tat, quatenus animadverterent se diligi ab illo, non ad oculum, sed et ex toto mentis affectu. Salutant vos de Italia fratres. Apertissime his verbis nobis innuit quia Romæ hanc epistolam scripserit, quæ in regione Italica sita est, et sicut doctoribus videtur, in carcere erat tunc temporis.

Rogo autem vos, fratres, ut sufferatis verbum solatii. A simulque blanditur eis, dum honorabiliter eos saluEtenim per paucis scripsi vobis. Nota quod totam Epistolam unum verbum appellavit nec dixit: Rogo vos ut sufferatis patientier verbum admonitionis, quia pusillanimes erant; sed verbum solatii, hoc est verbum consolationis, verbumque adhortationis. Non enim scripsi vobis multa, sed pauca, ad comparationem illorum quæ vobis dicerem, si præsens essem, timens vobis oneri esse.

Gratia cum omnibus vobis. Amen. Gratia dicitur gratis data. Gratiæ autem nomine debemus hic acciCognoscite fratrem nostrum Timotheum dimissum. pere fidem perfectam cum exsecutione bonarum opeTimotheus coepiscopus erat beati Apostoli, et adju- rum, remissionem quoque peccatorum, quam percitor in prædicatione, quem dicit dimissum a se, et piunt electi tempore baptismatis, donum etiam Spiad prædicationem directum, sive Athenis, ubi illum ritus sancti, quod datur tam in baptismate quam per dimiserat fortassin Apostolus. Potest etiam intelligi impositionem manus episcoporum, quæ omnia gratis quod in carcere retentus, tunc fuerit dimissus. Cum a Deo dantur. Orat ergo Apostolus ut ista omnia illi quo, id est cum Timotheo, si celerius venerit ad vos, B quibus scribebat possiderent. Oremus et nos Domividebo vos. Mansuetiores eos vult reddere, dicens num pia supplicatione, quatenus per suffragium se paratum ad eos venire. egregii sui Apostoli horum numerum nos possessores in præsenti efficiat, fidemque quam docuit integerrime custodientes, bonisque operibus exornantes, ad contemplationem supernæ visionis, Christo duce, pertingere mereamur. Amen.

Salutate omnes præpositos vestros et omnes sanctos. Sicut generaliter omnibus Hebræis hanc epistolam scripserat, ita generaliter omnes salute vigere optabat, non solum prælatos, sed etiam omnes subjectos, quos sanctos vocat, quia sancti fuerant in baptismate,

HAYMONIS

HALBERSTATENSIS EPISCOPI

EXPOSITIONIS IN APOCALYPSIN B. JOANNIS

LIBRI SEPTEM

(Juxta editionem datam Coloniæ anno 1531, apud Eucharium, procurante Godefrido Hitterpio.)

HAYMONIS PRÆFATIO.

Legimus in Ecclesiastica historia beatum Joan-C phetiam et eam quæ revelata est ante adventum nem a Domitiano impiissimo Cæsare in Pathmos insulam relegatum, exsilio deportatum, metallo damnatum ob insuperabilem Evangelii prædicationem, ut ibi forsitan secreta marmorum, vel terram foderet, aut his similibus præceptis deserviret imperialibus, sicut legimus factum in passionibus sanctorum martyrum. Ubi quanto magis putabatur vinciri custodia humana, tanto magis metas humanitatis transcendens, meruit videre cœlestia. Et cui certa negabantur spatia terrarum excedere, secreta sunt concessa penetrare cœlestia. Et quanto magis destitutus est humano solatio, tanto ei adfuit divinum. Ibique meruit videre hanc prophetiam de statu præsentis et futuræ Ecclesiæ, quæ inter reliquos Novi Testamenti libros prophetia nominatur, sicut in sequentibus dicitur: Beatus qui legit verba prophetiæ hujus. Sed tanta distantia est inter hanc proPATROL. CXVII.

