Obrazy na stronie
PDF
ePub

sunt,cujus proprium ponit, nam quod est secundum A universus aer respirabilis), non erit utique aeris pro. superabundantiam, uni soli inest, ut ignis levissimum. Aliquoties autem et specie addens peccat. Nam oportebit unam speciem esse eorum quæ dicuntur, quando specie addiderit:hoc autem in quibusdam non accidit, ut nec in igne, non enim est una species ignis, nam diversum est carbo et flamma, et lux specie, cum unumquodque horum sit ignis;propter hoc autem non oportet, quando specie additur, diversam esse speciem ejus quod dicitur, quoniam his quidem magis,illis autem minus inerit quod dictum est proprium,ut in igne subtilissimum, subtilior enim est lux carbone et flamma. Hoc autem non oportet fieri quando non, et nomen magis prædicatur de quo oratio magis verificatur.Si autem

prium respirabile. Astruenti autem, si verificatur de unaquaque similium partim quod est proprium earum secundum totum. Erit enim proprium, quod positum est non esse proprium, ut quia verificatur de omni terra deorsum ferri secundum naturam;est autem et hoc proprium alicujus terræ secundum totum;nam secundum terram, et id quod est terram esse,erit terræ proprium deorsum ferri secundum naturam. Deinde ex oppositis considerandum est, primum quidem ex contrariis, destruenti quidem, si contrarii non est contrarium.Neque enim contrarii erit contrarium proprium, ut quia contrarium est justitiæ quidem injustitia,optimo autem pessimum, non est autem justitiæ proprium optimum,non erit

non,non erit de quo oratio magis, et nomen magis. B injustitiæ proprium pessimum. Construenti autem Amplius autem ad hæc idem esse accidit proprium ejus quod simpliciter, et ejus quod maxime in simpliciter tali, ut in igne se habet subtilissimum, nam et simpliciter et ignis et lucis erit hoc ipsum proprium, subtilissima enim est lux;cum igituralius sic assignat proprium, argumentandum, sibi autem non danda hæc instantia,sed statim cum ponit proprium determinandum est quomodo ponit proprium. CAPUT IV.

De proprio loci alii.

Deinde destruenti quidem,si idem ejusdem proprium posuit. Non enim erit proprium, quod positum est esse proprium,nam idem eidem omne, quid est esse indicat; quod autem esse indicat,non proprium, sed terminus est, ut quia qui dixit honesti proprium decens esse idem ejusdem proprium assignavit(idem enim est honestum et decens), non utique erit decens honesti proprium. Construenti autem,si non ejusdem proprium assignavit, cum conversim prædicatum posuit.Nam erit proprium quod positum est non esse proprium, ut quia qui posuit animalis proprium id quod substantia animata,non idem quidem ejusdem proprium posuit,et conversim prædicatum assignavit, erit animalis proprium substantia animata. Deinde etiam in his quæ similium partium sunt considerandum est, destruenti quidem, si quod totius est proprium, non verificatur de parte, aut quod partis, non dicitur de toto.Non enim erit proprium,quod positum est esse proprium, accidit autem in aliquibus hoc fieri. Assignabit enim aliquis in iis quæ similium partium sunt proprium, aliquoties quidem in toto respiciens, aliquoties autem in eo quod secundum partem dicitur ipse seipsum intelligens, at erit neutrum recte assignatum, ut in toto quidem,quia qui dixit maris proprium,plurima aqua salsa, alicujus similium partium posuit proprium, et tale assignavit quod non verificatur de parte (non enim erit quiddam maris plurima atqua salsa), non utique erit maris proprium, plurima aqua salsa. In parte autem,ut quia qui posuerit aeris proprium, respirabile,similium quidem partium alicujus dixit proprium,tale autem assignavit quod de quo aere verum est,de toto autem non dicitur(non enim erit

