sed non impossibile esse, ejus vero quæ est impossibile non esse,ea quæ est non impossibile est non esse. non secundum esse vel non esse contradictionem A impossibile esse, non ea quæ est impossibile non esse, fieri.Sed videntur utraque quasi quodammodo inconvenientia esse, quippe cum illud unum etiam impossibile sit, ut affirmatio negatioque consentiant, illud alterum non secundum esse vel non esse fieri oppositiones, inconsentiens sit aliis propositionibus, in quibus hoc modo fieri contradictionem manifestum est. Nunc ergo hoc dicit, quoniam utrumque, inquit,inconveniens est, unam ex his erit eligendum, id est quod minus est impossibile, hoc sumendum est. Minus autem est impossibile, ut secundum esse et non esse non fiant oppositiones. Hoc enim nihil prohibet.Illud autem impossibilius est, ut affirmatio negatioque sibi consentiant, hoc igitur erit eligendum potius, id est has quæ cum modo sunt propositiones non eas habere oppositiones, quæ secundum B esse vel non esse fiunt, sed potius eas quæ ad modum ponuntur. Non autem dixit ita impossibilius est,tanquam si alterum impossibile sit.Sed ad hoc potius retulit quod utraque quasi inconvenientia videntur, quorum unum etiam impossibile esse non dubium est, hinc quoque disposuit ordinem secundum modum aliquem pronuntiatarum propositionum quæ non secundum esse negationes ponunt, dicit enim: Est ergo negatio ejus quæ est possibile esse, ea quæ est, non possibile esse, negationem scilicet addens non ad esse verbum, sed ad moduni quod est possibile, eamdem quoque rationem dicit esse et in contingentibus. Ejus enim quæ est contingere esse, negatio est non contingere esse.Docet etiam de necessario et impossibili idem sibi videri. Quæ autem natura sit hujus oppositionis, licet breviter, veracissime tamen expressa est, de qua nos superius diutiuзlocuti sumus; quod si quis perspicacius intendit illius intelligentiam loci, cum hac gradatim proficiscente expositione communicet. C Fiunt enim quemadmodum in illis esse et non esse appositiones, subjecta vero res, hoc quidem album, illud vero homo. Sic hoc loco,esse quidem et non esse subjectum fit, contingere vero et posse, appositiones, determinantes quemadmodum in illis esse el non esse, veritatem et falsitatem,sic hic in eo quod est esse possibile,et esse non possibile. Ejus vero quæ est, possibile est non esse, negatio est non ea quæ est,non possibile esse, sed ea quæ est, non possibile non esse. Et ejus quæ est possibile est esse,non ea quæ est,possibile est non esse,sed ea quæ est non possibile est esse. Quare D et sequi sese invicem videbuntur hæ, possibile est esse, possibile est non esse. Idem enim possibile est esse, et non esse. Non enim contradictiones sunt sibi invicem hujusmodi, possibile esse, et possibile non esse, sed possibile est esse, et non possibile est esse, nunquam simul in eodem veræ sunt. Opponuntur enim. At vero nec possibile est non esse, et non possibile est non esse, nunquam simul veræ sunt.Similiter autem et ejus quæ est necessarium esse, negatio non est ea quæ est, necessarium non esse sed ea quæ est, non necessarium esse. Ejus vero quæ est necessarium est non esse, ea quæ est, non necessarium non esse. Et ejus quæ est Appositiones vocat prædicationes,dicit ergo in his propositionibus quæ præter aliquem modum dicuntur, prædicantur quidem semper esse et non esse, vel ea verba quæ esse continent, subjiciuntur vero res de quibus illa prædicantur, ut album,cum dicimus album est, vel homo cum dicimus homo est.Atque ideo quoniam in his prædicatio totam continet propositionem, veritatem et falsitatem prædicatio illa determinat. Prædicatur autem esse vel aliquid quod esse continet. Jure secundum esse et non esse contradictiones ponuntur. In his autem,id est in quibus modus aliquis prædicatur esse quidem subjectum est, vel ea verba quæ esse continet. Modus autem solus quodammodo prædicatur,nam quod dicitur esse solum sine modo aliquo ipsius rei substantia pronuntiatur, et quæritur in eo quodammodo an sit, idcirco esse ponente affirmatione dicit, negatio