Obrazy na stronie
PDF
ePub

per enim erit in omnibus per impossibile ostensio, A et circa philosophiam, et circa autem quamlibet

ex sequentibus,et quibus sequitur utrumque.Et in
uno quoque proposito,eadem consideratio et osten-
sive volenti syllogizare, et ad impossibile ducere,
nam ex eisdem terminis utræque demonstrationes.
Ut si ostensum est nulli e inesse a, quoniam acci.
dit et b alicui e inesse, quod est impossibile. Si
sumptum sit e quidem nulli b, a autem omni b in-
esse, manifestum est enim quoniam nulli e inerit
a. Rursum si ostensive syllogizatum sit a inesse
nulli e, suppositis inesse per impossibile monstra-
bitur nulli inesse, similiter autem et in aliis. In om-
nibus enim necesse est iis qui per impossibile com-
munem aliquem sumere terminum alium a subjectis,
ad quem erit mendacii syllogismus, quare conversa
ea propositione, altera autem similiter se habente, B
ostensivus erit syllogismus per eosdem terminos.
Differt autem ostensivus ab eo qui ad impossibile,
quoniam in ostensivo secundum veritatem ambæ
propositiones ponuntur,in eo autem qui ad impos-
sibile, falsa una. Hæc vero erunt magis manifesta
per sequentia quando de impossibili dicemus; nunc
autem tantum nobis sit manifestus, quoniam ad hæc
perspiciendum, et ostensive volentibus syllogizare,
et ad impossibile deducere.

In aliis autem syllogismis quicunque sunt ex hypothesi,ut quicunque secundum transsumptionem, aut secundum qualitatem in subjectis,non in priori. bus, sed in transsumptis erit consideratio, modus autem inspectionis idem: considerare autem oportet, et dividere quot modis sunt ex hypothesi, monstratur ergo unumquodque propositorum sic. Est autem et alio modo quædam syllogizare horum,ut universalia per particularem inspectionem et hypothesi.Si enim c et g eadem sint, solum g autem sumatur e inesse, omnia inerit a, et rursum si g et d eadem, solum autem de g prædicetur e, quoniam nulli e inerit a,manifestum ergo quoniam sic inspiciendum. Eodem autem modo et in necessariis, et in contingentibus, nam eadem consideratio, et per eosdem terminos erit, eodemque ordine et contingentis, et inesse syllogismus.Sumendum autem et in contingentibusst quæ non insunt, possibilia autem inesse. Ostensum est enim quoniam et per hæc fit contingentis syllogismus, similiter autem se habebit et in aliis prædicationibus.

CAPUT XXXI.

C

disciplinam. Oportet enim quæ insunt, et quibus insunt circa unumquodque colligere, et his quamplurimisahundare, et hoc per tres terminos considerare, destruentem quidem sic,construentem vero sic, et secundum veritatem quidem,ex iis quæ secundum veritatem scripta sunt inesse, ad dialecticos autem sylloigsmos, ex propositionibus quæ sunt secundum opinionem.Principia autem syllogismorum universaliter quidem dicta sunt,et quomodo se habeant, el quomodo oportet inquirere ea,quatenus non aspiciamus ad omnia quæ dicuntur,neque eadem construentes et destruentes,neque construentes de omni aut de aliquo,destruentes ab omnibus aut ab aliquibus,sed ad pauciora et determinata.Secundum singulum autem eorum quæ sunt eligere, ut de bono aut disciplina. Propria autem in unaquaque sunt plurima,quare principia quidem quæ sunt circa unumquodque, experimento est crescere, dico autem ut astrologicam quidem experientiam astrologica disciplinæ,sumptis enim sufficienter apparentibus,sic inventæ sunt astrologica demonstrationes.Similiter autem circa quamlibet aliam se habet et artem et disciplinam. Quare si sumantur quæ insunt circa unumquodque, nostrum erit jam demonstrationes prompte declarare: si enim nihil secundum historiam omittatur eorum quæ subtiliter et vere insunt rebus, habebimus de omni (cujus quidem non est demonstratio) hanc invenire et demonstrare, cujus autem non nata est demonstratio,hoc facere manifestum.Universaliter ergo quo oportet modo propositiones eligere pene dictum est, pene diligentiam autem pertransivimus in eo negotio quod circa dialecticam est.

CAPUT XXXII.

