Obrazy na stronie
PDF
ePub
[ocr errors][merged small][merged small]

Qui vero non crediderit condemnabitur.

Data est mihi omnis potestas in coelo et in terra.

Euntes ergo docete omnes gentes, ut servent omnia quecunque ego precepi vobis.

Baptizantes eas in nomine patris et filii et spiritus sancti. Et ecce ego vobiscum sum omnibus diebus, usque ad consummationem seculi.

Nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu, non potest introire in regnum Dei.

Quod natum est ex carne caro est, et quod natum est ex spiritu spiritus est.

De geselle:

Hec est institutio sacramenti corporis et sanguinis domini nostri Iesu Christi.

De kyndere:

Dominus noster Iesus Christus, vescentibus discipulis, in ea nocte qua traditus est, accepit panem.

Et cum gratias egisset, fregit deditque discipulis suis et ait.
Accipite, comedite, hoc est corpus meum quod pro vobis datur.
Hoc facite in mei commemorationem.

Similiter et calicem, postquam caenavit, accepit et gratiis actis dedit illis, dicens.

Bibite ex hoc omnes.

Hoc poculum novum testamentum est in meo sanguine, qui 25 pro vobis effunditur in remissionem peccatorum.

Hoc facite, quociescunque biberitis, in mei commemorationem. Quociescunque enim comederitis panem hunc et biberitis. poculum hoc, mortem domini annunciatis, donec venerit.

Wen de catechismus latinisch so up beyden chören umme* schicht gelesen is van den kynderen, so scholen balde bereyt stån ii jungen de de antiphen anheven, unde twe de den psalm anheven, dat me singe psalme mit eynnem edder twe octonariis unde lese lectien, alse tovorne gesecht is. Na den lectien schal me singen eyn responsorium, unde de kleynen kyndere scholen midden simme chore tosamen kamen unde singen dat vers unde dat Gloria patri. Dar na schal me singen Te Deum laudamus latinisch, dat mach me ock to etliken tiden up den orgelen spelen, alse ock tor vesper den hymnum unde Magnificat.

Na dem Te Deum Kyrieeleyson ut supra cum collecta et Benedicamus. Dar na scholen de kyndere ruhm hebben vor der missen ein weynich heym to gan. Darumme môt me dat Te Deum up den orgelen nicht lange spelen, besundergen des wynters.

De leyen de up disse tidt lust hebben in der kerken to s syn, de mogen gån in de kerken dar me up diesse tidt prediget unde hören Gades wort. Willen se gerne Te Deum laudamus dûdesch singen, alse se ock gerne scholen dohn, so singen se des namiddages wor me prediget, dar hebben se rumes genôch to singen, so doch, dat dat singent der predike wike. Sulke la- 10 tinische gesenge werden den leyen öre düdesche gesenge nicht vorhinderen, wente se werden gesungen werden, wen de leyen in der kerken mit predigen tohören nicht to schaffen hebben. Se werden doch sus genôch důdesch to singen krigen. Wente vor allen sermonen unde na allen sermonen scholen se singen, unde is dat meyste van der missen.

Wen overs wor eyn sermon schal geschehn, unde dar sulvest singen de kyndere vesper, so schal id so to gån. De psalme scholen de kyndere latinisch singen unde de lectien låsen, alse gesecht is. De wile sammelen sick de leyen. Balde na den 20 lectien scholen de leyen unde scholere umme schicht singen eyn důdesch lêt edder eynnen dûdeschen psalm. Dar up schal volgen de predige.

So hebben id de hilgen bisschope edder prestere wandages geholden. Wen ôre volk to samende quam, so las me dår unde 25 sanck wat gudes uth der hilgen schrifft, deme volke to beteringe, alse noch na wiset de singende misse. Unde de bisschop trat up unde lerede dat volck unde lêde em vohr uth der hilgen scrifft, nicht eyn gantz caput, sunder eyn part van deme capite, welk me darumme hefft genômet capitulum, dat is eyn kleyn caput edder eyn part van deme capite. Also synt noch vorhanden de homilien der doctorum, dat synt predigen, alse se deme volke de evangelia geprediget hebben. Augustinus hefft den gantzen Psalter syneme volke geprediget, alse dat grote bock Augustini betüget, welk up den Psalter gescreven is. Item he 35 hefft sermones gedån de verbis domini. Item de verbis apostoli. Des geliken Ambrosius ock, Chrysostomus unde de anderen alle etc., so lange dat andere prestere edder bisschoppe wen de, de Paulus bescrivet, synt geworden. De hebben mit åren monneken unde papen dat capitulum in de bedebôke gebracht, dat se also mit 40

10

eynneme Deo gratias dar van könen kamen. Scholden se dat capitulum up den predickstôl bringen, so wolde id mehr moye kosten.

Darumme is ock alle unse kynder singent, ock wen me 5 nicht prediget up de stunde, dar hen gestellet, dat se nicht alleyne dar dorch geövet werden unde gewennet tor hilgen scrifft, sonder ock, so etlike andere in der kerken weren, mögen to hören lectien, latinisch unde düdesch, nach ôreme vorstande, alse Paulus leret 1 Corin. xiiii.

