perator in ducatum Beneventanorum contra præsidia A lis, immatura morte præreptus est : Carolus quoque, Saracenorum exercitum movet, et, interfecto duce Sarracenorum, Amalmater Beneventum recepit. At Lotharius rex, frater ejus, a pravis consiliariis deceptus, diu de duarum feminarum connubio vacillando pene totam Ecclesiam contra se concitavit. Ob id duo metropolitani episcopi Trevericus et Colonicus, Theuthaudius et Guntharis sententia apostolica damnati. Cœtus synodales subiende evocati. Patruus ejus præclarissimus in regibus Carolus, cum ei saniori consilio semper consulere vellet, nihilominus juvenilis animus ad voluptatem præceps resisteret, tandem vincere, volens extra consilium Italia ingressus, ad fratrem imperatorem ire, Beneventum aggreditur. Piissimus rex Carolus in hoc itinere ejus assensit, si forte vel con- B peratoris, decimo octavo anno unctus ab imperatore, silio pontificis Romani superatus tandem, a re illicita quiesceret: plurimis tamen episcopis Gallorum contradicentibus, qui spiritu Dei tacti periculum generale in Ecclesiæ Dei oriri timebant, ne pontifex Romanus favoribus inclinatus a definitionibus pietatis exorbitando, Romanæ Ecclesix vulnus erroris infligeret. Perrexit secundum libitum suum, egit apud Ecclesiam Romanam quod ei pro tempore justum visum. Sed cum rediret, falsis spebus incitatus, divino indicio infirmatus, usque Placentiam civitatem pervenit, ibique defunctus in ecclesia B. Antonini martyris sepelitur. Anno octingentesimo sexagesimo secundo regnum ejus gloriosi patrui ejus inter se dividunt. At Ludovicus imperator, ingressus Beneventum, anno Incarnationis Domini octingentesimo sexagesimo octavo, pene omnia castella et oppida Beneventanorum, quæ a Francis recesserant Sarracenisque se junxerant, sub ditione sua recepit, loca sanctorum, quæ impii Sarraceni ac perfidi Christiani contaminarant, Deo adjutore instaurando et restaurando purgavit. Nicolaus papa, vir religione præcipuus, moritur. Ac in atrio ante portas B. Petri, non longe a membris Benedicti prædecessoris sui, sepelitur. Cujus tempore translata sunt membra sanctorum Eusebii ac Pontiani Viennatibus, et in basilica apostolorum reverenter condita. Huic Adrianus in episcopali ordine succedit. Pius et inclytus rex Carolus, aliquot annos adversus Danos atque Northmannos variis eventibus dimicans, pontem miræ firmitatis adversum impetum eorum super fluvium Sequanam fieri constituit, positis in utriusque capitibus castellis artificiosissime fundatis, in quibus ad custodiam regni præsidia deposuit. Hujus pii regis studium pene in disponendis causis ecclesiasticis hactenus viguit. Hic ex regina Ermentrude quatuor filios suscepit: Ludovicum, Carolum, Carlomannum et Lotharium. Ex his Deo in clericali habitu duos obtulit, Carlomannum, et Lotharium: sed Lotharius, puer bone indo C vir satis honestæ formæ juvenis, rex Aquitanis jam constitutus, adversa primum molestatus et dehonestatus injuria, moritur. Anno itaque Incarnationis Dominicæ octingentesimo sexagesimo sexto, regnante eodem Carolo Ludovici filio, duo filii illius, ut dictum est, moriuntur. Lotharius abbas et Carolus rex Aquitanorum, avunculus quoque ejus Rodulphus consiliarius primusque palatii hominem exuit: necnon et Rodulphus archiepiscopus Aquitanorum. Et duo principes Aquitanici, Landricus et Muno inter se dimicantes semet interimunt. Robertus quoque atque Ranulphus, viri miræ potentiæ armisque strenuis et inter primos ipsi priores Northmannorum, gladio necantur. Denique Lotharius, ante obitum patris sui Ludovici im tres filios ex Ermengarde Hugonis filia habuit. Qui dividens regnum patris cum fratribus suis, accepit regnum Romanorum, et totam Italiam, et partem Franciæ orientalem, totamque provinciam. Ludovicus vero præter Noricam, quam habebat, tenuit rogna quæ pater suus illi dederat, idest Alamanniam, Thoringiam, Austrasiam, Saxoniam, et Avarorum, id est Hunnorum, regnum. Carolus quoque medie. tatem Franciæ ab occidente et totam Neustriam Britanniam, et maximam partem Burgundiæ: Gotiam, Vasconiam, Aquitaniam submoto inde Pippino filio Pippini, et in monasterio S. Medardi attonso. Qui postea inde per fugam clapsus, in Aquitaniam regressus, multo tempore fugiendo latuit. Iterumque a Ranulpho præfato per fidem deceptus est, et ad Carolum adductus, Silvanectum perpetuo est exsilio detrusus. Ludovicus vero rex Noricorum, id est