Christi prænuntiari, qui desiderabatur et exspecta- A sona Domini,dicens : « Si tulerit homo carnem sanctibatur, ut redimeret gentes, de quo Apostolus: « In quem desiderant angeli prospicere. » Postquam ergo ille venit. impleta est gloria domus Domini, id est Ecclesia, quæ est domus Dei de vivis lapidibus ædificata. Si enim gloriosa fuit domus,quæ ædificata est a servo, quantum distat servus a Domino, tanto melior est domus, cui præest Dominus, ab illa cui præfuit servus. ficatam. » Caro sanctificata dicebatur, caro hostiæ, quæ immolabatur in altari, licet inter ipsas sanctificatas carnes esset magna diversitas, quod in Levitico pleniter dicitur. Immundus autem in anima dicebatur, qui mortuum tangebat. Quandiu enim anima in corpore est, non est immundum humanum corpus, qui habet animam ad imaginem et similitudinem Dei factam. Statim vero ut anima corpus deseruerit, efficitur corpus immundum, utpote terrenum et ex carnis voluptate concretum. Hoc dicimus quantum ad naturam; cæterum sanctorum corpora, quorum mors est pretiosa,sancta sunt ex merito inhabitatricis sanctæ animæ. Interrogat vero propheta, si homo quicunque tulerit carnem sanctificatam, et ligaverit Beam in summitate vestimenti sui, et ipsa summitas vestimenti tetigerit panem, aut quemlibet alium cibum, nunquid poterit sanctificari tactu vestimenti, in quo sancta caro ligata est? « Respondentes autem sacerdotes, dixerunt : Non. » Rursum ponitur alia quæstio, et interrogat propheta. Meum est argentum, et meum est aurum,dicit Dominus exercituum. Magna erit gloria domus istius novissimæ plus quam primæ, dicit Dominus exercituum. » Ac si diceret : Nolite dubitare quod possim implere quod promitto. Ego enim sum qui condidi omnia, in manu mea est argentum et aurum atque omnes opes, ego omnia quæ necessaria sunt in ædificando vel ornando templum dabo. Juxta sensum mysticum, aurum est sensus et intellectus spiritualis, qui in Scripturis latet, de quo Salomon ait : « Thesaurus desiderabilis requiescit in ore sapientis. » Argentum vero clara eloquia Scripturarum, unde Psalmista : « Eloquia Domini eloquia casta, argentum, » et reliqua. His metallis ornatur Ecclesia, et fit illustrior quam quondam fuerit Synagoga. << Et in loco isto dabo pacem, dicit Dominus exercituum. » Quia ad domum inclytam ædificandam nihil magis scimus prodesse quam pacem, ideo ipsam repromittit. Illa enim concessa, facilius cætera bona sequuntur.Sed allegorico sensu dat Dominus pacem in Ecclesia præsenti, compressis maligni hostis insi-C diis, et mitigatis vitiorum bellis, in futuro vero dabit pacem veram et æternam. << In vicesima et quarta noni mensis in anno secundo Darii regis, factum est verbum Domini ad Aggæum prophetam, dicens: Hæc dicit Dominus exercituum : Interroga sacerdotes legem, dicens : Si tulerit homo carnem sanctificatam in ora vestimenti sui, et tetigerit de summitate ejus panem aut pulmentum, aut vinum, aut oleum, aut omnem cibum, nunquid sanctificabitur?»Notandum quod supra semper dictum est : Factum est verbum Domini in manu Aggæi, » hic vero :« Factum est verbum Domini ad Aggæum. » Supra enim quia munda habebat opera, sed in corde nondum plenam perceperat sapientiam, et erant inter eos qui nolebant ædificare templum Domino,ideo in manu ejus factum dicitur verbum Domini. Nunc quia fundamenta jam templi jacta sunt, et jam populus cum principibus facit opera templi Domini, propterea ad Aggæum fit sermo Domini. Nono autem mense fit sermo, quia de immunditia populi