tatem, super hanc solididatem fidei ædificabo Ecclesiam meam, et idcirco portæ inferi, i. e. hæretici, non prævalebunt ad

versus eam. »

Jonas Aurelianensis Episcop. lib. III. de cultu imaginum: «Multi namque et pæne omnes petram super quam ædificatur Ecclesia, fidem intelligunt b. Petri, quæ communis est totius sanctæ Ecclesiæ, videlicet eam, quæ paulo ante promissionem hanc præcesserat, i. e. Tu es Christus Filius Dei vivi, et huic petræ superædificandam Ecclesiam suam Dominum promisisse.» Forojulense Concilium, quod Aquilejensis Episcopus habuit: «Super illam petram, quam Petrus confessus est, et illius fide regitur et gubernatur Ecclesia.»

Christianus Drutmarus in Matth. cap. 35: «Super hanc firmitatem fidei, quam confessus es, ædificabo Ecclesiam meam.» Hincmarus Remensis Archiep. opusculo 33. contra Hincmarum Laudunensem cap. XIV.: «Super hanc petram i. e. super hanc firmam et solidam fidei confessionem, quam tu es confessus, ædificabo Ecclesiam meam. »

Nicolaus I. epist. 11. ad Michaelem Imperatorem: «Principatum itaque divinæ potestatis, quem omnium conditor electis Apostolis suis largitus est, super solidam fidem Apostolorum Principis solidatam constituens, ejus egregiam, imo primam sedem deliberavit. Nam voce Dominica ipsi dictum fuerat: Tu es Petrus et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam. Petrus denique a firmitate petræ, quæ Christus est, structuram universalis Ecclesiæ inconcussam et fidei robore solidatam, ita precibus suis munire non cessat, ut errantium vesaniam rectæ fidei norma reformare non cesset.»

Joannes VIII. ep. 76. ad Petrum Comitem: «Super quam etiam solidam confessionis petram suam Dominus Ecclesiam

fabricavit. »

Stephanus PP. V. ep. 2.: Stephanus Episcopus_universis Episcopis et reliquis clericis: «Catholica Christi et Dei nostri Ecclesia fundata super firmam petram, Apostoli videlicet Petri confessionem, licet plurimis tempestatibus et fluctibus agitetur, nihilominus confirmatur et augetur.»

Theodorus Abucara ep. orthodoxa: «Et hæc confessio est illa confessio Petri, adversus quam non prævalebunt portæ inferi.» Troslejanum Concilium can. XV. de Ecclesia docet: «Quæ cum generaliter ab ipso capite Christo super petram, i. e. super confessionem Petri sit ædificata etc.»

Innocentius II. ep. ad Episcopos Senonensis Concilii contra errores Abælardi: «Testante Apostolo sicut unus Dominus, ita una fides esse dignoscitur, in qua tanquam in immobili fundamento, præter quod nemo aliud potest ponere, firmitas Catholicæ Ecclesiæ

inviolata consistit. Inde est quod b. Petrus Apostolorum princeps pro eximia hujus fidei confessione audire meruit: Tu es Petrus et super hanc petram aedificubo Ecclesiam meam, petram utique firmitatem fidei et catholicæ unitatis soliditatem manifeste designans.>

Idem Hadrianus IV. et Urbanus III. Cf. S. Hilarius de Trinit. lib. VI. et lib. II. nec non cap. 16 in Matth.

Renatus Benedictus Parisiensis Theologus in sua catholicorum adversus novas hæreses Panoplia, quam Gregorio XIII. dicavit : «Sunt igitur expendenda diligenter verba illa: Tu es Petrus et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam: quibus edocemur, quod in compensationem, quia b. Petrus fecit illam confessionem Divinitatis et humanitatis Christi, in qua confessione fundatur religio christiana et Ecclesia, accepit eam a Christo potestatem atque dignitatem, quod primus inter eos est habitus, qui eam confessionem ad fundandam Ecclesiam prædicarunt: ideo enim dicitur Petrus, et super talem petram Ecclesia ab ipso fundata est, ut videlicet præcipuus et primus esset promulgator ejus confessionis, quæ ei primo a Deo revelata est.»

Joannes Eckius lib. I. de primatu Petri contra Lutherum c. 13.: «Quod addit adversarius, supra fidem Petri ædificatam Ecclesiam, quis ei in hoc repugnet, quis neget, quis inficiatur?> et provocat, ut aliquem adducat, qui hoc neget.

Sequitur alia series testimoniorum, in quibus Petri prærogativa etiam ceteris Apostolis vindicatur.

Robertus Tuitiensis Abbas lib. III. sup. Matth.: Et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam, super petram fidei, quam confessus est Petrus, eamque suam ædificavit, eamque regendam illi cæterisque Apostolis eorumque similibus commisit.»>

Et lib. XII. in apocal.: »Iidem Apostoli, qui portæ civitatis hujus, et fundamenta sunt. Nam super fidem illorum fundata est Ecclesia Dei, verumtamen ita, ut fundamentum ipsorum sit Christus.»

