nam illa Christi sanguine et sanctificatione purgantur. Item denuo dicit: sicut aqua ignem extinguet, sic eleemosyna extinguet peccatum1. Hic quoque ostenditur et probatur, quia sicut lavacro aquae salutaris gehennae ignis extinguitur, ita eleemosynis atque operationibus iustis delictorum flamma sopitur. 5 5. Remedia propitiando Deo ipsius Dei verbis data sunt, quid deberent facere peccantes magisteria divina docuerunt, operationibus iustis Deo satisfieri, misericordiae meritis peccata purgari . . . (Raphael angelus) ostendit 2 orationes nostras ac ieiunia minus posse, nisi eleemosynis adiuventur, deprecationes solas parum ad impetrandum valere, ni factorum et operum accessione satientur. Revelat angelus et manifestat 10 et firmat eleemosynis petitiones nostras efficaces fieri, eleemosynis vitam de periculis redimi, eleemosynis a morte animas liberari.

81. Firmilian, B. v. Cäsarea 3: Kritik des Bischofs Stephan v. Rom. Brief an Cyprian in der Briefsammlung Cyprians ep.75: op. 11 811. 813 f. 821. 825 ff. - JERNST, 15 ZkTh, XVIII, 209 ff.; RITSCHL 126 ff.; HARNACK, LG I 407 ff.; FRIEDRICH 117 ff.; LANGEN I 327 ff.; KRÜGER, RE 6, 1899, 79; BARDENHEWER, LG II 312 ff.

-

2. Nos gratiam referre Stephano in isto possumus, quod per illius inhumanitatem nunc effectum sit, ut fidei et sapientiae vestrae experimentum caperemus. 3. Sed haec interim quae ab Stephano gesta sunt praetereantur, ne dum audaciae et insolentiae eius 20 meminimus, de rebus ab eo improbe gestis longiorem maestitiam nobis inferamus. 6. Eos autem qui Romae sunt non ea in omnibus observare, quae sint ab origine tradita et frustra apostolorum auctoritatem praetendere, scire quis etiam inde potest, quod circa celebrandos dies Paschae et circa multa alia divinae rei sacramenta videat esse apud illos aliquas diversitates nec observari illic omnia aequaliter quae Hierosolymis observantur, secundum 25 quod in ceteris quoque plurimis provinciis multa pro locorum et hominum diversitate variantur, nec tamen propter hoc ab ecclesiae catholicae pace atque unitate aliquando discessum est. Quod nunc Stephanus ausus est facere rumpens adversus nos pacem, quam semper antecessores eius vobiscum amore et honore mutuo custodierunt, adhuc etiam infamans Petrum et Paulum beatos apostolos, quasi hoc ipsi tradiderint, qui in 30 epistolis suis haereticos execrati sunt et ut eos evitemus monuerunt. Unde apparet traditionem hanc humanam esse quae haereticos asserit et baptisma quod non nisi solius ecclesiae est eos habere defendit. — 17. Atque ego in hac parte iuste indignor ad hanc tam apertam et manifestam Stephani stultitiam, quod qui sic de episcopatus sui loco gloriatur et se successionem Petri tenere contendit, 35 super quem fundamenta ecclesiae collocata sunt, multas alias petras inducat et ecclesiarum multarum nova aedificia constituat, dum esse illic baptisma sua auctoritate defendit. . Stephanus qui per successionem cathedram Petri habere se praedicat nullo adversus haereticos zelo excitatur. - 24. Vide qua imperitia tu reprehendere audeas eos, qui contra mendacium pro veritate ni40 tuntur.. Lites enim et dissensiones quantas parasti per ecclesias totius mundi? peccatum vero quam magnum tibi exaggerasti, quando te a tot gregibus scidisti? excidisti enim te ipsum, noli te fallere, si quidem ille est vere schismaticus, qui se a communione ecclesiasticae unitatis apostatam fecerit. Dum enim putas omnes a te abstineri posse, solum te ab omnibus abstinuisti. - 25. Haec apostoli mandata et monita salutaria (scil. Eph 41-6), 45 quam diligenter Stephanus implevit, humilitatem sensus et lenitatem primo in loco servans. 1 Si 3 30. 2 To 128 f. 3 in Kappadokien.