peccatoris locuturus est. Nunquam enim nonus numerus in bonam partem ponitur in Scripturis divinis. Sed quoniam adhuc dabatur eis tempus agendæ pœnitentiæ, ideo vicesima quarta die ejusdem mensis fit sermo Domini ad prophetam, in quo numero duplicatur duodenarius, ubique sacratus numerus. « Interroga sacerdotes legem, » Eorum enim est scire legem, et ipsi interrogati debent respondere de lege. Interrogat ergo eos Aggæus propheta ex per a « Et dixit Aggæus, si tetigerit pollutus in anima, » hoc est qui contactu mortui hon.inis immundus factus est. Ex omnibus bonis nunquid contaminabitur? et responderunt sacerdotes, et dixerunt : « Contaminabitur. » Et respondit Aggæus, et dixit : « Sic populus iste, et sic gens ista ante faciem meam, dicit Dominus, et sic omne opus manuum eorum, et omnia quæ obtulerunt ibi, contaminata erunt. » De priori interrogatione tacens propheta, de secunda respondet, ostendens cur ista proposuerit. Qui enim immundus est in anima, et morticinum tetigerit, omne quod tetigerit vel obtulerit, immundum erit. Est autem sensus: O popule, qui altari tantum structo, et adhuc domo mea diruta hostias offers in altari, et putas te his carnibus sanctificari, scito non tantum te sanctificari ex hostiis quas in templo meo diruto offers, quam contaminari omnia quæ agis, propter hoc quod negligis domum meam, et tuas domus diligenter exstruis. « Et nunc, ponite corda vestra a die hac et supra, antequam poneretur lapis super lapidem in templo Domini, cum accederetis ad acervum viginti modiorum, et fierent decem, intraretis ad torcular, ut exprimeretis quinquaginta lagenas, et fiebant viginti. » DO popule Israel, respice ad præteritos dies, et ab hac vicesima quarta die noni mensis secundi anni Darii, quidquid retro gestum est, considera et perpende quanta retro sustinueris, cum nondum ædificaretur templum, et quanta tibi evenerint prospera ex quo cœpit construi. Quæ vero sint illa, ipse specialiter enumerat Antequam cœpissetis ædificare templum Domini, et accederetis ad acervum hordei vel frumenti, in quo putatis vos posse habere viginti modios, vix mediam partem inveniebatis. Pari modo cum veniretis ad torcular, et quinquaginta amphoras vos exinde habituros æstimaretis, vix viginti amphoras reperiebatis.Cur hæc evenerint, ostendit. <<< Percussi, vos vento urente et aurugine et gran In manu Aggæi, »> sicut primo; néc « Ad Aggæum prophetam,» sicut in quarta visione, sed tamen, « Ad Aggæum,» id est ad festa celebrantem, qui jam non prænuntiat venturum, sed venientem demonstrat ut videat. dine, omnia opera manuum vestrarum, et non fuit A etiam dicit: « Loquere ad Zorobabel, ducem Juda. >> Ad solum Zorobabel jubetur propheta loqui, qui typum Christi gerebat, quia typicum est quod dicitur, et ad mundi pertinet consummationem. Quæ sint illa, consequen ter ostenditur in ordine historia: « Ego movebo cœlum pariter et terram. » Soli Zorobabel, quem diximus gestare personam Christi, secundum assumptum hominem dicuntur quæ futura sunt. Movebo (inquit) cœlum et terram, id est mutabo in melius, ut sit cœlum novum et terra nova. Sic enim præteBrit figura hujus mundi manente substantia. Deinde sequitur : « Ponite corda vestra ex die ista et in futurum a die vicesima et quarta noni mensis, a die qua fundamenta jacta sunt templi Domini, ponite super cor vestrum. Nunquid jam semen in germine est et « Et subvertam solium regnorum, et conteram adhuc vinea et ficus et malogranatum et lignum fortitudinem regni gentium, id