quis jam superesset cujus auctoritate pellerentur errores, quos illi a fidelibus probari cupiebant (Pag. 98).

ARTICULUS V.

Suam Augustinique famam defendit S. Prosper, scribitque adversus ingratos.

Rufinus Prosperi amicus rumoribus iis qui de erroribus familiari suo temere affictis disseminabantur commotus, litteras ad eum dedit (Infra, pag. 87). Ac ejus quidem litteras, ut fraternæ sollicitudinis et sincerissimæ charitatis indices Prosper accepit, pluribusque ad eum rescripsit, plenissima veritate pandens omnia quæ tum de Augustino ipso, tum de ipsius discipulis ad inanem invidiam ferebantur refereban. turque. Multis in locis hujus suæ epistolæ de Augustino loquitur tamquam adhuc superstite: qui cum die 28 Augusti anni 430 vita excesserit, prorsus ante finem hujus anni epistolam scriptam fuisse necesse est (Infra, pag. 89, 99). In ea animadvertit plerasque gentes tunc primum Christianæ gratiæ fieri cœpisse participes, quam revera circa hanc ætatem beatus Palladius Hibernis intulit (Noris. Hist. Pelag. l. 1 c. 3).

Adhuc vixisse videtur Augustinus cum a Prospero in Carmine adversus Ingratos tam magnificis extollebatur laudibus (Infra, pag. 126, v. 90 et seq.; Merc. tom. I pag. 101):

An alium in finem posset procedere sanctum
Concilium, cui dux Aurelius, ingeniumque
Augustinus erat, quem Christi gratia cornu
Uberiore rigans, nostro lumen dedit ævo,
Accensum vero de lumine: nam cibus illi
Et vita et requies Deus est; omnisque voluptas.
Unus amor Christi est, unus Christí est honor illi?
Et dum nulla sibi tribuit bona, fit Deus illi
Omnia, et in sancto regnat Sapicntia templo.
Istius ergo inter cunctos qui dé grege sancto

Congenitæ in Christo gentis mihi castus ab alto
Insinuatus amor proprias excedere vires
Me jubet, atque pias accendere carmine mentes.
Ne post confectum celebris victoria bellum
Securos animos incauta pace resolvat.
Ceu metus eliso jam nullus ab hoste supersit
Nec caput attriti virosum palpitet anguis.

Carmen illud suum inscripsit de Ingratis. Nemo enim gravius ingrati animi vitio laborat quam qui ea in seipso liberique arbitrii viribus posita putat, quæ maxima misericordiæ ac omnipotentiæ Salvatoris dona sunt ac beneficia. ‹ Hoc porro poema omnium splendidias prolixiusque quæ Prosper edidit, nullumque aliud in quo ejus ingenii vis et acumen eluC ceat magis. Nobile Opus, magnis sententiis, magnis sensibus, magnificis denique verbis et locutionibus coalescens: quamvis ejusmodi materiam tractet, que liberos illos ac vehementes, quales poesis postulat, motus vix admittat (Antel. Diss. Op. Leon. p. 447). › Carmen illud vernacule reddidit tum stricta, tum soluta oratione vir ævo superiori eximiæ pietatis laude insignis. Ejusdem quoque ab eruditissimo novæ Ecclesiasticorum Scriptorum Bibliothecæ auctore fusa et copiosa confecta est analysis (Dupin. tom. IV. p. 443 et seq.).

Accusati a Prospero Semipelagiani, quod detegere sua sensa reformidarent, videntur illam criminationem repellere voluisse. Ex iis unus sub alieno nomine aut scripsit, aut scribere se velle professus est. Hunc Prosper duplici epigrammate prævertit (Infra, p. 191), in quo Augustinum adhuc in vivis fuisse videtur velut rem indubitatam supponere. Hæc Prospero tribuenda in dubium revocare videtur Garnerius (Merc. tom. II, adm. in collect. excerp. Nestor.): cujus suæ suspicionis momentum ullum non protulit, nec forte facile repcrisset, cum a Beda unum ex his sub nomine Prosperi rhetoris citatum legatur; illud nenipe quod ab his verbis incipit: Contra Augustinum, etc. Utroque loco Vincentium Lirinensem designari quidam suspicantur, quem ementito nomine Commonitorium suum contra Augustinum edidisse anno 434 criminantur. Non alius erat magis idoneus qui Augustinum scriptis provocaret, quain Cassianus, quem duobus Epigrammatis peti alii au,

« PoprzedniaDalej »