De divisione et ejus syllogismo. Quoniam autem divisio per genera parva quædam particula est dictæ methodi facile videre est enim divisio velut infirmus syllogismus, nam quo d oporteat quidem ostendere petitur,syllogizatur vero semper aliquid superiorum. Primum autem idem hoc latuit omnes utentes ea,el suadere conati sunt quoniam esset possibile de substantia demonstrationem fieri,et de eo quod est quid; quare neque quoniam contingebat syllogizare eos qui dividunt,intellexerunt,neque quoniam contingebat sic quemadmoD dum diximus. Ergo in demonstrationibus quidem cum oporteat quid syllogizare, oportet medium per

Quod omnium scientiarum syllogismi superioribus quod fit syllogismus minus semper esse, et non uni

præceptis efficiantur.

Manifestum ergo ex prædictis quoniam non solum possibile est per hanc viam fieri omnes syllogismos, sed etiam quoniam per aliam impossibile. Omnis enim syllogismus ostensus est quoniam per aliquam prædictarum figurarum fit, has autem non contingit per alia constitui quam per sequentia et quæ sequitur unumquodque, ex his enim propositiones,et medii sumptio,quare nec syllogismum possibile est fieri per alia. Ergo methodus quidem de omnibus eadem est,

versaliter de prima extremitate. Divisio autem contra. rium vult,nam universalius sumit medium.Sit enim animal quidem in quo a, mortale autem in quo b, et immortale in qua c,homo vero cujus terminum oportet sumere in quo d,omne ergo animal accipit aut mortale, aut immortale: hoc autem est quidquid erat,omne esse aut b,aut c. Rursum hominem semper qui dividit, ponit animal esse, quare de d sumit a esse,ergo syllogismus quidem est,quoniam d, aut b, aut comne erit, quare hominem aut mortalem,

[ocr errors]

concluduntur, omittunt, alia vero vane interrogant. Considerandum autem si quid superfluum sumptum sit,et si quid necessariorum omissum, et hoc quidem ponendum, illud vero auferendum, donec veniat quis ad duas propositiones,sine his enim non est reducere sic interrogatas orationes. In aliquibus ergo facile est videre quod minus est, aliqui vero latent,et videntur quidem syllogizare, eo quod necessarium quid accidit ex iis quæ posita sunt. Ut si sumatur, non substantia interempta substantiam non interimi, ex quibus autem est, interemptis, et quod ex eis est corrumpi. His enim positis, necessarium est substantiæ partem esse substantiam, non tamen syllogizatum est quod ea quæ sumpta sunt, sed desunt, propositiones. Rursum si cum est homo,necesse est esse animal, et cum est animal, substantiam,et cum est homo, necesse est esse substantiam,sed nondum syllogizatum est,non enim se habent propositiones ut duximus. Fallimur autem in talibus eo quod necessarium quiddam accidat ex his quæ posita sunt, quam est syllogismus, necessarium est, in plus autem est necessarium quam syllogismus, nam omnis syllogismus, necessarium, necessarium autem non omne syllogismus. Quare non (si quid accidat positis quibusdam) statim tentandum est reducere, sed primum secundum est duas propositiones.

aut immortalem oportet sumere,nam mortale qui- A tes, aut has quidem protendunt, per quas autem hæ dem, aut immortale esse necessarium est animal, mortale autem non necessarium est, sed petitur.Hoc autem erat quod oportebat syllogizare. Et rursus qui ponita quidem animal mortale in quo autem b pedes habens,in quo autem c,non habens pedes, hominem vero d, similiter sumit a quidem, aut in b,aut in c esse.Omnes enim animal mortale aut pedes habens, aut pedes non habens est, de d autem a, nam hominem animal mortale sumpsit esse, quare habens pedes, vel non habens pedes esse animal, necesse est hominem, pedes autem habens non necesse est, sed sumit,hoc autem erat quod oportebat rursum ostendere. Et ad hunc modum semper dividentibus, universale quidem accidit eis medium sumere, de quo oporteat ostendere et differentias et extremitates. In fine autem quoniam hoc est homo,aut quidquid erat quod quæritur,nihil dicunt manifestum, quare necessarium est esse, etenim aliam viam faciunt omnem,non quidem contingentes idoneitates, opinantes esse. Manifestum est autem quoniam neque destruere hac via est, neque de accidente aliquid, aut de proprio syllogizare,neque de genere, neque de quibus ignoretur utrum hoc modo aut illo se habet, ut putasne diameter est symeter, vel asymeter? si enim sumat quoniam omnis longitudo est symetros vel asymetros,diameter autem longitudo, syllogizatum est quoniam symeter vel asymeter est diameter.Si autem sumetur incommensurabile, quod oportebat syllogizare sumetur, non ergo est ostendere, nam via quidem hæc, per hanc autem non est ostendere symetrum vel asymetrum, in quo a longitudo,b autem symeter aut assymeter,diameter c. Manifestum est igitur quoniam neque ad omnem considerationem congruit inquisitionis modus,neque in quibus maxime videtur convenire, in his est utilis. Ex quibus ergo demonstrationes fiunt, et quomodo, et ad quæ perspiciendum secundum unumquodque propositum manifestum ex dictis.

