whethersoever the governours shall appoint him, make some exhortation to praise God for his fatherly care and providence towards his people, which stirred some to provide some means for posterity to be brought up in learning and the fear of God: and shall further declare the comfortable hope of the last resurrection both of body and soul to everlasting life, and of the blessed state in the mean time of those that die in the Lord and the faith of Jesus Christ; that so the hearers may learn both how to live, and bestow their goods on like godly uses, and not be afraid to die, nor of the pope's purgatory, when God calleth them; but desire with St Paul to be delivered out of this mortal, sinful, and most wretched body, and to reign with Christ and his holy angels for ever, at the right hand of God the Father, through the merits and bloodshed of Jesus Christ our Lord and only Saviour: to whom, with the Father and the Holy Ghost, be praise both now and ever.

Amen.

p. 220-2.

TRACTATUS JACOBI PILKINGTON,

DUM ERAT STUDENS CANTABRIGIÆ.

(From the Parker MSS. of Corpus Christi College, Cambridge, Vol. cv. 15.)

Deus cujus vult miseretur, quem vult indurat.

HUMANA temeritas cum audit Deum ipsam esse caritatem et bonitatem, si quicquam de illius secretis judiciis in reprobos perceperit dictum, veluti quod indurat, excæcat, rejicit, indignum esse clamitat de tanta majestate talia cogitare: sic tamen hac cæcitate nobis placemus, ut ab ea divelli nequeamus, et nihil de Deo pronunciari velimus, quod non cum ratione justitiæ nostræ et humano judicio per omnia conveniat. Apud homines condemnare quenquam indicta causa et nullo commisso flagitio iniquum esse fateor: sed apud Deum, cujus voluntas est æquissima regula, et qui nihil quicquam cuiquam debet, sed pro arbitrio suo justissime quod vult facit, hæc juste fieri ante facta secula ratione summa contendo.

Sumus apud illum tanquam lutum in manu figuli: at nunquam dicit figmentum figulo, Cur me finxisti sic? cum aliud vas in honorem et aliud in contumeliam effinxerit. Sic tu, cum non potes capere cur ille reprobos nonnullos vult esse, noli quod ita fiat calumniari, sed illum qui id fecit venerare: noli figulum in operibus suis culpare, sed justam illius voluntatem in secreto suo consilio' cole, admirare, obstupesce. Audi apostolum intonantem, et nullam aliam causam reddentem nisi quia voluerit: Cujus vult miseretur, inquit, quem vult indurat. Ecce eandem causam utriusque, nempe misericordiæ et indurationis, nempe Dei voluntatem: hic conquiesce; hoc uno perturbatam conscientiam pacare potes.

Ne audias furores eorum qui dicant, Tyrannicum hoc est, quando quod libet licet, et quibus stat pro ratione libido: Deus est enim, cujus voluntas aberrare non potest. Nec illis credas, qui ob prævisa merita tua hæc fieri contendant. Hæc namque [MS. concilio. ED.]

[PILKINGTON.]

43

omnia ab humano nascuntur judicio, et iis qui nihil credant quod ratione humana non percipiunt. Crede apostolo cum dicit, Numquid injustitia apud Deum? voluntati ejus quis resistit? Et, Annon habet figulus potestatem ex eadem massa facere aliud vas in honorem, et aliud in contumeliam? Noli quærere causam antecedentem aliquam, quæ voluntatem Dei ad quicquam faciendum commoveat; sed illam intellige et crede priorem esse omnibus, et quæ ceteras omnes ad agendum concitet.

Audi Augustinum contra Manichæos disputantem, qui causam aliquam ponebant priorem voluntate divina, et quæ illam ad' agendum impelleret, his verbis: "Causas voluntatis Dei,” inquit, "quærunt, cum voluntas ejus causa sit omnium quæ sunt si namque causam aliquam habet voluntas Dei, est aliquid quod præcedat voluntatem Dei; quod dicere nefas est. Compescat se ergo humana temeritas, et id quod non est non quærat, ne id quod est non inveniat. Voluntas Dei causa est cœli et terræ, et ideo major est voluntas Dei quam cœlum et terra3." Hæc Augustinus. Si ergo nulla causa, tum propter opera prævisa nec miseretur nec indurat, sed solum quia vult, attestante apostolo: Non ex operibus, sed ex vocante, dictum est, Major serviet minori: et priusquam nati essent, et boni aut etiam mali quicquam fecissent, dixit, Jacob dilexi et Esau odio habui. Hic conquiescendum; hic non disputandum, sed clamandum, O altitudo divitiarum, &c. Hæc de voluntate.

Misertus est nostri Deus ante jacta fundamenta mundi, eripiens nos e massa perditionis in qua jacebamus submersi, et adoptavit nos in filios per Christum suum, in quo et nos elegit ante tempora, ut essemus sancti et irreprehensibiles coram eo: miseretur etiam et quotidie tanquam pater dispensans nobis sua dona pro sua prudentia, prout novit ea nobis fore usui. Nihil novum tamen donat; sed quod pro beneplacito suo nobis daturum se decrevit in Filio ante secula, id nobis distribuit per Spiritum in tempora. Novit infirmitatem nostram et temeritatem, quam inepti sumus ad dispensandum illius dona et conservandum: reservat ergo sibi thesauros suos; et cum ad petendum accedimus, effundit in nos quam opulente.

