Obrazy na stronie
PDF
ePub

1

1

[ocr errors]

2

3

3

non

4

5

5

[ocr errors]

7

6

8

8

7

7

VERSIO VULGATA (Cle-
CODEX VERCELLENSIS CODEX VERONENSIS Codex COLBERTINUS

CODEX BEZAE

ment.) CODD. AMIATI

Codex PALATINUS CODEX BRIXIANUS (a). (b). (c). (a).

NUS, FULDENSIS, FORO(e).

(f).

JULIENSIS.
1 1
LUCAE xxiv. prima au- I una autem sabbati ve. uno autem sabbati ve. I una autem sabbati ma- una autem sabbati ve. una autem sabbati val- una autemi sabbati val-
tem die sabbatorum ve- nerunt valde tempore ad nerunt ad monumentum ne diluculo veniebant ad nerunt valde tempore ad de diluculo venerunt ad de diluculo venerunt ad
nerunt ante lucem valde monumentum portantes diluculo, ferentes quae- monimentum adferentes monumentum portantes monumentum portantes monumentum portantes
ad monumentum adfe- quae paraverant et in- cunque paraverant cogi- quae paraverunt et qui- quae paraverant 2 et in- quae paraverant aromata quae paraverant aromata
rentes quae paraverunt venerunt lapidem l'evo- tabant autem inter se dam cum illis cogitabant venerunt lapidem revolu- et aliae simul cum eis 2 et invenerunt lapidem
? invenerunt autem lapi- lutum 3 ingressae autem quisnam esset qui revol. autem intra se quis uti- tum a nonumento 3 in- 2 et invenerunt lapidem revolutum a monumento
dem revolutum a monu- non invenerunt corpus veret lapidem 2 et cum que revolveret lapidem gressae autem non in- revolutum a monumento 3 et ingressae non inve-
mento 3 ingressae antem 4 et factum est dum men- venissent invenerunt la- 2 venientes autem inve- venerunt corpus 4 et fac- 3 et ingressae non inve- nerunt corpus domini ie-

invenerunt corpus te consternatae essent de pidem revolutum a mo- nerunt lapidem revolu- tum est dū mente con- nerunt corpus iesu 4 et su et factum est dum
4 et factum est dum stu- facto et ecce duo viri numento 3 cum venissent tum a monumento 3 in- sternatae sunt de isto et factum est dum haesita- mente consternatae es-
perent de hoc ecce viri steterunt secus illas in autem non invenerunt troeuntes autem non in- ecce duo viri steterunt rent de hoc ecce viri dno sent de isto ecce duo
duo adstiterunt juxta il- veste fulgente 5cum ti- corpus domini iesu 4 et venerunt corpus - Et secus illas in veste ful- adstiterunt juxta illas in viri steterunt secus illas
las in veste fulgenti 5ti- merent autem et decli- factum est dum stuperent factum est dum aporia- gente 5 cum timerent au- veste fulgenti cum ti- in veste fulgenti
more autem adprehensae parent vultum in terram de hoc ecce duo viri asti- rentur de eo ecce duo viri tem et declinarent vul- merent autem et decli- timerent autem et decli-
inclinantes faciem ad dixerunt ad illas quid terunt secus illas in veste adsisterunt eis in amictu tum in terram dixerunt narent vultum in terram narent vultum in terram
terram dixerunt ad illas quaeritis viventem cum fulgente 5 conterritae au- scoruscanti 5 in timore ad illas quid quaerites dixerunt ad illas quid dixerunt ad illas quid
quid quaeritis vivum cum mortuis 6 rememoramini tem inclinaverunt faciem autem factae inclinave- vivētem cum mort.. quaeritis viventem cum quaeritis viventem cuni
mortuis 6 memoramini si- qualiter locutus est vo- in terram illi autem dix- runt vultos suos in terra 6 ac memo...... quali. mortu o non est hic sed mortuis 6 non est hic sed
cut locutus est vobis dum biscum cum adhuc in ga- erunt quem quaeritis je. ad illi dixerunt ad eas utus est......cum adh... surrexit recordamini qua- resurrexit (surrexit for.
adhuc esset in galilaea lilaea esset ? dicens quia sum nazarenum 6 resur- quid quaeritis vivum cum in galilaea esset ? dicens liter locutus est vobis clem.) recordamini qua-
7 dicens quoniam filium oportet filium hominis rexit a mortuis comme- mortuis mementote au- quia oportet tilium homi- cum adhuc in galileam liter locutus est vobis
hominis oportet tradi et tradi in manus hominum moramini quae vobis lo- tem quanta locutiis est nis tradi in manus homi- esset 7 dicens quia opor- cum adhuc (autem athuc
tertia die resurgere