non esse. In his autem in quibus modus aliquis est,non dicitur aliquid esse,sed cum qualitate quadam esse, ut esse quidem nec affirmatio ambigat,nec negatio.De qualitate autem, id est quomodo sit, tunc inter aliquos. dubitatur, atque ideo ponente aliquo quoniam Socrates bene loquitur,non ponitur negatio,quoniam bene non loquitur, sed quoniam non bene loquitur. Idcirco quoniam (ut dictum est) non ad esse vel ad ea verba quæ esse continent, et propositionem totam constituunt,sed potius admodum intenditur animus audientis,cum affirmatio aliquid esse prenuntiat.Si igitur hoc continet totius propositionis vim,quod autem propositionis vim continet prædicatur, et secundum id quod prædicatur semper oppositiones fiunt, recte solis modis vis negationis opponitur. His autem rationabiliter constitutis illud rursus exsequitur quod non modo contradictio non est posse esse et posse non esse,verum etiam. hujusmodi propositiones,quæ cum modo sunt positæ,negationem tamen habent adesse junctain,omnino negationes non sunt, sed affirmationes, possunt enim earum negationes aliæ reperiri. Ait enim Ejus vero quæ est possibile non esse negatio est, non possibile non esse, in tantum, inquit, non est ulla contradictio ejus quæ est posse esse et ejus quæ est posse non esse, ut ea quæ dicit posse non esse, non esse negatio, sed potius affirmatio convincatur.Affirmatio autem affirmationi nunquam opponitur contradictoriæ. Docetur autem esse affirmatio ea quæ dicit, posse non esse quod ejus quædam alia negatio reperitur,ea scilicet quæ dicit, non posse non esse, simulque illud adjungit : Cum sint, inquit, hujus propositionis quæ dicit, aliquid posse esse,duæ quæ videantur esse negationes, ea scilicet quæ dicit posse non esse, et ea quæ proponit non posse esse, hinc agnoscitur quæ harum sit contradictoria contra eam quæ dicit posse esse, affirmationem. Quæ enim verum falsumque cum ea dividit, ipsa potius potest negatio esse quam ea quæ illi consentit. Ei vero quæ est, posse esse, consentit ea quæ lam junctam,sed potius ea quæ dicit,non impossibile esse, hæ namque inter se verum falsumque dividunt, illius vero quæ ad esse habet particulam negativam, quam affirmationem esse manifestum est, id est ejus quæ dicit, impossibile non esse ea negatio est quæ dicit, non impossibile non esse. Concludit etiam breviter id quod supra demonstravit dicens: Universaliter vero (quemadmodum dictum est) esse quidem et non esse oportet ponere,tanquam subjecta, negationem vero et affirmationem hæc facientem ad esse et non esse apponere, et has putare oportet esse oppositas dictiones,possibile,non possibile,contingens, non contingens, impossibile,non impossibile, necessarium, non necessarium, verum, non verum. dicit, posse non esse,ut supra jam docui; ea autem A esse. Non enim admodum habet negativam particuquæ dicit, non posse esse, si falsa est, vera est quæ dicit posse esse. Sed si hæc rursus falsa est, vera est illa quæ enuntial non posse esse. Dividunt ergo hæ veritatem falsitatemque,quod in singulis exemplis facile poterit inveniri. Age enim dicat quis me posse ambulare, ille verum dixerit. Si vero quis me posse posse me ambulare, mentitus est. Rursus si quis dicat posse solem consistere, mentitur.Si quis vero dicat non posse solem consistere.de ipsius nullus ambigit veritate. Dividunt ergo veritatem falsitemque hæ scilicet quæ dicunt, posse esse et non posse esse, illæ vero sese sequuntur quæ dicunt posse esse et posse non esse. Quæ ergo sibi consentiunt, contradictiones non sunt,quæ autem veritatem falsitatemque dividunt, ipsas esse contradictiones magis putan- B dum est quod hoc ait: Quare et sese sequi invicem videbuntur.Quæ autem propositiones sequantursese dicit, id est possibile est esse et possibile non esse. Cur autem sese sequantur monstrat adjiciens: Non enim contradictiones sibi invicem sunt.Si enim contradictiones essent, nunquam sese sequerentur. Sed quæ sint contradictiones declarat dicens: Sed possibile est esse et nou possibile esse nunquam simul sunt. Cur autem nunquam simul sunt, non