si contrarii contrarium proprium est, et contrarii contrarium proprium erit. Ut quia contrarium est bono quidem malum,eligendo autem fugiendum,est autem boni proprium eligendum, erit mali proprium fugiendum.Secundum autem, ex iis quæ ad aliquid sunt, destruenti quidem,si hoc quod ad aliquid est ejus quod est ad aliquid non est proprium. Neque entm hoc quod ad aliquid est,ejus quod ad aliquid est erit proprium, ut quia dicitur duplum quidem ad dimidium,superans autem ad superatum, non est autem dupli proprium superans, non erit dimidii proprium superatum. Construenti autem si ejus quod est ad aliquid,hoc quod ad aliquid est proprium,et ejus quod est aliquid,id quod est ad aliquid erit proprium. Ut quia dicitur duplum quidem ad dimidium id C esse quod duo ad unum, est autem dupli proprium ut duo ad unum, erit dimidii proprium, ut unum ad duo. Tertium autem destruenti quidem,si habitus,id quod secundum habitum dicitur non estproprium, neque profecto privationis id quod secundum privationem dicitur, erit proprium, et si privationis, id quod cundum privationem dicitur non est proprium, neque habitus, id quod secundum habitum dicitur erit proprium. Ut quia non dicitur surditatis proprium insensibilitatem esse, neque auditus erit proprium sensum esse. Construenti vero,si quod secundum habitum dicitur,est habitus proprium,et privationis, id quod secundum privationem dicitur erit proprium,et si privationis,id quod secundum privationem dicitur, est proprium, et habitus, quod secundum habitum dicitur erit proprium. Ut quia visus est proprium videre secundum quod habemus visum, erit cæcitatis proprium non videre,secundum quod non habemus visum,nati habere. Deinde ex affirma. tionibus et negationibus, primum quidem ex ipsis quæ prædicantur. Est autem locus hic utilis destruenti tantum, ut si affirmatio,vel quod secundum affirmationem dicitur, ejus est proprium, non erit profecto ejus negatio,neque quod secundum negationem dicitur, proprium, si autem si negatio, aut quod secundum negationem dicitur proprium,ejusdem non erit affirmatio, neque quod secundum affirmationem dicitur proprium,ut qui proprium ani

D

malis est animatum, non erit animalis proprium, A non est ejus quod est juste proprium quod bene, nenon animatum. Secundum autem ex prædicatis, vel etiam non prædicatis, et de quibus prædicatur vel non prædicatur,destruenti quidem,si affirmationis affirmatio non est proprium.Neque enim negatio negationis erit proprium,et si negatio negationis non est proprium,neque affirmationis affirmatio erit proprium, ut quia non est proprium hominis animal, neque non hominis non animal;si autem non hominis non videtur proprium non animal, neque hominis erit proprium animal.Construenti autem,si affirmationis affirmatio est proprium. Nam et negatio negationis erit proprium,si autem negationis negatio est proprium,et affirmatio affirmationis erit proprium, ut quia non animalis est proprium non vivere,erit animalis proprium vivere, et si animalis proprium videtur vivere, et non animalis proprium videbitur non vivere. Tertium autem ex ipsis subjectis, destruenti quidem, si quod assignatum est proprium, affirmationis est proprium. Non erit enim idem et negationis proprium; si autem negationis est proprium quod assignatum est, non erit affirmationis proprium,utquia animalis proprium est animatum, non animalis non erit proprium animatum. Construenti vero,si assignatum proprium non est affirmationis proprium, erit negationis. At hic locus deficit, nam affirmatio negationis, et negatio affirmationis non est proprium,quandoquidem affirmatio negationi omnino non inest, negatio autem affirmationi inest quidem, at non ut proprium inest. Deinde ex iis quæ ex opposito dividuntur, destruenti quidem,si eorum quæ ex opposito dividuntur,nullum ullius reliquorum ex opposito divisorum est proprium. Neque enim quod positum est erit proprium ejus cujus positum est proprium,ut quia animalsensibile nullius aliorum mortalium animalium est proprium, non erit animal intelligibile Dei proprium. Construenti autem, si cæterorum quæ ex opposito dividuntur quodvis est proprium talium quorumcunque eorum quæ ex opposito dividuntur. Nam reliquum erit ejus proprium cujus positum est non esse proprium, ut quia prudentiæ est proprium, per se natum esse rationalis virtutem esse, et aliarum virtutum sic uniuscujusque sumptæ, erit temperantiæ proprium per se natum esse concupiscibilis virtutem esse. Deinde ex casibus,destruenti quidem,si casus D non est casus proprium.Neque enim casus erit proprius casus,ut quia non est ejus quod est juste proprium id quod bene,neque justi proprium erit bonum. Construenti autem,si casus est proprium casus.Nam et casus erit casus proprium,ut quia hominis est proprium gressibile bipes, et homini erit proprium gressibile bipedi dici. Non solum autem in eo quod dictum est secundum casus est considerandum,sed et in oppositis, quemadmodum et in prioribus locis dictum est, destruenti quidem,si oppositi casus,non est proprium oppositi casus. Neque enim oppositi casus erit proprium oppositi casus, ut quia