Quid enim humilius aut lenius quam cum tot episcopis per totum mundum dissensisse, pacem cum singulis vario discordiae genere rumpentem, modo cum orientalibus, quod nec vos latere confidimus, modo vobiscum, qui in meridie estis, a quibus legatos episcopos patienter satis et leniter suscepit, ut eos nec ad sermonem saltem colloquii communis admitteret, adhuc insuper dilectionis et caritatis memor praeciperet fraternitati universae 5 ne quis eos in domum suam reciperet, ut venientibus non solum pax et communio sed et tectum et hospitium negaretur. Hoc est servasse unitatem spiritus in coniunctionem pacis, abscidere a caritatis unitate et alienum per omnia fratribus facere et contra sacramentum et vinculum pacis furore discordiae rebellare... Non pudet Stephanum.. propter haereticos asserendos fraternitatem scindere, insuper et Cyprianum pseudochristum et 10 pseudo-apostolum et dolosum operarium dicere; qui omnia in se esse conscius praevenit, ut alteri ea per mendacium obiceret, quae ipse ac merito audire deberet.

Dionysius, Bischof von Alexandrien (gest. 264).

CWEIZSÄCKER (HARNACK), RE 4, 1898, 685 ff.; HARNACK, LG I 409 ff.; BARDENHEWER, LG II 203 ff.; DITTRICH, Dion. d. Gr., Fr 1867.

82. 1. Dionysius v. Alexandrien: Liebestätigkeit der römischen Gemeinde. Brief an Stephan, B. v. Rom: Eusebius h. e. VII 52. UHLHORN I 195.

15

Αἱ μέντοι Συρίαι ὅλαι καὶ ἡ ̓Αραβία, οἷς ἐπαρκεῖτε ἑκάστοτε καὶ οἷς νῦν ἐπεστείλατε, ἥ τε Μεσοποταμία, Πόντος τε καὶ Βιθυνία καὶ συνελόντι εἰπεῖν ἀγαλλιῶνται πάντες πανταχοῦ τῇ ὁμονοίᾳ καὶ φιλαδελφίᾳ, δοξάζοντες τὸν θεόν. 20 83. 2. Dionysius v. Alexandrien: Verhalten des Bischofs Stephan v. Rom in dem Ketzertaufstreit.

Brief an Sixtus II., B. v. Rom: Eusebius h. e. VII 54.

Επεστάλκει μὲν οὖν πρότερον καὶ περὶ ̔Ελένου καὶ περὶ Φιρμιλιανοῦ καὶ πάντων τῶν τε ἀπὸ Κιλικίας καὶ Καππαδοκίας καὶ δηλονότι Γαλατίας καὶ πάντων 25 τῶν ἑξῆς ὁμορούντων ἐθνῶν, ὡς οὐδὲ ἐκείνοις κοινωνήσων διὰ τὴν αὐτὴν ταύτην αἰτίαν, ἐπειδὴ τοὺς αἱρετικούς, φησίν, ἀναβαπτίζουσιν. 5. καὶ σκόπει τὸ μέγεθος τοῦ πράγματος. ὄντως γὰρ δόγματα περὶ τούτου γέγονεν ἐν ταῖς μεγίσταις τῶν ἐπισκόπων συνόδοις, ὡς πυνθάνομαι, ὥστε τοὺς προσιόντας ἀπὸ αἱρέσεων προκατηχηθέντας, εἶτα ἀπολούεσθαι καὶ ἀνακαθαίρεσθαι τὸν τῆς 30 παλαιᾶς καὶ ἀκαθάρτου ζύμης ῥύπον· καὶ περὶ τούτων αὐτοῦ πάντων δεόμενος ἐπέστειλα.

84. Kaiser Aurelian: Entscheidung über Paul v. Samosata (272). Eusebius VII 30 17. 19. FRIEDRICH 127; KLOSTERMANN, RE 2, 1897, 285 ff.; LANGEN 1 364; HARNACK, Monarchianismus, RE 13, 1903, 303 ff.; LHomo, Essai sur le règne de l'em- 35 pereur Aurelien, P 1905; BARDY, PAUL de Samosate, P 1923.