tacuit, ait namque:opponuntur enim. Nam idcirco nunquam simul sunt, quia veritatem falsitatemque dividunt, quoniam opponuntur. Docet quoque ejus propositionis quæ dicit posse non esse illam esse negationem, quæ proponit non posse non esse, et ex eadem vi ad hanc propositionem transit. Dicit enim : At vero possibile non esse et non possibile non esse nunquam simul sunt, per quod ostenditur illam esse affirmativam, illam vero negativam. Universaliter enim quæcunque idem de eodem hæc ponit, hæc aufert, si illa sit affirmativa, illa negativa, et nihil æquivocationis, aut universalium determinationis impediat, contradictoriæ sibimet opponuntur. Cætera jam ita ait, per se expedita sunt, ut longa expositione non egeant. Sed quædam in eorum ordine permiscenda sunt, per quæ id quod per se est lucidum,clarius monstretur. Prosequitur enim similiter cæteros modos, dicens. quæ propositiones quarum affirmationum non sint negationes et quæ sint, et eis quas negationes esse dicit,ut affirmationes esse demonstret, alias negationes opponit.Similiter autem, inquit, et ejus propositionis quæ est necessarium esse, non est ea negatio quæ dicit, necessarium non esse, hæc enim affirmatio est; sicut mox negatione opposita comprobavit, sed potius ca negatio est ejus quæ est necessarium esse quæ dicit,non necessarium esse. Eodem quoque modo cuncta prosequitur dicens, ejus vero quæ est, necessarium non esse, quam supra dixerit non esse oppositam ei quæ dicit, necessarium est esse, illa negatio est quæ proponit non necessarium non esse. Quæcunque enim negationem ad esse positam habent, illæ si cum modo sunt, affirmationes esse putandæ sunt. Ejus vero quæ est, impossibile esse, non est ea negatio quæ dicit,impossibile non C D Universaliter,inquit, dicimus,sicut jam supra dictum est,in his propositionibus quas modos additos habent,esse et non esse subjecta potius fieri,modos vero prædicari,atque ideo ad unum quemlibet modum,id est secundum unum fieri debere affirmationem et negationem semper, ut sicut prædicatus modus affirmationem continet,ita negativa particula ad modum juncta totam hoc modo contineat negationem. Proponit autem eas quas putat esse oppositas dictiones hoc modo, possibile non possibile, contingens non contingens, impossibile non impossibile, necessarium non necessarium.Quod autem addit verum non verum, ad hoc pertinet, ut omnes modos includeret, vere enim modus quidem est sicut et bene, sicut velociter, sicut læte, sicut graviter, et quicunque modi sunt, hoc modo facienda est contradictio, verum est, non verum est, non autem non est verum, velociter ambulare, non velociter ambulare, sed non illa quæ dicit, velociter non ambulare. Concludenti ergo semper ad modumjungenda negatio est. Illæ enim semper sibimet opponuntur, ut supra jam dictum est, quæ secundum prædicationes habent negativas particulas junctas. Prædicantur autem in his modi,ut suprajam demonstravimus. Secundum modos ergo in his negatio posita integram vim contradictionis efficiet. Expeditis modorum oppositionibus de consequentia propositionum atque consensu habebitur subtilis utilisque tractatus.Si ergo possibile esse simpliciter diceretur, simplex et facilis propositionum videretur esse consensus, nec quidquam in earum consequentia posse errari. Nunc autem quoniam dupliciter dicitur secundum diversos modos non eædem propositionum sunt consequentiæ. Quod autem dico tale est. Possibilis duæ sunt partes, unum quod cum non sit, esse potest. Alterum quod ideo sit possibile, quod jam est, prior quidem pars corruptibilibus et permutabilibus propria est, mortalis enim Socrates poterat esse cum non fuit, sicut ipsi mortales qui sunt id quod ante non fuerant, potest enim homo cum non loquitur loqui, et cum non ambulat ambulare. Ergo hæc pars secundum id dicitur quod jam quidem non est, esse tamen potest, illa vero alia pars possibilis quæ secundum id dicitur,quod jam est aliquid actu non potestate, utrisque B divisio est. Possibilis alia pars est quæ cum non sit tamen esse potest. Alia vero quæ actu est, et ideo possibile