Obrazy na stronie
PDF
ePub

gulis annis de communi virginum cum orationibus propriis per nos approbatis. Eiusmodi vero missae celebrationem et officii recitationem fieri dumtaxat concedimus in dioecesi Aurelianensi ab omnibus fidelibus tam saecularibus quam regularibus, qui horas canonicas recitare teneantur; et quod ad missas attinet, ab omnibus sacerdotibus ad templa in quibus eiusdem festum agitur 5 confluentibus, servato decreto sacrorum rituum congregationis (3862, Urbis et Orbis), die IX Decembris anno 1895 dato.

656. 10. Pius X. Enzyklika „Editae saepe", 26. Mai 1910 (Borromaeus-Enzyklika): die Reformation.

Acta ap. sedis 11 9, 362. Enzyklika Pius X.,,Editae saepe", Ha 1910; Clericus Rhenanus, 10 K. Borromäus u. d. Rundschreiben Pius X., Mz 1910; HWINTER, Zentrum u. Borr.-Enzyklika, Ha 1911.

Die aus Anlaß der bevorstehenden Jahrhundertfeier der Heiligsprechung des hl. Karl Borromaeus (1. November 1610) veröffentlichte Enzyklika veranlaßte durch ihre Urteile über die Refor. mation in Deutschland eine große Erregung, die in Kundgebungen des Evangelischen Bundes und 15 des Deutschen Evangelischen Kirchenausschusses sowie in Interpellationen mehrerer Fraktionen des preuß. Abgeordnetenhauses ihren Ausdruck fand und eine diplomatische Aktion der preuß. Regierung bei dem röm. Stuhl zur Folge hatte. Die Verhandlungen führten zu dem Ergebnis, daß die Kurie erklärte, daß die beanstandeten Sätze falsch verstanden worden seien, daß der Papst nicht die Absicht gehabt habe, die nichtkatholische Bevölkerung Deutschlands und ihre Fürsten 20 zu beleidigen, und daß er den deutschen Bischöfen den Befehl erteilte, die Enzyklika weder von der Kanzel zu verkünden noch in den bischöflichen Amtsblättern zu veröffentlichen. - Die wichtig. sten Aktenstücke über diesen Streit wurden in der 3. Auflage dieses Buches S. 418-424 abgedruckt. Zur Geschichte des Streits: JSCHNEIDER, Kirchl. Jahrbuch 38, Gütersl 1911, 117 ff.; HAKrose, Kirchl. Handbuch 3, Fr 1911, 107 ff.

25 Inter haec superbi ac rebelles homines consurgebant, inimici crucis Christi.. qui terrena sapiunt.. quorum Deus venter est1. Hi non moribus corrigendis, sed negandis fidei capitibus animum intendentes, omnia miscebant, latiorem sibi aliisque muniebant licentiae viam, aut certe auctoritatem ecclesiae ductumque defugientes, pro lubitu corruptissimi cuiusque principis populive, quasi imposito iugo, doctrinam eius, 30 constitutionem, disciplinam in excidium petebant. Deinde, iniquorum imitati morem, ad quos pertinet comminatio: Vae qui dicitis malum bonum et bonum malum 2, rebellium tumultum et illam fidei morumque cladem appellarunt instaurationem, sese autem disciplinae veteris restitutores. Re tamen vera corruptores exstiterunt, quod, extenuatis Europae per contentiones et bella viribus, defectiones horum temporum et secessiones 35 maturarunt, quibus uno velut impetu facto, triplex illud, antea disiunctum, dimicationis instauratum est genus, a quo invicta et sospes ecclesia semper evaserat; hoc est, primae aetatis cruenta certamina; domesticam subinde pestem errorum; denique, per speciem sacrae libertatis vindicandae, eam vitiorum luem ac disciplinae eversionem, ad quam fortasse nec aetas media processerat 3..