Das an Dionysius, B. v. Rom, und Maximus, B. v. Alexandrien, und die ganze katholische Kirche gerichtete Rundschreiben der Synode zu Antiochien 269 über die Absetzung des Paul v. Samosata hatte geschlossen: ἠναγκάσθημεν οὖν, ἀντιτασ σόμενον αὐτὸν τῷ θεῷ καὶ μὴ εἴκοντα ἐκκηρύξαντες, ἕτερον ἀντ ̓ αὐτοῦ τῇ 40 καθολικῇ ἐκκλησία καταστῆσαι ἐπίσκοπον, θεοῦ προνοίᾳ, ὡς πεπείσμεθα, τὸν τοῦ μακαρίου Δημητριανοῦ καὶ ἐπιφανῶς προστάντος πρὸ τούτου τῆς αὐτῆς παροικίας υἱὸν Δόμνον, ἅπασιν τοῖς πρέπουσιν ἐπισκόπῳ καλοῖς κεκοσμημένον ἐδηλώσαμέν τε ὑμῖν, ὅπως τούτῳ γράφητε, καὶ τὰ τούτου κοινωνικὰ δέχησθε γράμματα. - Dann berichtet Eusebius: ἀλλὰ γὰρ μηδαμῶς ἐκστῆναι τοῦ 45

5

10

Παύλου τοῦ τῆς ἐκκλησίας οἴκου θέλοντος, βασιλεὺς ἐντευχθείς Αυρηλιανός αἰσιώτατα περὶ τοῦ πρακτέου διείληφεν, τούτοις νείμαι προστάττων τὸν οἶκον, οἷς ἂν οἱ κατὰ τὴν Ἰταλίαν καὶ τὴν ̔Ρωμαίων πόλιν ἐπίσκοποι τοῦ δόγματος ἐπιστέλλοιεν.

Die Pseudo-Klementinen (Anfang des 4. Jahrh.).

HARNACK, LG I 212 ff.; RE 23, 1913, 312 ff.; DG I 331 ff.; UHLHORN, RE 4, 1898, 171 ff.; HWAITZ, Ps. Klementinen, TU 25, L 1904; BARDENHEWER, LG II 615 f.

85. 1. Ps. Klementinen: Die Einsetzung des Klemens zum Bischof von Rom durch Petrus.

Brief des Klemens an Iakobus: Clementina ed. Pde Lagarde, L 1865, 67 ff. 19 ff.

1. Γνώριμον ἔστω σοι, κύριέ μου, ὅτι Σίμων, ὁ διὰ τὴν ἀληθῆ πίστιν καὶ τὴν ἀσφαλεστάτην αὐτοῦ τῆς διδασκαλίας ὑπόθεσιν τῆς ἐκκλησίας θεμέλιος εἶναι ὁρισθεὶς καὶ δι' αὐτὸ τοῦτο ὑπ' αὐτοῦ τοῦ ̓Ιησοῦ ἀψευδεῖ στόματι μετονομασθεὶς Πέτρος, ἡ ἀπαρχὴ τοῦ κυρίου ἡμῶν, ὁ τῶν ἀποστόλων πρῶ 15 τος, ᾧ πρώτῳ ὁ πατὴρ τὸν υἱὸν ἀπεκάλυψεν, ὃν ὁ χριστὸς εὐλόγως ἐμακάρισεν, ὁ κλητὸς καὶ ἐκλεκτὸς καὶ συνέστιος καὶ συνοδοιπόρος, ὁ καλὸς καὶ δόκι μος μαθητής, ὁ τῆς δύσεως τὸ σκοτεινότερον τοῦ κόσμου μέρος ὡς πάντων ἱκανώτερος φωτίσαι κελευσθεὶς καὶ κατορθῶσαι δυνηθείς ..μέχρις ¿ Vταῦθα τῆς ̔Ρώμης γενόμενος, θεοβουλήτῳ διδασκαλία σῴζων ἀν 20 θρώπους, αὐτὸς τοῦ νῦν βίου βιαίως τὸ ζῆν μετήλλαξεν.

2. Πρὸς αὐταῖς δὲ ταῖς ἡμέραις, αἷς ἤμελλεν τελευτᾶν, συνηθροισμένων τῶν ἀδελφῶν, αἰφνιδίως λαβόμενός μου τῆς χειρὸς ἐγερθεὶς ἐπὶ τῆς ἐκκλησίας ἔφη· ἀκούσατέ μου, ἀδελφοὶ καὶ σύνδουλοι. ἐπεὶ (ὡς ἐδιδάχθην ἀπὸ τοῦ με ἀποστεί λαντος κυρίου τε καὶ διδασκάλου ̓Ιησοῦ Χριστοῦ) αἱ τοῦ θανάτου μου ἠγγίκα25 σιν ἡμέραι, Κλήμεντα τοῦτον ἐπίσκοπον ὑμῖν χειροτονῶ, ᾧ τὴν ἐμὴν τῶν λόγων πιστεύω καθέδραν. (cf. 19 τὴν τοῦ δι δάσκοντος ἐπιστεύθη καθέδραν.)

