Obrazy na stronie
PDF
ePub

<< Ideo per rotam figurantur. Pendent, dubii sunt, << ut exponit Macrobius. Theseus, sapientia. Infelix, calamitosa. Miseriæ enim hujus vitæ plurimum philosophos urgent, ut patet per << Socratem, Platonem, Senecam, Anaxagoram, << Scanios, Soranos, in quibus sapientia ab ipsis «<est lacessita. Flegias, quia flegeia, id est ar«<dens, virtus dicitur. Miserrimus, quia homo << habet proprium omnes labores tolerare. Voce, << instructione. Umbras, bona temporalia. Di«scite; ecce hortamentum virtutis. Divos, scien« tia et virtus. Vendidit, hoc est virtutes quas« dam vitiorum notare exemplis. Non mihi; quia << nefas est castos intrare tartarum, ideo Sybilla « non introduxit Æneam; per quod datur intel«< ligi quia intelligentia contemplantem spiritum << non contaminet. In malam vitam non sistit; << pravorum tantum errores ei aperit. Et hoc << hactenus. Sybilla Æneam quæ sint in tartaro « docuit. Centum ora habet Sybilla, quoniam << centum probationes habet intelligentia; centum << pro infinito numero. Formas, species. Viam; «< contemplatione perficere; quia enim agnovistis <«< quæ sint in tartaro, restat requirere quæ sint « in Elysiis. Mania; visibilibus peragratis, res<< tat invisibilia perquirere, et ideo dicit Sybilla << se cernere coelum. Cyclopum, quia cyclops polis (sic cod. xúxλos woλús), id est pluralitas «< circulorum. Per circulos autem fine carentes et

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

punctui indivisibili et immutabili adhærentes « vel accedentes figurantur spiritus immortales "creatori indivisibili et immutabili adhærentes. Cyclops ergo multitudo circulorum, est ordo spirituum; plures Cyclopes, spirituum multi«<tudines. Moenia ergo Cyclopum sunt coeli, « quæ sunt naturales regiones spirituum. Con« spicis; patent enim coelestia intelligentiæ. Educta, altiora cæteris. Caminis, igneis taber<«< naculis quæ sunt duodecim partes coeli; non « enim solum zodiacum in duodecim a philosophis legimus divisum, sed totum coelum a polo << australi usque ad arcticum, unde austrina et... signa nullis partibus dicuntur esse, vel ipsæ «< superæ stellares; atque fornix est cerebrum << humanum testudineum. Porta, cellulæ. Per << has enim, ut supra dictum est, exercendo inge<«<nium, rationem, memoriam, coelestia contemplatione ingredimur. Adverso, respicit capite ad coelum. Hæc ubi, id est in quibus portis, << quia in cellula memoria. Dona, philosophiam. « Pariter, socialiter incedunt. Viarum, virtu« tum. Medium, ipsam virtutem quæ medium << est hominum et divinarum substantiarum. Fo« ribus appropinquant, dum quædam ingenio «< inveniunt, ratione discernunt, memoriæ com« mendant. Occupat, occupat aditum dum exer«cet ingenium. Corpus spargit recenti aqua, « dum substantia se ipsam scilicet nova irrigat

«< doctrina. Hæc enim intelligenda sunt, scilicet " ingenium, exercitium, et doctrinæ erudimen«tum. Unde Horatius :

Natura fieret laudabile carmen an arte,
Quæsitum est.

<«< Scilicet quia sequitur ingenii inventionem, memoriæ commendationem addit. Ramum, philosophiam. Limine adverso, cellula postica. »

Expliciunt glosula Eneidos secundum integumentum.

V.

PLUSIEURS ÉCRITS DE GERBert. COMMENTAIRE ANONYME SUR LE TIMÉE.-INTRODUCTION DE PORPHYRE ET CATÉGORIES D'ARISTOTE MISES EN VERS.

Nous trouvons à la Bibliothèque du Roi un manuscrit de Saint-Germain, coté 1095, qui contient divers morceaux intéressants pour l'histoire de la première époque de la philosophie scholastique. Nous donnerons d'abord la description complète du manuscrit et nous y joindrons des extraits des deux morceaux les plus remarquables.

1o. Fo 1-f° 6 v°. Traité en latin, sans titre et sans nom d'auteur, d'une écriture du XIII ou XIVe

siècle, sur un jeu consistant en certaines combinaisons de nombres et que l'auteur appelle ryth mimachia: « Rythmimachia græce numerorum « pugna exponitur, » etc. C'est le même traité dont l'abbé Lebeuf a parlé, d'après le manuscrit de Colbert no 4001, dans sa Dissertation sur l'état des sciences depuis Charlemagne (page 85), et qu'il attribue à Gerbert. En effet, dans le manuscrit de Colbert, que nous avons examiné, et qui porte aujourd'hui à la Bibliothèque royale le n° 7185, ce traité, ou plutôt le fragment de ce traité qui y est contenu, vient à la suite de la géométrie de Gerbert, et il est d'une écriture du XIe siècle. Toutefois nous devons faire observer que l'écriture du traité de géométrie est d'un temps postérieur, et que dans le manuscrit de Colbert, comme dans celui de Saint-Germain, la Rythmimachia ne porte pas de nom d'auteur, mais bien ce simple titre : Ludus qui dicitur rythmimachia. Oudin assure que cet ouvrage a été imprimé.

2o. F° 7 r°-46 v. De la même écriture que ce qui précède : l'Arithmétique de Boëce; la fin

manque.

3. F° 47 r°-48 v°. D'une écriture du xr siècle : fragment d'un traité sur la multiplication et la division appliquées aux mesures.

« Init. Id de omnibus generaliter tenendum « est quia singularis quæcumque multiplicaverit

sive decenum sive centenum sive millenum vel << ulteriores, in eodem ponet digitum, in se<«< cundo articulum », etc. Fin. « Videor in

[ocr errors]
[ocr errors]

«

:

culpam illam incidisse in quam Porphyrius «< cum de genere tractabat dicitur devenisse. Cum << enim omnem demonstrationem ex notioribus << oporteat constare, deputant illi in vitium ad generis diffinitionem speciem innotiorem ha«buisse. Ego similiter quoque fecisse compro« bor. Cum enim untiarum comparationes ex << notioribus monstrare debuissem, minutias ignotiores, id est sextulam, sicilicum et cæte«ras intermiscui. Sed Boethius Porphyrio suc« currit et mihi, dum dicit nullam rem nisi ab <«<iis in quibus substantiam suam habet posse << demonstrari. Sicut enim genus a specie sub<< stantiam sumit, sic et untia a partibus suis, id « est sextula, sicilico et cæteris quibus pereun<< tibus ipsa non manebit. Nunc autem, paululum <«<untiis intermissis, aliquantulum non pigeat «< scribere de minutiis, ut, et minutiis et untiis pleniter cognitis, de utrarumque divisionibus «<et ductionibus postmodum abunde dicatur. »

[ocr errors]

4°. F° 48 v°-52 vo. « Regulæ ex libris Ptolemei << regis de compositione astrolapsus, » Règles tirées des livres de Ptolémée, pour la composition de l'astrolabe, de la même écriture que le fragment qui précède. Il n'y a pas non plus de nom d'auteur; mais c'est évidemment le même ouvrage

« PoprzedniaDalej »