et et crucifigi et die tertia cutus sit cui adhuc esset vobis cum adhuc esset in num et crucifigi et tertia tet filium hominis tradi fuld.) in galilaea esset
memoratae sunt verbo- resurgere et rememo- in galilaea quoniam galilaea: 7 quoniam opor- die resurgere 'et rememo in manus hominum pec- 7 dicens

quia oportet firum horum

9 et reversae ratae sunt verborum ho- oportet filium hominis tet filium hominis tradi ratae sunt verborum ho- catorum et crucifigi et lium hominis tradi in
renuntiaverunt haec om-

et regressae l'e- tradi in manus hominum in manus hominum et rū..' et regressae renun. tertia die resurgere set manus hominum pecca-
nia illis undecim et cete- nuntiaverunt haec omnia peccatorum et cruci af. crucifigi et tertia die re- tiaverunt haec omnia illis recordatae sunt verbo- torum et crucifigi et die
ris omnibus 10 erat autem illis xi et ceteris omni- figi et tertia die resur- surgere 8 et memoratae undecim discipulis et ce- rum ejus 9 et regressae tertia resurgere (tertia
magdalena et maria ia- bus 10 erat autem maria gere 8 et commemoratae sunt vervorum ejus 9 et teris .nibus

a monumento nuntiave- die resurget fur.) et
cobi et iohanna et reli- magdalenae et iohanna sunt verborum ejus 9 et reversae nuntiaverunt mari et iohan... et runt haec omnia illis un- recordatae sunt verbo.
quae cum eis quae dice- et maria iacobi et ceterae reversae sunt et renun- omnia haec illis undecim maria i...obi.. et cete- decim et ceteris omnibus rum ejus et regressae
bant ad apostolos haec quae cum ipsis fuerant tiaverunt omnia ista un- et omnibus reliquis loma- rae quae cum ipsis fu- 10 erat autem maria mag-a

monumento nuntia-
et visa sunt illis tan- haec dicebant ad aposto decim apostolis et omni- ria magdalena et ioana erant haec dicebant ad dalene et iohanna et ma- verunt haec omnia illis
quam delira verba haec los et visa sunt ante bus reliquis 10 erant au- et maria iacobi et cete- apostolos 11 et visa sunt ria iacobi et ceterae quae undecim et ceteris omni-
et non credebant eis illos sicut delirramentum tem maria magdalene et rae cum eis dicebant ad ante illos sicut delerā. cum eis erant quae dice- bus 10 erat autem maria

verba ista et non crede- iohanna et maria iacobi apostolos haec 11 et pa- mentum verba ista et bant ad apostolos haec magdalene (-nae for.) et
bant illis
et reliquae quae dicebant ruerunt in conspectu eo- non credebant illis

et visa sunt coram illos iohanna et maria iacobi ad apostolos ista 11 et vi- rum quasi derisus verba

quasi deliramentum ver- et ceterae quae cum eis sae sunt apud illos quasi haec et non credebant

ba illarum et non crede- erant quae dicebant ad N.B. Cod. Monacensis (9) apud Tischend. N. T. deliramenta verba ista et eis

bant illis 12

petrus autem apostolus haec li et visa ed. 7ma cum be consentit in et ecce v. 4, haec dice- non credebant illis 12

pe

surgens cucurrit ad mo- sunt ante illos sicut (om. bant ad apostolos v. 10. trus autem surgens cu

numentum et procum- sicut for.) deliramentum currit ad monumentuin

bens videt linteamina verba ista et non crede. et procumbens videt lin

sola posita et abiit mi- bant (crediderunt clem.) teamina sola posita et

rans secum quod factum illis petrus autem surabiit secum mirans quod

fuerat

gens cucurrit ad monu-
factum fuerat

mentum et procumbens
vidit linteamina sola (om.
sola Am.) posita et abiit
(abiens for.) secum mi-
rans quod factum fuerat

