Areproborum opponitur contra simplicem numerum justorum. De ipsis enim electis dicitur: Currus Dei decem millia. Duplex quoque est numerus reproborum, quia ex malignis spiritibus et reprobis constat hominibus Et contra simplicem numerum justorum ac parvissimum opponitur innumerabilis multitudo perfidorum hominum et dæmonum.

Quaternarius numeruss æpe pro universitate ponitur, unde et in fine sæculi a quatuor ventis cœli electi per angelos assumi perhibentur. Vel dicitur ei solve, id est solvendos prædic tempore antichristi. Modo enim ligati sunt, quia non possunt nocere quantum volunt, ex quo Dominus veniens eis potestatem abstulit. Quo in loco considerandum est, quantum sævirent si soluti essent, qui modo etiam Et ita vidi equos in visione, subaudis, sicut dixeligati tantum sæviunt. Tale est illud etiam in Evan- ram, et conscripsi. Et qui sedebant super eos, habebant gelio de ficulnea, quod Dominus cultori dicit: Ab- loricas igneas et hyacinthinas et sulphureas. Per sesscinde illam, id est prædic abscindendam. Neque sores equorum, intelliguntur dæmones, vel magistri enim apostoli absciderunt Judæos, sed abscindendos errorum, hæretici scilicet et potentes hujus sæculi a Romanis prædixerunt. Per flumen Euphratem,in quibus præsidet diabolus, sicut Christus electis.De quo angeli alligati sunt, potentia sæcularis intelli- quibus scriptum est: Ascendes super equos tuos, et gitur, quia in principibus hujus sæculi maxime dia- equitatus tuus sanitas est. In ipsis autem dæmonibus bolus habitat, et in eis regnat. Euphrates quippe B vel errorum magistris, intelliguntur omnes reprobi, fluvius est Babyloniæ, qui in multa flumina divisus, et per loricas pœnæ et tormenta æterna figurantur, ingreditur Babyloniam. Medi et Persi diviserunt quæ a miseris nulla prece sunt evacuanda. Dicent hunc fluvium in multos rivos, et per ejus alveum enim in inferno gementes, Domine, Domine, aperi ingressi sunt Babyloniam. Quod flumen sæpe in malam nobis. Sed non ideo misericordiam invenient, quin partem ponitur. In hoc loco vero, ut diximus, signi- potius audient: Nescio vos. Quas pœnas inevitabiles ficat potentiam sæcularem, in qua diabolus alligatus non solum sustinebunt dæmones, sed etiam omnes prædicitur novissima persecutione, quia et impiis reprobi. Hyacinthinas autem posuit pro eo, quod est quantum vult nocere permittitur, usquequo novis- fumeas. Ex igne enim fumus egreditur. Hoc etiam sima persecutio adveniat. ipse color hyacinthinus indicat, qui speciem aeris tenet, quia in inferno erit ignis inexstinguibilis. Erit et fumus qui miseros excæcabit, ne veram lucem jam videre possint. Et sulphureas, id est putridas.Erit enim duplex ibi pœna, caloris et frigoris. Unde Job: Ad calorem nimium transeunt,ab aquis nivium C (Job. XXIV). Erit et fetor intolerabilis, quo cruciabuntur igne et sulphure exusti, atque a vermibus comesti. Et capita equorum tanquam capita leonum. Quia et animas (ut supra dictum est) interficiunt,et fetorem malæ famæ de se emittunt. Per capita autem equorum auctores intelliguntur errorum, qui et fortes sunt ad conterendos infirmos, et cum se simulant esse bonum odorem, fetoribus inveniuntur repleti. Ut enim supra meminimus, os leonum et corpora dilaniat, et naturalem fetorem egerit.

Et soluti sunt, pro eo quod est solventur, angeli, id est dæmones, et omne corpus diaboli. Qui parati erant in horam et diem el mensem et annum, ut occiderent tertiam partem hominum.Per horam dimidium annum intellige, per diem mensem et annum,annos tres, quibus antichristus sæviet adversus bonos. Ideo enim per horam, diem, mensem et annum illud tempus intelligi potest, quia et horis gradatim diem, et diebus menses, et mensibus certum est annum expleri. Parati sunt dæmones ut occidant tertiam partem hominum, quia nimirum nocendi opportunitatem semper præstolantur. Unde nec immerito de locustis præmissum est, quod essent similes equis paratis ad prælium. Tertia autem pars ita ut supra intelligitur.

