[THEODORE'S PENITENTIAL.] nibus; non separentur tamen. Basilius hoc judicavit; in canone autem IIII. annos peniteat. 4. Si quis vir uxorem suam invenerit adulteram, et noluit dimittere eam, sed in matrimonio suo adhuc habere, annis IIbus peniteat, II. dies in ebdomada et jejunia religionis aut quamdiu ipsa peniteat, abstineat se a matrimonio ejus, quia adulterium perpetravit illa. 5. Si quis maritus aut mulier votum habens virginitatis, jungitur matrimonio, non demittat illud, sed peniteat III. annos. 69 6. Vota stulta et inportabilia frangenda sunt. 7. Mulieri non licet votum vovere sine consensu viri; sed et si voverit dimitti potest et peniteat judicio sacerdotis. 8. Qui dimiserit uxorem suam, alteri conjungens se, VII. annos cum tribulatione peniteat, vel XV. levius. 9. Qui maculat uxorem proximi sui III. annos absque uxore propria jejunet, in ebdomada II. dies et"1 IIIbus. XLmis. 10. Si virgo sit, unum annum peniteat sine carne vinoque et medone a. 11. Si puellam Dei maculaverit, III. annos peniteat, sicut supra diximus, licet pariat an non pariat filium ex ea. 12. Si ancilla ejus sit, liberet eam et VI. menses peniteat". 73 13. Si ab aliquo sua discesserit uxor, I. annum peniteat ipsa, si inpulluta revertatur ad eum, ceterum III."; ipse unum, si aliam duxerit. 75 14. Mulier adulteria VII. annos peniteat. Et de hoc in canone eodem modo dicitur. 76 15. Mulier quæ se more fornicationis adulterio” conjunxerit III. annos peniteat sicut fornicator. Sic et illa quæ semen viri sui in cibo miscens ut inde plus amoris accipiat peniteat. 78 16. Uxor quæ sanguinem viri sui pro remedio gustaverit, XL. dies, plus minusve jejunet. 80 17. Mulieres autem menstruo tempore non intrent in æcclesiam, 71 et] in, ins. W. 67 non-tamen] non dimittat tamen uxorem, W. a agrees with the text. 68 habere, annis IIbus] habuerit, annos II. W. a agrees with the text. demittat] dimittat, W. 70 levius] jejuniis, b. 72 peniteat] jejunet, W. a agrees with the text. 73 inpulluta] inpolluta W. 74 III.] annos, ins. W. 75 adulteria] adultera, W. fornicationis] morte -nicationis, C. accipiat] capiat, a. a agrees in both places with the text. a The "Pœnitentiale Bigotianum" of Wasserschleben (p. 450), ascribes to Theodore a canon ordering four years of penitence in this 76 more adulterio] ad alteram, W. adulteram, b. a agrees 79 dies] vel LX., add. W. 80 plus] om. W. case: founded probably on a misreading of this article. [THEODORE'S PENITENTIAL.] neque commonicent, nec sanctimoniales, nec laicæ: si presumant, IIIbus. ebdomadibus jejunent. 18. Similiter peniteant, quæ intrant ecclesiam ante mundum sanguinem post partum, id est, XL. diebus 82. 19. Qui autem nupserit his temporibus, XX. dies peniteat. 20. Qui nubit 3 die Dominico, petat a Deo indulgentiam, et I. vel IIbus. vel IIIbus. diebus peniteat. 84 21. Si vir cum uxore sua retro nupserit, XL. dies peniteat primo. 22. Si in tergo nupserit, penitere debet quasi ille qui cum animalibus. 85 23. Si menstruo tempore coierit 5 cum ea, XL. dies jejunet. 87 24. Mulieres qui abortivum faciunt antequam animam habeat, I.86 annum vel III. XLmas. vel XL. diebus 7, juxta qualitatem culpæ peniteant; et postea, id est post XL. dies accepti seminis, ut homicidæ peniteant, id est, III. annos, in IIII. feria et VI., et in III. XLmis. Hoc secundum canones decennium judicatur. 25. Mater si occiderit filium suum, si homicidium facit, XV. annos peniteat; et nunquam motat, nisi in die Dominico. 90 26. Mulier paupercula, si occidit filium suum, VII. annos peniteat. In canone dicitur, si homicida sit, X. annos peniteat. 27. Mulier quæ concepit et occidit infantem suum in utero ante XL. dies, I. annum peniteat; si vero post XL. dies, ut homicida. peniteat. 