1 Phi 3 18, 19. 2 Ies 5 20.

3 Die in den Acta ap. sedis II 386 veröffentlichte italienische Uebersetzung lautet Fra questi mali insorgevano uomini orgogliosi e ribelli, nemici della Croce di Cristo... uomini di sentimenti terreni, il Dio de' quali è il ventre. Costoro, applicandosi non a correggere i costumi, ma a negare i dogmi, moltiplicavano i disordini, allargavano a sè ed agli altri il freno della licenza, o certo sprezzando la guida autorevole della Chiesa, a seconda delle passioni dei principi o dei popoli più corrotti, con una quasi tirannide ne rovesciavano la dottrina, la costituzione, la disciplina. Indi, imitando quegli iniqui, a cui è rivolta la minaccia: Guai a voi che chiamate male il bene e bene il male, quel tumulto di ribellione e quella perversione di fede e di costumi chiamarono riforma e se stessi riformatori. Ma, in verità, essi furono corrompitori, sicchè, snervando con dissensioni e guerre le forze dell' Europa, prepararono le ribellioni e l'apostasia dei tempi moderni, nei quali si rinnovarono insieme in un impeto solo quei tre generi di lotta, prima disgiunti, da cui la Chiesa era uscita sempre vincitrice: le lotte cruente della prima età, indi la peste domestica delle eresie, infine, sotto nome di libertà evangelica, quella corruzione di vizi e perversione della disciplina, a cui forse non era giunta l'età medievale.

H

H

657. 11. Pius X. Motu proprio „Illibatae custodiendae", 29. Juni 1910; Eid der Doctores in sacra scriptura.

Acta ap. sedis II 12, 469.

„Ego N. N. omni qua par est reverentia me subiicio et sincero animo adhaereo omnibus decisionibus, declarationibus et praescriptionibus apostolicae sedis seu Romanorum 5 pontificum de sacris scripturis recta earumdem explanandarum ratione, praesertim vero Leonis XIII litteris encyclicis,,Providentissimus Deus" die 18 Nov. 1893 datis, nec non Pii X Motu proprio,,Praestantia scripturae sacrae" dato die 18 Nov. 1907, eiusque apostolicis litteris,,Vineae electae", datis die 7 Mai 1909, quibus edicitur,,universos omnes conscientiae obstringi officio sententiis pontificalis consilii de re biblica, ad doctrinam 10 pertinentibus, sive quae posthac edentur, perinde ac decretis sacrarum congregationum a pontifice probatis, se subiiciendi; nec posse notam tum detrectatae obedientiae tum temeritatis devitare aut culpa propterea vacare gravi quotquot verbis scriptisque sententias has tales impugnent;" quare spondeo me,,principia et decreta per sedem apostolicam et pontificiam biblicam commissionem 15 edita vel edenda“ uti,,supremam studiorum normam et regulam" fideliter, integre sincereque servaturum et inviolabiliter custoditurum, nec unquam me sive in docendo sive quomodolibet verbis scriptisque eadem esse impugnaturum. Sic spondeo, sic iuro, sic me Deus adiuvet et haec sancta Dei evangelia.“. 658. 12. Pius X. Motu proprio,,Sacrorum antistitum", 1. Sept. 1910: Abwehr- 20 maßregeln gegen den Modernismus (Anti-Modernisteneid). Acta ap. sedis 11, 1910, 655 ff. HILLING, Reformen II 168 ff.; VIGILIUS, D. neuesten päpstl. Dekrete, Ha 1910, 18 ff.; HMULERT, Anti-Modernisteneid, Ha 1911. Sacrorum antistitum neminem latere arbitramur, vaferrimum hominum genus, modernistas, persona quam induerant illis detracta per encyclicas 25 litteras,,Pascendi dominici gregis" 1 consilia pacis in ecclesia turbandae non abiecisse. Haud enim intermiserunt novos aucupari et in clandestinum foedus ascire socios, cum iisque in christianae reipublicae venas opinionum suarum virus inserere, editis libris commentariisque suppresso aut mentito scriptorum nomine. Haec audaciae maturitas, per quam tantus nobis inustus est dolor, si perlectis iterum memoratis litteris nostris, 30 consideretur attentius, facile apparebit, eius moris homines haud alios esse quam quos ibi descripsimus, adversarios eo magis timendos, quo propriores ministerio suo abutentes ut venenatam huius escam imponant ad intercipiendos incautos, doctrinae speciem circumferentes, in qua errorum omnia summa continetur 2.

7. Peculiaria quaedam adiicimus, quae ad sacrorum alumnos in seminariis degentes 35 et ad instituti religiosi tirones referuntur 3.

Quia vita hominis iis est circumscripta limitibus ut ex uberrimo cognoscendarum rerum fonte vix detur aliquid summis labiis attingere, discendi quoque temperandus est ardor et retinenda Pauli sententia: non plus sapere quam oportet sapere, sed sapere ad sobrietatem. Quare, cum clericis multa iam satis eaque gravia sint imposita studia, 40 sive quae pertinent ad sacras litteras, ad fidei capita, ad mores, ad scientiam pietatis et officiorum, quam asceticam vocant, sive quae ad historiam ecclesiae, ad ius canonicum, ad sacram eloquentiam referuntur, ne iuvenes aliis quaestionibus consectandis tempus terant et a studio praecipuo distrahantur, omnino vetamus diaria quaevis aut commentaria, quantumvis optima, ab iisdem legi, onerata moderatorum conscientia, qui ne id accidat 45 religiose non caverint 5.