El numerus equestris exercitus vicies millies dena millia. Et audivi numerum eorum. In hoc numero omnis multitudo intelligitur dæmonum et hominum. Equites itaque in hoc loco debemus intelligere dæmones, qui malis præsident et in eorum cordibus pet sulphur egrediens, tertiam partem hominum ochabitant. Vicies autem millies nihil aliud est quam viginti millia. Tale est illud: Non dico tibi, Petre, usque septies, sed usque septuagies septies (Matth. XVIII). Quod nihil aliud est, nisi septuaginta septem. Quando enim numerus per nomen transit, sicut verbi gratia,cum dicitur septies septuaginta,summa numeri multiplicatur, et efficiuntur quadringenti nonaginta. Quando autem adverbialiter proferuntur nihil aliud intelligitur, nisi quod ipse numerus sonat. Unde et in Genesi legitur: De Lamech vero septuagies septies ultio dabitur (Gen. 1v). Vicies itaque millies omnes significat reprobos: dena autem millia omnes sanctos, qui decem verba legis custodiunt. Et quia plures reprobi quam justi, duplex numerus

Et de ore ipsorum procedit ignis et fumus et sulphur. Ab his tribus plagis occisa est tertia pars hominum de igne et fumo et sulphure,quæ procedebant ex ore ipsorum. De ore autem eorum ignis et fumus D

cidit, quia videlicet malorum prædicatio sequacibus suis æterna supplicia præparat, quæ recte tormentum impiorum vocatur, per quam ad illud multitudo impiorum pervenit. Genus enim tropicæ locutionis ab eo quod procurat, illud quod procuratur, ostendens. De ore illorum procedit ignis, quia pro illorum doctrina hæc omnia ventura sunt eis, qui eam suscipiunt. Cum autem in illam incurrerint, tunc experientur quam amara mors sit, semper igne cremari, nec funditus mori, semper fumum pati, lucem nunquam videre, semper fetoribus repleri, suavitatis nihil adoleri. Ideoque horrenda prorsus perversorum sunt dogmata, quibus pervenitur ad talia.

Potestas enim equorum in ore ipsorum est, et in

ticis, ut in anima moriantur, neque pœnitentiam egerunt de operibus manuum suarum,ut non adorarent dæmonia et simulacra aurea et lapidea et lignea,quæ neque videre possunt,neque audire, neque ambulare, et non egerunt pænitentizm ab homicidiis suis, neque a fornicatione sua, neque a furtis suis. Subaudi, similiter peribunt igne, sulphure, fumo. Ac si diceret: Et hi tales ad supradictum pertinere numerum videntur. Hæretici quippe tantummodo Christianos decipiebant et Judæos, non tamen paganos; sed quia ipsi non cognoverunt Deum, cum hoc utique possent facere per naturalem legem, similiter damnabuntur. Unde considerandum est, qua pœna plectendi sunt, qui habentes Dei notitiam,fidem et scientiam et hæc omnia contemnunt, si illi etiam damnabuntur, qui Bhorum omnium nihil habuerunt, et solummodo, quia per naturalem legem Deum non cognoverunt peribunt.Cum enim debuissent considerare et attendere, ut Creatorem cœli et terræ et omnium rerum colerent et adorarent, relinquentes Creatorem, cœperunt adorare opera manuum suarum aurea et lapidea et lignea, quæ neque videre possunt, neque audire, quia spiritus non est in eis. Et non egerunt pœnitentiam a suis homicidiis, quibus interficiebant multos, et sanguinem filiorum suorum et filiarum suarum fundebant et offerebant dæmoniis, neque a fornicatione sua duplici, ut ab immunditia carnis cessarent, aut ab idololatria, neque a furtis suis, quia sibi invicem unusquisque quæ poterat, furabatur. De quorum profecto conversatione impœnitenti, nunc operis intentio non sinit amplius loqui, præsertim cum et hic liber in longum protractus debiti finis terminum exspectet.