Wen nu de predige under der vesper, alse gesecht is, uthe is, so schal me wedder eyn düdesch låt singen na deme bêde. Dar mede geyt dat meyste volck wech. So scholen de kyndere den hymnum unde Magnificat etc. vortan singen, dar to mach me up den orgelen spelen. Dat responsorium overs mögen se denne 15 anstån laten, dat id nicht to lange ware. Sulke vesper wert alleyne tho vallen des hilligen avendes, wor de superattendente unde syn adjutor predigen werden.

Wen de kyndere des sanges gewanet werden, so schal de cantor en dre responsoria leren, dat de gesellen mit en singen 20 des hilgen avendes eyn, dat ander des hilgen morgens, dat drudde des anderen avendes, dat so de kyndere deste mehr leren singen. De cantor mit den gesellen scholen sick ock in den antiphenen unde responsorien unde hymnis schicken nach der tidt unde nach den festen, doch dat uth der hilgen scrifft sy de sanck, edder 25 sus nicht unchristlick. Sulck kan me wol uth den sanckbôken uth notẻren, dat me id des anderen jares wedder kan singen, so me nicht beters wet edder hebben kan. Dar to scholen se ock geschicket sýn mit den lectien uth deme olden testamente, dat se de kyndere wisen up de bôke, dar uth se mogen leren 30 de historien unde gude leren unde prophetien. Darumme mögen se wol vêle capitele ungelêsen laten, den kynderen nicht sundergen denstlick. Dat nye testament schal gantz gelesen werden.

De scholemeystere scholen ock vlitich dar up sehen, dat up etlike tide unde feste de dageliken kercklectien nabliven, unde 35 sunderge lectien werden gelesen, de sick wol rymen mit den festen unde sundergen tiden, id sy des avendes edder des morgens, uth dem olden edder nyen testamente, dar is nicht angelegen, alleyne dat id ordentlik to ga, to beteringe der kynderen. Also mach me van dominica Judica bet up Paschen des avendes unde morgens 40 låsen laten uth den vehr evangelisten wat gescreven is vamme

lidende Christi, unde dar manck ock dat xiii. capitel Joannis. De Paschen wêke över, wat de vehr evangelisten van der upstandinge Christi gescreven hebben, dar to den sermon Christi na deme letsten aventmale gedån, welken Joannes bescrifft cap. xiiii. xv. xvi. xviii., so lange na Paschen, dat se den uthlesen 5 des avendes unde morgens. Uppe Ascensionis Act. 1. Up Pynxten dat andere capitel, dat drudde, dat vehrde edder mehr ex Actis apostolorum. Up Wynachten uth deme Luca unde etlike prophetien ůth dem propheten Esa. ix. xi. xii. xxv. xxxv. xl., unde schŷr vortan wat me wil usque ad finem libri. Item Ezechielis xxxiiii., 10 Michee iiii. unde v. unde andere prophetien mehr. Des geliken mogen se ock up andere tide dohn unde vorordenen wat nutbares den jungen to lesen, unde achten dar up, dat de jungen jo bescheydelick leren lesen unde merken unde mit rechter wise lésen de cola, commata unde periodos unde interrogationes, unde 15 wen se pauseren, de monosyllaba unde indeclinabilia etc. Sulke texte ouers, wen de vele synt, up sunderge tiden gelêsen, kan me wol stân laten, wen se wedder vohr vallen in den dageliken lectien.

Den psalm Beati qui sunt integri in via 2c. schal me des 20 morgens neven den anderen psalmen so vordehlen, dat he uth kumpt umme de drudde weke. Dat kan also geschehn. Des sundages, wen me en anvenget, so schal me singen twe octonarios, doch mit eynneme Gloria patri, uppe den anderen twen sundagen unde allen werkeldagen men eynnen octonarium, so kumpt he 25 uth, dat me en des vehrden sundages mit twen octonarien to singen wedder anvenget.

9

Schulordnung der städtischen Lateinschulen.

1535.

15

30

ORDENINGE SO EIN ERBAR RADT DEN SCHOLMESTERN DER DRIER SCHOLEN MARTINI CATHARINE UND EGIDII VORGESCREVEN UND GESTALT HEFFT.

ao. d. 35.

Nafolgende artikel wyl eyn erb. radt von den wolgelarten den scholmestern und ohren gesellen der drier scholen, alse Martini, Catarine und Aegidii, stede, vast und unvorbroken geholden und gebetert hebben.

Tom ersten dat se willen eyner ydern stunde ore deputerden lectien vorordenen und bestellen, und varietatem und mannichfoldicheit vormiden.

Tom anderen dat se sick daranne so vele mogelick beflytigen, dat de lectien, so se up eyn halff yar anfangen und eyner ydern stunde vorordenen worden, geendiget mochten werden.

Dat men ock vor beide primam et secundam classes horam scribendi alle werkeldaghe vorordene.

Darto dat alle knapen des dages eyne halve stunde syngen und de andern halvestunde precepta musices lernen.

Dat men ock actum declinationis over de gantzen schole holde und darinne der andern resumerden und gelesen lectien halven recapitulation make.

Dat ock alle dage de defectus schole vorhort und myt flyte darup geseyn werde, dat eyn ider to rechter tidt uth und ynga, und dat men der kynder by den harn over de blocke to werpen Vorschone, sunder se myt roden, wo sick gebort, wan vorschuldit, straffe.

se dat

Item dat de scholmester und ohre gesellen myt den knapen latyn reden und onen gude kunste und darbeneven mores lernen, ock dartho holden, dat se up der strate under enander latyn spreken und gude sede voren.

« PoprzedniaDalej »