Origenes, qui in cap. VI. ep. ad Roman. tradit, »>summam rerum de pascendis ovibus Petro traditam fuisse et super ipsum velut super petram fundatam esse Ecclesiam», sed nihilominus docet in Matth. XVI. tract. 1.: «Quodsi super illum unum Petrum tantum existimas ædificari totam Ecclesiam, quid dicturus es de Joanne filio tonitrui et Apostolorum unoquoque? Quia alioquin num audebimus dicere, quod adversus Petrum unum non prævalituræ sunt portæ inferi, adversus autem ceteros Apostolos perfectos prævalituræ sint? Ac non potius in omnibus ac singulis eorum sit illud, quod dictum est: Et portae inferi etc.»

Iterum illud: Super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam... et tibi dabo claves: An vero soli Petro dantur a Christo claves

regni cœlorum, nec alius beatorum quisquam eas accepturus est? Quod si dictum hoc: «Tibi dabo claves regni coelorum cæteris quoque commune est, cur non simul omnia et quæ prius dicta sunt, et quæ sequuntur, velut ad Petrum dicta, sunt omnium communia?»

S. Cyprianus ep. 27. de lapsis: «Et ego dico tibi, quia tu es Petrus, et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam: inde per temporum et successionum vices Episcoporum ordinatio et Ecclesiæ ratio decurrit: ut Ecclesia super Episcopos constituatur et omnis actus Ecclesiæ per eosdem præpositos gubernetur.»

Et de unitate Ecclesiae cap. 4.: »Loquitur Dominus ad Petrum: Ego dico tibi . . . et iterum post resurrectionem suam eidem dicit: Pasce oves meas. Super illum unum ædificat Ecclesiam suam, et illi mandat pascendas oves suas. Et quamvis Apostolis omnibus post resurrectionem suam potestatem tribuat et dicat: Sicut misit me . . . quorum remiseritis . . ., tamen ut unitatem manifestaret, unam cathedram constituit unitatis ejusdem originem ab uno incipientem sua auctoritate disposuit. Hoc erant utique et cæteri Apostoli, quod fuit Petrus, pari consortio præditi et honoris et potestatis, sed exordium ab unitate proficiscitur et Primatus Petro datur, ut una Christi Ecclesia et cathedra una monstretur . . . et pastores sunt omnes, et grex unus ostenditur, qui ab Apostolis omnibus unanimi consensione pascatur, ut Ecclesia Christi una monstretur . . . Episcopatus unus est, cujus a singulis in solidum pars tenetur. >>

Hieronymus lib. III. in Matth. cap. 16.: «Petrus ex persona omnium respondet: Tu es Christus Filius Dei vivi. Et ego dico tibi... sicut ipse lumen Apostolis donavit, ut lumen appellarentur, cæteraque ex Domino sortiti sunt vocabula: ita et Simoni, qui credebat in petram Christum, Petri largitus est nomen. At secundum metaphoram petræ recte dicitur ei: ædificabo Ecclesiam meam super te . . . et dabo tibi . . . Istum locum Episcopi et presbyteri non intelligentes, aliquid sibi de Pharisæorum assumunt supercilio, ut vel damnent innocentes, vel solvere se noxios arbitrentur.

Origenes ex latina Huetii interpretatione in ea verba: Tu es Petrus etc.: «Quoniam autem, qui Episcopatus locum vendicant, dictum hoc usurpant, sicut Petrus, et acceptis a Servatore clavibus regni coelorum, docent ea, quæ a se ligata sunt, hoc est condemnata, ligata esse et in cœlis: pronuntiandum est, recte illos dicere, si factum etiam habuerint, propter quod Petro huic dictum est: Tu es Petrus; ac si tales sunt, ut super illos ædificetur Ecclesia a Christo et ad illos jure id referri possit. Portæ autem inferi prævalere non debent adversus eum, qui ligare vult et solvere.»

Hieronymus lib. I. cont. Jovin. cap. 26.: «At dices: super Petrum fundatur Ecclesia, licet id ipsum in alio super omnes Apostolos fiat, cuncti claves regni cœlorum accipiant et ex æquo super eos Ecclesiæ fortitudo solidetur: tamen propterea inter duodecim unus eligitur, ut capite constituto tollatur schismatis occasio.>

Theodoretus in Ps. 86.: «Fundamenta pietatis divina sunt documenta, montes vero sancti, supra quos hæc fundamenta jecit, salvatoris nostri sunt Apostoli: de his enim b. Paulus dixit: superædificati super fundamentum Apostolorum et prophetarum, cum esset ejus lapis angularis Christus Jesus. Et rursus Petrus et Jacobus et Joannes, qui videbantur columnæ esse: et Dominus Petro post veram et divinam illam confessionem: Tu es Petrus, et super hanc petram. . . et rursus: Vos estis lux mundi, et: non potest civitas abscondi supra montem posita supra hos montes sanctos Dominus Christus pietatis fundamenta jecit,»

Et in Ezechiel. 43: «Atque hic numerus cubitorum cum sacris Apostolis consentit, qui bases et crepidines divinæ gratiæ fuerunt et Ecclesiæ fundamentum et crepido: Tu enim es Petrus, inquit, et super etc.»