1 oben Nr. 653.

2 S. 655. 3 S. 666. 4 Rö 12 3. 5 S. 668.

10

Ut autem suspicio segregetur omnis clanculum se inferentis modernismi, non solum omnino servari volumus quae.. praescripta sunt, sed praeterea praecipimus, ut singuli doctores, ante auspicandas ineunte anno praelectiones, antistiti suo textum exhibeant, quem sibi quisque in docendo proposuerit, vel tractandas quaestiones, sive theses; deinde 5 ut per annum ipsum exploretur sua cuiusque magisterii ratio; quae si videatur a sana doctrina discedere, causa erit quamobrem doctor illico amoveatur. Denique, ut, praeter fidei professionem, iusiurandum det antistiti suo, secundum adiectam infra formulam, et subscripto nomine 1. (Es folgt Verzeichnis der zur Ableistung des Eides verpflichteten Kleriker und kirchlichen Beamten.)

Iurisiurandi formula2: Ego.. firmiter amplector ac recipio omnia et singula, quae ab inerranti ecclesiae magisterio definita, adserta ac declarata sunt, praesertim ea doctrinae capita, quae huius temporis erroribus directo adversantur. Ac primum quidem Deum, rerum omnium principium et finem, naturali rationis lumine per ea quae facta sunt, hoc est per visibilia creationis opera, tamquam causam per effectus, certo cognosci 15 adeoque demonstrari etiam posse, profiteor. Secundo, externa revelationis argumenta, hoc est facta divina, in primisque miracula et prophetias admitto et agnosco tamquam signa certissima divinitus ortae christianae religionis, eademque teneo aetatum omnium atque hominum, etiam huius temporis, intelligentiae esse maxime accomodata. Tertio: Firma pariter fide credo, ecclesiam, verbi revelati custodem et magistram, 20 per ipsum verum atque historicum Christum, cum apud nos degeret, proxime ac directo institutam, eandemque super Petrum, apostolicae hierarchicae principem eiusque in aevum successores aedificatam. Quarto: Fidei doctrinam ab apostolis per orthodoxos patres eodem sensu eademque semper sententia ad nos usque transmissam, sincere recipio; ideoque prorsus reiicio haereticum commentum evolutionis dogmatum, 25 ab uno in alium sensum transeuntium, diversum ab eo, quem prius habuit ecclesia; pariterque damno errorem omnem, quo, divino deposito, Christi sponsae tradito ab eaque fideliter custodiendo, sufficitur philosophicum inventum, vel creatis humanae conscientiae, hominum conatu sensim efformatae et in posterum indefinito progressu perficiendae. Quinto: certissime teneo ac sincere profiteor, fidem non esse coecum sensum religionis 30 e latebris subconscientiae erumpentem, sub pressione cordis et inflexionis voluntatis moraliter informatae, sed verum assensum intellectus veritati extrinsecus acceptae ex auditu, quo nempe, quae a Deo personali, creatore ac domino nostro dicta, testata et revelata sunt, vera esse credimus, propter Dei auctoritatem summe veracis.

Me etiam, qua par est, reverentia subiicio totoque animo adhaereo damnationibus, 35 declarationibus, praescriptis omnibus, quae in encyclicis litteris,,Pascendi" 3 et in decreto ,,Lamentabili“ 4 continentur, praesertim circa eam quam historiam dogmatum vocant. Idem reprobo errorem affirmantium, propositam ab ecclesia fidem posse historiae repugnare, et catholica dogmata, quo sensu nunc intelliguntur, cum verioribus christianae religionis originibus componi non posse. Damno quoque ac reiicio eorum sententiam, 40 qui dicunt, christianum hominem eruditiorem induere personam duplicem, aliam credentis, aliam historici, quasi liceret historico ea retinere quae credentis fidei contradicant, aut praemissas adstruere, ex quibus consequatur dogmata esse aut falsa aut dubia, modo haec directo non denegentur. - Reprobo pariter eam scripturae sanctae diiudicandae atque interpretandae rationem, quae, ecclesiae traditione, analogia fidei, et apostolicae 45 sedis normis posthabitis, rationalistarum commentis inhaeret, et criticen textus velut unicam supremamque regulam, haud minus licenter quam temere amplectitur. - Senten1 S. 668. 2 S. 669. 3 oben Nr. 653. 4 oben Nr. 652.