Domini, quanta distantia est inter servum et dominum, inter legem et Evangelium, inter Deum et hominem: quia quod illi cernebant a longe venturum, hoc iste jam ex parte maxima factum et in præsenti faciendum ostendit. Nam sicut beatus Joannes Baptista idcirco major habetur omnibus prophetis, quia quem illi prædixerunt, iste digito demonstravit, ita et hæc prophetia major est omnibus : quia ea quæ antiqua revelanda prædixit prophetia, hæc revelata ostendit. In hac autem revelatione nihil historicum est accipiendum, quod ipsa verba, si subtiliter inspiciuntur, docere probantur. Neque enim hoc fieri potest, ut pauca e multis dicamus, quod viderit veraciter equos in visione, quorum ascensores haberent loricas igneas et hyacinthinas et sulphureas. D Tria namque genera visionum patres nostri intelligenda dixerunt: primum scilicet corporale, sicut

30

videmus per oculos corporis cœlum et terram; solem A per similitudines, sed ipsa veritas in mente maniet lunam, cæteraque hujusmodi.Secundum spiritale, festatur videntibus, quod proprie electorum est. quod fit in exstasi, id est in excessu mentis, sive Tali modo locuti sunt prophetæ, quia ea quæ dicevigilantibus, sive dormientibus viris, quando non bant, videbant et intelligebant. Unde et videntes res corporales, sed similitudines rerum corpora- appellabantur, juxta quod libri Regum historia malium intuentes, futura ibi præsagant mysteria. Quod nifestat dicens: Qui enim propheta dicitur hodie, genus visionis commune est justis et reprobis, sicut olim appellabatur videns. Unde prophetiæ quæ ab Nabuchodonosor vidit lapidem præcisum de monte ipsis prophetis videbantur, visiones dicuntur; unde sine manibus, et sicut Pharao septem boves crassos est: Visio Isaiæ, Visio Amos et cæterorum. Et quia septemque spicas plenas, et cætera. Sed uterque ista intellectualis est, idcirco utique subtilior aliis quod viderat, non intellexit, nisi et illi Daniel, et habetur. Hoc genere visionis locutus est Joannes, isti Joseph mysterium visionis revelasset. Nec mi- divinitus sibi dum in mente tanta ostensa sunt sarum si reprobi in his obscuritatibus solutione indi- cramenta. Facta est autem hæc ipsa revelatio per geant, cum etiam Daniel non intelligens quid si- angelum, sed ipse angelus figuram Christi tenuit, gnificarent quatuor venti qui pugnabant in mari, qui loquebatur per illum, sicut et ille qui olim magno, accesserit ad unum de astantibus, et quæ- Moysi loquebatur. Unde idem Moyses aliquando disierit ab eo de his omnibus. Tertium genus est cit Deum ad se locutum fuisse, aliquando vero anintellectuale, quod non fit per corporales res, neque gelum.

B

LIBER PRIMUS.

CAPUT PRIMUM.

Apocalypsis Jesu Christi. Planior esset sensus, si dixisset adjuncto verbo: Hæc est Apocalypsis; sed hunc modum locutionis, qui cum diminutione verbi fit, frequenter invenimus in divinis Scripturis. Unde nec Salomon ait: Hæ sunt parabolæ Salomonis, aut : Hæc sunt verba Ecclesiastis, sed tantum : Parabotæ Salomonis, et : Verba Ecclésiastis regis Jerusalem, Sic etiam Isaias dicit: Visto Isaiæ, absque ullo adminiculo verbi. Sic et reliqui. Taliter autem loquentes, subauditiones necessarias tales sententias habere docuerunt.Verbi gratia, cum legimus: Apocalypsis Jesu Christi, saubaudiendum est: Hæc est. Estautem Apocalypsis Græcus sermo, et Latine dicitur revelatio sive manifestatio, eo quod in ea status præsentis et futuræ Ecclesiæ beato Joanni, et in illo, Ecclesiæ sit manifestatus. Quam dedit illi Deus palam facere servis suis. Et hic apertius esset, si dixisset, Qua; sed et hic modus locutionis sæpe fit in Scripturis. Unde est : Bonum certamen certavi (Il Tim. IV), pro eo quod est : Bono certamine certavi. Hæc autem revelatio ipsius Domini Jesu Christi, quam a Deo accepit, ut sua revelatione manifesta faciat servis suis, quæ oportet fieri cito, sed in his verbis utraque ejus natura designatur : divina scilicet, per hoc quod ipse cum Patre et Spiritu sancto cuncta revelat mysteria : humana autem in hoc quod non solum a Patre et Spiritu sancto, sed etiam a seipso accepit, ut sua revelatione manifestaret servis suis quæ oportet fieri cito. Deus enim in hoc loco tota Trinitas intelligitur, a qua accepit ipse homo assumptus a Verbo Dei, ut ista mysteria suis revelaret servis, ubi etiam ipsa forma servi, domina prædicatur servorum. Servis suis ea manifestavit, id est præcepta sua sequentibus, quibus alibi dicit: Cum feceritis omnia quæ præcepta sunt vobis, dicite:

C

Servi inutiles sumus (Luc. XVII). Non enim servis Mosaicæ legis, id est Judæis, non mundanæ sapientiæ philosophis deditis, sed gratiæ divinæ subjectis, revelatio cœlestis aperitur. Hinc Dominus in Evangelio dicit: Confiteor tibi, Domine Pater, quia abscondistí hæc a sapientibus et prudentibus, el revelasti ca parvulis (Matth. x1). Quæ oportet fieri cito, In his verbis duo comprehenduntur, ut ea scilicet quæ finienda sunt cito accipiant terminum : et ea que inchoanda sunt, cito sumant initium. Ista tamen nequaquam finem acceptura sunt. Unde nec metuenda sunt tormenta quæ transeunt, sed ea metuenda sunt quæ in æternum perseverant. Nec gaudia fugitiva sunt appetenda, sed jugi statu permanentia. Citó, id est in præsenti tempore. Omne enim tempus præsentis vitæ comparatum æternitati, quasi unius horæ par vissimum est momentum. Unde et idem Joannes in epistola sua dicit de hoc longissimo tempore: Filioli, novissima hora est (1 Joan. i). Revelat ergo Christus Joanni, id est Ecclesiæ suæ, et ea quæ cito transeunt et ea quæ cito adveniunt, ut dum se temporaliter cernit affligi vel prosperari, cogitet brevitatem istius temporis, et quam velociter transeant gaudia et tribulationes cumtempore,et quam velociter appropinquent eade sine fine mansura, ac per hoc nequaquam malorum prosperitatibus invideat, sed potius in suis adversitatibus gaudeat.Et significavit. Hoc loco, significavit, non ab ostensione, sed a signo positum intelligere debemus, et hoc esse dictum significavit, quod est, sigillavit signum enim dicitur sigillum. Quo in loco quæstio oritur: quare hoc dicatur cum in sequentibus inveniamus dictum Joanni ab angelo: Ne signaveris verba prophetæ libri hujus (Apoc.xxt); sed sciendum est quia sacra Scriptura impiis signo clau