Bajovariorum, Ludovici imperatoris filius, anno Incarnationis Domini octingentesimo septuagesimo octavo regnum inter filios suos divisit, Carlomannum videlicet, Ludovicum, et Carolum, ipse tamen super filios principatum tenens. Anno Incarnationis Domini octingentesimo septuagesimo nono ex hac vita decessit, et mortuo jam filio ejus Carolo, reliqui filii regnum ejus sequenti anno inter apud Ambianensem urbem æqua sorte partiuntur. Quorum alter, id est Ludovicus, post tres annos moritur. Porro frater ipsius Ludovici Carolus, Ludovici imperatoris filius, anno Incarnationis Domini octingentesimo septuaD gesimo septimo moriens, reliquerat filium Ludovicum, qui eodem anno regnum suscepit paternum. Quo tempore Joannes papa in Gallias venit. Et apud civitatem Trecas diu moratus est, habuitque synodum episcoporum, in qua Immaurus Lauduni Davitti episcopus, post avulsionem oculorum suorum episcopatu est donatus. Ludovicus quoque filius Caroli, Carolum qui dictus est Simplex hæredem regni puerum dimisit. Qui Ludovicum ex Eagina Anglorum regis filia, antequam captus esset, genuit. SANCTI ADONIS VIENNENSIS ARCHIEPISCOPI MARTYROLOGIUM AD MSS. EXEMPLARIA RECENSITUM Opera et studio HERIBERTI ROSWEIDI Ultrajectini societatis Jesu theologi. PRÆCEDIT VETUS ROMANUM MARTYROLOGIUM OPERI SUO AB ADONE PRÆMISSUM. (Ex Bibliotheca Patrum maxima.) EPISTOLA DEDICATORIA. S. D. N. PAULO V PONTIFICI MAXIMO BEATITATEM PP. Romam reait, sanctissime Pater, quod Romæ olim conceptum, quod Roma profectum, quod Romam ad originis suæ sedeni anhelabat Vetus, id est Romanum Martyrologium: quod prædecessores vestri summa cura in Urbe collectum, singulari fide conscriptum, maximo beneficio in Romani orbis dioceses transiniserunt. Et vero redit ad solem radius, ad fontem rivulus, ad stipitem ramus, ad cœlum sidus. Romam redit, ubi apostolica sedis cardo et caput vertitur; ubi veritatis origo, fidei caput, cœlestis Magistri doctrina servatur; ubi pietatis viget schola, ubi apostolorum fulget metropolis; ubi clarissime mundi lampades, Petrus et Paulus, lucent (Anacl. 1, epist. 3; Cypr. de Unit. Ecc.; Sozom. 1. 1 c. 7 Chrysost. hom. 31, in vII Rom.). Ad eum redit, a cujus olim prædecessoribus, ipso nascentis Ecclesiæ exordio, originem duxit: a Clemente, inquam, 1, Romano pontifice, qui primus regionatim notarios distribuit, qui gesta martyrum sollicite et curiose, per suam quisque regionem, perquirerent. Inde Anteros diligenter perquisita in ecclesiastica tabularia retulit. Post Fabianus majorem quoque curam adhibuit ne quid simulata fide irreperet, perspicaces fidosque sibi diaconorum oculos notariis adjungendo. Quo quidem munere fortia sanctorum facta colligendi, ut nihil antiquius apud sanctæ Romanæ Ecclesiæ præsules fuit, ita nihil præclarius suscipi potuit, quam eorum memoriam posteritati commendare, quorum animas in cœlum receptas, et Dei fruitione beatas loquuntur miracula, votivæ testantur tabulæ, ut non tam pie id credere, quam verissime profiteri possimus. Habent enim nescio quam vim ad excitandum vel augendum in mentibus fidelium internæ religionis ardorem, ut præclare olim divus Leo scripserit (Leo, serm. de S. Laur.; Ambros. serm. 39, de Nazario et Celso). Ad erudiendum Dei populum, nullorum est utilior forma quam martyrum eloquentia: facilis ad exhortandum sit ratio, efficax ad suadendum, validiora tamen sunt exempla quam verba : et plenius est opere docere quam voce. Habent et robur vel maximum ad majorum fidem pectoribus primitus inserendam, vel asserendam tenacius. Magni, inquit magnus Ambrosius, periculi res est, si post prophetarum oracula, post apostolorum testimonia, post martyrum vulnera, veterem fidem quasi novellam discutere præsumas; et post tam manifestos duces, in errorc permaneas: et post morientium sudores, otiosa disputatione contendas. Quod si olim illustris fidei athleta Athanasius, ingens sibi lucrum et utilitatem duxit, quod unius recordaretur Antonii; quas fidei flammas, quos virtutum igniculos in hominum animis excitabunt tot martyrum trabeatæ, tot purpuratæ, tot russatæ turmæ, sub unius fidei rutilanti flammula militantes, et diversis victoriæ coronis insignita? tot confessorum, tot virginum prætextata agmina, in diversas cohortes tributa, diversosque virtutum manipulos cum exsultatione circumferentia? Inde factum, ut cum Acta martyrum tanta cura et diligentia perquisita, per notarios