est destruam omnem olivæ non floruit? » Nonus mensis apud nos est No- principatum et potestatem et virtutem, sive contravember, qui a Martio annum incipimus; apud Herias fortitudines nequitia spiritualis, ut regni eorum bræos autem, quorum primus, mensis est, Nisan, id destructio prosit non solum gentibus, verum etiam est Aprilis, December nonus habetur, quo mense seregibus qui eis imperabant. « Et subvertam quadrimina latent in terra, nec potest conjectari utrum gam et ascensorem ejus, et descendent equi et assterilitas an fecunditas sequatur. Quia ergo nonus censores eorum, id est omne studium belligerandi, mensis erat,interrogat propheta:« Nunquid jam sequo sublato sequitur pax. Hoc in Christo impletum men in germine est ? » vel, ut alia translatio apertius Zacharias propheta manifeste ostendit, dicens de dicit,in folliculo, hoc est in testa frumenti. Aut nunChristo « Ecce rex tuus venit tibi mansuetus, ipse quid et ficus cæteraque dederunt florem, ut ex flore pauper, ascendens super pullum asinæ ; »statimque ubertas possit agnosci?Ast ergo non alia quam florum C subjunxit : « Et disperdet currum de Ephraim, et conjectura, sed prophetico spiritu prædico vobis fuequum de Hierusalem. » Consurget « vir in gladio turam rerum omnium copiam, quia cœpistis ædifi- fratris suí. » Apostolus dicit : «Galeam salutis assucare templum Domini, Mystice vicesima quarta dies mite, et gladium spiritus, quod est verbum Dei. »Glahoni mensis finem designat malorum operum. Nonus dius est igitur sermo doctrinæ cœlestis, resecans et enim numerus, ut supra dictum est, semper in malo concidens omnia perversa dogmata. Hoc gladio seponitur, quoniam deest illi unitas, quæ adjecta im- parantur vir a fratre, filius a patre, filia a matre, plet denariam perfectionem. Qui vero mala in se hurus a socru, et inimici hominis domestici ejus. finiens, quasi in fine noni mensis domum Domini • In die illa dicit Dominus exercituum, Assumam ædificare (hoc est seipsum cultui divino dedicare) te, Zorobabel, fili, Salathiel serve meus, dicit Domicœperit, abundavit fructibus vineæ, ficus, et olivæ, nus, et ponam te quasi signaculum, quia te elegi, id est replebitur gratia et benedictione Patris et dicit Dominus exercituum. » Supra dictum est, ZoFilii et Spiritus sancti, spiritualem lætitiam, refe- robabel typum tenere Christi. Servum eum vocat etionem, atque illuminationem sanctæ Trinitatis Pater, propter assumptam formam servi. Et Apostoconsecutus. Sed hæc, id est vinea, ficus et oliva, ibi D lus de eodem: Quia cam Deus Pater Filio subjecerit invenientur, ubi fuerat malogranatum, dicta sic ar- omnia, tunc ipse Filius subjectus erit ei, qui sibi bor, quoniam pomum ejus multitudine granorum subjecit omnia. In subjectis enim ei omnibus videplenum est, in compositis membranulis diversas ha- bitur et ipse subjectus. Cum ergo hoc fuerit implebens mansiunculas, quæ uno puniceo cortice conti- tum, assumet eum Deus Pater, et ponet eum quasi nentur, unde et malum Punicum dicitur, et ideo de- signaculum in manu sua. Ipse est enim imago Dei signat innumeram sanctorum populorum multitudi- invisibilis et forma substantiæ ejus. Hinc ipse Filius nem sub unius fidei societate, quasi intra unius de se dicit: Hunc enim Pater signavit Deus. Ea corticis gremium adunatam. « Et die ista benedicam.» quippe signamus, quæ singulariter dilecta, salva Et factum est verbum Domini secundo ad Aggæum esse volumus. Hunc ergo Pater signavit specialiter, in vicesimo et quarto