Obrazy na stronie
PDF
ePub

AUX RELIGIEUSES

DB

LA VISITATION DE SAINTE MARIE.

AMES DÉVOTES ET RELIGIEUSES,

Voici maintenant les Sermons de votre bienheureux Père en meilleur état qu'ils n'ont paru ci-devant dans la première impression, en laquelle, pour avoir été un peu trop précipitée et tirée sur des copies mal correctes, se sont coulées quantité de fautes, qui ont donné sujet à quelques personnes d'en concevoir du dégoût, et douter que cet ouvrage fût de l'auteur dont il portoit le nom très-illustre et célèbre, n'y voyant pas assez de correspondance à ses autres livres, qui sont si parfaits et accomplis. Mais qui ne sait que la plus grande partie n'étant pas sortie immédiatement de ses mains, ains seulement recueillie conformément à ses entretiens, après qu'il les avoit prononcés, il étoit tres-difficile qu'il ne fût échappé beaucoup de belles et bonnes choses, qui leur donneroient sans doute plus de perfection qu'ils n'en auront jamais. Néanmoins, ne peut nier qu'on n'ait une très-grande obligation à vos chères sœurs d'Annessy, qui en ont été les fidèles secrétaires, comme elles avoient eu le bonheur de les entendre. Et, de plus, que pour l'autre partie qu'on a trouvée écrite de cette bénite main, ce ne sont presque tous que des mémoires et projets de sermons, sur lesquels ce bienheureux Père dressoit des discours parfaits et entiers lorsqu'il commençoit de vaquer à ce saint exercice de

on

la Prédication. Et son intention n'avoit jamais été que ni les uns ni les autres parussent sous la presse. Toutefois, une personne d'insigne piété et très-rare vertu (M. le Commandeur de Sillery), fort affectionné à votre institut, et non moins zélé que dévot pour la mémoire de votre bienheureux Père, sachant combien toutes les paroles qui sont sorties de cette sainte bouche vous sont douces et précieuses, après avoir considéré la consolation et l'utilité qui en reviendroient à toutes vos maisons, et spécialement à celles qui n'en pouvoient pas avoir des fidèles copies pour s'en servir utilement, se résolut enfin de communiquer ce riche trésor, qui étoit entre ses mains. Mais la maladie qui le saisit incontinent après, et dont il est décédé, ne lui ayant pas laissé les forces, ni donné le loisir de les bien examiner, le pressant désir qu'il avoit de pouvoir rendre encore ce dernier et charitable office à votre ordre, fit qu'on hâta l'impression: ce qui a été cause d'une partie des fautes qui s'y sont rencontrées.

Or, pour procurer à ce livre l'estime qu'il mérite dans les monastères et ailleurs, votre très- digne et très-honorée mère de Chantal, dont les sentiments vous doivent être à jamais en singulière vénération, peu avant son décès, comme elle étoit en cette ville de Paris, voulut prendre la peine de marquer elle-même fort particulièrement la manière en laquelle elle dé

siroit qu'on le corrigeât. Et premièrement | elle ordonna que l'on effaçât certaines redites et autres choses inutiles; secondement, que pour la consolation de ceux qui n'entendent pas le latin, on traduisit le plus qu'il se pourroit des passages qui sont dans les fragments; troisièmement, qu'on mît par ordre et dans leur suite tous les sermons complets: et en quatrième lieu, que l'on y ajoutât d'autres pièces qui n'avoient pas encore été imprimées. C'est donc ce que l'on a tâché de faire le plus soigneusement et fidèlement qu'il a été possible, suivant et selon ses intentions, sans que pourtant l'on ait en façon quelconque altéré le fond de la doctrine, ainsi qu'il sera très

aisé à voir. Et certes quiconque aura tant soit peu de connoissance des écrits de cet homme incomparable, il lui sera facile d'y remarquer sinon son inimitable style, au moins la solidité et suavité de son esprit. Jouissez donc, ames saintes et religieuses, de cet héritage, et vous réjouissez de quoi vous allez désormais entendre parmi vous un si excellent et tant aimé Prédicateur, qui vous enseignera la vraie science de salut, et les moyens de vous perfectionner toujours de plus en plus dans la vraie et sainte vocation, à laquelle il a plu à Dieu vous appeler par son moyen. Ainsi soit-il.