que injuste erit proprium quod male. Construenti vero,si oppositi casus est proprium oppositi casus. Nam et oppositi casus erit proprium oppositi casus, ut quia honesti est proprium optimum,et inhonesti ecit proprium pessimum. Deinde ex iis quæ similiter se habent, destruenti quidem, si quod similiter se habet, ejus quod similiter se habet non est proprium. Neque enim quod similiter se habet, ejus quod similiter se habet erit proprium, ut quia similiter se habet ad exstruendum ædificium ædificator,et medicus ad efficiendum sanitatem, non est autem proprium medici efficere sanitatem,neque ædificatoris erit proprium exstruere ædificium. Construenti autem,si quod similiter se habet erit proprium ejus quod similiter se habet. Nam et quod similiter se haB bet, ejus quod similiter se habet erit proprium,ut quoniam similiter se habet medicus ad id quod est esse effectivum sanitatis, et ludimagister ad id quod est esse effectivum bonæ habitudinis, est autem proprium magistri ludi esse effectivum bonæ habitudinis,erit proprium et medici effectivum esse sanitatis. Deinde ex iis quæ sic se habent, destruenti quidem, si quod sic se habet, ejus quod sic se habet non est proprium. Neque enim quod sic se habet, ejus quod sic se habet erit proprium.Si autem ejus quod sic se habet,id quod sic se habet est proprium, ejus non erit proprium cujus positum est esse proprium. Ut quia sic se habet prudentia ad Lonestum et turpe, eo quod disciplina utriusque eorum est, non est autem prudentiæ proprium disciplinam esse honesti, non utique erit proprium prudentiæ disciplinam esse turpis;si vero est proprium prudentiæ disciplinam esse honesti,non erit proprium ejusdem disciplinam esse turpis,impossibile est enim ejusdem plura esse propria. Construenti vero nihil locus iste utilis, nam quod sic se habet, unum ad plura comparatur. Deinde destruenti quidem, si quod secundum esse dicitur, non est ejus quod secundum esse dicitur proprium. Nam neque generari ejus quod est secundum corrumpi,neque corrumpi ejus quod secundum generari dicitur, erit proprium. Ut quia est hominis proprium esse animal,neque ejus quod est hominem generari,erit proprium generari animal, neque ejus quod est hominem corrumpi erit proprium corrumpi animal. Eodem autem modo accipiendum est et ex generari ad esse et corrumpi,et ex corrumpi ad esse et generari,quemadmodum dictum est nunc ex esse ad generari, et corrumpi. Construenti autem,si ejus quod est secundum esse ordinatum est. Est autem per se, ordinatum proprium,nam et ejus quod secundum generari dicitur, erit hoc quod secundum generari dicitur proprium, et ejus quod secundum corrumpi,hoc quod secundum corrumpi est assignatum,ut quia hominis est proprium esse mortalem, et ejus quod est generari hominem,erit proprium generari mortalem, et ejus quod est corrumpi hominem, corrumpi mortalem. Eodem autem modo accipiendum est ex generariet

C

proprium hominis mansuetum natura quam animalis vivere, est autem hominis proprium mansuetum natura, erit proprium animalis vivere. Tertium vero, destruenti quidem,si cujus magis est, proprium non est.Neque enim cujus est minus proprium,eritejus proprium,si autem illius est proprium,non erit hujus proprium,ut quia colorari magis superficiei quam corporis est proprium, non est autem superficiei proprium, non erit corporis proprium, colorari, si vero est superficiei proprium, non erit corporis proprium. Construenti autem hic locus non est utilis, nam impossibile est idem plurium proprium esse.

corrumpi,et ad esse et ad ipsa ex ipsis fieri,quem- A ejus quod magis erit proprium, ut qua minus est admodum et in destruenti dictum est. Deinde inspiciendum ad idem suppositi, destruenti quidem, si ideæ non inest, aut si non qua id dicitur, cujus est proprium assignatum. Non enim erit proprium quod positum est esse proprium, ut quoniam ipsi homini non inest quiescere qua homo est, sed qua idea,non erit hominis proprium quiescere. Construenti autem,si ideæ inest, et secundum hoc inest qua dicitur de illo ipso cujus positum est non esse proprium. Erit enim proprium quod positum est non inesse proprium,ut quoniam inest ipsi animali ex anima et corpore compositum esse, et qua animal est ipsi inest id,erit proprium animalis ex corpore et anima compositum esse.