mensis,dicens. » Notandum di- hoc est elegit et singulari gratia donavit, secundum ligentissime quod factus dicitur sermo Domini se- humanitatem, ut sicut erat verus homo, verus escundo, in eadem die qua et superius, id est vicesima set et Deus. Hoc signaculo sive annulo signat, quiquarta, non tamen nominatur nonus mensis, quo- cunque in eum credit, et per bona opera illi placere niam de adventu Christi et regno ejus omnia procontendit. Amen. spera et gaudii plena dicturus est propheta. Neque IN ZACHARIAM PROPHETAM. Zacharias, filius Barachiæ, filius Addo, pene ul- A timus duodecim prophetarum, synchronos, (id est contemporalis) fuit Aggæi, prophetæ. Simul enim sub Dario secundo ejus regni anno prophetaverunt. Sed Zacharias in mense octavo, qui est apud Ilebræos November, Aggæus vero sexto mense, qui nihilominus apud illos habetur September, prima die mensis prophetare cœpit, ac propterea decimus ille jure loco, iste vero undecimus constitutus est. Hic autem Darius filius fuit Hydaspis, quarto loco post Cyrum Persis et Medis imperans. Siquidem Cyrus Chaldæorum destruxit imperium, et in Medos et Persas transtulit. Hic primo anno regni sui, secundum quod Isaias prædixerat, quinquaginta ferme millia captivorum de Babylone remisit in Judæam. Vasa quoque templi Domini, quæ Nabuchodonosor B tulerat, reddidit, et templum reædificari jussit in Hierusalem, sub Zorobabel et Jesu sacerdote magno. Hunc Cyrum Thomyris, regina Massagetarum, interfecit, ejusque caput in utrem plenum sanguine projecit, dicens : Bibe sanguinem, quem semper sitisti! Huic successit in regnum Filius ejus Cambyses, cui successerunt duo fratres magi: quibus interfectis, Darius iste Hydaspis filius, rex Persarum constitutus est. Cujus secundo anno Zacharias exorsus est prophetare. Itaque a primo anno Cyri regis usque ad secundum annum Darii, computantur anni quadraginta, in quibus altare tantum exstructum fuerat, et jacta templi fundamenta, vicinis nationibus ex præcepto Cambysæ regis eos prohibentibus, ne templum vel civitatem ædificarent. C tatur. Sed et omnis qui studet memor esse Domini, recte filius dicitur Barachiæ, id est benedictionis Domini. Et filius Addo, id est testimonii Domini, quoniam qui Christum confessus fuerit coram hominibus, confitebitur eum ipse coram Deo Patre, qui est in cœlis. «Iratus est Dominus super patres vestros iracundia magna, et dices ad eos: Hæc dicit Dominus Deus exercituum: Convertimini ad me, ait Dominus exercituum, et convertar ad vos, dicit Dominus exercituum, ne sitis sicut patres vestri, ad quos clamabant prophetæ priores, dicentes. » Quod iratus dicitur, non est putandum quod in eum ulla mentis perturbatio cadat, sed per hoc innuitur dignos esse ira atque vindicta eos quibus hoc dicitur. Nec iratus ulciscitur, qui ad hoc corripit ut emendet. Unde et sequitur, « Convertimini. » Nam si iratus est, cur eos monet ut convertantur? Præcepit ergo eis qui de Babylone redierant, ut convertantur, ne sustineant filii quod sustinuerant patres. Dominus autem exercituum, quod Hebraice dicitur sabaoth, vocatur quod sub se habet cœlestis militiæ exercitus. Tam autem Aggæus quam et Zacharias frequentissime Dominum exercituum appellant, ut eis darent fiduciam, qui contra regis Persarum imperium, et contra Cyrum frementes, templum Domini ædificabant. « Hæc dicit Dominus exercituum: Convertimini de viis vestris malis, et de cogitationibus vestris pessimis, et non audierunt neque attenderunt ad me, dicit Dominus. Patres