dicitur. Si enim esse non posset,nec esset omnino, hujus autem possibilitatis quæ secundum illum dicitur modum, quod jam actu fit,duæ partes sunt,una secundum id quod ex necessitate esse dicimus. Altera vero secundum id quod cum sit, non tamen esse ex necessitate aliquid arbitramur,hujus autem non necessariæ potestatis duæ sunt aliæ partes,una quæ quoniam ex potestate ad actum venit,et esse et non esse recipiet facultatem.Altera quæ quia nunquam actum habere destitit, aliquando fuit id quod dicitur ei esse possibile, ad unam tantum partem apta est atque possibilis, ad eam scilicet quam actu semper exercuit, ut igni calor vel nivi frigus, vel adamanti durities, vel aquæ liquor. Sed nullus arbitretur ex necessariæ possibilitatis specie esse id quod dicimus nunquam potestate fuisse,actus quosdam in quibusdam rebus,ut igni calorem,ipse enim exstingui ignis potest. In illis autem quæ necessariæ sunt, non modo qualitas a subjecta re discedere nunquam debet, quod videtur etiam in igni,a quo sua qualitas caloris non recedit, sed etiam illud quod subjecta illa substantia immortalis esse videatur,quod igni non accidit.Solem enim et cætera hujusmodi corpora quæ superna sunt, et cœlestia,immortalia peripatetica disciplina putat, atque ideo consentienter sibi docet solem necessario moveri, quod non modo a sole motus ille nunquam recedit, sed ne sol quidem ipse esse desinet. His ergo prædictis id ad quod hæ præmissa sunt,id est consequentia propositionum diligentius exsequenda est. naturis accommodatur,et sempiternis scilicet et mor- A test efficere. Quare facienda a principio hujusmodi talibus. Nam quod in sempiternis est, esse possibile est. Rursus quod est in mortalibus, nec hoc a subsistendi possibilitate discedit, sed tantum differt, quia id quod in æternis est nullo modo permutaturet semper esse necesse est, illud vero quod in rebus mortalibus invenitur poterit et non esse, et ut sit non est necesse. Ego namque cum scribo inest mihi scribere.Quocirca et scribere mihi possibile est,sed quoniam ipse mortalis sum, non est hæc potestas scribendi necessaria, neque enim ex necessitate scribo. At vero cum dicimus cœlo inesse motum, nulla dubitatio est qui necesse sit cœlum moveri, in mortalibus ergo rebus cum est aliquid et esse potest,et ut sit non est necesse,in sempiternis autem, quod est necesse est esse, et quia est esse possibile est. Cum ergo possibilis principaliter duæ sint partes,una quæ secundum id dicitur quod cum non sit, esse tamen potest. Allera quæ secundum id prædicatur quod jam est aliquid actu non solum potestate, hujusmodi possibile quod jam sit actu, duas ex se species profert, unam quæ cum sit non est necessaria; alteram quæ cum sit illud quoque habet, ut eam esse necesse sit. Nec hoc solius Aristotelis subtilitas deprehendit, verum Diodorus quoque possibile ita diffinit dicens,quod est aut non est. Unde Aristoteles id quod Diodorus ait non est, illud possibile putat, quod cum non fit fieri tamen polest. Quod autem dixit Diodorus, est id possibile, Aristoteles interpretatur, quod idcirco dicitur esse possibile, quia jam est actu. Cujus possibilitatis modi duas partes esse docuimus: unam scilicet quam necessariam dicimus,alteram quam non necessariam prædicamus. Hujus autem non necessariæ duæ rursus partes sunt :una quæ a potestate pervenit ad actum; altera quæ semper actu fuit,aliquando res illa quæ susceptibilis illius est fuit, et illa quidem quæ a possibilitate ad actum venit, et utriusque partis contradictionis susceptibilis est, ut nunc ego scribo, et ex potestate ad actum venit, agens possum scribere. Ante enim quam scriberem erat mihi scribendi potentia. Sed ex potestate scribendi veni ad actum scribendi Quare utraque mihi conveniunt et scribere et non scribere, possum enim et non scribere, possum et scribere, quæ est quodammodo contra lictio. Atque ideo quæcunque a potestate ad actum veniunt,ea et facere possum et non D facere, et esse et non esse, ut qui loquitur,quia ante potuit loqui quam loqueretur, et nunc ideo potest loqui quia loquitur,et