86. 2. Ps. Klementinen: Petrus in Antiochia. Recognitiones ed. Gersdorf, L 1838, 254.

WAITZ 16 ff. u. a.

30 X 71 heißt es von Antiochia: in qua Petro apostolo constituta est ab omni populo cathedra et omnis multitudo quotidie ad audiendum verbum conveniens credebat sanae doctrinae.

87. Porphyrius 1: Wirksamkeit des Petrus; Tod in Rom (c. 300). Fragmente von Porphyrius κατά Χριστιανῶν: Makarius Magnes, ̓Αποκριτικὸς ἢ Μονογενής ΙΙΙ 35 22. IV 4, Macarii Magnetis quae supersunt ed. C. Blondel, P 1876, 102. 162. — WAGENMANN, JdTh 1878, 289 ff.; LDUCHESNE, De Macario Magnete, P 1877; AJKLEFFNER, Porphyrius, Pad 1896; JBIDEZ, Vie de P., Gent 1913; BARDENHEWER, LG II 349; AHARNACK, Porphyrius, SBA 1916 (Nr. 26. 36).

Οὗτος ὁ πρωτοστάτης τοῦ χοροῦ τῶν μαθητῶν διδαχθεὶς ὑπὸ τοῦ θεοῦ 40 θανάτου καταφρονεῖν, συλληφθεὶς ὑπὸ Ηρώδου καὶ φυγών, αἴτιος κολάσεως τοῖς τηροῦσιν ἐγένετο. φυγόντος γὰρ αὐτοῦ νυκτός, ἡμέρας γενομένης, θόρυβος ἦν ἐν τοῖς στρατιώταις πῶς ἐξῆλθεν ὁ Πέτρος· ἐπιζητήσας δὲ αὐτὸν ὁ Ἡρώδης καὶ μὴ εὑρών, ἀνακρίνας τοὺς φύλακας, ἐκέλευσεν ἀπαχθῆναι, τουτέστιν ἀποτμηθῆναι. θαυμάσαι τοίνυν ἐστὶ πῶς ὁ ̓Ιησοῦς τοιούτῳ ὄντι τῷ Πέτρῳ τὰ κλειδία δέ45 δωκε τῶν οὐρανῶν, πῶς ἐν τοσούτῳ τεταραγμένῳ θορύβῳ καὶ τηλικούτοις πράγμασι καταπεπονημένῳ ἔλεγε2· βόσκε τὰ ἀρνία μου, εἴ γε τὰ μὲν πρόβατά 1 gest. c. 304. 2 Jo 21 15.

εἰσιν οἱ πιστοὶ εἰς τὸ τῆς τελειώσεως προβάντες μυστήριον, τὰ δ ̓ ἀρνία τῶν ἔτι κατηχουμένων ὑπάρχει τὸ ἄθροισμα, ἁπαλῷ τέως τρεφόμενον διδασκαλίας γάλακτι. ὅμως ἱστορεῖται μηδ' ὀλίγους μῆνας βοσκήσας τὰ προβά τια ὁ Πέτρος ἐσταυρῶσθαι, εἰρηκότος τοῦ ̓Ιησοῦ 1 τὰς "Αιδου πύλας μὴ κατισχύσειν αὐτοῦ.

66

5

*Ιδωμεν δ ̓ ἐκεῖνο τὸ ῥηθὲν τῷ Παύλῳ 2· εἶπε δὲ δι ̓ ὁράματος ὁ κύριος ἐν νυκτὶ τῷ Παύλῳ· μὴ φοβοῦ, ἀλλὰ λάλει, ὅτι μετὰ σοῦ εἰμι καὶ οὐδεὶς ἐπιθήσεταί σοι τοῦ κακῶσαί σε. καὶ ὅσον οὐδέπω ἐν Ρώμη κρατηθεὶς τῆς κεφα λῆς ἀποτέμνεται οὗτος ὁ κομψός, ὁ λέγων ὅτι ἀγγέλους κρινοῦμεν, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ Πέτρος λαβὼν ἐξουσίαν βόσκειν τὰ ἀρνία, τῷ σταυρῷ προσηλωθεὶς 10 ανασκολοπίζεται.