caudis eorum. Quia per suam prædicationem perver- A
sam suadendo decipiunt, et temporalibus potestatibus
fulti, per ea quæ retro sunt, exaltantur. Per caudam
quippe, ut supra dictum est, potestas terrena expri-
mitur, quæ in temporalibus rebus lætatur, quæ post-
ponendæ sunt omnibus qui ad ea quæ in ante sunt
se extendere nituntur. In ore vero illud quod per os
fit intelligitur. Potestas ergo eorum in ore eorum
est, et in caudis ipsorum, quia quos non possunt de-
cipere per pravitatem erroris, decipiunt per prin-
cipes hujus sæculi. Unde subditur: Nam caudæ
eorum similes serpentibus, habentes capita, et in his
nocent. Legimus in Genesi,quod diabolus serpentem
indutus mulierem decepit fraude malæ suasionis.
Tales sunt et isti errorum magistri, qui sua per-
versa doctrina decipiunt quos possunt, et quia eos
quos subvertere nequeunt per pravitatem erroris,
opprimunt per potentiam sæculi, bene caudæ illorum
similes serpentibus dicuntur. Habentes capita, per
que principes hujus sæculi figurantur, quos sibi hæ-
retici conjungunt, ut catholicos a fide subvertant.
Unde et alia translatio habet: Caudæ eorum similes
sunt draconibus. Per dracones quippe qui pene im-
maniores sunt omnibus bestiis, aperte sæculi designa-
tur potestas, quam Ezechiel (c. XXIX) ex persona Do-
mini loquens ad Pharaonem regem Ægypti demon-
strat dicens: Ecce ego ad te, Pharao,dracomagne.Et Je-
remias (c. L1) ex persona Jerusalem de Nabuchodono-
sor:Comedit me,devoravit me,absorbuit me quasi dra-
co.Principium ergo patrociniis fulti magistri errorum
amplius nocent, quam si solo sermone suaderent.
Et cæteri homines, id est, pagani, qui non sunt
occisi in his plagis.Hoc est, non sunt decepti ab hære-

CAPUT X.

C

LIBER TERTIUS.

descendit de cœlo? Ad quod procul dubio dicendum, Et vidi alium angelum fortem descendentem de quia descensio illius nihil aliud fuit, nisi humilitatis cælo, amictum nube, et iris in capite ejus. Angelus ejus incarnatio. Nube autem amictus apparuit anChristus est, nuntius paternæ voluntatis. Et quia gelus, quia nimirum carne indutus, inter homines æternæ vitæ novus nuntius advenit, nova nuntiavit, apparuit Dominus. De qua propheta; Ecce Dominova promisit, nova fidelibus suis contulit. Unde et nus ascendet super nubem levem, et ingredietur per prophetam magni consilii angelus dicitur. Hujus D Ægyptum (Isa. xix). Super nubem quippe levem sacerdotis membra sunt illi etiam, de quibus ascendit, quando carnem sine gravedine peccati scriptum est: Labia șacerdotis custodiunt scientiam assumpsit. Caput vero angeli divinitas intelligitur (Malach. 11). In eo autem quod alium angelum Filii Dei, juxta illud: Caput Christi Deus. Iris auJoannes vidisse se dicit, non est rei diversitas, sed tem, sicut et supra diximus Græce, Latine arcus diordo visionis, et consuetudo recapitulationis. Alium citur, quia diversis coloribus in nube apparere vienim angelum vidit, quia aliam visionem sub alio detur, et est signum propitiationis a tempore diluvii intellectu enarrandam repetivit. Fortis autem dici- positum inter Deum et homines. Tuncque fit arcus tur, quia ad bellandas venit aereas potestates. De in cœlo, cum radiis solis imbrifera nubes fuerit quo Psalmista ex persona angelorum (Lib. u): illustrata, quia dum claritas lucis æternæ, et sol Quis est iste rex gloriæ? Et respondens: Dominus, justitiæ carnem assumpsit, reconciliatio facta est inquit, fortis et potens, Dominus potens in prælio mundo. In arcu quoque duo sunt colores principales, (Psal. xxIII). Sed cum Dominus ubique sit, juxta cæruleus scilicet et igneus, per quos duo judicia illud, Calum et terram ego impleo (Jer. xxu), et significantur. In uno scilicet diluvium præcedens, extra cœlum et terram non sit locus, quomodo in altero vero ignis subsequens. Possunt et in arou