[Ad illam ad MS. ED.]

[ Deest non in MS. ED.] [De Genesi contra Manich. Lib. I. c. 4. Tom. 1. p. 1049. Paris. 1836. ED.]

Hæc certitudo prædestinationis nostræ per Christum, et fixa sententia Domini, quia decrevit apud se quod nobis impertiret boni, aut a Christo alienatis nobis eveniret mali, (et sic quidem ut nulla de causa commutari queat quin quod* statuit fuit, et quod non sit statutum non fuit,) alienum videtur nonnullis a recepta doctrina et orthodoxorum scriptis, ut ferri non queat. Verum qui præjudicatam non asserunt sententiam, longe aliud percipient ex iis quæ dixero, non tam quidem e cerebro meo, quam ex sacratissimis scripturarum penetralibus et patrum voluminibus.

A patribus, quod illorum auctoritas plus apud nonnullos poterit quam Spiritus Sancti majestas in scripturis suis: Gregorius, immensa bona illa descripturus, quæ nobis Pater per Filium communicavit, et non pœnitendo consilio suo et immutabili sententia prædestinavit, in hæc verba prorumpit : "Nulla quæ in hoc mundo fiunt, absque omnipotentis Dei consilio veniunt: nam cuncta Deus sequutura præsciens ante secula decrevit, qualiter per secula disponantur. Statutum quippe jam est homini, vel quantum hunc mundi prosperitas sequatur, vel quantum adversitas feriat; ne electos ejus aut immoderata prosperitas elevet aut nimia adversitas gravet. Statutum quoque est, quantum in ipsa vita mortali temporaliter vivat: nam etsi annos quindecim Ezechiæ regi ad vitam addidit omnipotens Deus, cum eum mori permisit, tunc eum præscivit esse moriturum. * * Per prophetam Dominus dixit, quo tempore mori merebatur: per misericordiam vero illo eum tempore ad mortem distulit, quod ante secula ipse præscivit. Nec propheta ergo fallax, quia tempus innotuit quo mori merebatur; nec divina statuta convulsa sunt, quia ut ex largitate Dei anni vitæ crescerent, hoc quoque ante secula præfixum fuit, atque spatium vitæ, quod inopinate foris est additum, sine augmento in præscientia fuit intus statutum. * * Potest hoc quoque juxta spiritum intelligi; quia nonnunquam in virtutibus proficere conamur, et quædam dona percipimus, a quibusdam vero repulsi in imis jacemus. Nullus enim est, qui tantum virtutis apprehendat, quantum desiderat, quia omnipotens Deus, interiora discernens, ipsis spiritalibus profectibus modum ponit, ut ex hoc quod homo apprehendere conatur et

*

[ Deest quod in MS. ED.]

non valet, in illis se non elevet quæ valet. Unde Paulus, in tertium cœlum raptus, post revelationem non valebat esse tranquillus et intentatus'," ne extolleretur. Rursus de eo disputans, quod nullus possit mori nisi eo ipso momento quo moritur, plura asserit in eandem sententiam, quæ et utilia et jucunda sunt lectu, ego tamen tempori consulens singula prætereo. Alibi sic quoque generaliter: "Quicquid foris futurum est in opere, intus jam factum est in prædestinatione"."

Advertite per Deum quod dicit, hæc sic statuta esse ante secula, quæ nobis distribuit per tempora; tum quid boni et mali sequeretur singulos, tum etiam quamdiu in hoc ergastulo corporis viveretur, et postremo quantos progressus in virtutibus faceremus, quia hæc dividit singulis Spiritus prout vult. Et talia non sunt dona Dei et vocatio, ut eum dedisse aut non dedisse pœniteat: sed sic omnia moderatur pro prudentia sua tam bene, ut melius quicquam excogitari non queat, nec aliter fieri quam sit hodie debebat. Eadem sunt quæ docet Evangelista, quamvis non eisdem verbis: Passer non cadit in terram, &c. Capilli capitis vestri numerati. Conjicite curam vestram in illum, quoniam est illi cura de vobis. Hæc de misericordia.

:

Que de induratione dici debeant aut possint, eo videntur esse duriora, quia non credimus ea quæ de voluntate Dei diximus esse vera. Putamus hoc esse tyrannicum, si Deus quæ velit faciat si non omnibus æqualiter dona sua dispartiat, acceptorem personarum fore clamamus: si non futura merita vel bona vel mala respiciat, et ideo vel misereatur vel induret, injustum esse pronunciamus. Si quempiam rejiciat qui nihil mali sit commeritus, statim culpam omnem in Deum rejicimus, et auctorem flagitiorum nostrorum contendimus; et quia quod Dominus decrevit facimus, placemus nobis in nostris vitiis, et peccata recte facta dici volumus. Potius de tanta majestate sic cogitare fas est. Deus est: quicquid cogitat bonum est; quod facit justum est: sapientiæ ejus non est numerus: nihil ergo cogitari melius poterat. Nos tanquam lutum sumus in illius manu: injustus esse non potest, si te matulam et vas in con

[Gregor. Op. Exposit. in Job. Cap. XIV. Tom. I. p. 313. Antverp. 1615. ubi quædam aliter leguntur. ED.]

[Ibid. p. 716. in Job. xxxvi. 4, &c. ED.] [ Deest non in MS. ED.]