28. Infans infirmus et paganus commendatus presbitero, si moritur, deponatur presbiter. 29. Si neglegentia sit parentum, I. annum peniteant; et si moritur infans trium annorum sine baptismo, III. annos peniteat", pater et mater. Hoc quodam tempore quo contigit ad eum delatum, sic judicavit. 30. Qui necat filium suum sine baptismo, in canone X.92, sed per consilium VII. annos peniteat. XV.98 De Cultura Idolorum. 1. Qui immolant demonis" in minimis, I. annum peniteat; qui vero in magnis, X. annos peniteat. 1 commonicent] communicent, W. 82 diebus] dies, W. 83 nubit] nupserit, W. 85 coierit] coiret, W. 86 I.] om. W. 89 motat] mutet, W. * IIbus. vel IIIbus. diebus] II. vel III. dies, W. 90 occidit] occiderit, W. 93 XV.] XVI. De his qui immolant 95 peniteat] peniteant, W. [THEODORE'S PENITENTIAL.] 2. Mulier si qua ponit filiam suam supra tectum vel in fornacem pro sanitate febris VII. annos peniteat. 90 3. Qui ardere facit grana, ubi mortuus est homo, pro sanitate viventium et domus, V. annos peniteat. 4. Si mulier incantationes vel divinationes diabolicas fecerit, I. annum, vel III. XLmas., vel XL." juxta qualitatem culpæ peniteat. De hoc in canone dicitur; qui auguria, auspicia" sive" somnia vel divinationes quaslibet secundum mores gentilium observant, aut in domus suas hujusmodi homines introducunt, in exquirendis aliquam artem maleficiorum, penitentes isti, si de clero sunt, abiciantur; si vero seculares, quinquennio peniteant. 5. Qui cibum immolatum comederit, deinde confessus fuerit, sacerdos considerare debet personam, in qua ætate vel quo modo edoctus', aut qualiter contigerit; et ita auctoritas sacerdotalis circa infirmum moderetur: et hoc in omni penitentia semper, et confessione omnino, in quantum Deus adjuvare dignetur, cum omni diligentia conservetur2. INCIPIT LIBER SECUNDUS. I. De Ecclesiæ ministerio vel Reædificatione ejus. 1. Ecclesiam licet ponere in alium locum, si necesse sit', et non debet iterum sanctificare, tantum presbiter aqua aspergere debet et in loco altaris crux debet conponi. 2. In unoquoque altari duas missas facere conceditur in uno die, et qui non commonicat' non accedat ad panem' neque ad osculum in missa; et qui prius manducat, ad hoc osculum non permittitur. 3. Ligna æcclesiæ non debent ad aliud opus jungi nisi ad æcclesiam aliam, vel igni comburenda, vel ad profectum in monasterio fratribus, vel coquere cum eis panes licet, et talia in laicato opere non debent procedere. 10 infidelium sepe 4. In æcclesia in qua mortuorum cadavera" liuntur, sanctificare altare non licet; sed si apta videtur ad consecrandum, inde evulsa11 et rasis vel lotis lignis ejus reædificetur. 96 VII.] V. W. and Can. Greg. 117. a agrees with the text. 97 XL.] dies, add. W. 2 conser * sit] est, W. 96 auspicia] vel aruspicia, W. 99 sive] vel, W. 1 edoctus] eductus, b. vetur] servetur, W. a agrees with the text. 3 I.] XVI. a, b. 5 tantum] tamen, a. ⚫ commonicat] communicat, W. 7 panem] pacem, W. b agrees with the text. 8 laicato opere] laicata opera, W. a agrees with the text. 9 Here Petit's version, and the MSS. d, e, f, g, h, l, m, begin with the title De ecclesia vel quæ intus geruntur. 10 cadavera] corpora, a, b. 11 evulsa] corpora, add. e. [THEODORE'S PENITENTIAL.] 5. Si autem consecratum 13 prius fuit, missas in eo" celebrare licet, si religiosi ibi sepulti sunt; si vero paganus sit, mundari et jactari 1 foras melius est. 6. Gradus non debemus facere ante altare". 7. Reliquiæ sanctorum venerandæ sunt. 8. Si potest fieri candela ardeat ibi per singulas noctes, si autem 1o paupertas loci non sinit, non nocet eis. 9. Incensum Domini incendatur in natale Sanctorum pro reverentia diei, quia ipsi sicut lilia dederunt odorem suavitatis et asperserunt æcclesiam Dei sicut incensu aspergitur æcclesia primitus juxta altare 19. 