mysteria figurari baptismatis, quo baptizamur aquis A mittuntur, recte pedes; quia vero ad amorem Dei in memoria passionis Filii Dei, sicque percipimus illos quibus prædicant accendunt, bene ignis; quia gratiam Spiritus sancti,de quo Dominus dicit: Ignem super ædificium Ecclesiæ construuntur, apte coveni mittere in terram(Luc.x11). In capite itaque angeli lumnæ vocantur. Quia enim columnæ sunt, testatur iris erat, quia in potestate verbi propitiatio Filii Dei Paulus cum dicit: Petrus et Jacobus et Joannes, constabat. Et facies ejus sicut sol. Quia in facie qui videbantur columnæ esse, dextras mihi dederunt cognitio est hominis, per faciem angeli incarnatio et Barnabæ (Gal. 11). Hinc et per Psalmistam dici. Filii Dei intelligitur, quia nisi ille carnem assume- tur Ego confirmari columnas ejus (Psal. LXXIV). ret, nemo hominum illum cognosceret. Hanc mani- Et habebat in manu sua librum apertum. Superius festam in facie cognitionem Psalmista optabat fieri legimus quod viderit librum signatum sigillis septem, cum dicebat: Ostende faciem tuam et salvi erimus per quem Vetus Testamentum designatur, plenum (Psal. LXXIX). Non autem ut sol iste visibilis facies multimoda obscuritate. Hic autem per libellum aperChristi fulget, sed multo amplius, quia et de electis tum jam Novum Testamentum significatur, quod dictum est: Fulgebunt justi sicut solin regno Patris apertum est in manu Dei, id est operatione ipsius sui (Matth. x1). Et quidem erunt electi similes an- reseratum. Manus enim illa operatio est nostræ sagelis, non tamen ita similes, quod æquales Filio Blutis. Et quia in superiori libro noscuntur latuisse Dei. Nam et in monte coram tribus discipulis trans- secreta, apte nunc in libello aperto Novi Testamenti figuratus, futura membra sua jam in seipso osten- revelata claruisse significatur gratia, ipse enim apdit. Sed non sine causa Christus soli comparatur. parens in carne, quæ intelligitur per faciem angeli, Sol quippe habet ortum et occasum. Unde Salomon: ea quæ latebant nascendo, moriendo, a mortuis reOritur sol et occidit, et ad locum suum revertitur, surgendo, et ad cœlos ascendendo aperuit. Et posuit ibique renascens gyral per meridiem, et flectitur ad pedem suum dextrum super mare, sinistrum autem aquilonem (Eccle. 1). Sol enim ortus est, quando super terram. Per dextrum pedem illa significantur Christus natus est. Venit ad occasum, quando pro membra, quæ nullis adversitatibus franguntur, nec nobis mortuus est, sicque rediit ad ortum, quia ejus ullis successibus extolluntur, id est apostoli, martyhumanitas ex passione mortis, ad gloriam resurre- res et cæteri, qui potestatem habent calcandi super ctionis rediisse probatur,ibique renascens gyrat per omnem virtutem inimici. Tales super mare, hoc est, meridiem, quia resurgens a mortuis, calore fidei et super hunc mundum constituuntur, quia omnes maSpiritus sancti corda discipulorum illustravit. Jure lorum persecutiones perferunt, et non succumbunt. enim illi meridies