vestri ubi sunt et prophetæ ? nunquid in sempiternum vivent? verumtamen verba mea et legitima mea quæ mandavi servis meis prophetis, nunquid non comprehenderunt patres ve<< In mense octavo in anno secundo Darii regis fa- stros? Et conversi sunt, et dixerunt : Sicut cogictum est verbum Domini ad Zachariam filium Bara- tavit Dominus exercituum facere nobis secundum vias chiæ filium Addo, prophetam. » Nota quod et Bara- nostras et secundum adinventiones nostras, fecit nochiæ et Addo filius dicatur Zacharias. Constat au- bis. » Hæc ex superiori pendent capitulo, ubi dicitur: tem hunc Addo illum esse qui (ut Regum liber in- «Ne sitis sicut patres vestri, ad quos clamabant prodicat) missus ad Hieroboam regem pessimum, quan- phetæ priores, dicentes: Hæc dicit Dominus exerdo et altare dirutum est, et manus regis aruit, rur- cituum: Convertimini a viis vestris, » etc. Ergo non susque, orante viro Dei, restituta est. Juxta sensum Zacharias hoc ex sua persona dicit, sed ex præceallegoricum octavus mensis, qui est apud Hebræos dentium prophetarum, qui clamabant ex voce DoNovember, initium est hiemis, et nullam habet so- mini dicentes : « Convertimini, etc. Hoc clamavit lemnitatem. Quia enim populus adhuc non perfecte Isaias, Osee, Jeremias, cæterique per ordinem, ut de captivitate reductus erat, necdumque ædificatum a malis operibus converterentur et pessimis cogierat templum Dei, idcirco propheta in mense quitationibus, sed indurati quasi desperantes non aunullam habet solemnitatem, nullam lætitiam, dicitur dierunt; juxta quod et sanctus Daniel idipsum prophetasse Verumtamen recordabantur Domini, confitetur, orans Dominum pro liberatione populi et habebant memoriam prioris templi et religionis, sui. quod ostendit Zacharias, qui interpretatur memoria Domini. Ideo digni erant benedictione Domini, quod est Barachias, qui benedictio Domini interpretatur, habentes testimonium devotionis suæ, ipsum, cui nuda et aperta sunt omnia Domini, quod demonstratur in Addo, qui testimonium Domini interpre CAPUT PRIMUM. D In die vicesima quarta undecimi mensis Sabat, in anno secundo Darii regis, factum est verbum Domini ad Zachariam filium Barachiæ, filium Addo, prophetam: » Mensis undecimus Sabat apud nos Februarius dicitur, Interpretatur autem Sabat virga propter austeritatem et rigorem hiemalis temporis. Vicesima quarta die, quando jam luna sublustris est A debant, non ad alium veniunt nisi ad virum qui et prope deficiens. Quia igitur propheta Zacharias stabat inter myrteta, sive ad angelum.« Et dixerunt: populo adhuc ex majori parte apud Assyrios exsu- Perambulavimus terram, et ecce omnis terra habilanti loquebatur, recte in secundo anno et undecimo tatur et quiescit. » Ac si diceret: Omnia regna tua mense atque in vicesima quarta die mensis, jam de- sunt et pacata, nec ulla premuntur angustia. ficiente luna, et tenebrarum horrore crescente, dicitur vaticinari ea quæ sequuntur. a a B C « Et respondit angelus Domini, et dixit: Domine exercituum, usquequo tu non misereberis Hierusalem et urbium Juda, quibus iratus es? Iste jam septuagesimus annus est. » Ex qua responsione ille angelus qui interpellabat pro Israel, occasione accepta deprecandi Dominum pro populo, dixit: 0 Domine, cum omnis terra secura habitetur, cur non misereris Hierusalem et urbium Juda, maxime cum secundum tua promissa tempus captivitatis expletum sit? « Vidi per noctem, et ecce vir ascendens super equum rufum, et ipse stabat inter myrteta quæ erant in profundo, et