10. Laicus non debet in æcclesiis 20 lectionem recitare, nec Alleluia dicere; sed psalmos tantum et responsoria sine Alleluia. II. Aqua benedicta domus suas aspargent" quotiens voluerint, qui habitent in eis; et quando consecraveris aquam primum orationem facis. II.23 De tribus Gradibus Ecclesiæ principalibus. 1. Episcopo licet in campo confirmare si necesse sit". 25 2. Similiter presbitero missas agere si diaconus vel presbiter ipse calicem et oblationem" manibus tenuerit. 3. Episcopus non debet abbatem cogere ad synodum ire, nisi etiam aliqua rationabilis causa sit. 4. Episcopus dispensat causas pauperum usque ad L. solidos, rex vero si plus est. 5. Episcopus et abbas hominem sceleratum servum possunt habere, si pretium redimendi non habet. 6. Episcopo licet votum solvere, si vult. 30 7. Presbitero" licet missas facere et populum benedicere in Parasceue, et crucem sanctificare. est. 8. Presbitero decimas dare non cogitur. 9. Presbitero non licet peccatum Episcopi prodere quia super eum 12 autem] hoc, W. 13 consecratum] hæc consecrata, e, l, m. 15 sit] sic, W. 16 mundari et jactari] mundare et jactare, W. joining this paragraph with the next. 18 autem] hoc, a, b. incendium [incensum, f, g, m,] aspergit ecclesiam, e, f, g, m. 1 aspargent] aspargant, W. aspargerent, b. XVII., a, b. 2 sit] est, W. 2 et oblationem] om. e, f, g. 30 14 eo] ea, e, l, m. 17 altare] ubi, add. l, m, 19 sicut-altare] sicut 20 æcclesiis] ecclesia, W. 23 II.] 26 vel] aut, W. 29 Presbitero] soli, add. W. 31 Presbitero] Pres 22 habitent] inhabitant, W. populum] pro populo, e. MS. i begins with the word benedicere. biter, W., with Cap. Theod. 45, and Can. Greg. 156. [THEODORE'S PENITENTIAL.] 10. Sacrificium non est accipiendum de manu sacerdotis, qui orationes vel lectiones secundum ritum inplere non potest. 11. Presbiter si responsoria cantat in missa, vel quicunque *, cappam suam non tollat, sed evangelium legens super humeros ponat. 33 12. Presbiter fornicans si, postquam compertum fuerit, baptizaverit, iterum baptizentur illi quos baptizavit. 13. Si quis presbiter ordinatus deprehendit se non esse baptizatum, baptizetur et ordinetur iterum, et omnes quos prius baptizavit baptizentur. 14. Diacones cum Grecis non frangunt panem sanctum, nec collectionem dicunt vel Dominus vobiscum vel completas. 15. Non licet diacono laico penitentiam dare, sed Episcopus aut presbiter dare debent. 87 38 16. Diacones possunt baptizare et cibum et potum benedicere, non panem dare; similiter monachi et clerici possunt benedicere cibum. III.39 De Ordinatione diversorum. 1. In ordinatione Episcopi debet missa cantari ab ipso Episcopo ordinante. 2. In ordinatione presbiteri sive diaconi oportet Episcopum missas celebrare, sicut Greci solent in electione abbatis agere vel abbatissæ. 3. In monachi vero ordinatione abbas debet missam agere et III. orationes super caput ejus implere, et VII. dies velat" caput suum cuculla2 sua, et septima die abbas tollat velamen, sicut in baptismo presbiter solet velamen infantum auferre ; ita et abbas debet monacho, quia secundum baptismum est juxta judicium patrum, in quo omnia peccata dimittuntur, sicut in baptismo. 4. Presbiter potest abbatissam consecrare cum missæ celebratione. 5. In abbatis vero ordinatione æpiscopus debet missam agere, et 32 quicunque] quæcunque, W. 33 compertum] apertus, b. 34 baptizentur] rebap36 Episcopus tizentur, e. 35 completas] conpletum, e. completa, i. conpletam, l, m. aut presbiter] Episcopo aut presbitero, b. Episcopi aut presbiteri, W. e agrees with the text. 37 Diacones] diaconi, W. 38 et potum] potumque, W. 29 III.] XVIII. De ordinationibus, a, b. 40 implere] complere, W. velat] velet, W. 42 cuculla] cocula, ¿. quoculla, i. coculla, W. 43 quia] qui, e. |