vocantur, in quibus sol justitia Per sinistrum autem pedem qui supra terram poniampliorem Spiritus infundit calorem. Per meridiem tur, intelliguntur confessores, sicut Remigius, Gerquoque gyrans ad aquilonem flectitur, quia ad colli- manus, Martinus et cæteri, qui pacis tempore vigendam gentilitatem, apostolorum prædicatione xerunt, nec publicum pertulerunt martyrium, quia perducitur, in qua frigidus ventus illi dominabatur, super terram, hoc est, soliditatem fidei sunt locati. qui in superbiam elatus, primus dixisse probatur : Deus enim vicissitudines temporum disposuit in EcPonam sedem meam ad aquilonem. Quodque subdi- clesia, membra fortiora scilicet super fluctus matur, Lustrans omnia pergit Spiritus, ad hoc pertinet, ris. Infirmiora vero super soliditatem terræ conquod totus mundus prædicatione plenus esse ostendi- stituens. Sic et hujus sæculi principes, ubi fortur;unde est: Vor tonitrui lui in rota,illuxerunt coru- tior est impetus belli, fortissimos milites præpascationes tuæ orbi terræ (Psal. LXXVI). Et ad circulos suos revertitur, quia post aggregationem gentium Et clamavit voce magna quemadmodum cum leo illuminabitur etiam multitudo Judæorum, et cum rugit. Leo cum rugit, omnes bestiæ timent. Et ipse plenitudo gentium intraverit, tunc omnis Israel in sua fortitudine ostenditur. Clamavit Christus, salvus erit. Possunt et per faciem angeli membra leo appellatus propter fortitudinem, sive per se, sive Redemptoris intelligi, non qualia nunc sunt in terper suos prædicatores, cum dixit : Omnis arbor quæ ris, sed qualia futura sunt in cœlis. Unde est : Tunc D non facit fructum bonum excidetur et in ignem mitjusti fulgebunt sicut sol. Quia enim Dominus et Ec- tetur (Matth. 1). Et iterum: Pænitentiam agite, apclesia una persona est, non inconvenienter ipsa in propinquavit enim regnum cœlorum (Matth. Iv). Et facie angeli ut sol lucere perhibetur. Et pedes ejus hac sua voce fortitudinem suam demonstravit, dum tanquam columnæ ignis. Per pedes angeli prædica- multos sibi subjecit, bestias quoque, id est bestiales et tores intelliguntur, in quibus per totum mundum feroces homines timore concussit. Quod autem fecit incarnata Dei sapientia ambulavit. De quibus dici- Christus, fecerunt et ejus apostoli, æterna tormenta tur: Illi autem profecti prædicaverunt ubique. De prædicando peccatoribus, et feroces homines ad fiquibus et dicitur: Quam speciosi pedes evangelizan dem illius sua doctrina convertendo. Et cum clamastium pacem (Rom. x). Qui bene etiam columnæ et set, locuta sunt septem tonitrua voces suas. Quid per igni comparantur, quia et more columnarum super- septem tonitrua, nisi universalis Ecclesia in suis impositum Ecclesiæ ædificium portant, et Spiritu prædicationibus intelligitur septiformi Spiritu replesancto accensi, corda auditorum ad amorem Dei ta? Unde et bene clamavit leo prius, ac postea septem prædicando inflamman.tQuia ergo ad prædicationem tonitrua sunt locuta, quia videlicet prius prædicavit