CAPUT V.

De proprio loci alii.

Deinde ex magis et minus. Primum quidem destruenti,si quod magis est,ejus quod magis non est proprium. Neque enim quod minus est, ejus quod minus erit proprium,neque quod minime ejus quod minime,neque quod maxime ejus quod maxime, neque quod simpliciter ejus quod simpliciter, ut quia non est magis colorari magis corporis proprium,neque minus colorari minus corporis proprium erit, neque colorari corporis omnino. Construenti autem, si quod magis est ejus quod magis est,est proprium. Nam quod minus est, ejus quod minus est erit proprium, et quod minime, ejus quod minime,et quod maxime, ejus quod maxime, et quod simpliciter, ejus quod simpliciter, ut quia magis viventis magis sentire est proprium, et minus viventis minus sentire erit proprium, et ejus quod maxime id quod maxime, et ejus quod minime id quod minime, et ejus quod simpliciter id quoque quod simpliciter. Et ex eo autem quod simpliciter, ad eadem considerandum,destruenti quidem,si quod simpliciter non est proprium.Neque enim quod magis est ejus quod magis, neque quod minus ejus quod minus, neque quod maxime ejus quod maxime,neque quod minime ejus quod minime erit proprium, ut quia non est hominis proprium studiosum,neque magis hominis, magis studiosum erit proprium. Construenti autem, si quod simpliciter est, ejus quod simpliciter est proprium. Nam et hoc quod magis ejus quod magis, et quod minus ejus quod minus, et quod minime ejus quod minime, et quod maxime ejus quod maxime erit proprium, ut quia est ignis proprium sursum ferri secundum naturam,et magis ignis erit magis proprium sursum ferri secundum naturam; eodem autem modo considerandum est et ex aliis hujusmodi.Secundum autem,destruenti quidem,si quod magis est, non est ejus quod magis est proprium.Neque enim quod minus est ejus quod minus erit proprium,ut quoniam inagis est proprium animalis sentire quam hominis scire; non est autem animalia proprium sentire, quare non erit hominis proprium scire. Construenti autem,si quod minus, ejus quod minus est proprium.Nam et quod magis

Quartum, destruenti quidem, si quod magis est ejus proprium, non est proprium, neque profecto B quod minus est ejus proprium, erit proprium. Ut quia magis est proprium animalis sensibile quam partibile, non est autem animalis sensibile proprium, quare non erit animalis partibile proprium. Construenti autem,si quod minus est ejus proprium,est proprium. Nam et quod magis est ejus proprium, erit proprium,ut quoniam minus est proprium animalis sentire quam vivere, est autem animalis proprium sentire, erit animalis proprium vivere. Deinde ex his quæ similiter insunt, primum quidem destruenti, si quod similiter est proprium, non est proprium ejus cujus similiter est proprium.Neque enim quod similiter est proprium, erit proprium ejus cujus similiter est proprium,ut quia similiter est proprium concupiscibilis concupiscere, et rationalis ratiocinari,non est autem proprium eoncupiC scibilis concupiscere, non erit rationalis proprium ratiocinari. Construenti vero, si quod similiter est proprium,ejus est proprium cujus est similiter proprium.Nam et quod similiter est proprium,eritejus proprium cujus similiter est proprium,ut quia similiter est rationalis proprium primum prudens, et concupiscibilis proprium primum temperans, est autem rationalis primum prudens:erit igitur concupiscibilis proprium primum temperans.