CAPUT XXXIII.

C

De resolutione syllogismorum in propositiones. Quomodo autem reducemus syllogismos in prædictas figuras, dicendum erit post hæc, restat enim consideratio hæc, si enim et generationem syllogismorum inspiciamus, et inveniendi habeamus pote. statem, amplius autem factos reducamus prædictas figuras, finem habebit quod ex principio propositum D est, accidet etiam simui quæ prædicta sunt confirmari et manifestiora esse, quoniam sic se habent per ea quæ nunc dicenda sunt. Oportet enim omne quod verum est, ipsum sibi ipsi manifestum esse omnino.Primum ergo oportet tentare duas propositiones accipere syllogismi, facilius enim in majora dividere quam in minora: majora autem compositiora sunt quam ea ex quibus componuntur. Deinde considerare utra in toto,e, utra in parte. Et si non ambæ sumptæ sint,eum qui ponit alteram. Aliquoties enim universalem protendentes,eam quæ in bao est non sumunt, neque scribentes,neque interrogan

CAPUT XXXIV.

De resolutione in terminos.

Deinde sic dividendum in terminos. Medium autem ponendum terminorum, qui utrisque propositionibus dicitur, necesse est enim medium in utrisque esse in omnibus figuris.Si ergo subjiciatur et prædicetur medium,aut ipsum quidem prædicetur, aliud vero illo abnegetur, prima erit figura. Si autem et prædicetur, et negetur ab aliquo, media erit figura: si vero alia de illo prædicentur,aut hoc quidem prædicetur,illud vero ab illo negetur, postrema, sic enim se habuit in postrema figura medium,similiter au. tem etsi non universales sint propositiones, nam est eadem determinatio medii. Manifestum igitur quoniam in qua oratione non dicitur idem frequenter,non fit syllogismus, non enim sumptum est medium. Quoniam autem habemus quod propositorum in unaquaque figura clauditur,et in qua universale, et in qua particulare, manifestum est quoniam non ad omnes figuras perspiciendum,sed in unoquoque proposito ad propriam. Quæcunque vero in pluribus concluduntur,medii positione cognoscimus figuram. CAPUT XXXV.

De necessario et thesi terminorum.

Frequenter ergo falli accidit circa syllogismos propter necessarium, quemadmodum dictum est prius aliquoties autem propter similitudinem positionis terminorum,quod non oportet latere nos. Ut si a de b dicitur, et b de c,videbitur enim sic se habentibus terminis esse syllogismus, non fit autem neque necessarium quidquam, neque syllogismus.

Sit enim in quo a semper esse, in quo autem b A mine exponi, sæpe enim erunt orationes quibus non intelligibilis Aristomenes, in quo autem c Aristomenes, verum est autem a inesse b, semper enim est intelligibilis Aristomenes, sed et b de c nam Aristomenes est intelligibilis Aristomenes, a autem non inest c, corruptibilis est enim Aristomenes; non igitur flebat syllogismus sic se habentibus terminis, sed oportebat universaliter a b sumi propositionem: hoc vero falsum quod putabat omnem intelligibilem Aristomenem semper esse, cum Aristomenes sit corruptibilis. Rursum sit in quo quidem c Micalus, in quo autem b musicus Micalus, inquoautema corrumpicras. Verum est ergo b de c prædicari, nam Micalus est musicus Micalus, sed et a de b, corrumpetur enim eras musicus Micalus, a autem de cfalsum hoc autem idem est priori, non enim verum est universaliter, Micalus musicus quoniam corrumpetur B cras. Hoc autem non sumpto non erat syllogismus. Hæc ergo fallacia fit in eo quod pene, ut enim ni. hil differens dicere hoc huic inesse, aut hoc huic omni inesse, concedimus.