ditur, fidelibus aperitur. Non enim propter fideles A vidit, subintelligendum est quæcunque de incarnato servos, sed propter fures et latrones divitiæ sub Dei Verbo sive in divinitate, sive in humanitate signaculo clauduntur Sed dicendo ergo, significavit cognovit. Aliud vero vidit oculis corporeis, atque in infidelibus claudi, et fidelibus spiritali exercitio aliud oculis mentis: oculis mentis vidit divinitatem, docuit aperiri. Unde et Danieli dicitur: Vade, quia oculis corporeis humanitatem. Vidit eum ante omnia clausi sunt signatique sermones usque ad tempus sæcula a Patre genitum, cum Patre omnia fecisse. præfinitum (Dan. xu). Mittens per angelum suum Vidit in fine temporum natum ex matre pro nostra servo suo Joanni. Iste angelus in figura Christi appa- salute, deinde passum, a justo homine sepultum, a ruit beato Joanni, quia enim cum Patre et Spiritu mortuis resuscitatum, atque in dextera Patris subsancto Filius unus est Deus, omnia revelans,utique levatum, deinde ad judicium venturum. Vidit itaque et angelum illum replevit ; atque in illis corde ha- hæc omnia, et testimonium perhibuit et scimus quia bitans, per eum locutus est Joanni. Ipse autem verum est testimonium ejus. Sed quod fecit Joannes, Joannes figuram Ecclesiæ tenet,sicut in sequentibus hoc etiam facit quotidie Ecclesia, cujus membrum videbimus. Cui Christus (sicut dictum est) non in ille fuit, et in cujus figura hanc Apocalypsin vidit,a sua natura, sed per angelum apparuit, sicut olim cujus ore testimonium illius non recedit, quia indefecit patribus. Expleto enim ministerio propter B sinenter doctrinis illius resistit. quod venerat, visus est etiam ab hominibus quan- Beatus qui legil et audit verba prophetiæ hujus, et diu oportuit, donec quadragesimo die ascendit in servat ea quæ in ea scripta sunt. Tempus enim prope cœlum; non deinceps per eam substantiam quam est. In his verbis duorum personæ comprehenduntur: sumpsit a nobis apparere voluit. Unde non corpodoctorum videlicet, qui legunt et aliis exponunt, et ralem ejus præsentiam debemus requirere, sed po- auditorum, qui audiunt et retinent, et opere perfitius credere eum esse ubique in divina majestate. ciunt ea quæ in ea scripta sunt. Licet enim hic liTotus itaque Filius Dei per divinitatem erat in an- ber multa habeat in se profunda mysteria, tamen gelo, totus cum Patre et Spiritu sancto consistebat in multa sunt ibi, quæ etiam ad litteram custodita,macœlo quod nulli alii posse tribuitur, nisi illi incor- gnam utilitatem et salutem præstant suis observaporeæ et simplici naturæ, quæ tota in cœlis reperi- toribus. Servant autem ea quæ in ea scripta sunt, tur, tota in terris, tota sine loco in loco, tota sine qui fidem Christi et Ecclesiæ non violant, qui caparte in partibus. Quid est autem mirum, si post vent prohibita, et implent jussa, metuunt minata ejus incarnationem angelus apparens, similis filio supplicia, amant promissa cœlestia. Hinc autem lihominis dicitur, sicut in consequentibus invenimus, C quido colligitur, quantæ sit auctoritatis,quantæque cum etiam angeli qui multo ante ejus adventum san- excellentiæ, cum inter omnes libros Novi Testamenti ctis patribus apparuerunt, viri vocantur? Quo in hic solummodo prophetia nominatur, quam qui obloco dicit beatus Ansbertus Ambrosius: Credi etiam servaverit beatus esse perhibetur. Ad quod et subpotest beato Paulo apostolo Dominum, post suam jungitur: Tempus enim prope est, judicii scilicet, ascensionem, non in sua natura apparuisse, sed po- quando redditurus est unicuique juxta opera sua. tius per angelum tantum in ea forma, in qua recoAc si diceret: Felix qui fidei sacramentis imbutus, gnosci ab hominibus solet. Quod hinc etiam probari et quæ in his jubentur custodit, et quæ prohibentur potest, quia si beatus Paulus nuper conversus, in non præsumit, quia et observationis tempus non sua eum substantia vidisset, consequens esset, ut longas moras innectit, et retributionis dies quopræ omnibus dilecto discipulo, sibique ab adolescen- dammodo in januis consistit. tia dicato, non per angelum, sed per semetipsum Joannes septem ecclesiis quæ sunt in Asia. Asiæ duæ appareret. Quod dicit: Mittens per angelum suum sunt, major scilicet et minor, quæ minor in sortem servo suo Joanni, morem sanctorum Patrum tenet, venit beato Joanni, in qua sunt septem civitates mequi in suis dictis sic de se quasi de alio loquuntur. tropolitanæ quarum caput est Ephesus; sed cum maUnde est: Vir erat in terra Hus nomine Job, etcjor minori jungitur, pene medietatem mundi occuusque, recedens a malo (Job. 1). Et: Erat Moyses vir mitissimus super omnes qui morabantur in terra (Num. xu), et idem Joannes sæpe in Evangelio suo: Hic est discipulus ille quem diligebat Jesus.

Qui testimonium perhibuit verbo Dei, et testimonium Jesu Christi. Perhibuit testimonium verbo Dei Joannes, cum dixit (Joan. 1): In principio erat Verbum; et: Omnia per ipsum facta sunt; et: Erat lux vera quæ illuminat omnem, etc., quæ in eodem loco de divinitate Verbi sequuntur. Perhibuit testimonium Jesu Christi,cum dixit: Et Verbum caro factum est, et habitavit in nobis (Joan. 1). Non tamen dividimus personas cum ista dicimus, sed utramque ostendimus naturam. Quod vero ait in his quæcunque

