Kopernikijana: czyli materyały do pism i życia Mikołaja Kopernika, Tom 1

Przednia okładka
J.B. Lang, 1873

Z wnętrza książki

Inne wydania - Wyświetl wszystko

Kluczowe wyrazy i wyrażenia

Popularne fragmenty

Strona 9 - Oddając hołd winnej pochwały Mikołajowi Kopernikowi pokazać, jak wiele mu winne były Nauki Matematyczne, mianowicie Astronomia w wieku, w którym żył, z których poprzedników, jak wiele i jakim sposobem korzystał, i jak wiele mu są winne w czasie teraźniejszym.
Strona 343 - Wylany na dobro prawdy i nanki, stał się tym wszystkim drobnym poruszeniom niedostępny i dla tego, żeby z nauką tak śmiałą oswoić uprzedzone umysły, stara się prawie odjąć jej postać nowości, a przytaczając to wszystko, cokolwiek starożytność o biegu ziemi pisała, ledwo się nie zdaje swoich pierworodnych zapierać myśli. Wszedłszy atoli w bezstronne i ścisłe roztrząśnienie jego nauki, okazuje się, że układ świata przez Kopernika wytłumaczony, nie jest nauką z szczątków...
Strona 16 - Almageście, tak drudzy w swoich komentarzach, usiłują dowodzić, że ziemia żadnego biegu mieć nie może, a zatem zbijają tę myśl, i starają się wystawić jej błahość i mylność. Gdyby się był znajdował jakikolwiek ślad wyłuszczonej tej myśli i przystosowanej do biegów niebieskich, zapewne Ptolemeusz i jego następcy byliby...
Strona 11 - Astronomią postawiły w rzędzie najdoskonalszej z nauk fizycznych umiejętności , a rozum ludzki okryły rozległą chwałą i zaszczytem. Zatrzymajmy uwagę nad tą sławną epoką w dziejach nauk : i przypatrzmy się, jak rozum ludzki odebrawszy nad brzegiem Wisły wielki zwrot i kierunek do prawdy, zaczął się po reszcie Europy szczęśliwie prostować i odradzać w swoich działaniach.
Strona 308 - Słodki mu był dym, słodkie powietrze ojczyste, ale wolał wylewać krew za nie w bojach, niż swój dym i swoje powietrze rozkładać na chemiczne pierwiastki. Życie praktyczne, obozowe, sejmowe, religijne, mogło u nas stworzyć poezyę, mogło wykształcić wymowę, mogło natchnąć zamiłowaniem historyi , mogło zaostrzyć umysły ku dociekaniu zawiłości teologicznych, .ale nie mogło wyrobić strony zimnego rachunku, nie mogło usposobić do nauk ścisłych potrzebujących spokoju i wolnej...
Strona 15 - Każdy prawie rozdział jego książki jest i wierną historyą, i razem dowodzeniem zdań i myśli w nim zawartych. Wielki ten człowiek w każdym kroku sądząc swych poprzedników , albo rozwija i utwierdza ich myśli, albo je prostuje, albo swoje na miejsce tamtych kładzie i przytacza. Ani praw własności, które ma do swych wynalazków, żadnem przywłaszczeniem, ani swej chwały żadną nie skaził próżnością. Wylany na dobro prawdy i nauki, stał się tym wszystkim drobnym poruszeniom...
Strona 13 - Wystawmy sobie (mówi Kopernik w przedmowie do Pawła III.) członki ciała ludzkiego rozrzucone, pochodzące od osób różnego kształtu, urody i wielkości: gdyby kto pozbierawszy te tak różnorodne części do siebie źle przystające, w proporcyi niezgodne, w stosunku nieforemne, uwziął się połączyć je razem i złożyć , wystawiłby zapewne raczej poczwarę, jak postać szykowną człowieka. Taką budową wydała mi się w ścisłem roztrząśnieniu dawna nauka astronomii.
Strona 343 - Filozofów, samą prawie metafizyką zajęte; albo należało do owych tajemnie, z któremi się ciż Filozofowie ukrywali przed ludem porywczym i zabobonnym, a które tajemnice wieków Chrześcijaństwa nie doszły. Nie mógł więc Kopernik wskrzeszać i wydobywać tego, czego w żadnem piśmie starożytnem nie było. W tej myśli od wszystkich lekce ważonej, on pierwszy uczuł światło prawdy : on pierwszy stworzył jej wielkość i rozległość : kiedy całą budowę i mechanizm świata słonecznego...
Strona 13 - ... dziwactwa i zamieszania, niż szyku i porządku. Cóż wypadało sądzić o całym tym gmachu, okrytym chmurą ciemności i chwiejącym się pod ciężarem zarzutów i trudności? Oto, że cały fundament, na którym osiadł, musi być nieugodzony, słaby i fałszywy.
Strona 7 - Że Kopernik nie był kopistą starożytnych filozofów, ale prawdziwym, swego systematu twórcą; że on najtrudniejsze trygonometryi kulistej zagadnienia rozwiązał, że jego własne a głębokie myśli i przypuszczenia o porządku i podziale ciał niebieskich, o sile fizycznej ich biegu, a szczególniej o ruchu osi ziemskiej w kilka potem wieków najdelikatniejszemi obserwacyami, prawami biegu i głębokiem geometrycznym rachunkiem stwierdzone, prowadziły do nowych wielkich o budowie świata...

Informacje bibliograficzne