CAPUT XXXVI.

De ecthesi terminorum.

ponuntur nomina, quare et difficile erit reducere hujusmodi syllogismos, aliquoties autem et talli accidet propter hujusmodi inquisitionem, ut quoniam immediatorum erit syllogismus; sit enim a duo recti, ỏ autem triangulus, c vero æquicrurus ; ergo ei quod est c inest a propter b; ei vero quod est b, non iterum propter aliud, per se enim triangulus habet. duos rectos, quare non erit medium ejus quod est a b, cum sit demonstrativum. Manifestum enim quoniam medium non sic semper est sumendum ut hoc aliquid, sed aliquando orationem, quod accidit et in prædicto. Inesse autem primum medio, et hoc postremo non oportet sumere, ut prædicentur semper ad se invicem similiter, et primum de medio. et hoc de postremo, et in non inesse similiter, sed quoties dicitur esse et verum dicere, hoc toties arbitrari oportet significare et inesse. Ut quoniam contrariorum una est disciplina: sit enim a unam esse disciplinam, b autem contraria sibi invicem, a ergo inest b, non quoniam contraria unum esse eorum disciplinam, sed quoniam verum est dicere de ipsis unam esse eorum disciplinam. Accidit autem quandoque primum de medio dici, medium autem de tertio non dici, ut si sophia est disciplina, boni autem est sophia: conclusio, quoniam boni est disciplina, et non bonum quidem est disciplina, sophia autem est disciplina. Quandoque autem medium quidem de tertio dicitur, primum autem de medio non dicitur, ut si qualis omnis est disciplina, aut contrarii. Bonum autem est, et contrarium, et quale: conclusio quiC dem, quoniam boni est disciplina. Non est autem bonum disciplina, neque quale, neque contrarium, sed omnium disciplina. Non est autem bonum disciplina, neque conclusio secundum rectum, neque quale, neque contrarium, sed bonum hæc. Est autem quandoque neque primum de medio, neque hoc de tertio, primo de tertio quandoque quidem dicto, quandoque autem non dicto. Ut si cujus est disciplina, hujus est genus, boni autem est disciplina: conclusio quoniam boni est genus. Prædicatur autem nullum de nullo, si autem cujus est disciplina, genus est hoc, boni autem est disciplina: conclusio, quoniam bonum est genus: ergo de extremo quidem prædicatur primum, de se autem invicem non dicuntur. Eodem autem modo et nun inesse sumendum non

Frequenter autem mentiri evenit, eo quod non
bene exponnntur secundum propositionem termini,
ut si a quidem sit sanitas, b autem ægritudo, c vero
homo, verum est enim dicere quoniam a nulli b con-
tingit inesse, nulli enim ægritudinisanitas inest; et
rursum quoniam b inest omni c, omnis enim homo
susceptibilis est ægritudinis, videbitur ergo accidere
nulli homini contingere sanitatem inesse. Hujus au-
tem causa est quod non bene exponuntur termini
secundum locutionem, queniam transsumptis quæ
jis sunt secundum habitudines, non erit syllogismus:
Ut si pro sanitate quidem ponatur sanum, pro ægri-
tudine autem ægrum, non enim verum est dicere
quoniam non contingit ægrotanti inesse sanum esse,
hoc autem non sumpto, non fit syllogismus, nisi con-
tingentis. Hoc autem non impossibile, contingit enim
nulli homini inesse sanitatem. Rursus in media fi-
gura similiter erit falsum. Nam sanitatem ægritudini
quidem nulli, homini vero omni contingit inesse,
quare nulli homini ægritudo. In tertia autem figura
secundum contingere accidit falsdm, etenim sanita-
tem, et ægritudinem, et disciplinam, et ignorantiam
et omnino contraria omnii eidem contingit inesse,
sibi vero invicem impossibile, hoc autem confessum D
in prædictis. Cum enim. eidem plnra contingere
inesse, contingebant et sibi invicem. Manifestum
igitur quoniam in omnibus his fallacia fit propter
terminorum expositionem, transsumptis enim his
quæ sunt secundum habitudines, nihil fit falsum.
Palam ergo quoniam secundum hujusmodi propo-
sitiones semper quod est secundum habitum, pro
habitu sumendum et ponendum terminum.
CAPUT XXXVII.