88. Petrus, Bischof von Alexandrien (306): Ende des Petrus. περὶ μετανοίας can 9: Reliquiae iuris eccles. antiqu. ed. PdeLagarde, L 1856, 68 13-17. HARNACK, LG I 444 f.; BONWETSCH, RE 15, 1904, 215 ff.; BARDENHEWER, LG II 30, 239 ff.

οὕτως ὁ πρόκριτος τῶν ἀποστόλων Πέτρος πολλάκις συλληφθεὶς καὶ φυλα- 15 κισθεὶς καὶ ἀτιμασθεὶς ὕστερον ἐν Ρώμῃ ἐσταυρώθη. ὁμοίως καὶ ὁ περιβόητος Παῦλος πλεονάκις παραδοθεὶς καὶ ἕως θανάτου κινδυνεύσας, πολλά τε ἀθλήσας καὶ καυχησάμενος ἐν πολλοῖς διωγμοῖς καὶ θλίψεσιν ἐν τῇ αὐτῇ πόλει καὶ αὐτὸς μαχαίρᾳ τὴν κεφαλὴν ἀπεκείρατο.

Synode zu Elvira in Spanien (c. 300-c. 313).

Mansi II 57 ff. FERD.DEMENDOZA, De confirmando concilio Illiberitano, 1593 (Mansi 57 ff.); PGAMS, KG v. Spanien, R 1864, II 1, 1 ff.; HEFELE I 148 ff.; LAUCHERT XVII 13 ff.; EHENNECKE, RE 5, 1898, 325 ff.; ADALE, The synod of Elvira, Lo 1882; LDUCHESNE, Le concile d'Elvire, Bibl. de l'école des hautes études, fasc. 83, P 1887; LECLERQ, L'Espagne chrétienne, P 1906; HKOCH, ZNW 17, 1916, 61 ff.; ACHELIS II 130 ff.

can. 7. De poenitentibus moechiae si rursus moechaverint. Si quis forte fidelis post lapsum moechiae, post tempora constituta, acta poenitentia, denuo fuerit fornicatus, placuit nec in finem habere eum communionem.

90. 2. Synode zu Elvira: Mischehen.

can. 15. De coniugio eorum, qui ex gentilitate veniunt. Propter copiam puellarum gentilibus minime in matrimonium dandae sunt virgines christianae, ne aetas in flore tumens in adulterio animae resolvatur.

20

25

30

can. 16. De puellis fidelibus, ne infidelibus coniungantur. Haeretici, si se transferre noluerint ad ecclesiam catholicam, nec ipsis catholicas dandas 35 esse puellas; sed neque Iudaeis neque haereticis dare placuit, eo quod nulla possit esse societas fideli cum infideli; si contra interdictum fecerint parentes, abstineri per quinquennium placet.

can. 17. De his qui filias suas sacerdotibus gentilium coniungunt. Si qui forte sacerdotibus idolorum filias suas iunxerint, placuit nec in finem 40 eis dandam esse communionem.

91. 3. Synode zu Elvira: Priesterzölibat.

Zur Geschichte des Zölibats: Röm.-Kath.: LDETHOMASSIN, Vetus et nova ecclesiae disciplina 12 c. 60 ff.; FAZACCARIA, Storia polem. del celibato sacro, Roma 1774; LAURIN, Zölibat, W 1880; JFREISEN, G. d. kan. Eherechts, Tü 1888, 719 ff.; ADEROSKOVANY, Coelibatus et 45

breviarium, Pest 1861, 4 Bde.; PHILLIPS, KL III 2, 1884, 584 ff.; FUNK I 121 ff.; SCHERER, KR § 70 f.; F. A. u. ATHEINER, Einführung d. erzwung. Ehelosigkeit, Altenb. 1828, 2 Bde, neue Ausg. von FNIPPOLD, Barmen 1892, 3 Bde; SÄGMÜLLER I 265. Prot.: CHLEA, Hist of sacerdotal celibacy 2, Boston 1884; HINSCHIUS, KR I §19; EFRIEDBERG, RE 4, 1898, 204. ff.; 5 CMIRBT, Publizistik i. Zeitalter Gregors VII., L 1894, 239 ff.; HBÖHMER, Entstehg. d. Zölibats: Gesch. Studien f. AHAUCK, L 1916, 6 ff.

can. 33. De episcopis et ministris, ut ab uxoribus se abs tineant. Placuit in totum prohiberi episcopis, presbyteris et diaconibus vel omnibus clericis positis in ministerio, abstinere se a coniugibus suis et non generare filios; qui10 cumque vero fecerit, ab honore clericatus exterminetur.