potest loqui et potest non loqui. Alia vero quæ nunquam antea potestate fuit, sed semper actu,aliquando res ipsa fuit quæ aliquid potestate esse diceretur, ad unam rem tantum apta est,ut ignis nunquam fuit ante potestate calidus, ut postea calidus actu sentiretur,nec nix antea frigida potestate, post actu. Sed aliquando fuit ignis actu calidus, fuit et aliquando nix frigida actu. Quocirca hæ potentiæ non sunt aptæ ad utraque.Neque enim ignis frigus incurrere, nec nix calidum unquam po C Consequentiæ vero secundum ordinem fiunt ita ponentibus. Illi enim quæ est,possibile est esse,sequitur illa quæ est, contingens esse, et hæc illi convertitur,et non impossibile esse, et non necessarium esse. Illi vero quæ est,possibile non esse,el contingens non esse, ea quæ est,non necessarium non esse, et non impossibile non esse. Illi vero quæ est, non possibile esse, et non contingens esse, ea quæ est,necessarium non esse, et impossibile esse.Illi vero quæ est,non possibile non esse, et non contingens non esse, illa quæ est, necesse est esse. Et impossibile non esse, consideretur autem ex subscriptione quod dicimus. Hæc Aristoteles consentienter his quæ nos supra præmisimus addidit de consequentia propositionum, quæ etsi manifesta sunt acute perspicientibus,tamen ne nos nihil huic quoque loco addidisse videamur, brevissima expositione ea percurrimus. Primus voluit demonstrare, quoniam quæcunque de possibili dicerentur,ea etiam de contingenti veracissime dici possunt, atque ideo ait illi quæ est, possibile esse consequentem esse illam quæ dicit,contingere esse. Et ne in his aliquid discrepans videretur, adjecit dicers. Et hæc illi convertitur, ut intelligeremus quod esset possibile hoc contingere, et quod contingeret illud esse possibile,quare quæ sibi convertuntur, ea æqualia sunt atque eadem. Quidquid ergo impossi B bile dici potest,idem in contingenti prædicatur,hæc A bile non esse, et ei quæ est contingere non esse illa ergo,id est contingens et possibile sequi dixit illam consentire ait quæ dicit,non necesse non esse, et non propositionem quæ diceret;non impossibile esse,et impossibile non esse. Hoc autem ideo,quia quod poeam quæ necessarium negat, id est non necesse test non esse, potest etiam esse. Et rursus quod conesse. Ait enim: Illi enim quæ est possibile esse, illa tingit non esse,contingit esse. At vero quod necesse quæ est contingere esse, et hæc illi convertitur, et est non esse,illud non potest esse, quod autem imea quæ est,non impossibile esse et non necessarium possibile est non esse, illud non esse non poterit. esse, tanquam si hoc diceret, et possibile esse se- Quare a possibili utræque discrepant.Namque possiquitur contingentia. Et hæc utraque sibi convertun- bilitati quæ posse aliquid esse promittit,contrarium tur, sed has sequitur non impossibile esse et non sentit ea quæ dicit necesse esse non esse. Rursus necessarium esse,hoc quam recte dictum sit nemi- quia possibilitas habet in se vim, ut id quod potest nem latet.Nam quod est possibile esse,id esse con- esse, possit et non esse, dissentit ab ea multumque tingit,ut sit non impossibile esse. Nam si esset im- discrepat quæ dicit impossibile esse non esse. Quod possibile,non diceretur posse esse, quod ut non es- si sit propositio quæ prædicat necesse esse non esse, set ratio impossibilitatis astringeret. Ergo id quod et rursus quæ dicit impossibile esse non esse,a pospotest esse, non impossibile est esse.Similiter autem sibilitate dissentiunt. Recte nimirum harum neganon est necesse esse,id quod posse esse dicitur. Hoc tiones possibilitati consentire creduntur. Possibiles autem idcirco evenit,quia id quod possibile prædi- autem propositiones voco hujusmodi quæ vel in affircamus ad utramque partem facile vertitur. Nam et matione vel negatione possibilitatem aliquam monut si fieri potest et ut non sit. At vero necessitas et strant,altera parte non interclusa,ut quæ dicit posimpossibilitas in alterutra parte constringitur. Nam sibile esse aliquid ab hac non intercluditur ea per quod impossibile est esse, esse