DIEU SOIT BÉNI.

DE LA PRÉDICATION.

AVIS QUE DONNE S. FRANÇOIS DE SALES A MGR. L'Archevêque de bourGES, SUR LA VRAJE MANIÈRE DE PRÊCHER.

PROCEMIUM.

Mestrissime ac reverendissime domine,

Nihil impossibile amori. Ego nonnisi viet miser sum prædicator : facitque ille ut audeam de verâ prædicandi ratione dicere sensa mea. Nescio equidem an sit amor ¡in me tuus, qui hanc aquam de petrâ elicit, an vero in te meus, qui surgere facit has rosas de spinis. Hanc amoris vocem mihi indulge; christianum in morem loquor: nec mirare me aquas et rosas promittere; epitheta enim sunt omni doctrinæ catholicæ convenientia, quantumvis hæc fuerit male adornata. Rem aggredior; Deus eamn modo secundet.

[ocr errors]

Et verò ordine procedam, prædicationem nsidero juxtà quatuor ejus causas, eftrientem, finalem, materialem, et formaem; hoc est, quis prædicare debeat, ob quem finem, quid, et quo modo.

CAPUT I.

Quis prædicare debeat?

Nemo prædicare debet, cui hæc tria non suppetant: vita bona, bona itidem doctriBa, et missio legitima.

Nihil de missione seu vocatione hic disero Solùm noto episcopos non modò habure missionem, sed illius quoque miniSterialem scaturiginem, cujus prædicatores cæteri solos rivulos continent. Primum ip<rum et magnum id munus est, quod iis ipsa suâ consecratione significatur. Hunc in finem gratiam tunc specialem recipiunt,

quam reddant oportet fructuosam D. Paulus in hâc qualitate exclamat (1): Væ mihi si non evangelizavero! Et Conc. Trid. : Præcipuum est, inquit, episcoporum munus prædicare. Hæc consideratio ani mos nobis addere debet, quia specialiter Deus nobis in hoc munere assistit; et mirum quantùm prædicatio episcopalis ponderis habet, præ illâ quæ fit ab aliis verbi Dei præconibus. Utcumque uberes sint rivuli, ab ipso fonte haurire delectat.

Ad doctrinam quod attinet, sufficientem esse oportet, non item excellentem. S. Franciscus eruditus non erat, magnus tamen et bonus prædicator. Ipsaque ætate nostrâ sanctus ille cardinalis Borromæus nonnisi admodùm mediocri erat scientiâ, et mirabilia tamen præstitit. Sexcenta in promptu sunt exempla. Quidam apprimè litteratus (is est Erasmus) aiebat optimam discendi et ad eruditionem perveniendi rationem esse, si quis doceat. Prædicando prædicatores fimus. Hoc unum dixero: sat superque scit prædicator, si modò videri p27 velit plus scire quàm sciat. Si dignè de my sterio Trinitatis dicere nequiverimus, co argumento abstineamus. Si idonei non simus exponere istud Joannis In principio, supersedere licet; sunt alia majoris utilita tis argumenta; nec omnia omnes facere

necesse est.

Quantùm ad vitam bonam, eà opus est, quemadmodùm apostolus in episcopo requirit, non ampliùs; ità ut meliorem esse non oporteat, ut quis prædicator sit, quàm

(1) Cor. ix.

ut episcopus. Hactenùs itaque res expedita est. Oportet, ait beatus Paulus, episcopum irreprehensibilem esse (1).

Verùm noto episcopum et prædicatorem non tantùm irreprehensibilem esse debere ad peccatum mortala quod pertinet, sed et peccata quædam venialia devitare, quin et actiones quasdam minimè peccaminosas. S. Bernardus, doctor noster, Nuga, inquit, secularium sunt blasphemiæ ctertcorum. Seculari ludere licet, venari, noctu ad conversationes egredi; totumque hoc reprehensione vacat, et factum animi gra- | tiâ caret culpâ. At in episcopo, in prædicatore, nisi id genus actiones mille circumstantiis condiantur, quæ vix, aut ne vix quidem accidunt, scandala sunt, et magna scandala. Quid dicitur? Quàm illi tempore abundant! ut non malè deliciantur! Post hæc vade, et mortificationem prædica: ridebitur prædicator.