9

9

run

[blocks in formation]
[graphic]

10

11

[graphic]

scereut

17

18

19

13 et ecce duo erant ex 13 et ecce duo ex illis 13 et ecce duo ex illis 13 erant autem duo abe. 13 fuerunt autem duo ex 13 et ecce duo ex ipsis 13 et ecce duo ex illis illis euntes in municipi. ibant in ipsa die in cas- euntes in ipsa die in cas- untes ex eis in ipsa die illis euntes ipsa die in ibant eadem die in cas- ibant ipsa (hoc fuld.) die um stadios habentem la tellum quod aberat sta- tellum quod abest ab in castellum iter habentis castellum quod est ab tellum quod aberat spa. in castellum quod erat in ab hierusalem cui nomen dia sexaginta ab hieru- ierosolymis stadia sexa- stadios sexaginta ab hie hierosolymis stadia sep. tio stadiorun. Lx ab hie- spatio stadiorum sexa

14 et ipsi trac- salem nomine cleofas et ginta nomine emmaus rusalem nomine ulam- tem nomine ammaus et rusalem nomine emmaus ginta (CLX fuld.) ab hietabant de omnibus

quae ammaus

et ipsi fabu- 14 fabulabantur autem ad maus 14 fabulabantur au- cleopas 14 fabulabātur 14 et ipsi loquebantur ad rusalem nomine emmaus
his contigerant 15 et fac- labantur ex his omnibus invicem de ominibus quae tem ad semet ipsos de autem ad invicem de om- invicein de his omnibus 14 et ipsi loquebantur ad
tum est dum tractarent quae acciderant 15 et fac- acciderant 15

et factum omnibus quae contige- nibus quae accederant quae acciderant 15 et fac- invicem de his omnibus
ipsi et iesus ascendens tum est dum fabulaban- est dum fabulabantur se- rant horum 15 et factus 15 et factum est dū fa- tum est dum fabularen- quae acciderant 15 et fac-
comitabatur illis tur et ipse iesus super- cum et conquirebant ad est in eo fabulari eos et bulabātur et conquire- tur et secum conquire- tum est, dum fabularen-
16 oculi autem eorum te- venit et ibat cum illis invicem iesus appropin- conquerere et ihs adpro- rent ad invicem ihs ad- rent et ipse iesus adpro: tur et secum quaererent
nebantur ne agnoscerent 6 oculi autem eorum te- quabat et comitabatur
illum 17 dixit autem ad nebantur ne eum adgno- cum illis 16 oculi autem pians simul ibat cum illis propinquavit et comita- pinquans ibat cum eis et ipse iesus adpropin-

16 oculi autem eorum te- quans i

sibat cum illis 16ocu-
16 oculi autem eorum te- batur cum illis 16 oculi
eos quae sunt verba ista scerent 17 et ait ad illos eorum detinebantur ne
quae tractatis ad alteru- qui sunt hi sermones quos eum agnoscerent 17 ille nebantur ut non cogno- autem eorum gravati e- nebantur, ne eum agno- li autem eorum (illorum

et ait ad illos for. clem.) tenebantur pe
trum et estis tristes 18

17 ad ille rant ne eù cognosce

et
re- confertis ad invicem et auteni dixit ad eos qui dixit quae sunt ista verba rent 17 ille autem dixit qui sunt hi sermones quos eum agnoscerent

confertis ad invicem am- ait ad illos qui sunt hi
eis cui nomen est cleophas unus ex ipsis nomine cle- refertis ad invicem et
spondens autem unus ex estis tristes 18 respondit sunt sermones isti quos haec quae conferitis ad ad eos qui sunt hii ser-

bulantes et estis tristes sermones quos conferiis vos ambulantes tristes mones quos refertis ad

et respondens unus ex ad invicem ambulantes peregrinus es in hieru- peregrinus es in hieruza- autem unus cui nomen dixit ad illum tu solus ofas et dixit illi tu solus estis tristes 18 respondit 18 respondens autem unus invicem et steterunt tri

ipsis cui nomen cleophas et estis tristes 18 et reex eis cui nomen cleopas stes respondit autem

dixit ei tu solus peregri- spondens unus cui nomen salen nescis quae gesta lem non cognovisti quae erat cleophas et dixit ad dixit ad eum tu solus ad- unus ad eum cui nomen sunt in illa in diebus facta sunt in illa in his illum tu solus peregri