tiam praeterea illorum reiicio qui tenent, doctori disciplinae historicae theologicae tradendae, aut iis de rebus scribenti seponendam prius esse opinionem ante conceptam sive de supernaturali origine catholicae traditionis, sive de promissa divinitus ope ad perennem conservationem uniuscuiusque revelati veri; deinde scripta patrum singulorum interpretanda solis scientiae principiis, sacra qualibet auctoritate seclusa, eaque iudicii liber- 5 tate, qua profana quaevis monumenta solent investigari. In universum denique me alienissimum ab errore profiteor, quo modernistae tenent in sacra traditione nihil inesse divini; aut, quod longe deterius, pantheistico sensu illud admittunt; ita ut nihil iam restet nisi nudum factum et simplex, communibus historiae factis aequandum; hominum nempe sua industria, solertia, ingenio scholam a Christo eiusque apostolis inchoatam per sub- 10 sequentes aetates continuantium. Proinde fidem patrum firmissime retineo et ad extremum vitae spiritum retinebo, de charismate veritatis certo, quod est, fuit eritque semper in episcopatus ab apostolis successione 1; non ut id teneatur quod melius et aptius videri possit secundum suam cuiusque aetatis culturam, sed ut nunquam aliter credatur, nunquam aliter intelligatur absoluta et immutabilis veritas ab initio per apostolos prae- 15 dicata.

Haec omnia spondeo me fideliter, integre sincereque servaturum et inviolabiliter custoditurum, nusquam ab iis sive in docendo sive quomodolibet verbis scriptisque deflectendo. Sic spondeo, sic iuro, sic me Deus etc."

Papst Benedikt XV. (1914-1922).

Der Weltkrieg.

659. 1. Protest der deutschen kath. Missionsoberen gegen die Uebertragung des Krieges nach Afrika (1914).

20

Aus dem „Notschrei der kath. Missionen an die christl. Mächte“ v. 30. Aug. 1914: SCHMIDLIN, D. christl. Weltmission im Weltkrieg, M.-Gladbach 1915, 100 ff.; fortlaufende Bericht- 25 erstattung über die Wirkungen des Krieges auf die kath. Mission in ZMW 1914 ff. Mitten hinein in die Wirren dieses europäischen Krieges kommt die Kunde, daß England den Krieg auch in unsere afrikanischen Kolonien hineingetragen hat. Ein wahres Entsetzen muß alle Freunde des christlichen Missionswerkes und jeglicher zivilisatorischen Kolonialarbeit bei dieser Nachricht ergreifen. Bisher haben in Afrika alle weißen Völker solida- 30 risch den Eingeborenen gegenübergestanden. Nur so glaubten sie ihre Autorität aufrechterhalten zu können (S. 101).

Die Völker Afrikas sind im großen und ganzen heute noch reine Naturvölker, welche nur richtig erzogen werden können, wenn man sie als unmündige Kinder behandelt. Ist es schon schlimm genug wenn Eltern unter sich streiten, um wie viel verderblicher muß 35 es sein, wenn unmündige Kinder in den Streit hineingezogen werden. Das würde eine unverzeihliche Versündigung sein. Ganz ebenso aber muß es wirken, wenn die europäischen Zwistigkeiten in unsere afrikanischen Kolonien hinein ihre Wellen schlagen!

Man sage nicht: die deutschen Missionare sprechen als Deutsche, sie sprechen für ihr eigenes Vaterland! Nein, wir sprechen hier nicht nur als Deutsche, nicht einmal in erster 40 Linie, wir sprechen als Christen und berufene Träger christlicher Kultur. Die Schäden, welche aus einem afrikanischen Kolonialkrieg entstehen müssen, treffen nicht nur Deutschland, sondern gleichzeitig alle Kolonialmächte, England nicht ausgenommen. Bisher standen in Afrika vor den Augen der Eingeborenen die Weißen als geschlossene, unerschütterliche Einheit da. Nunmehr soll den Eingeborenen ein blutiger Kampf zwischen 45 1 Irenaeus IV 26 cf. oben Nr. 43.

Weißen vorgeführt werden, bei dem die Eingeborenen unvermeidlich Partei ergreifen müssen. Jeder Kenner der Lage weiß, welches gefährliche Spiel das bedeutet (S. 102).

660. 2. Benedikt XV.: Friedenskundgebung vom 5. Mai 1917.