rant.

COMMENT. BIBL. Christus, deinde Apostoli et cæteri doctores ad ejusA per cœlum neque per terram, sed sit sermo vester, vocem profecti, prædicaverunt ubique. Bene autem est est, non non quod enim amplius est, a malo est septem tonitrua voces suas loqui perhibentur, quia (Matth. v). Quid est quod ipse manui ad cœlum sancta prædicatio non Judæorum fabulas, non phi- levans, jurat per viventem in sæcula sæculorum? losophorum nænias, non hæreticorum versutias in Sed sciendum quia homines recte jurare prohibensuis dogmatibus recepit, sed propriis sensibus ut est tur, quia sæpe in juramento falluntur: non enim hoedita, semetipsam jam in auditorum cordibus per mines a juramento Deus cohibuisset, si in eo peccasanctos prædicatores diffudit. Possunt autem et in tum deesse cognovisset. Deus itaque jurare potest, septem tonitruis specialiter apostoli sancti intelligi, qui non mentitur aliquando. Juramentum autem qui in rota hujus sæculi tonant, quia alta et pro- ejus est omnis sermo illius, quia quidquid loquitur, funda et obscura et terribilia loquuntur. Unde et absque ulla ambiguitate completur. Per manum eorum numerus ex partibus septenarii conficitur, autem angeli, ut supra diximus,intelligitur operatio id est, ex pari quaternario et impari ternario. Sive Filii Dei, et dispensatio humanæ redemptionis. Levaenim tria per quatuor, sive quatuor per tria ducan- vit itaque angelus manum in cœlum, quando Filius tur, ad duodenarium numerum pervenitur, quia Dei carnem quam pro nobis assumpsit, ad dexteram videlicet per ipsos duodecim apostolos fides sanctæ B Patris elevavit. Hinc scriptum est: Levabo in cœlum Trinitatis intonuit per quadripartitum orbem, qui manum meam, et jurabo per dexteram meam, ac missi sunt prædicare tria summa per quatuor in- si diceret : Assumptam a verbo carnem ad cœlos fima. elevabo, et per utramque naturam scilicet Verbi et hominis, quæque futura sunt roborabo. Juravit per viventem in sæcula sæculorum, id est per Deum Patrem, quando se et Patrem unum ostendit, dicens (Joan. XIV): Ego in Patre et Pater in me est. Et quando etiam omnia sua opera ad Deum retulit, dicens: Pater, in me manens, ipse facit opera. De quo etiam subditur : Qui creavit cælum et ea quæ in eo sunt, id est, solem et lunam et cætera sidera. Et terram et ea quæ in ea sunt,id est, homines, bestias, aves et cætera usque ad vermiculum. Et mare et ea quæ in eo sunt. Cete scilicet et pisces diversi generis. C Quo in loco hæreticorum perfidia damnatur,qui non verentur asserere, quædam a bono Deo, quædam vero a principe facta tenebrarum. Sed et cum subjungit, Quia tempus non erit amplius, quæstionem nobis facit, maxime cum Psalmista de reprobis dicat Inimici Domini mentiti sunt ei, et erit tempus eorum in sæcula (Psal. LXXX). Si enim impiorum tempus erit in sæcula, quomodo tempus jam non erit? Ad quod dicendum, quia justis non erit tempus, id est, mutabilitas aliqua, quia immutabiles erunt in mente, et incorruptibiles in corpore. Tempus quippe est vicissitudo dierum ac noctium Ideoque ibi jam tempus non erit, ubi nulla varietas cujuslibet rei. Justi vero immutabiles existent, quia in Dæterna claritate et in indeficienti luce permanebunt; unde Psalmista : Ordinatione tua perseverat dies (Psal. cxvIII). Impii autem tempus habebunt, quia semper per varia tormenta mutabuntur, et ad calorem nimium transibunt ab aquis nivium. Quod ergo Dominus de justis negat, hoc de injustis Psal

Et cum locuta fuissent septem tonitrua voces suas scripturus eram. Et audivi vocem de cælo dicentem mihi: Signa quæ locuta sunt septem tonitrua, et noli ea scribere. Quia audierat Joannes superius: Quod vides scribe in libro, voluit etiam ea quæ audivit a septem tonitruis scribere, sed dictum est ei, signa, id est sigilla quæ locuta sunt septem tonitrua, et noli ea scribere. Ubi merito quæritur, quare illi hoc dicatur, cum in Joanne omnes doctores figurentur, qui utique non debent divina eloquia sigillare, ut non ad aliorum manifestentur utilitatem. Verum dicendum est, quia quod nos sub sigillo signamus, non omnibus notum esse volumus, sed solummodo familiaribus, et quibus credere nos pro certo posse scimus. Quod autem palam dicimus, et non sigillamus, ad multorum notitiam ducimus. Dicitur Joanni, et in illo omni ordini doctorum, ne scribat quæ locuta sunt septem tonitrua, quia non omnibus sunt manifestanda divina eloquia. Pro temporibus enim abscondenda sunt, ne fiat contra præceptum Domini, quo ait: Nolite sanctum dare canibus neque mittatis margaritas vestras ante porcos (Matth. vII).Simplicibus quoque debent discrete,et secundum capacitatem singulorum distribui, quia alii lactis potum suscipiunt, alii vero solidum cibum percipere possunt. Unde ipse Dominus discipulis dicit: Adhuc mulla habeo vobis dicere, sed non potestis portare modo (Joan. xvi). Et iterum: Fidelis servus et prudens, qui dal conservis suis in tempore tritici mensuram (Luc. XII). Dicatur ergo Joanni signa quæ locuta sunt septem tonitrua, et noli ea scribere, et in illo omni choro doctorum ac si diceret : Eloquiorum Dei sacramenta sic intra mentis secretum tege, quatenus ne aut hi qui non debent ad eorum cognitionem perveniant, aut hi qui debent cum discretione et moderatione eorum notitiam capiant.