es in hierusalem erat cleopas et dixit ad nus es in hierusalem et cleopas (-phas for.clem.) istis qui ait illis quae diebus 19 quibus ille dixit naris ab ierosolyma non

pescisti quae facta sunt illum tu solus peregri- non agnovisti quae facta dixit ei tu solus peregriet ipsi dixerunt de iesu quae et dixerunt de iesu cognovisti

facta nazareno qui fuit pro- nazareo qui fuit propheta sunt in illa in istis die- in ea in diebus istis 19 ad naris ab hierusalem non

sunt in ea in diebus istis nus es in hierusalem et pheta potens in opere et potens in opere et ser- bus 9 ille autem dixit illis ille dixit ei quae de ihu cognovisti quae

facta quibus ille dixit quae non cognovisti quae facta

sunt istis diebus 19 ille at illi dixerunt de iesu sunt in illa his diebus verbo coram deo et omni mone coram deo et omni quae illi autem dixerunt nazoreo qui fuit vir

pro

autem dixit illis quae illi nazoreno qui fuit pro- quibus ille dixit quae populo 20 quomodo hunc plebe 20 quomodo hunc de iesu nazareno qui fuit pheta potens in verbo et

pontifices tradiderunt principes sa- vir potens in factis et in opera in conspectu dei antem dixerunt de ihm pheta potens in opere et et dixerunt de iesu nazatradiderunt

sermone coram deo et reno qui fuit vir propheta potens in factis

20 nostri in iudicio mortis et cerdotum et omnes po- dictis in conspectu dei et omnis populi co sicut hunc fazareno qui fuit air pret omni populo 2° quomodo potens in opere et sercrucifixerunt illum 21 nos pulus in damnationem universi populi quo- tradiderunt principes sa

eum tradiderunt summi mone coram deo et omni
vero speravimus ipsum mortis et cruci eum fixe- modo eum tradiderunt cerdotum et potentes no-

dictis in conspectu di et sacerdotes et principes populo 20 et quomodo
esse qui redempturus es- runt

nos vero spera-
sacerdotes et magistra- stri in iudicium mortis et

universi populi quo- n stri in damnationem eum tradiderunt (tradid.
set istrahel nunc tertia bamus ipsum esse qui re- tus nostri in damnatione crucifixerunt eum modo hunc tradiderunt mortis et crucifixerunt eum for.) summi sacer-

sacerdotes et magistratus eum nos autem spe- dotes (-tum Am.) et prin-
facta sunt haec 22 et su- et nunc tertia dies est erunt nos autem spe- niam ipse erat qui inci-
dies est hodie ex quo dempturus esset istrahel mortis et cruci eum fix. autem speravimus quo- nostri in dam damnatio- rabamus quia ipse esset cipes nostri in damnatio-
pra his omnibus mulieres hodie quod haec facta rabamus quia ipse fuit piebat salvare israhel sed nem mortis et cruci eum redempturus israhel et nem mortis et crucifixe-
quaedam ex nostris ex- sunt

fixerunt 21
et in his omnibus qui redempturus erat is- etiam et in omnibus istis

nos autem spe- nunc super haec omnia runt eum

autem
terruerunt nos quae fu. mulieres quaedam ex no- räel et nunc tertius dies tertium diem hodie agit

ramus quia ipse fuit qui tertia dies est hodie quod sperabamus quia ip e es-
erunt mane ad monu- stris terruerunt nos quae agitur hodie ex quo haec ex quo haec facta sunt redempturus erat isdra- haec facta sunt 22 sed et set redemturus (-pturus
mentum et cum non

hel simul autem cum his mulieres quaedam ex no- for.) israhel et nunc su-
invenissent corpus eius monumentum 23 et non quaedam ex nobis com- dam seduxerunt nos fac-

ante lucem fuerunt ad facta sunt 22 et mulieres 22 sed et mulieres quae- tertium diem agit hodie stris terruerunt nos quae per haec omnia tertia
venerunt dicentes etiam invento corpore eius ve- moverunt nos cum fuis- tae matutinae ad monu-

ex quo facta sunt 24 sed ante lucem fuerunt ad dies (add. est clem.) ho-
visionem angelorum se nerunt dicentes se etiam sent ante lucanum ad