Schreiben Benedikts XV. an Kard. Staatssekretär Gasparri (ital.): Acta ap. sedie IX, 1917, 5 265 ff.; ASTRUCKER, Kundgebungen Benedikts XV. zum Weltfrieden, Fr 1917, 67 ff.; Papst, Kurie u. Weltkrieg, von einem Deutschen 2, B 1918, 132 ff., mit Uebersetzung der Germania“ v. 17. Mai 1917, Nr. 228. Das Friedensangebot des Vierbundes v. 12. Dezember 1916: Der europäische Krieg in aktenmäßiger Darstellung 5, 2 (Deutscher G.-Kalender, hrsg. v. FPURLITZ, 32. Jahrg.), STRUCKER, Kundgebungen Benedikts XV. 115 ff., ist von Benedikt XV. nicht unterstützt worden, vgl. Papst, Kurie u. Weltkrieg 120 ff.

10

[ocr errors]
[ocr errors]

Die fast unerträglich gewordenen Leiden der Völker haben den allgemeinen Wunsch nach Frieden lebhafter und machtvoller gestaltet. Gebe der göttliche Erlöser in der unendlichen Güte seines Herzens, daß auch bei den Regierenden die milden Absichten obsiegen und daß sie, im Bewußtsein ihrer Verantwortlichkeit vor Gott und vor der Mensch15 heit, der Stimme der den Frieden herbeirufenden Völker nicht länger widerstehen.

Möge zu diesem Zweck das Gebet der unglücklichen menschlichen Gesellschaft häufiger, demütiger und vertrauensvoller zu Jesus aufsteigen, besonders während des seinem heiligsten Herzen geweihten Monats, und die Beendigung der Geißel von ihm erbitten. Möge jeder sich häufiger in dem heilsamen Bade der sakramentalen Beichte 20 reinigen und mit inständiger Liebe seine Gebete an das liebeerfüllte Herz Jesu nach der Vereinigung mit dem eigenen in der hl. Kommunion richten.

Und da alle Gnaden, die der Geber alles Guten den armen Nachkommen Adams gnädig verleiht, kraft eines barmherzigen Ratschlusses der göttlichen Vorsehung durch die Hände der allerseligsten Jungfrau verteilt werden, wünschen wir, daß in dieser 25 Schreckenszeit mehr denn je die lebhafte und vertrauensvolle Bitte ihrer betrübten Kinder sich an die Gottesmutter wende. Deshalb geben wir Ihnen, Herr Kardinal, den Auftrag, allen Bischöfen der Welt unsern innigen Wunsch bekannt zu geben, daß man durch die Vermittlung Mariens sich an das Herz Jesu wende. Zu diesem Zweck verordnen wir, daß vom 1. Juni ab die Anrufung, Regina pacis, ora pro nobis" -,,Königin des Friedens, 30 bitte für uns", die wir durch Dekret der hl. Kongregationen der außerordentlichen kirchlichen Angelegenheiten v. 16. Nov. 1915 einzelnen Bischöfen vorläufig der Mutter GottesLitanei anzufügen erlaubt hatten 1, nun endgültig eingeführt wird.

35

661. 3. Benedikt XV.: Friedensbotschaft an die Oberhäupter der kriegführenden Staaten vom 1. August 1917.

Dès le debut: Acta ap. sedis IX, 1917, 417 ff.; STRUCKER, Kundgebungen B.s XV. 72 ff.; dt. Uebers.: Norddeutsche Allgem. Zeitung v. 18. Aug. 1917, Nr. 227; Papst, Kurie u. Weltkrieg 136 ff.; KROSE, Kirchl. Handbuch 7, 1918, 79 ff.

Aux Chefs des peuples belligérants.

Dès le début de Notre Pontificat, au milieu des horreurs de la terrible guerre dé40 chaînée sur l'Europe, Nous Nous sommes proposé trois choses entre toutes: garder une parfaite impartialité à l'égard de tous les belligérants, comme il convient à Celui qui est le Père commun et qui aime tous ses enfants d'une égale affection; Nous efforcer continuellement de faire à tous le plus de bien possible, et cela sans acception de personnes, sans distinction de nationalité ou de religion, ainsi que Nous le dicte aussi bien la loi uni45 verselle de la charité que la suprême charge spirituelle à Nous corfiée par le Christ; enfin, comme le requiert également Notre mission pacificatrice, ne rien omettre, autant qu'il était en Notre pouvoir, de ce qui pourrait contribuer

1 Acta ap. sedis VII, 1915, 498.

« PoprzedniaDalej »