mista affirmat.

Sed in diebus vocis septimi angeli cum cœperittuba canere. Id est cum cœperit sancta Ecclesia ultimam suam prædicationem diffundere.Consummabitur mysterium Dei.Idest perficietur quidquid modo latet,quia consummatio hic non abolitionem significat, sed perfectionem. Mysterium autem appellatur illud, quod oculus non vidit,nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit (1 Cor. 11), quod tunc consummabitur, id est

sancti patres fecerunt, Augustinus scilicet, Gregorius,et cæteri, quorum nunc expositionibus utimur. Et faciet amaricare ventrem tuum, sed in ore tuo erit dulce tanquam mel. Præposterus ordo est in hoc loco: Prius enim in ore cibus assumitur, et sic demum ad inferiora ventris trajicitur. Hæc omnia in sequentibus exponentur.

Et accepi librum de manu angeli, et devoravi eum, et erat in ore meo tanquam mel dulce. Et cum devorassem eum,amaricatus est venter meus.Qui alii per os Ecclesiæ figurantur, nisi sancti prædicatores, qui die ac nocte legem Domini meditantur,et possunt dicere Quam dulcia faucibus meis eloquia tua super mel et favum !(Psal.cxvi) Per ventrem vero sæcu

perficietur,cum et justis bona, et injustis data fuerint A intellige, id est prius mande, et sic degluti. Quod tormenta ante præparata,sicut evangelizavit per servos suos prophetas. Omnis enim intentio prophetarum principaliter de Domini adventu fuit, et sæculi consummatione. Ideoque tunc perficietur, quod ante prædictum est per illos. Et audivi vocem iterum de cælo loquentem mecum, et dicentem: Vade et accipe librum de manu angeli slantis supra mare et supra terram. Et angelus qui tenet librum apertus Christus est, et ipse qui invitat Joannem ut vadat ad angelum Christus est; ipse enim tenet librum apertum, quia ipse revelavit omnia quæ latebant in Veteri Testamento, de cjus nativitate, passione, morte et resurrectione. Vox ergo illa quæ facta est ad Joannem nihil aliud intelligitur, nisi interna inspiratio qua Deus inspirat cordibus fidelium ut accedant ad eum, Blares homines intelliguntur, ventri et voluptatibus juxta illud: Accedite ad eum et illuminamini (Psal. XXXIII). Nam et quod Joanni dicitur, omnibus utique dicitur, qui revelata facie gloriam Domini contemplantur. Isti enim tales apertum habent libellum, ideoque illis dicitur, ut accedant ad angelum non gressibus corporis,sed passibus fidei et mentis. Nec mirum si ipse Christus de se tanquam de alio loquitur,cum et sancti in Scripturis sæpissime de se quoties magna dicunt, sic loquuntur quasi de alio. Undeest, Erat Moyses vir mitissimus super omnes qui morabantur in terra (Num.x11). Et Job: Vir erat in terra Hus nomine Job, simplex, rectus ac recedens a malo (Job.1).Et ipse Joannes: Hic est discipulus ille quem diligebat Jesus (Joan. xII). Bene quoque ipsa vox non de terra, sed de cœlo sonuit, quia qui de terra est, de terra loquitur. Quod vero sequitur, stantis supra mare et supra terram, superius expositum est.