15

20

can. 65. De adulteris uxoribus clericorum. Si cuius clerici uxor fuerit moechata et scierit eam maritus suus moechari et non eam statim proiecerit, nec in finem accipiat communiorum, ne ab his qui exemplum bonae conversationis esse debent, ab eis videantur scelerum magisteria procedere.

92. 4. Synode zu Elvira: Bilder in der Kirche. FUNK I 346 ff.; HKоCH, Altchr. Bilderfrage, Gö 1917, 31 ff.

can. 36. Ne picturae in ecclesia fiant. Placuit picturas in ecclesia esse non debere, ne, quod colitur et adoratur, in parietibus depingatur.

93. 5. Synode zu Elvira: Unfähigkeit des Ketzers zum geistlichen Amt. can. 51. De haereticis, ut ad clerum non promoveantur. Ex omni haeresi fidelis si venerit, minime est ad clerum promovendus; vel si qui sunt in praeteritum ordinati, sine dubio deponantur.

94. 6. Synode zu Elvira: Kirchliche Empfehlungsbriefe.

PBATIFFOL, La prima cathedra episcopatus du concile d'Elvire, Journal of Theolog. Studies 25 vol. 23, 1922, 263 ff.; AJÜLICHER, D. Synode v. Elvira als Zeuge für d. röm. Primat, ZKG 42, 1923, 44 ff.

can. 58. Placuit, ubique et maxime in eo loco, in quo prima cathedra constituta est episcopatus ut interrogentur hi qui communicatorias litteras tradunt, an omnia recte habeant suo testimonio comprobata.

30 95. Das Mailänder Religionsedikt der Kaiser Konstantin und Licinius (313). OSEECK, ZKG 12, 381 ff.; FGÖRRES, ZWTh 1892, 282 ff.; VSCHULTZE, RE 10, 1901, 757 ff.; ESCHWARTZ, Konstantin u. d. chr. K., L 1913; JWITTIG, Toleranzreskript v. Mailand: Konstantin d. Gr. u. s. Zeit, hrsg. v. DÖLGER (19. Suppl. Röm. QSchr.), Fr 1913, 40 ff.; AMÜLLER, Lactantius' De mort. persecut. od. d. Chr.verfolgungen i. Lichte d. Mail. Toleranzreskripte, 35 ebend. 66 ff.; JKNIPFING, D. angebl. ,,M.Edikt", ZKG 40, 1922, 206 ff.; PBATIFFOL, Le Paix Constantienne, P 1914; BJKIDD, History of the church to 461, I, Oxf 1922, 529 ff. Ueber Lactantius, De mort. persec.: BARDENHEWER, LG II 537 ff. Eusebius, h. e. X 51-3.

Φέρε δή, λοιπὸν καὶ τῶν βασιλικῶν διατάξεων Κωνσταντίνου καὶ Λικιννίου 40 τὰς ἐκ τῆς ̔Ρωμαίων φωνῆς μεταληφθείσας ἑρμηνείας παραθώμεθα.

Αντίγραφα βασιλικῶν διατάξεων ἐκ ̔Ρωμαϊκῆς γλώττης μεταληφθείσων. Ηδη μὲν πάλαι σκοποῦντες τὴν ἐλευθερίαν τῆς θρησκείας οὐκ ἀρνητέαν εἶναι, ἀλλ ̓ ἑνὸς ἑκάστου τῇ διανοίᾳ καὶ τῇ βουλήσει ἐξουσίαν δοτέον τοῦ τὰ θεῖα πράγματα τημελεῖν κατὰ τὴν αὐτοῦ προαίρεσιν ἕκαστον, κεκελεύκειμεν τοῖς τε 45 Χριστιανοῖς τῆς αἱρέσεως καὶ τῆς θρησκείας τῆς ἑαυτῶν τὴν πίστιν φυλάττειν. 8. ἀλλ ̓ ἐπειδὴ πολλαὶ καὶ διάφοροι αἱρέσεις ἐν ἐκείνῃ τῇ ἀντιγραφῇ, ἐν ᾗ τοῖς αὐτοῖς συνεχωρήθη ἡ τοιαύτη ἐξουσία, ἐδόκουν προστεθεῖσθαι σαφῶς, τυχὸν ἴσως τινὲς αὐτῶν μετ' ὀλίγον ἀπὸ τῆς τοιαύτης παραφυλάξεως ἀπεκρούοντο.