Ambrosius Ansbertus lib. III. in apocal.: «Petro typum Ecclesiæ gerenti Dominus ait: Super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam, ac si diceret: super me ædificabo te.»

Et lib. IV. in apocal.: «Petro typum Ecclesiæ gerenti ait: Quodcunque ligaveris . . .»

Et lib. V. in apocal.: «Quod Petro dicitur: Tibi dabo clares: illud quod simili locutione ad duodecim Apostolos: quaecunque ligaveritis... specialiter illis, et generaliter omnibus rectæ fidei rectæque operationis doctoribus aptantur.»

Et lib. VII. «Petro typum Ecclesiæ gerenti ait: Tibi dabo claves . . .»

Paschasius Radbertus Corbejensis Abbas lib. VIII. in Matth. XVI.: «Non super unum Petrum, verum super omnes Apostolos Apostolorumque successores Ecclesia Dei ædificatur.»

Chrysostomus hom. 79. super Matth.: Pasce oves meas, cum tertio ipsum interrogasset, hoc amoris argumentum esse confirmavit, quod non ad sacerdotes solum dictum est, verum etiam ad singulos nostrum, quibus vel minimus grex commissus esse videtur; nec enim quia minimus est, negligi debet.» Cf. in Joan. XXI. et Matth. XVI.

S. Basilius in prooemio de judicio Dei: «Petrus ille beatus, omnibus discipulis prælatus, uni soli majora data sunt, quam aliis, testimonia, qui prædicatus est beatus, cui claves regni colorum concreditæ sunt.>>

Sed idem S. Basilius docet in Monasticarum institutionum cap. 23.: «Petre, inquit, amas me plus his? pasce oves meas, et omni

bus deinceps pastoribus ac magistris eandem tribuit potestatem, cujus quidem rei signum, quod omnes similiter ligent et solvant.»

S. Ambrosius de dignitate sacerdotii (foetus non Ambrosii) c. 11.: «Pasce oves meas. Quas oves et quem gregem non solum tunc beatus suscepit Petrus, sed et nobiscum eas suscepit et cum illo eas nos suscepimus omnes. >>

S. Ambrosius in Ps. 38. cap. 37.: «Tibi, inquit, dabo claves regni coelorum, ut et solvas et liges... Quod Petro dicitur, Apostolis dicitur. Non potestatem usurpamus, sed servimus imperio; ne postea cum venerit Dominus et ligatos invenerit, quos oportuit solvi, commoveatur adversus dispensatorem. »

S. Augustinus tract. 118. in Joan.: «Sicut in Apostolis cum esset ipse numerus duodenarius, et omnes essent interrogati, solus Petrus respondit: Tu es Christus Filius Dei vivi: et ei dicitur: Tibi dabo claves regni coelorum, tanquam ligandi et solvendi solus acceperit potestatem. Et cum illud unus pro omnibus diceret, et hoc cum omnibus tamquam personam gerens ipsius unitatis accepit. Ideo unus pro omnibus, quia unitas est in omnibus. >> Et tractatu 50. in Joan.: «Tibi dabo claves regni coelorum, et quodcunque ligaveris... Si hoc Petro tantum dictum est, non hoc facit Ecclesia; si autem et in Ecclesia fit, ut quæ in terra ligantur in cœlo ligentur, et quæ solvuntur in terra, solvantur in cœlis: si hoc ergo in Ecclesia fit, Petrus, quando claves accepit, Ecclesiam sanctam significavit.

Augustinus serm. de diversis c. 11.: «Dominus Jesus discipulos suos ante passionem suam elegit, quos Apostolos nominavit. Inter hos pene ubique solus Petrus totius Ecclesiæ meruit gestare personam. Propter ipsam personam, quam totius Ecclesiæ solus gestabat, audire meruit: Tibi dabo claves. Has enim claves non homo unus, sed unitas accepit Ecclesiæ. Hinc ergo Petri excellentia prædicatur, quia ipsius universitatis et unitatis Ecclesiæ figuram gessit, quando ei dictum est: Tibi trado, quod omnibus traditum est. Nam ut noveritis Ecclesiam accepisse claves regni cœlorum: audite in alio loco, quid Dominus dicat omnibus Apostolis suis: Accipite Spiritum sanctum, et continuo: Quorum remiseritis peccata... Hoc ad claves pertinet, de quibus dictum est: Quae solveritis super terram... sed hoc Petro dixit, ut scias, quia Petrus universæ Ecclesiæ personam tunc gerebat. Audi, quid ipsi dicatur, quid omnibus fidelibus sanctis: Si peccaverit in te frater tuus ... Amen dico vobis, quaecunquae alligaveritis... Ecclesia, columba ligat, columba solvit, ædificium supra petram ligat et solvit.»

Et cap. IV. ejusdem sermonis: «Merito etiam post resurrectionem Dominus ipsi Petro oves suas commendavit pascendas. Non enim inter discipulos suos solus meruit pascere Dominicas