Non dico ludi non posse ludo quopiam benè honesto semel iterùmve in singulos menses, recreationis in morem; verùm non sine magnâ circumspectione id fiat. Venatio prorsùs vetita est.

Idem de impensâ superfluâ dicto in conviviis, vestitu, libris. In secularibus superfluitates sunt, in episcopis crimina. S. Bernardus nos docens, Clamant, inquit, pauperes post nos Nostrum est quod expenditis; nobis crudeliter eripitur quidquid inaniter expenditur. Quomodo superfluitates mundi arguimus, si prodąmus nostras?

Ait apostolus ibidem: Oportet episcopum esse hospitalem. At hospitalitas non in adornandis conviviis sita est, verùm in excipiendis libenter tali mensâ hominibus, quæ episcopos deceat, quamque Tridentinum concilium præscribit : Oportet mensam episcoporum esse frugatem. Certas occasiones excipio, quas prudentia et charitas miro modo discernunt.

Cæterùm nunquam prædicandum, nisi cùm missam celebravimus, aut celebraturi sumus. Credibile non est, ait S. Chrysostomus, quàm os illud quod SS. Mysteria suscepit dæmonibus terribile sit. Atque ità est. Cum D. Paulo dicere tunc posse videmur: An experimentum quæritis ejus, quiloquitur in me Christus (2)? Ampliùs nobis confidentiæ adest, fervoris item et

1.—(2) IL. Cor. XIII, 3.

[ocr errors]

| luminis, Quamdiu sum in mundo, aieba Salvator, lux sum mundi (4). Sanè in no bis realiter existens illuminat nos, quia lu est. Ità et discipulis in Emmaüs, commu nione perceptâ, aperti sunt oculi.

Ut minimum saltem peccatorum confes sionem præcessisse oportet, juxtà illu apud Psalten: Peccatori autem dix Deus : Quare tu enarras justitias meas et assumis testamentum meum per o tuum (2)? itemque istud Pauli: Castig corpus meum, et in servitutem redigo ne, cùm aliis prædicaverim, ipse repr bus efficiar (3). Verùm hâc de re satis.

CAPUT II.

De fine el scopo prædicantis.

Finis rerum omnium causa princeps es Is agentem, ut agat, ipse agit: omne quipp agens propter et secundùm finem agit. Ide materiæ et formæ mensuram ponit. Jux decretum magnam parvamque excitan ædem, materia præparatur, opusque di ponitur.

Quis igitur prædicanti in prædicand finis? Non alius is sit oportet, quàm facer quod Dominus in hunc mundum venit faceret. De quo en quid ipse dicat : Eg veni ut vitam habeant et abundantiv habeant (4). Finis ergò prædicatoris es ut peccatores mortui in iniquitate in justit vivant; et justi qui vitam spiritalem habe abundantiùs eam habeant, magis magisqu se perficiendo; ac, ut dictum est Jer mix (5), Ut evellas et destrugs vitia peccata, et ædifices et plantes virtutes perfectiones. Cùm igitur prædicator cath dram conscendit, dicat in corde suo: Eg veni ut isti vitam habeant, et abunda tiùs habeant.

Quam rem ut exequatur, duo facere i est necesse, docere et movere : docere vi tutes et vitia ; illas quidem, ut eas amar in deliciis haberi, et practicari faciat; ha verò, ut ad eorum detestationem, imp gnationem et fugam adducat; in summa ut intellectum illustret, et inflammet volu tatem. Quapropter Deus apostolis in Pe tecoste, qua dies consecrationis illoru episcopalis fuit, cùm sacerdotalem in d cœnæ accepissent, linguas igneas mişit,

[blocks in formation]

ndssent per linguam episcopi illuminare auditores debere, et incendere eorum yoluntates.

Scio plures pro tertio addere, ut prædicans delectare studeat. Verùm meâ quidem sententia distinguendum est. Est delectatio que doctrinam et motionem consequitur. He quænam est anima adeò insensibilis, quem non delectet plurimùm doceri benè et sanctè viam coeli, quam non capiat consolatio summa divini amoris? Atque ad hanc delectationem quod attinet, omninò procuranda est; sed ea à docendo et movendo non

differt.