mulieres quedam ex monumentum et non die quod haec facta sunt vidisse qui dicunt eum visionem angelorum vi- monumentum quae invenissent corpus eius

nobis commemoraverunt invento corpore eius ve

22 sed et mulieres quaenos cum fuissent ante

nerunt dicentes se etiam dam ex nostris terruedam ex nostris ad monuet abierunt qui- pus eius advenerunt di

nem angelorum vidisse vivere 24 et abierunt qui- disse qui dicunt eum vi- cum non invenissent cor: venerunt dicentes visio lucana ad monumētum visionem angelorum vi- runt nos quae ante lucem mentum et invenerunt dam ex nostris ad monu- centes angelorum visio

qui dicunt etiam vivere

23 et cum nö invenis. disse qui dicunt eum vi- fuerunt ad monumentum
eius venerunt

et abierunt qui- 3 et non invento corpore
ita ut mulieres dixerunt mentum et ita invenerunt nem se vidisse qui dice 24 et abierunt quidam de dicentes visionem ange- dam ex nostris ad monu- eius venerunt dicentes se
runt
ipsum vero non viderunt

erunt quidam de nobis in monimentum et inve-
ipsum autem non vide- sicut mulieres dixerunt bant eum vivere, at et fus his qui erant nobiscum Torum se vidisse qui

dice- mentum et ita invenerunt etiam visionem angeload monumentum et in- nerunt sic sicut dixerunt

bant illum vivere 4 et sicut mulieres dixerunt rum vidisse qui dicunt
venerunt sicut dixerunt mulieres illum autem non

abierunt quidam de no- ipsum vero non viderunt eum vivere 24 et abierunt
mulieres ipsum autem vidimus
bis ad monumentum et

quidam ex nostris ad mo-
non viderunt
invenerunt ista sicut dix.

numentum et ita inveneerunt mulieres ipsum au

runt sicut mulieres dixetem non vidimus

runt ipsum vero non in

venerunt (viderunt for.) v. 17 illos

pro eos s. m.

21

[ocr errors]

vere

24

[graphic]

In the Acts of the Apostles all the elder Latin versions fail us: we have, however, to compare with d, the Vulgate Latin in its best manuscripts (am. fuld.), and e the parallel Latin version

) of Act. Cod. E (Laud. 35), about a century younger than Cod. D.

2

2

3

4

5

mus

5

6

6

8

ACT. VI. VERSIO VULGATA.

Cod. BEZAE (d) primâ manu.

CoD. LAUDIAN. Act. (e) primâ manu. 1 In diebus autem illis crescente numero 1 In diebus autem istis multiplicantibus ! In diebus autem istis multiplicantium discipulorum factum (factus fuld.) est discipulis facta est murmuratio quae ex discipulorum factus est murmratio graemurmur graecorum adversus hebraeos eo grecis erant adversus aebraeos quia dis- corum ad hebraeos equod despicerentur (om. eo fuld.) quod despicerentur (disp. cupiuntur in ministerio diurno viduae ip- in ministerio cotidiano viduae eorum am.) in ministerio cotidiano viduae eorum sorum in ministerio haebreorum Con- 2 Vocantes autem duodecim multitudinem

convocantes autem duodecim multitudi- vocantes itaque .xii multitudinem dis- discipulorum dixerunt non placitum est nem discipulorum dixerunt non est aequum cipulorum dixerunt ad eos non enim relinquentes nos verbum dei ministrare nos derelinquere verbum dei et minis- placet nobis derelicto verbo di ministrare mensis 3 considerate igitur fratres viros trare mensis 3 considerate ergo fratres, mensis 3 quid ergo est fratres prospicite

ex vobis testificationem habentes septeni viros ex vobis boni testimonii septem ple- itaque ex vobis viros testimonio b no plenos spiritu sancto et sapientiae quos nos spiritu sancto (om. sancto am. fuld.) et .vii. plenos spu et sapientia quos

constituamus in usum hunc 4 nos autem

consti. sapientia quos constituamus super hoc

orationi et ministerio verbi instantes erituamus in negotio hoc 4 nos autem sumus opus nos vero orationi et ministerio oratione et ministerio berbi