post eum equi rufi, varii et albi. » Per noctem se vidisse dicit, non in die, sicut Moyses, cum loquebatur Deus facie ad faciem, et sicut Isaias qui dicit : « Vidi Dominum sedentem super solium excelsum, » quia adhuc populus in angustia servitutis quasi nocte tenebatur, et idcirco propheta ea quæ pro cis videt, in nocte se vidisse dicit. Spiri- Et respondit Dominus angelo, qui loquebatur tualiter nox in qua cernitur visio, obscuritatem in me, verba bona, » de futurorum promissione; designat mysticæ visionis. Hinc Psalmista, « Posuit « verba consolatoria, » de præsentium necessitate. (haud dubium Deus) tenebras latibulum suum. « Et Hoc juxta litteram. Allegorice, vir qui ascendit suecce vir ascendens super equum rufum et ipse stabat per equum rufum, Dominus et Salvator est. Equus inter myrteta quæ erant in profundo. » Equi ascenso- rufus mortalitatem nostræ carnis designat, quam rem rufi Hebræi ad litteram Michaelem archangelum pro nobis assumpsit, cui per Isaiam dicitur: « Quare intelligunt. Rufus erat, quoniam ipse est ultor rubrum est indumentum tuum? » Notandum vero iniquitatum illius populi, cui specialiter præest. quod qui hic in equo rufo sedere describitur, in « Myrteta quæ erant in profundo, » prophetas dicunt Apocalypsi Joannis in veste candida super equum et sanctos, qui in medio captivi populi versabantur. candidum sedens apparuit. Qui enim rufus exstitit « Equi vero rufi, varii, et albi, » qui virum, id est, in passione, candidus fuit in resurrectione. Hinc Michaelem sequebantur, designant regna, sive anEcclesia in Canticis canticorum dicit, « Dilectus gelos qui regnis ipsis præsident, tamen ordine permeus candidus et rubicundus. » Myrteta quæ erant mutato. Et albi quidem designant Medos et Persas, in profundo, inter quæ vir stare describitur, angelicæ qui benigni fuerunt erga Judæos, et sub ipsis di- potestates, quæ ei etiam in carne posito assistebant missa captivitas, et templum instauratum est Equi eique ministrabant. Per equos rufos, varios et albos, varii, Macedones, quorum alii pii erga Judæos ex- apostolos et apostolicos viros debemus accipere, qui stiterunt, alii persecutores eorum fuerunt. Equi rufi totum orbem prædicando peragraverunt. Quorum regnum significant Romanorum, crudele et sangui- alii rufi, quia martyrio coronati : alii varii, quoniam narium, quod subvertit templum et gentem delevit. doctrina et opere ac diversa signorum varietate Quidam eo ordine quo hic dicuntur, quatuor simul distincti: alii albi, quia virginitatis candore et inregna intelligunt: et equum quidem rufum, super tegritate fidei, ac mundi cordis puritate præclari. quem vir sedebat, atque equos rufos qui eum seque- Ili missi sunt a Domino, ut totum mundum evanbantur, dicunt Assyrios et Chaldæos, sanguinarios gelica prædicatione complerent. Unde et ad Job Doet crudeles, quorum Assyrii decem tribus sub Sal- minus dicit, « Nunquid mittes fulgura, et ibunt, et manasar duxere captivas, Chaldæi vero duas tribus D revertentia dicent tibi, Adsumus? Stabat vir inter sub Nabuchodonosor incensa Hierusalem, temploque myrteta, vel ut alia translatio dicit, inter montes, subverso. Tertium et quartum varios et albos, Me- id est Christus discernibat inter utriusque voca· dos putant et Persas, quorum alii clementes fuerunt, tionis populos, salvandorum et damnandorum. Unde ut Cyrus et Darius atque Assuerus, alii crudeles, ut Apostolus: « Christi bonus odor sumus Deo in his Cambyses. qui pereunt, et in his qui salvi