D

Secundum autem, destruenti quidem, si quod si militer est proprium non est proprium ejus. Namneque quod similiter est proprium,erit proprium ejus, ut quia similiter est proprium hominis videre et audire, non est hominis proprium videre,non utique hominis proprium audire.Construenti vero, si quod similiter est ejus proprium, est proprium. Nam quod si militer est ejus proprium, proprium erit, ut quia similiter est proprium animæ, aliquid partium ejus primo esse concupiscibile, et rationale primo; est autem proprium animæ, quidpiam partium ejus esse concupiscibile primo,erit utique proprium animæ, quidpiam partium ejus esse rationale primo. Tertium vero destruenti quidem, si cujus similiter est proprium non est proprium.Neque enim cujus similiter proprium,erit proprium,si autem illius est proprium, non erit alterius proprium, ut quia urere similiter est proprium flammæ et carbonis, non est autem flammæ proprium urere, non erit carbonis proprium

urere, si autem est flammæ proprium, non erit car- A ens, cum contingat potentia non enti inesse. Erit bonis proprium urere. Construenti autem hic locus

non est utilis, differt autem quod est ex similiter se habentibus,ab eo quod ex iis est quæ similiter insunt,quoniam illud quidem secundum proportionem sumitur non in eo quod inest aliquid comparatum, hoc autem ex eo quod inest, alicui comparatur.Deinde destruenti quidem,si potentia proprium assignans et non ad ens assignavit proprium potentia,cum non contingat ei potentia inesse cum ens non est. Non enim erit proprium quod positum est esse proprium, ut quia qui dixit aeris proprium respirabile, potentia quidem assignavit proprium (nam tale proprium ut respirari possit, respirabile est), assignavit autem et ad non esse proprium, nam et cum non est animal quod spirare natum ex aere, contingit aerem esse, non tamen cum non est animal, possibile est spirare, quare neque aeris erit proprium hujusmodi possibile respirari tunc, quia animal non erit quod tale est ut respirare possit, non erga erit aeris proprium respirabile.Construenti autem,si potentia assignans proprium,tam ad ens assignavit proprium quam ad non

CAPUT PRIMUM.

De locis definitionis.

enim proprium quod positum est non esse proprium,
ut quia qui assignavit proprium, entis possibile pati,
aut facere potentia assignans proprium, ac ens assi-
gnavit proprium (nam cum ens est, et possibile pati
quid,aut facere erit), quare proprium erit entis pos-
sibile pati quid, aut facere. Deinde destruenti qui-
dem, si per superabundantiam posuit proprium.
Non erit enim proprium quod positum est esse pro-
prium,accidit enim sic assignantibus proprium,non
de quo orationem et nomen verificari,nam corrupta
re, nihil minus erit oratio, nam eorum quæ sunt,
alicui maxime inest, ut si quis assignet ignis pro-
prium,corpus levissimum, corruptio enim igne,erit
aliquod corporum quod levissimum erit,quare non
erit ignis proprium, corpus levissimum. Construenti
B
autem, si non per superabundantiam posuit pro-
prium. Erit enim secundum hoc bene positum pro-
prium, ut quia qui posuit hominis proprium ani-
mal mansuetum natura, non superabundantia as-
signavit proprium, erit utique hoc bene positum
proprium.

LIBER SEXTUS.

Ejus autem quod est circa terminos negotii, partes sunt quinque. Nam aut quod omnino non verum est dicere de quo nomen et orationem (oportet enim hominis definitionem de omni homine verificari), aut quod cum sit genus non posuit in genere, vel non in accommodato genere posuit (oportet enim eum qui C definit in genere ponentem differentias adjungere, nam maxime eorum quæ sunt in definitione, genus videtur definiti substantiamsignificare), aut quod non propria est definitio (oportet enim definitionem propriam esse, quemadmodum prius dictum est), aut si omnia quæ dicta sunt is qui fecit,non definivit, neque dixit quid est esse rei definite,reliquum autem præter ea quæ dicta sunt, si definivit quidem, at non bene definivit. Si igitur non verificatur de quo nomen et oratio,ex iis quæ dicta sunt in accidente locis considerandum. Nam et illic utrum verum vel non verum,omnis consideratio fit;quando enim quod inest accidens disputamus,quod verum est dicimus, quando autem quod non inest, quod non verum. Sin vero non in accommodato genere posuit, aut si non propria est assignata oratio,ex iis qui sunt ad genus et proprium dictis locis, prospiciendum. Reliquum vero si non definivit,aut si non bene definivit, aliquo modo aggrediendum dicere. Primum igitur inveniendum si non bene definivit. Nam facilius est quodlibet fecisse, quam bene fecisse, manifestum igitur quoniam peccatum circa hoc plusculum, eo quod laboriosius. Quare argumentatio facilior quæ circa hoc quam quæ circa illud fit. Sunt autem ejus quod non est bene, partes duæ. Una quidem, obPATROL. LXIV.