et placuit verbum coram universa

perseveramus verbi instantes erimus 5 et placuit sermo

multitudine et elegerunt stephanum vicoram omni multitudine et elegerunt ste- multitudini discipulorum et elegerunt ste- rum plenum fidei et spiritu sancto et phanum (stef. fuld.) virum plenum fide et

phanum virum plenum fidei et spiritu philippum et p.ochorum et nicanorem et spiritu sancto et philippum et procorum sancti et philippum et prochorum et nica- timonem et parmenam et nicolaum adet (om. proc. et fuld.) nicanorem et timonorem et timonem et permenan et nicho

venani antiochensem 6

quos statuerunt in nem (timotheum fuld.) et parmenam et

laum proselytum antiocensem quos sta- conspectu apostolorum et orantes inponicolaum advenam antiochenum (anthio

suerunt eis manus tuerunt in conspectu apostolorum cumque

7 et verbum domini cenum fuld ) hos statuerunt ante conorassent superposuerunt eis manus 7 et

crescebat et multiplicabatur numerus disspectum apostolorum et orantes imposui- verbum dni crescebat et multiplicabatur centium in herusalem vehementer multa erunt eis nianus 7 et verbum domini (dei

numerus discipulorum in hierusalem nimis vero turba sacerdotum obaudiebat fidei am.) crescebat et multiplicabatur numerus multaque turba sacerdotum oboediebant 8 stephanus autem plenus gratia et fidei discipulorum in hierusalem valde multa fidei 8 stephanus vero plenus gratia et ac virtute faciebat signa et prodigia magna etiam turba sacerdotum oboediebat fidei virtute faciebat portenta et siuna magna

in populo in nomine domini ihesu christi stephanus autem plenus gratia et forti- in populo per nomen dni ihu xpi' sur

9 adversus quem surrexerunt quidam de tudine faciebat prodigia et signa magna rexerunt autem quidam qui erant de conventione qure apellatur livertinorum in populo surrexerunt autem quidam

et curinensium et alexandrinorum et a synagoga quae

dicitur livertinorum et de synagoga quae appellatur libertinocyrenensium et alexandrinorum et eorum

cilicia et asia disputantes cum stefano et rum et cyrenensium et alexandrinorun, et qui sunt a cilicia altercantes cum stephano

non poterat resistere sapientientiae quae eorum qui erant a cilicia et asia dispu- 10 qui non poterant resistere sapientiae erat in eo et spiritu sancto quo loquetantes cum stephano 10 et non poterant

batur 10 propter quod redarguerentur ab quae erat in eo et spo sanctoin quo loquebaresistere sapientiae et spiritui qui loque

eo cum omnei fiducia cum ergo non postur quoniam probatur illis ab illo cum omni batur 11 tunc summiserunt viros qui

sent contradicere veritati 11 tunc sumfiducia non potentes autem resistere vedicerent se audisse eum dicentem verba

miserunt viros dicentes quia audivimus eo ritati 11 tunc summiser unt viros qui diceblasphemiae in moysen (mosen am.) et

loquente verba blasfema iu mousem et rent quia audivimus eum loquentem verba [in]deum (addit et fuld.) 12 commoverunt

in deum 12 et haec dicentes commoverunt itaque plebem et seniores et scribas et blasphema in moysen et in dum 12 com

moveruntque populum et seniores et scri- quoque plebem et seniores et scribas et concurrentes rapuerunt eum et adduxe

concurrentes rapuerunt eum et duxerunt bas et adgressi adrripuerunt eum et adrunt in concilium 13 et statuerunt testes

in concilio 13 statuerun autem testes falsos duxerunt in concilium 13 et statuerunt falsos dicentes (qui dicerent am.) homo

dicentes liomo hic non cessat verba blastestes falsos adversum eum dicentes homo iste non cessat loqui verba adversus locum

fema loquens adversus locum sanctum et hic non cessabit verba loquens adversus sanctum et legem 14 audivimus enim eum

legem audibimus enim eo dicente quia locum sanctum et legem audivimus dicentem quoniam iesus nazarenus hic

ihesus nazoraeus hic dissolvet locum hunc destruet locum istum et mutalit tradi- enim eum dicentem quia ihs nazoraeus

et mutavit consuetudines quas tradidit hic destruet locum istum et mutavit tiones quas tradidit nobis moyses (moses

nobis mouses 15 et intendentes in eum iterum quos tradidit nobis moyses et ini uentes eum omnes

et am. fuld.)