fiunt. » Quod vero angelus rogat ut misereatur Deus populo, quia jam septuagesimus annus erat, significat quia Jerusalem, id est Ecclesia nequaquam perfectam consequetur libertatem, priusquam verum sabbatum, id est requies impleatur, quod septuagesimus annus designat. qui numerus denario per septenarium multiplicato perficitur; quæ pax in præsenti inchoat, cum a bellis vitiorum quiescimus: perficietur autem in futuro, cum ad visionem Creatoris pervenerimus. <«< Et dixi, Quid sunt isti, Domine mi? et dixit ad me angelus qui loquebatur in me : Ego ostendam tibi quid sint hæc. Et respondit vir qui stabat inter myrteta, et dixit. » Equos videns diversi coloris, interrogat quid sint. Sciebat enim in equorum specie aliud designari. Tunc angelus qui in eo loquebatur, promisit se dicturum. Sed illo reticente, vir qui stabat inter myrteta, quod ille interrogaverat exposuit: « Isti sunt quos misit Dominus ut perambulent terram, » et suæ eam subjiciant potestati. « Et responderunt angelo Domini, qui stabat inter myrteta. » Deinde angeli qui regnis singulis præsi « Et dixit ad me angelus qui loquebatur in me : Clama dicens. Hæc dicit Dominus exercituum : Zelatus sum Hierusalem et Sion zelo magno, et ira tiam significare, usitatissimum est in sancta Scriptura,ut illud, « Sublimabit cornu Christu sui. »>Item, « Erexit cornu salutis nobis. » Hæc vero ventilaverunt sive disperserunt Judam, etc. Multa enim mala ab his nationibus Judæi passi sunt, maxime ab Antiocho, cognomento Epiphane, id est super apparente. quoniam deum se voluit appellari. Ad ultimum Romani tanta eos clade vastaverant, ut pene per singulos viros eos disperderent, adeo ut nemo eorum levaret caput, gravi malorum pondere pressus. magna ego irascor super gentes opulentas, quia ego A cedonum, Romanorum. Cornua autem regni poteniratus sum parum, ipsi vero adjuverunt in malam. » Quæ fuerunt verba bona et consolatoria, quæ Dominus supra respondit, hic jubetur propheta clamare,Zelatus sum Hierusalem non parvo, sed magno zelo. Zelus hic pro furore et indignatione accipitur. Et quia magna peccata commiserat Jerusalem et Sion, quia unum sunt, ideo magnam iram Dei incurrerant. Sed nunc (inquit) irascar ira magna super gentes opulentas, quæ in longa pace quiescunt, et bonis affluunt omnibus, quas supra equi rufi, varii, et albi designabant. Causam quoque tantæ iræ exponit, dicens : « Quia ego iratus sum parum, illi vero adjuverunt in malum. >> Deus enim tradidit Judæos gentibus ad corripiendum, quasi filium pædagogo, illi nullam eis fecerunt misericordiam, sed omni in eos crudelitate sævierunt. « Propterea hæc dicit Dominus: Revertar ad Hlierusalem in misericordiis, et domus mea ædificabitur in ea, ait Dominus exercituum. » Sub Zorobabel et Jesu. a Et perpendiculum, » id est linea cæmentariorum, extendetur super Hierusalem. » Spiritualiter Hierusalem est Ecclesia, pacem et concordiam videns; ipsa est et Sion, quod in speculam vertitur, nec humilia vel terrena, sed cœlestia contemplans. Quæ si peccaverit, vel si ea charitas refrixerit,tradit eam Dominus persecutoribus ad purgandum, velut aurum aut argentum in conflatorio. Adversarii vero, quibus ad probandum tradita est, addunt in malum, quia pro disciplina utuntur crudelitate. Unde illis iram minatur, Ecclesiæ autem suæ pacem et misericordiam repromittit, et perpendiculum sive funiculum dicit extendendum in ea, id est mensuras et ordines singulorum qui sunt in Ecclesia, suis locis et temporibus pro meritorum