"pant. Huic tantæ regioni Deus omnipotens per suam misericordiam præposuit prædicatorem beatum Joannem, et ideo ille specialiter ecclesiis Asiæ suam dirigit prophetiam. Verbum quod loquiturseptem ecclesiis Asiæ, utique omni Ecclesiæ dicit. Quæ cum una sit, septenario numero comprehenditur, quo sæpe solet universitas designari, juxta illud: Septies in die laudem dixi tibi, vel propter innumera dona quæ percipit a Spiritu sancto, qui cum unus sit Spiritus replens orbem terrarum, id est universam Ecclesiam ; dicitur etiam septiformis a propheta super Dominum requievisse propter septem, id est multiplicia dona sua, quæ præstat fidelibus. Una est itaque Ecclesia, sicut unus est Spiritus ; unde et catho

lica Græce dicitur, id est universalis, et septiformis A quotidie Christus suam Ecclesiam per internam Spiritus munere est repleta. Unde et in Zacharia le- gratiam vocans, mitissimam reddit et humilem. gimus (Zach. IV), candelabrum totum aureum, ha- Gratia vobis. Gratia dicitur gratis data, non merbens super se septem infusoria et septem lucernas; ces reddita, sed venia gratis collata, quæ gratia spequam etiam septiformem Ecclesiam Christo conjun- cialiter in hoc est accipienda, quia sine merito hogi Isaias commemorat,dicens: Apprehendent septem minum misit Deus Filium suum, qui nos suo sanmulieres virum unum in die illa,dicentes: Panem no- guine redemit, et ad filiationem Dei perduxit. Unde strum comedemus (Isa. Iv), etc. Vir iste unus Chri- et sequitur et pax, quia videlicet ipse per suam passtus est quem septiformis Ecclesia complectitur, di- sionem genus humanum Deo Patri pacificavit. Et nocens: Panem nostrum comedemus, corpus scilicet tandum quod non dicitur, pax et gratia, sed præmittuum nobis a Deo datum manducabimus, vestimen- titur gratia ac deinde subjungitur pax, quia nullus tis virtutum ornabimur, tantummodo invocetur no- ad pacem reconciliationis venire poterit, nisi hunc men tuum super nos, aufer opprobrium nostrum, ut gratia misericordiæ præcesserit, quia ut ad pacem sis vir noster, ne improperando dicant nobis Judæi Dei venire possimus, a Dei gratia perventi sumus; quod non habeamus virum. Unde et Solomon dicit__ generaliter autem omnia quæ a Deo percipimus,sive (Prov. Ix), quia sapientia excidit sibi columnas se- Bin fide, sive in opere, in abstinentia, in jejunio et in ptem,columnas septem excidit, et domum fecit, quia cæteris, gratis a Deo nobis tribuuntur sola illius ab amore præsentis sæculi dura corda gentilium septi- misericordia. Quærendum est in hoc loco cur in formi spiritu implenda separavit, atque ad fortitudi- dato gratiæ, nominato Filiò et Spiritu sancto,pernem cœlestis ædificii erexit. Recte etiam hoc numero sona Patris reticetur? Nam cum dicit: Ab eo qui est, septenario,qui constat ex tribus et quatuor, Ecclesia et qui erat, et qui venturus est, Filium in his verbis comprehenditur, quæ in quatuor mundi partes dif- ostendit, quod maxime ex hoc probat, cum subjunfusa inconcussa mente et fide observat sanctæ Tri- git: Qui venturus est, ad judicium scilicet, ut rednitatis fidem.Cujus numeri mysterium etiam unus- dat unicuique juxta opera sua.Pater enim non judiquisque homo in se continet, qui utique mem- cat quemquam, sed omne judicium dedit Filio (Joan. brum est hujus Ecclesiæ, dum ex quatuor constat v), qui solus cum Patre et Spiritu sancto habet humoribus, quatuor pollet virtutibus, et diligit esse, quia semper est immutabilis, unde Psalmista: Deum ex toto corde suo, et ex tota anima sua, Tu autem idem ipse es (Psal. ci). Sunt etiam angeli, et ex tota voluntate sua. Nam tribus spirita- sed mutabilitatem passi sunt, quando unus eorum liter, et quatuor corporaliter viget. In dilectione motus per superbiam cecidit. Sunt homines, sed enim Dei, tribus qualitatibus spiritaliter excitatur. Cmutabiles, sicut primus homo mutatus est, et ex Ipse vero corporaliter ex materia calida et frigida, justo factus est injustus,ex bono impius, ex immorhumida et sicca componitur. Asia, interpretatur tali mortalis. Omnis enim creatura mutabilis comelatio. Elatio autem et in bonam et in malam poni- parata æternitati, quasi non est, ideoque specialiter tur partem, nec semper pro vitio ponitur, sed ali- esse habere dicitur, qui semper idem est. Erat vero, quando culmina virtutum designat.In bono ponitur, quia antequam de beata Virgine nasceretur in tempout illud Isaiæ (Isa. LVIII, LX): Ponam te in super- re, cuncta cum Patre fecit tempora, juxta illud: In biam sæculorum. Sustollam te super altitudinem ter- principio erat Verbum (Joan.1); et: Omnia per ipsum ra. Altitudines terræ sunt divitiæ, honores, digni- facta sunt(Ibid.). Venturus est ad judicium,juxta illud tates. Super altitudines has Deus omnipotens posuit angelorum promissum: Sic veniet quemadmodum viPetrum, Paulum, et cæteros qui primum funda- distis eum euntem in cœlum (Act.1). Cum itaque hæc mentum Ecclesiæ jecerunt. Nam sicut cum montem non nisi soliFilio congruere videantur, et hancgratiam quisquis conscendit, eo paulisper cætera subjacentia Ecclesia justorum a Patre et Filio atque Spiritu despicit, quo ad altiora plus gressus tendit, ita qui sancto percipit, quia quorum inseparabilis est unitas, intentionem nititur figere in summis, eo amplius inseparabilis est etiam operatio,quod sibi vuit hoc. D terrena despicit, quo amplius elevatur ad cœlestia,quod solummodo mentio fit Filii vel Spiritus sancti? et quod prius in imo positus super se credidit, post Sed sciendum quia mos est sacræ Scripturæ ut ubi ascendendo proficiens, sub se esse cognoscit. In hac unius fit mentio persona de Trinitate, tota simul bona elatione consistit Ecclesia, quia terrena omnia Trinitas intelligatur. Ergo ubi in persona Filii fidecalcans, mente cœlos inhabitat, dicens cum Apo- libus gratiam tribuere legentes audivimus,simul in stolo: Nostra conversatio in cælis est (Philip. III). ipsa datione Patrem et Filium et Spiritum sanctum Quod si etiam elationem in contrariam partem intel- intelligere debemus. Iterum quæritur, cum sit unus ligere voluerimus, neque in hoc a sano intellectu Spiritus qui replet orbem terrarum, cur Joannes in recedimus, quia multi a sua superbia dejecti sunt hac revelatione septem spiritus introducit? nimirum per gratiam Christi atque humiliati; ad quos etiam, propter septenariam, id est multiplicem ejus operaquia membra sunt Ecclesiæ, hæc pertinet revelatio. tionem.Simplex itaque est proprietate naturæ,mulImpletum hoc cognoscimus in Paulo, qui prius fuit tiplex vero gratiarum distributione. Hinc Salomon superbus Ecclesiæ persecutor, deinde factus est dicit eumdem spiritum unicum et multiplicem. Et piissimus prædicator. De superbis enim atque elatis a septem spiritibus, quæ in conspectu throni ejus