scura interpretatione uti. Oportet enim definientem
(ut contingit) quam clarissima interpretatione uti,
eo quod cognoscendi gratia assignatur definitio.Se-
cunda autem si amplius dixit in definitione quam par
sit,nam omne quod superadjectum est in definitio-
ne,superfluum est.

CAPUT II.

De definitione loci alii.

Rursus autem utrumque quod dictum est, in plu-
res partes dividitur,unus autem locus ejus quod ob-
scure est, si sit æquivocum alicui,quod dictum est.
Ut quod generatio est ductio ad substantiam,et quod
sanitas commensuratio calidorum et frigidorum,nam
æquivoca est ductio, et commensuratio; immanife-
stum igitur utrum vult dicere eorum quæ significan-
tur ab eo,quod multipliciter dicitur; similiter autem.
et si cum definitum multipliciter dicitur, dividens
non dixit, nam manifeetum utrius definitionem
assignavit,contingitque calumniari velut non conve.
niente oratione ad omnia quorum definitionem assi-
gnavit.Maxime autem contingit tale quidpiam facere,
cum latet æquivocatio. Contingit etiam et eum qui
dividit, quoties dicitur id quod in definitione assi-
D
gnatum est, syllogismum facere; nam si secundum
nullum modorum sufficienter dictum est, manifes-
tum quod non definierit illo modo.Alius si secundum
metaphoram dixit; ut scientiam indeciduam,terram
autem nutricum,aut temperantiam consonantiam,
nam omne obscurum,quod secunduin metaphoram
dicitur,contingit et etiam metaphora loquentem, ca-
lumniari,tanquam non proprie dicentem, non enim
congruet dicta definitio, ut in temperantia,nam om-
nis consonantia in sanis. Amplius, si est genus con-
31

[ocr errors]

sonantia'temperantiæ, in duobus generibus erit idem, A dum est indigestum, nam illo quidem modo dicta,

non vera erit definitio, siquidem non omnium pri. mum est. Amplius, si quidpiam eorum quæ sunt in oratione non omnibus inest, quæ sunt sub eadem specie.Nam talis pejus definivit,quam qui usi sunt eo quod inest omnibus quæ sunt. Nam illic,si reliqua propria definitio, et tota propria erit,simpliciter enim ad proprium quolibet addito vero, tota oratio propria fit at vero si aliquid eorum quæ sunt in oratione, non omnibus insit quæ sunt sub eadem specie, impossibile est totam orationem propriam esse,non enim conversim prædicabitur de re, ut animal gressibile bipes quadricubitale; nam hujusmodi oratio non conversim prædicabitur de re, eo quod non omnibus inest (quæ sub eadem specia