qualitatibus distribuit. Adhuc clama dicens: Hæc dicit Dominus exercituum. Adhuc affluent civitates meæ bonis, et consolabitur adhuc Dominus Sion, et eliget adhuc Hierusalem. » Jubetur propheta clamare non strepitu vocis, sed intentione mentis. Civitates, inquit, meæ, quas nunc videtis igne Chaldæorum exustas, adhuc abundabunt omnibus bonis, ut præsenti felicitate præterita miseria consolentur. Sed et mystice promittuntur Ecclesiæ bona illa, de quibus Psalmista dicit: Credo videre bona Domini in terra viven € tium. » Et levavi oculos meos et vidi, et ecce quatuor cornua. Et dixi ad angelum qui loquebatur in me. Quid sunt hæc? Et dixit ad me. Hæc sunt cornua quæ ventilaverunt Judam et Israel et Hierusalem. » Quatuor cornua, quæ ventilaverunt Judam et Israel et Hierusalem, quatuor gentes esse ipse Dominus exponit, dicens : « Hæc sunt cornua, » etc Daniel quoque sub figura leanæ et pardi, ursi et alterius bestiæ quam nominatim non exprimit, manifeste quatuor regna describit, id est Babyloniorum, Medorum, ac Persarum, quorum unum fuit regnum Ma Et ostendit mihi Dominus quatuor fabros, et dixi: Quid isti veniunt facere? Qui ait dicens : Hæc sunt cornua quæ ventilaverunt Judam per singulos viros, et nemo eorum levavit caput suum, et veneB runt isti deterere ca, ut dejiciant cornua gentium, quæ levaverunt cornu super terram Juda, ut dispergerent cam. » Quid sint fabri, et quid veniant facere, ipse Dominus exponit, quos non ipse propheta vidit sed ei Dominus ostendit, hos fabros intelligimus angelos obedientes præcepto Dei, et ad hoc venientes, ut quod gentes destruxerant, isti ædificarent. Angeli vero venerunt deterere ea, id est obtundere cornua et hebetare, ne possint amplius ventilare Judam. Quidam codices habent, « deterrere ea,» id est in pavorem mittere cornua, ut, deposita crudelitate, Christo colla submittant. Et hoc attendendum quod singulariter dicit « Levaverunt cornu, » cum quatuor dixerit cornua, quia licet reges quatuor regnorum non simul regnaverint, sed sibi vicissim C successerint, unum tamen cornu levaverunt contra populum Dei. Sane quod supra dixit propheta, levasse se oculos ut videret quæ ei ostendebantur, indicat spiritualiter quæ dicuntur intelligenda, juxta quod Dominus in Evangelio: « Levate oculos vestros,» et videte quis creavit hæc. Cornua quatuor nequitiæ sunt spirituales, et contrariæ fortitudines. quæ contra Ecclesiam cornu gravissimæ persecutionis levant.De quibus Apostolus, « Non est (inquit) nobis colluctatio adversus carnem et sanguinem, sed adversus principes et potestates, adversus mundi rectores tenebrarum harum, » etc. Hæc cornua quatuor sub bestiarum nominibus Psalmista describit, ita sanctum virum alioquens : « Super aspidem et basiliscum ambulabis, et conculcabis leonem et draconem » Diabolus enim dum contra electos sævit, aspis est, quoniam occulte percutit : basiliscus, quoniam aliquando aperta venena invidiæ diffundit : leo, quoniam persequitur innocentes: draco, quoniam quos potest impia voracitate deglutit. Possunt per quatuor cornua, quatuor animi perturbationes intelligi, duæ ab opinatis bonis, et duæ ab opinatis malis, gaudium scilicet et spes, metus et dolor. Contra quas passiones sunt quatuor virtutes boni artifices, prudentia, justitia, fortitudo, temperantia. Hi fabri boni reædificant, quidquid illa cornua destruunt. Sed et sancti, qui has virtutes possident, fabri spirituales sunt. Apostolus enim de se dicit, << Ut sapiens architectus fundamentum posui, » et D |