omnes qui sedebant in concilio viderunt qui sedebant in concilio viderunt faciem intuiti in enm omnes qui sedebant in con

vultum ejus velut vultum angeli. ejus tamquam faciem (om. faciem am.) cilio et viderunt faciem ejus quasi faciem

(

angeli stans in medio eorum. angeli,

9

9

14

14

15

15

Of these translators d and e seem quite independent of each other, and there is no appearance that either had access to the other's performance; the Vulgate is plainly the groundwork of e, and it probably lay before the writer while engaged on his task; even d was familiar with it, whether he retained it in memory (e. g. quos constituamus v. 3), or only referred to it occasionally: hence e has more of the characteristic diction of the Vulgate than d (e. g. vv. 1; 4; 5 fin.; 12 fin.). Both d and e aimed at representing the peculiarities of their respective Greek texts, which the Vulgate was obviously unable to accomplish for them; and e frequently quits his model in the attempt to render the Greek more strictly and literally, in the same spirit as we have observed with regard to Cod. Bezae, though not carried out on the same plan. Thus in v. 1 the translator e seems to think that πληθυνoντων των μαθητων depends on γογγυσμος, while on the contrary the really dependent genitives after aknkoajev in vv. 11, 14 are treated as absolute and rendered by eo loquente, eo dicente. He follows the Vulgate in representing tpoon\vtov v. 5 by advenam, which is true to the derivation but not to the technical meaning, so that here d is preferable: while for uaOntwv v. 7 e alone has discentium, but then his Greek is twv pavdavovrwv. In v. 7 opodpa is differently rendered by all three, d being quite wrong (nimis), though he has always valde in the other nine places where the word occurs. In v. 1 discupiuntur of d has already been noticed as an error for dispiciuntur (p. xxxiv). Of the rarious readings found in d and e throughout Acts vi. we will speak in the next Chapter : but there seems nothing in the diction of d as here contrasted with the only other two forms of the ancient Latin extant in this portion of Scripture which would lead us to modify the judgement arrived at on fuller evidence in the case of Luke xxiv; namely, that the parallel translation in Codex Bezae was made directly from its Greek or from a text almost coinciding with it, by one who had full acquaintance with (though he made no formal use of) the labours of his predecessors, especially the revision executed by Jerome about a century before his time.

Though on the whole disposed to advocate this view, as best satisfying the facts of the case, we must not forget that it is encumbered with one considerable difficulty ; namely, that the Greek and Latin texts in the parallel columns of Codex Bezae differ from each other, as regards the readings they follow, in little less than two thousand places. As the result of a minute examination of the whole manuscript, undertaken with a view to this single point, it may be stated that the Latin (without taking account of its own clerical errors) is at variance with the Greek in 1919 instances (in S. Matthew 251, S. John 229, S. Luke 428, S. Mark 380, Acts 631), being less than the whole number of places (1981)' in which the Greek Codd. FG of S. Paul (which no one doubts to be separate transcripts from the same prototype) differ in but the first thirteen of the Pauline Epistles. And it must be added furthermore that the vast majority of these 1919 divergencies relate to matters so insignificant that they would be utterly overlooked except by a reader who was narrowly watching for them. In 75 the Latin scribe silently corrects plain transcriptural mistakes of the Greek text; in 104 Proper Names are spelt with some slight variation ; in 59 small particles are interchanged, e.g. de is rendered by enim, or yap by autem ; in 133 singular nouns are made plural, and vice versá, the sense being completely unaffected; in no less than 514 cases a similar change is made in the tenses of verbs, (which however are sometimes carefully distinguished) or a finite tense is substituted for a participle; 318 are transmutations in the order of the words, a few (e.g. Matth. xvi. 20; xx. 19; John vii. 5; Mark ii. 1; vii. 22; Acts iii. 20; iv. 10; xxi. 13), and but a few, being of the least consequence. The residue (716) are real various readings,

1

vuao in Cod. G at Dresden, not muao as edited by Mat

1 Not 1982 as stated in my Plain Introduction, p. 137, for in Rom. xvi. 7 Tregelles now tells me that he read

thaei in 1791.