nunquam potest. quam dici potest possibile esse non esse, vel si quis Porro autem quod necesse est esse, non esse nun- dicat possibile aliquid non esse, ab hac cursus interquam potest. Ergo id quod negamus impossibile clusum non est, ut esse possit. Atque ideo affirmaesse,consentire facimus possibilitati.Id autem quod tionem quæ dicit posse esse possi bile voco. Nec eam negamus necessarium, rursus eidem naturæ vim quæ dicit aliquid posse non esse.Et in istis propopossibilitatis adjungimus, ut sit hoc modo dicendum, sitionibus quas Aristoteles ponit,in quibus dicit poset ut verius loquamur,ita dicendum est, quod pos- sibile non esse, non videatur ita dicere tanquam si sibile est et esse potest et non esse. Rursus quod hoc modo pronuntiet, ut velint intendere aliquidimimpossibile est esse, non potest esse, quod necesse possibile esse cum dicit,possibile non esse. Ita enim est, non potest non esse. Ergo si impossibilem hanc propositionem dicit, non quod possibilitatem enuntiationem negationis adjectione frangamus,di. illam auferat, sed quod dicat possibile esse aliquid centes non impossibile esse, illi partem possibilita- ut non sit. Subaudiendum enim est adjungendumque tis adjungimus,in qua esse posse aliquid dicimus. ad possibile verbum quod est esse, ut cum ille dicit, Sin vero necessariæ propositionis rigorem negatione possibile non esse, nos intelligamus possibile esse minuamus dicentes, non necesse esse, illud evenit non esse, id est possibile esse ut non sit. Tertiam ut ad eam partem necessariam propositionem ap- consequentiam ponit hanc in qua consentire dicit, plicemus, quæ in possibilitate est, ut possit non illi quæ est non possibile esse et non contingens esse.Quare possibilitatem sequitur non esse impos- esse, illam quæ dicit, necessarium non esse et imsibile, idcirco quia quod possibile est,fieri poterit, possibile esse. Hoc ita planum est ut expositione non eamdem possibilitatem rursus sequitur propositio egeat. Quod enim non possibile est, hoc fieri non quæ dicit, non necesse est esse, idcirco quia quod potest. Quod fieri non potest necesse est ut non sit, possibile est, poterit et non esse. Aliter idem dici- quod autem necesse est ut non sit, impossibile est. mus, quod possibile est non est verum dicere, quo- Recte ergo dicitur eam propositionem quæ dicit,aliniam impossibile est,quia fieri potest. Rursus quod quid non posse esse, et eam quæ dicit,non continpossibibile est, non est verum dicere, quoniam ne- gere esse, consequi illas et quæ esse cum necesse D cesse est. Potest enim quod possibile est esse,idem esse negant,et quæ impossibilitatem affirmant. Quod non esse. Quare si de possibilitate impossibilitas et autem dicit, tale est. Non necesse esse contingens necessitas recte dici non potest, eorum negationes est esse. Necesse autem non esse non contingens possibilitati consentient, quæ sunt non impossibile. esse, non est contingens, scilicet esse, et necessaesse et non necessarium esse. Sed meminisse deberium non esse. Reliquam consequentiam in qua mus eamdem semper in omnibus de contingenti et eas propositiones quæ dicerent, non possibile esse de possibili rationem esse. De eo scilicet possibili aliquid non esse, et non contingere non esse illis quod cum adhuc non sit poterit tamen esse aut non quæ proponerent necesse esse, et impossibile non esse. Aliam rursus consequentiam dicit hoc modo: esse consentire dicit, neque ullam habet hoc obscuIllivero quæ est possibile non esse et contingere non ritatem.Nam quod non est possibile ut non sit,hoc esse, illa quæ est non necessarium non esse et non impossibile est ut non sit. Id enim quod dicimus impossibile non esse propter eamdem causam hanc impossibile esse,idem valet tanquam si dicamus non quoque consequentiam dicit.Illi enim quæ est possi- possibile esse. Quod enim facit negatio in ea inter C pretatione qua dicimus non possibile,idem facit pri- A C Sextus hic liber longe commentationi terminum B est, impossibile esse. Affirmatio enim est impossibile ponit, quæ quodam magno labore constiterit