De ecthesi terminorum compositorum et
obliquorum syllogismi.

Non oportet autem terminos semper quærere no

enim semper significat non inesse hoc huic, non esse hoc, hoc; sed aliquando non esse hoc hujus, aut hoc huic: ut quoniam non est motionis motus, aut generationis generatio, voluptatis autem est, non ergo voluptas generatio. Aut rursus quoniam risus est signum, signi autem non est signum, quare non est signum risus; similiter autem et in aliis, in quibus intermitur propositum, eo quod dicitur aliquo modo ad id genus. Rursus quoniam occasio non est tempus opportunum, Deo enim occasio quidem est, tempus autem opportunum non est, eo quod nihil sit Deo conferens. Terminos enim ponendum est occasionem, et tempus opportunum, et Deum. Propositio

CAPUT XXXIX.

Pro debita.resolutione præcepta.

autem sumenda secundum nominis causam, simpli- A citer enim hoc dicimus de omnibus, quoniam terminos quidem semper ponendum secundum declinationes nominum, ut homo, aut bonum, aut contraria, aut hominis, aut boni, aut contrariorum. Propositiones autem sumendum secundum cujusque casus, aut enim quoniam huic ut æquale, aut quoniam hujus ut duplum, aut quoniam hoc ut feriens, vel videns, aut quoniam hic ut homo, animal,aut si quolibet modo aliter cadit nomen secundum propositionem, inesse autem hoc huic, et verum esse hoc de hoc, toties sumendum, quoties prædicamenta divisa sunt, et hæc aut aliquo modo, aut simpliciter, amplius aut simplicia, aut complexa. Similiter autem et non inesse. Considerandum hæc autem, et determinandum optimum.

CAPUT XXXVIII.

De anadiplosi et thesi syllogismorum, hoc est de geminatione et positione.

Oportet autem accipere quæ idem possunt nomina pro nominibus, et orationes pro orationibus, et nomen et orationem et semper pro orationem nomen suscipere, facilior est enim terminorum expositio, utsi nil differt dicere suspicabile opinabilis non esse genus,aut non esse idem quiddam suspicabile, quod opinabile, nam si idem est quod significatur, pro oratione dicta, suspicabile et opinabile terminos ponendum. Quoniam vero non est idem voluptatem esse bonum, et esse voluptatem quod bonum, non similiter ponendum terminos; sed si est syllogismus quoniam voluptas quod bonum, terminum ponenB dum quod bonum; si autem quoniam bonum, bo. num, similiter autem et in aliis. Non est autem idem neque esse, neque dicere quoniam cui b inest, huic quoque omni a inest, et dicere, cui omni bidest, et a inest omni, nihil enim prohibet b inesse c, non autem omni. Ut sit b pulchrum quid, e autem album, si igitur alicui albo inest pulchrum quid, verum est dicere quoniam albo inest pulchrum, sed non omni fortasse. Si ergo a inest b, non omni autem de quo (neque si omni c, inest b, neque si solum alicui), non necesse est ei quod est c inesse a, non quia non omni, sed nec inesse ei quod est c. Si autem de quocunque b dicatur vere, buic omni inest a, accidet a de quo omni b dicitur, de eo omni dici. Si autem a dicitur de omni de quo b dicatur, nihil prohibet ei quod est c inesse b, non omni autem a, aut non inesse omnino. In tribus igitur terminis manifestum est quoniam de quo b quidem omni, et a dicitur, hoc est de quibuscunque b dicitur de omnibus dicitur et a, et si b quidem de omni, et a similiter si autem non de omni, non necesse est a inesse omni. Non oportet autem arbitrari propter expositionem accidere aliquod inconveniens, non enin. laboramus in eo quod aliquid sit hoc, sed quemadmodum geometer pedalem, et rectam hanc esse et sine latitudine dicit quæ non est, sed non sic utitur, ut eis syllogizans. Omnino enim quod non est ut totum ad partem, et aliud ad hoc ut pars ad totum, éx nullo talium ostendit demonstrator, neque enim fit syllogismus, expositione autem sic utimur, ut et sentiat qui discit dicentes, non enim sic ut sine bis non possibile sit demonstrare, quemadmodum ex quibus est syllogismus. Non lateat autem nos, quoniam in eodem syllogismo, non omnes conclusiones perunam eamdem figuram sunt, sed hæc quidem per hanc, illa vero per aliam. Palam ergo quoniam et resolutiones sic faciendum. Quoniam autem non om. ne propositum in omni figura, sed in unaquaque disposita sunt,manifestum est ex conclusione in qua figura sit quærendum. Et ad definitiones orationum quæcunque ad unum quiddam sunt argumentata in eorum quæ insunt termino, ad quod argumentatum est ponendum terminum, et non totam orationem, minus enim contingit perturbari propter longitudi