ز

2

in S. Matthew 78, in S. -John 72, in S. Luke 135, in S. Mark the higher proportion of 146; in the Acts (whose primitive text both Latin and Greek was left in a very rude condition, and has been largely corrected in later times) they amount to as many as 285; yet even these are of no great moment, many the manifest result of mere negligence, while in some of the more considerable our translator d adopts the very expression of the Vulgate Latin : e. g.

Acts i. 4 (with am. fuld.); ii. 3; iv. 14 (without monoai n, but yet habebant in d, poterant Vulg.); )

. V. 8; vii. 7 ; xv. 37; xvii. 11; xviii. 2; xix. 23.

III. We must now state our reasons for believing that the Latin translator executed his work in some remote province, where the language, though still vernacular, had far progressed in its decline; most probably in Gaul, about the time of the Frankish invasion, and in the dialect then employed in general speech (for the rustic Latin was commonly spoken in Southern Gaul

( up to the close of the seventh century'), rather than in that more correct manner which Church writers like S. Gregory of Tours would of course preserve even at a later period. Its provincial character and growing corruption are abundantly manifested in the gross violations of grammatical propriety which prevail throughout every portion, to a far greater extent than is found in any other Old Latin translation of Scripture. Such especially are those perpetual errors in the government of prepositions, of which, however, we find many examples in the Cod. Palatinus (e)? and some in other copies, (e.g. f supra p. xxxvi, Luke xxiv. 11, not v. 19). Thus a or ab takes an accusative in d, Matth. xxvii. 24; John xxi. 9; Luke iv. 1; ix. 8; xii. 36; xiii. 29 (mixed with ablative); XX. 42; xxiv. 27; Mark i. 9; xiii. 27 (mixed); Acts v. 15; X. 23 (so Greek p.m.); xiii. 8; 14; xvi. 18; 38; xvii. 9; xviii. 16; xxi. 21. Also ad with an ablative Matth. xvii. 19; Luke ii. 52 (mixed); xi. 51; Mark xiv. 34; Acts xv. 22: aput or apud with an ablative Matth. xix. 26 (mixed): circa with abl. Acts x. 9; xiii. 13: cum with accus. Luke i. 39; xxii. 11; Mark i. 29 (mixed); ix. 4; xiv. 54; Acts i. 26; iii. 4 (so Greek, p. m.); v. 26 (mixed); vii. 19; 45; xi. 20; xii. 21; xiv. 20; xvi. 4; xviii. 17; xix. 38: de with accus. Matth. iv. 25 (mixed); Mark vi. 33; Acts ii. 30; xii. 23; xv. 5; xviii. 15 (mixed); e or ex with accus. Acts i. 18; v. 3; xviii. 2: prae with accus. Luke xiii. 2; 4 (so prae turbam Cod. e, Mark ii. 4): per with

; abl. Matth. ii. 14; xxviii. 13; Acts v. 19; xi. 2; xx. 19 : post with abl. Acts xx. 7?: propter with abl. Matth. v. 10; Mark vi. 26 (mixed): secundum with abl. Acts ii. 30: sine with

. . accus. Mark iv. 19: supra with abl. Matth. xiv. 11: sub is found Mark iv. 21 with both cases in the same sense. The significations of in with its two cases are confounded 39 times in S. Matthew, 8 times in S. John, only 5 times in S. Luke, 32 in S. Mark, 28 in the Acts. This unequal distribution of the most notable peculiarities in the style and grammatical construction we have had occasion to point out before. The preposition de, moreover, is employed at least twice in the Acts as a substitute for the genitive: thus de praecordia (ano kapdiao) ii. 30; de ecclesiam (no ekkinoiao) xx. 17, look more like French than Latin: though ex in x. 25; xvii. 12; xxi. 39 (with genit.) is of course correct enough, though not indispensable.

It is worth while to note besides the variations from the common forms both in regard to

[ocr errors]
[blocks in formation]

omnem castellum (vid. p. xli infra), omnem olus ; qui for quis, vocitus for vocatus, -es for -is in dicites, diligites; the putting of b for p (scribtura, corbus), d for t (capud), I or c for qu (secuntur), for 1 (ficurnea); o interchanged with u (hoc, huc), i with y, t with th, l with 11, b with u the oftenest of all. In these respects d and e closely resemble each other.

« PoprzedniaDalej »