Et abii ad angelum, dicens ei ut daret mihi librum. Jubentis quippe Dei vocem paratissimus sanctorum sequitur effectus, quia pergunt ad angelum, id est, accedunt fide et devotione ad Christum,poscentes sibi dari librum ab eo, qui aperit ora mutorum, et linguas infantium facit disertas. Ex hoc Jacobus: Si quis indiget sapientia, postulet a Deo qui dat omnibus,et non improperat,et dabitur ei(Jacob.1). Et dixit mihi, accipe librum et devora illum. Acceptum librum devcrare est, cum aviditate Scripturam secretis recondere visceribus. Ubi notandum quia non dicit, accipe et bibe illum, sed devora, id est manduca avide.Scriptura enim sacra in quibusdam locis potus est, in quibusdam vero cibus. In rebus obscurioribus, quæ intelligi sine expositione non possunt. cibus est quia veluti mandendo, legendo, et ruminando sumitur; in apertioribus vero quæ intelligi sine expositione possunt, ibi potus est: potum enim non mandendo glutimus. Apertiora ergo et manifestiora bibimus, quæ etiam non exposita intelligere valemus. Et quanquam sancti apostoli et ipse Joannes aperte cognoscerent Dei sacramenta, tamen quia adhuc expositione indigebant, qualiter ad eum pertinerent, nequaquam dicitur Joanni bibe, sed devora, ac si apertius diceretur, pertracta et PATROL. CXVII.

D

suis servientes, de quibus Apostolus: Quorum Deus venter est Philip. III). Tales enim aliquando avide per os prædicatorum divina verba suscipiunt: sed quia terrenis voluptatibus deserviunt, sermo Dei qui in ore doctorum fuerat illis tanquam mel dulce, in ventre amarescit, sicut (verbi gratia) cum audiunt : Non concupisces uxorem proximi tui, non domum, non agrum; et: Si quis non oderit patrem,aut matrem, aut uxorem, filios et filias, non potest meus esse discipulus (Luc. xiv). Et iterum: Si quis vult post me venire,abneget semetipsum (Luc.ix). Amarescunt illis divina eloquia, quia desperant se hoc posse facere, voluptatibus suis volentes deservire. Aliter: Ipsis sanctis prædicatoribus dulcis est sermo Dei in ore ad prædicandum, ad meditandum, ad exponendum; sed dum coguntur ea complere operibus,quæ docent verbis, vertitur illis in amaritudinem. In ore quoque prædicatorum dulcis est sermo (sicut diximus) ad legendum, ad exponendum; sed dum pro ipsa sua prædicatione contemnuntur, et insuper affliguntur,et diversis modis cruciantur,in ventre eorum convertitur in amaritudinem, quia contristantur in mente simul, et de vexatione et de contemptorum damnatione, unde Apostolus: Tristitia est mihi magna et ingens dolor cordi meo (Rom. 1x). Quod enim venter secretum cordis significet,Jeremias ostendit, qui cum dixisset, Ventrem meum doleo, continuo subjecit, sensus cordis mei conturbati sunt in me (Jer. Iv). Neque enim ad salutem populi pertineret, si ventrem se corporeum dolere prædicaret, sed ventrem doluit.quia mentis afflictionem sensit. Vel certe acceptus liber et comestus in amaritudinem vertitur, cum quilibet doctor ex sua prædicatione pœnitentes conversos aspiciens, mentis affectu illis conjungitur, Apostolo dolet cum dolentibus, flet cum flentibus. Vel certe dulcis est nobis, cum gaudia patriæ cœlestis promittit; amarus vero cum aušra præcepta, per quæ ad eamdem ne notriam pr niamus indicit. Dulce quippe est justi sicut sol in regno Patris sui (Mat.xIII). A rum autem: Nisi efficiamini sicul parvuli, non intrabitis in regnum cœlorum (Matth.xx). Item dulce est audire : Scimus quoniam cum apparuerit, similes ei erimus.quoniam

et ci

34