C

Reduplicatum autem in propositionibus ad primam extremitatem ponendum, non ad medium,dico autem ut si fiat syllogismus, quoniam justitiæ est disciplina quoniam bonum, ad primam extremitatem ponendum. Si enim a disciplina quoniam bonum, in quo autem b bonum, in quo autem cjusti. tia, ergo verum est a de b prædicari. Nam boni est disciplina quoniam bonum. Sed et bdec, nam justitia quiddam bonum est; sic ergo fit resolutio. Si autem ad b ponatur, quoniam bonum, non erit, nam a quidem de b verum erit, b autem de c non erit verum, nam bonum quoniam bonum prædicari de justitia falsum est, et non intelligibile. Similiter autem et si salubre ostendatur, quoniam disciplinatum est in eo quod bonum, aut hircocervus, opinabilis in eo quod existens, aut homo corruptibilis in eo quod sensibile, in omnibus enim prædicatis ad extremum reduplicationem ponendum. Non est autem eadem positio terminorum, quando simpliciter quidem syllogizatum fuerit, et quando hoc aliquid, aut quo, aut quomodo. Dico autem ut quando bonum disciplinatum ostensum erit, et quando disciplinatum quoniam bonum. Sed simpliciter quidem disciplinatum ostensum est medium ponendum ens, si autem quoniam bonum, quid ens. Sit enim a disciplina quoniam quid ens, in quo autem bens, quid, in quo au- D tem c bonum, verum estergo a de bprædicari, erat enim disciplina alicujus entis, quoniam quid ens, est et b de c nam in quo c ens quid, quare et a de c, erit ergo disciplina boni quoniam bonum, erat enim quid ens, proprie substantiæ signum. Si autem ens medium positum sit, et ad extremum ens simpliciter, et non quid ens dictum sit, non erit syllogismus, quoniam est disciplina boni quoniam bonum, sed quoniam ens, ut si sit in quo a disciplina quoniam ens, in quo b ens, in quo c bonum. Manifes tum igitur quoniam in particularibus syllogismis sic sumendum terminos.

nem, ut si quis aquam ostendit quoniam est humi- A hoc enim nulli a, a autem .omni b, quare nulli b dus potus, potum et aquam terminos ponendum.

CAPUT XL.

De resolutione syllogismorum ad impossibile et ex hypothesi.

Amplius autem ex hypothesi syllogismos non est tentandum reducere, nam non est ex iis quæ posita sunt reducere; non enim per syllogismum ostensi sunt, sed ad placitum concessi sunt omnes. Ut si quis ponat, si una quædam potestas non sit contrariorum, neque disciplinam esse unam; deinde disputet quoniam non est una potestas contrariorum, ut sanativi et ægrotativi, simul enim idem erit sanativum et ægrotativum. Quoniam autem non est omaium contrariorum una potestas, ostensum est, sed quoniam disciplina non una, non est ostensum; B quamvis confiteri sit necesse, at non ex syllogismo, verum ex hypothesi; hoc igitur non est reducere, quoniam non una potestas est: hic enim fortasse erat syllogismus, illud autem hypothesis. Similiter autem in his qui per impossibile concluduntur,nam neque hoc est resolvere,sed ad impossibile quidem reductio est; syllogismo enim monstratur; alterum autem non est, nam ex hypothesi concluditur. Differunt autem a prædictis quoniam in illis quidem oportet prius confiteri, si debet concedere, ut si ostendatur una potestas contrariorum, et disciplinam esse camdem; hic autem et non prius confessi concedunt, eo quod manifestum sit falsum, ut posita diametro symetro, eo quod imparia esse æqualia partibus. Plures autem et diversi terminantur ex C conditione, quos prospicere oportet, et notare apte. Quæ ergo horum differentiæ, et quoties fiunt, qui sunt ex hypothesi, postea dicemus. Nunc autem tantum sit nobis manifestum quoniam non est resolvere in figuras hujusmodi syllogismos, et ob quam causam diximus.