non continentibus se invicem,nam neque consonantia virtutem, neque virtus continet consonantiam. Amplius, si non positis nominibus utitur, ut Plato ciliumbre oculum, aut araneum putrimordax, aut medullam ossigenium dixit, nam omne obscurum, quod insuetum est. Quædam autem neque secundum æquivocationem, neque secundum metaphoram,neque proprie dicuntur, ut lex, mensura, vel imago eorum quæ natura justa sunt;sunt autem hujusmodi deteriora metaphora, nam metaphora facit quodammodo notum quod designatum est per similitudinem (omnes enim metaphora utentes, secundum aliquam similitudinem ea utuntur), at quod tale est, non facit notum,nam neque similitudo est secundum quam mensura,vel imago lex est, neque dici solet proprie; B sunt)quadricubitale. Rursum si idem frequenter diquapropter si proprie mensuram vel imaginem legem dicit esse, veritatis est expers; nam imago id est cujus generatio per imitationem est, hoc autem non inest legi; si autem non proprie, manifestum quod obscure dixit, atque deterius quolibet eorum quæ secundum metaphoram dicuntur. Amplius,si non manifesta est contrarii oratio ex hoc quod dicitur.Nam quæ bene assignantur, contrarias commanifestant. Aut si per se dicta, non si manifestum cujus est definitio,sed quemadmodum ea quæ sunt antiquorum scriptorum,nisi quis supercripsisset non cognoscebatur quid unumquodque: si igitur non clare, ex hujusmodi est inspiciendum. Si igitur superfluum in termino dixit, primum quidem considerandum si aliquo usus est quod omnibus insit, vel simpliciter iis quæ sunt, vel iis quæ sub eodem genere sunt definitorum. Nam superfluum dici necessarium id est. Oportet enim genus ab aliis separare,differentiam autem ab aliquo eorum quæ sunt in eodem genere; atqui quod omnibus quidem inest simpliciter, a nullo separat, quod autem omnibus quæ sub eodem sunt genere inest, non separat ab iis quæ sunt in eodem genere,quare supervacaneum hujusmodi oppo. situm.Aut si est quidem proprium quod appositum est,ablato autem illo, et reliqua definitio propria est, et indicat substantiam. Ut in hominis oratione scientiæ susceptivum appositam, superfluum: nam et eo ablato,reliqua oratio propria est, et indicat substantiam, simpliciter autem dicendo,omnes superfluum, quo ablato,reliquum manifestum facit id quod definitur. Talis autem est et animæ terminus, si est D numerus ipse seipsum movens, nam quod seipsum movet est anima, ceu Plato definivit, an proprium quidem quod dicitur,non indicat autem substantiam interempto numero? Utrovis igitur modo se habeat, difficile est ut explicet. Utendum ergo in omnibus talibus ad id quod expedit,ut est phlegmatis terminus, humidum primum a cibo,indigestum : unum enim primum, non multa,quare superfluum indigestum appositum, nam hoc ablato, reliqua erit propria definitio: non enim contingit a cibo et aliud quiddam primum esse. An non simpliciter a cibo phlegma,sed indigestorum primum? quare adden

xit. Ut qui concupiscentiam appetitum delectationis dixit, nam omnis concupiscentia delectationis est, quare et idem concupiscentiæ delectationis erit. Fit igitur terminus concupiscentiæ appetitus delectationis (nihil enim differt concupiscentiam dicere,aut appetitum delectationis): quare utrumque eorum delectationis erit. An hoc quidem nihil absurdum? nam et homo bipes est. Quare et idem homini, bipes erit; est autem idem homini,animal gressibile bipes, quare animal gressibile bipes, bipes est; sed non propter hoc absurdum aliquid accipit.Non enim de animali solum gressibile bis bipes prædicatur; sic enim de eodem bis bipes prædicatur, si de animali bipede, gressibile bipes dicitur, quare semel tantum bipes prædicatur.Similiter autem et in conC cupiscentia, non enim de appetitu id quod est delectationis esse prædicatur, sed de toto, quare semel et hic prædicatio fit. Non est autem bis dicere idem nomen,aliquid absurdum,sed frequenter de aliquo idem prædicari, sicut Xenocrates prudentiam definitivam et contemplativam eorum quæ sunt, dicit esse, nam definitiva, contemplativa quædam est. Quare bis idem dicens,addens rursum et contemplativam.Similiter autem et quicunque refrigerationem, privationem ejus quidem caloris, qui secundum naturam est, dicunt esse: nam omnis privatio ejus est quod secundum naturam est ; quare superfluum est addere secundum naturam, sed sufficit fortasse dicere privationem caloris, eo quod ipsa privatio notam facit quod ejus sit quod secundum naturam dicitur. Rursum si universali dicto addidit et particulare, ut si clementiam imminutionem, expedientiam et justorum, nam justum expediens quidpiam est,quare continetur in expediente, superfluum igitur justum: nam qui dixit universale, addidit et particulare, et si medicinam disciplinam sanativorum animali et homini,aut legem imaginem eorum quæ na tura sunt bona,etjusta,nam justum bonumquidpiam quare frequenter idem dicit. Utrum igitur bene an non bene definivit, per hæc et hujus modi perspiciendum. CAPUT III.

De definitione loci alii.

Utrum vero definivit,et dixit quid est esse, an non

« PoprzedniaDalej »