Aliud verò delectationis genus est, quod is non pendet; sed seorsim suas habet partes, sæpiùsque doctrinæ et motioni impedimento est. Ea est aurium quædam latio, proveniens ex certâ elegantiâ seculari, mundana et profanâ, in rebus curiosis, verborum ac vocum phaleris; verum, quæ tota pendet ex artificio. Et de hac nego pernegoque ecclesiasta esse tandum. Oratoribus seculi illa relinquenda est, histrionibus item et adulatoribus, quorum hoc otiosum est negotium. Isti non Jesum Christum crucifixum, ut 306, sed seipsos prædicant. Non sectamur lenocinia rhetorum, sed veritates pi

scatorum.

Detestatur Apostolus auditores prurienles auribus, adeòque et prædicantes qui illis placere student. Ineptum id est, ac, vocamus, pædagogicum. In concionis egressu nolim equidem dici: Quantus ille estorator! quantæ memoria! quàm doctas! quam benè dicit! sed audire velim Oquam pulchra est poenitentia! quàm neCessaria! Bone Deus! quàm tu bonus! quam justus es! et his similia; vel certè ut auditor, corde plenè consternato, aliter de præstantiâ prædicantis testari non valeat, quam emendatione vitæ suæ. Ut viiam habeant, et abundantiùs habeant, CAPUT III.

Quid concionator prædicare debeat? Divus Paulus dicit Timotheo suo, Prædica verbum (1), Dei nimirùm. Et magnus ille Franciscus, cujus hodie festivitas agitur, Prædicate, inquit, Evangelium. Id

(1) Epiet, II, v.

que explicat, mandans fratribus suis, ut prædicent virtutes et vitia, infernum et paradisum. Abundè suppetit in sacris Scripturis undè ista petantur; nec opus est aliis.

At igitur utendum non erit doctoribus christianis, et libris sanctorum? Ità prorsùs. Sed quid aliud est doctrina SS. Patrum? quàm Evangelium explicatum, quàm Scripturæ sanctæ elucidata? Plus inter ea non est discriminis quàm nucem inter solidam, eamdemque confractam, è quâ quilibet nucleum edere valet; aut certè quàm inter panem integrum et eumdem divisum et distributum. È contrario igitur, vel iis ideò utendum est, quòd organa quædam fuêre, per quæ Deus verum verbi sui sensum nobis communicatum voluit.

Ast historiis sanctorum nenne uti licet? Bone Deus! quid ne liceat? An aliquid tam utile, aut tam pulchrum? Quid verò aliud quoque est sanctorum vita quàm Evangelium ad praxim reductum? Ampliùs rursùs inter ista non interest, quàm inter musicam notis descriptam, et eamdem cantu expressam.

Nunc autem quid de profanis historiis? Bonæ sunt; at sic utendæ, quemadmodùm fungi ceu boleti, parcè admodùm, et ad proritandam orexim duntaxat; et quidem tùm benè adhuc præparatas et conditas esse oportet: illisque faciendum, ut S. Hieronymus notat, quod mulieribus captivis, quas uxores ducere cupiebant Hebræi ; secundi iis ungues, radendique capilli; id est ut Evangelio virtutique christianæ prorsùs deserviant, resecandum ab illis quidquid reprehensione dignum in actionibus gentilibus et profanis se offert; atque ità, quod sacra vox monet separandum pretiosum à rili (4). In fortitudine, verbi gratiâ, Caii Cæsaris, secernanda et notanda ambitio; in bellica Alexandri virtute, vanitas ejusdem, ferocia, fastus; in castitate Lucretia, non probanda violentia quam sibi insana manu intulit.

Et quid de fabulis poetarum? O, illarum nihil nisi tam parùm, tamque appositè, et iis cum circumstantiis, antidoti in modum, denique tam breviter, ut nihil suprà. ut quisque videat nos talia non profiteri;

Versus tamen eorum perutiles sunt, Antiqui religiosi, quamvis illis interdùm uti (1) Jerem. xv.

[graphic]
« PoprzedniaDalej »