[blocks in formation]

Quæcunque autem in pluribus figuris monstrantur proposita, si in altera syllogizetur, est reducere syllogismum in alteram, ut eum qui in prima est privativum in secundam figuram, et eum qui in media est in primam. Non omnes autem,sed quosdam,erit autem in sequentibus manifestum.Si enim a nulli b, b autem omni c, a nulli c, sic ergo prima figura ; si autem convertatur privativa, media erit. Nam ba quidem nulli, b autem omni inerit.Similiter autem et si non universalis, sed particularis fit syllogismus, ut si a quidem nulli b,b autem alicui c, conversa enim privativa media erit figura. Eorum autem syllogismorum, qui sunt in secunda figura, universales quidem reducentur in primam figuram, particularium autem alter solum. Insit enim a b quidem nulli, c vero omni,conversa privativa prima erit figura, nam & quidem nulli a, a autem omni c inerit.Si autem prædicativum quidem sit ad b,privativum autem ad c, primus terminus ponendus est c, PATROL. LXIV.

D

inerit c, ergo et b nullic, convertitur enim privativa. Si autem particularis sit syllogismus,quando privativum quidem erit ad majorem extremitatem, resolvetur in primam figuram, ut si a nulli b, b autem. alicui c, conversa enim privativa prima erit figura, nam b quidem nulli a, a autem alicuic. Quando vero prædicativum, non resolvetur, ut si a quidem omni b, c vero non omni, non enim suscipit conversionem a b, neque cum fit, erit syllogismns. Rursus qui in tertia quidem sunt figura, non resolvuntur omnes in primam, qui autem sunt in prima, omnes in tertiam. Insit enim a quidem omni b, b autem alicui c, ergo quia convertitur particularis prædicativa, inerit et c alicui b,a vero omnib inerat, quare fit tertia figura, Et si privativus sit syllogismus, similiter: convertitur enim particularis affirmativa, quare a quidem nulli b,cautem alicui inerit. Eorum autem syllogismorum qui sunt in postrema figura unus tantum non resolvitur in primam, quando non universalis ponitur privativa,alii autem omnes resolvuntur. Prædicentur enim de omni c, et a et b, ergo convertetur c ed utrumque particulariter; inerit ergo a alicui b,quare erit prima figura, siquidem a omni c, c vero alicui b; et si a quidem omni c, b autem alicui c,eadem ratio, convertitur enim ad bc.Si autem b quidem omni c, a autem alicui c. primus ponendus b, nam b omni c, c autem alicui a,quareb alicui a, quoniam autem convertitur particularis, et a alicui binerit.Et si privativus sit syllogismus universalibus terminis, similiter sumendum. Insit enim b omni c, a autem nulli c, ergo alicui binerit c, a autem nulli c,quare erit medium c. Similiter autem et si privativa quidem si universalis, prædicativa autem particularis, nam a quidem nulli c, c, autem alicui b inerit. Si autem particularis sumatur privativa, non erit resolutio,ut si b quidem omni c, a autem alicui c non inest, con-versa enim b c,utræque propositiones erunt particulares. Manifestum autem quoniam ad resolvendum ad se invicem figuras, quæ ad minorem extremitatem est propositio, convertenda in utrisque figuris, hac conversa,transitio fit; eorum autem qui in media sunt figura, alter quidem resolvitur, alter vero non resolvitur in tertiam, nam cum sit universalis privativa, resolvitur. Si enim a nulli quidem b,alicui autem c, utraque similiter convertitur ad a,quare b quidem nulli a, c vero alicui, medium ergo a.Quando autem a omni b, c autem alicui non insit, non fit resolutio, neutra enim propositionum ex conversione universalis. Qui autem ex tertia sunt figura, resolventur in mediam, quando fuerit universalis privativa, ut si a nulli c, b autem alicui, aut omni c nam c, a quidem nulli. b autem alicui inerit.Si autem particularis sit privativa, non resolvetur, non enim suscipit conversionem particularis negativa. Manifestum ergo quoniam iidem syllogismi non resolvuntur in his figuris, qui nec in primam resolvebantur, et quoniam in primam figuram reductis syllogismis, isti soli syllogismi per impossibile clauduntur.Quomodo ergo oportet syllogismos reducere,et quoniam

22

« PoprzedniaDalej »