sunt. Thronus Dei sunt angeli sancti et homines A surrexisse vel vixisse computandi sunt. Ille ergo justi, in quorum mentibus per fidem requiescit. primogenitus mortuorum recte vocatur, quia sic surUnde est: Anima justi sedes est sapientiæ (Sap. vn). rexit a mortuis, ut ultra non moreretur. Potest et In cujus throni conspectu Spiritus sanctus est, quia aliter intelligi: omnes electi qui se mortificant,cum in sanctorum memoria (ut diximus) requiescit, et vitiis et peccatis, et voluptates carnis in se occiillos possidet, eorumque opera disponit, et ad Dei dunt, mortui sunt peccato, et vivunt Deo quorum amorem et proximorum accendit dilectionem, ad primogenitus digne vocatur Christus, quia peccaquem etiam specialiter remissio pertinet peccato- tum non fecit, et mortificationem vitæ carnalis rum, quæ fit in baptismate opere Spiritus sancti ; ostendit. Et princeps regum terræ. Reges terræ apunde Dominus dicit apostolis : Accipite Spiritum pellantur omnes electi qui vitiorum tyrannidem in sanctum : quorum remiseritis peccata, remittuntur se consurgere non sinunt, sed eis jure damnantur. eis (Joan. xx). Quare septem spiritus dicantur, su- Possunt autem et reges terræ specialiter intelligi pradictum est. prædicatores, qui dum corda carnalium a pravitate restringunt, super terram ut reges imperant, cæterum bonis et spiritualibus viris in nullo se B præferunt. Hinc est quod Petrus Cornelio se coæqualem fatetur (Act. x); Ananiæ vero animam gladio verbi perimit (Act. v).