ac temesse, non impossibile vero negatio. poris mora.Nam et plurimorum suntin unum coacervatæ sententiæ,et duorum ferme annorum spatium continuo commentandi sudore consumpsimus. Neque ego arbitror quibusdam sinistre interpretantibus gloriose factum videri, ut quod dici breviter posset, id nos ostentatione doctrinæ, non ad lectorum scientiam potius quam prolixitate ad fastidium tenderemus. Quibus responsum velim non hoc tam mendaciter esse sensuros, si prioris commenti perlegerint brevitatem, nam neque brevius explicari potuit angustissimorum obscuritas impedita sermonum, et quam multa ad plenam hujus libri intelligentiam desint, agnoscent. Quid autem utrumque opuslegentibus utilitatis exhibeat, hinc facillime mihi videtur posse perpendi, quod cum hanc secundam editionem in manus quisquam primum sumpserit, ipsarum rerum spatiosa varietate confunditur, ut qui in majoribus mentem intendere nequit, editionis primæ brevitatem simplicitatemque desideret.Quod si quis ad prioris editionis duos libros lector accesserit,sumpsisse sibi ad scientiam quiddam fortasse videbitur.Sed cum postremo hanc secundam cognoverit editionem, quam multa in prima ignoraret agnoscit, nec homines a legendo longum opus labore deterreat,cum nos non impedierit ad scribendum.Sed ne ipsum quoque proœmium tendi longius videatur,ad Aristotelis seriem, et ad ea quæ de consequentia propositionum diligenter exsequitur,revertamur. Ea quæ communiteruniversaliterque de propositionibus, et de earum ad se invicem consequentiis speculanda fuerant, in superiori ipsarum propositionum descriptione disposuit. Nunc vero quæ sigillatim singulis accidunt diligentissimo tractatu persequitur. Ait enim ita: Ergo impossibile et non impossibile, ad illud quod est, contingens et possibile, et non contingens et non possibile sequuntur quidem contradictoriæ, sed conversim. Illud enim quod est possibile esse, negatio sequitur impossibilis, negationem vero affirmatio. Ad enim quod est, non possibile est sequitur illud quod D Consequentia propositionum (ut superior descriptio docet)secundum possibile et necessarium facta est. Quam rem illa quoque secuta est,ut ex contingentibus et impossibilibus propositionibus consequentiisque diceret. Nam cum contingens recto modo possibili consentiat, impossibile converso ordine necessarium est,ut paulo post docebimus.Speculaturergo de possibili et contingenti et impossibili, quemadmodum ad se invicem,vel quas habeant consequentias,idque constituit hoc modo dicens. Impossibile et non impossibile sequuntur quidem possibile et non possibile contradictoriæ quidem,sed conversim.Hoc autem hujusmodi est. Scimus affirmationem privatoriam esse eam quæ dicit impossibile esse. Hujus vero negationem non impossibile esse. Rursus affirmationem possibilem eam que dicit possibile esse, hujus negationem quæ proponit non possibile esse.Sequitur ergo affirmationem possibilem negatio impossibilis. Nam quod possibile est, idem est non impossibile. Alioquin si ea que dicit.non impossibile esse non sequitur possibilitatem,sequitur ejus affirmatio,id est impossibile esse. Erit ergo quod possibile est impossibile,quod fieri potest.Quod si impossibilitas possibilitatem non sequitur, non impossibile esse sequitur possibilitatem. At vero negationem possibili. tatis sequitur affirmatio impossibilitatis.Nam quod non possibile est,impossibile est. Eamdem enim vim obtinet negatio in propositionibus quam et privatio. Et de contingenti hoc modo. Nam quod contingens est esse, illud est non possibile. Nam si contingens et possibile sequuntur se,possibile vero et non impossibile consentiunt, contingens etiam et non impossibile idem designant. Rursus non contingens et impossibile idem videri poterit perspicienti, quod non contingens quidem et non possibile idem sentiunt.Sed non possibile impossibili consentit. Quocirca et non contingens quoque impossibile aliquid esse denuntiat. Fit ergo ut affirmatio impossibilitatis contradictionem possibilitatis sequatur.Sed non ut affirmatio affirmationem,nec ut negatio negatio |