sanctæ Romanæ Ecclesiæ conscripta, per diaconos cognita, ac demum per ipsos Romanos pontifices probata, atque in Ecclesiæ archivis recondita, in immensum excrescerent, breve ex iisdem Martyrologium conficeret, quo dies tantum et locus passionis, ut habet S. Gregorius, notaretur; atque ita facilius eorum niemoria sacris diptychis insereretur, et eorumdem in Missariis solemniis commemoratio fieret. Quod quidem Martyrologium Viennensis archiepiscopus Ado, cum Ravennæ ecclesiasticis, ut credo, negotiis occupatus versaretur, a sancto quodam episcopo nactus, qui id a Romano pontifice acceperat, suo Martyrologio præfigendum duxit; ejus videlicet memor, quod ab Innocentio I olim scriptum : (Innoc. I, epist. 25, ad synodum Chalced., apud August., epist.). Ut inde sumerent cæteræ ecclesiæ, velut de natali suo fonte aquæ cuncta procederent, et per diversas totius mundi regiones puri capitis incorruptæ remanerent. Fero nunc ad Sanctitatem Vestram Vetus hoc Romanorumi Martyrologium, quod Gregorius pontifex maximus ad Eulogium Alexandrinum episcopum scribens, per orbem universum dispersum et oplavi et credidit. Fero quod Ado annis abhinc octingentis tanti fecit, ut venerabile et perantiquum duxerit, sibique velut prima operis sui lineamenta adumbrata proposuerit, quod suis rursus coloribus pingeret, lucis splendore illustraret. Fero quod ad hunc usque diem latuit: cujus desiderio tantopere flagrabat cardinalis Baronius, ut animi sui testes tabulas exstare voluit, quibus editorem excitaret, et gratiam ante beneficium reponeret. Hoc igitur Martyrologium fidentius ad Sanctitatem Vestram defero, quanto plurium gravissimorum virorum patrocinio comitatum venit. Aljunxi ipsius Adonis Viennensis archiepiscopi Martyrologium, ea fide curaque recensitum, ut affirmare non verear parum id a calamo menteque auctoris abesse. Intererat profecto Reipublicæ Christianæ ne quid magni viri titulo legeretur quod ipsius non esset, ne quid corruptum ejus nomine circumferretur, aliena assutum manu; ne viri auctoritatem secuta posteritas, erroris funiculos necteret; ne quoque Adoni quidquam abjudicaretur, cui certissimum ab unanimi codicum suffragio testimonium esset. Id olim tanti fecit Aloysius Lipomanus Veronensis primum episcopus, inde Bergomensis, vir gravissimus. et concilii Tridentini cum collegis praeses, ut auro contra charum duxerit. Hæc igitur omnia ad Romanam sedem defero, sanctissime Pater, ad cujus olim insessorem Theodorum papam Africani Patres sua detulere; magnum utique et indeficientem omnibus Christianis fluenta redundantem apud apostolicam sedem consistere fontem, nihil ambigentes. De quo rivuli prodeunt, affluenter universum largissime irrigantes orbem Christianorum. Cui etiam in honorem beatissimi Petri Patrum decreta peculiarem omnem, decrevere reverentiam, in requirendis Dei rebus. Quæ omnino et sollicite debent, maxime vero justeque ab ipso præsulum examinari vertice apostolico: cujus vetusta sollicitudo est tam mala damnare, quam probare laudanda. Accipe igitur, Sanctissime Pater, has primas sanctorum primitias; et ut olim Pauli I beneficio sacra sanctorum lipsana, collapsis vetustate cœmeteriis, per titulos, diaconias, et monasteria fuere distributa, ut aris honorarentur, ornarentur memoriis, ita Pauli V beneficium loquatur posteritas, quod latentes sanctorum vitæ in apertum producantur, et lucem aspiciant. Ita voveo : Sanctitati Vestræ devotus filius, HERIBERTUS ROSWEYDUS S. J. LECTORI SALUTEM. Vetus hoc Romanum Martyrologium expressi ex codice mss. Pantaleonis quæ Coloniæ e D. Benedicti familia celebris abbatia est, quem mihi perbenigne Carthusia Coloniensis submisit. Præfixum hoc erat Adonis Martyrologio, cui Ado ipse olim præfixerat, uti testatur ejus præfatio. Ex eo codice Jacobus Mosander, Carthusia Coloniensis religiosus, ante annos aliquot Adonis Martyrologium expressit omisso hoc veteri Romano Martyrologio; magno tamen ejus in doctorum virorum animis relicto desiderio. Etsi duos codices mss. Martyrologii Adonis habuerim (de quibus dicam ad ipsum Adonem), in solo tamen hoc tertio S. Pantaleonis, vetus hoc Romanum Martyrologium comparuit. Quare sicubi error aliquis irrepserit, memineris quam difficile sit ex unius codicis fide, quæ subinde vacillat, fidelissime omnia exprimere. Operam certe dedi ut quam maxima fide haberes omnia. Hinc paucula, quæ videntur ab exscriptore inserta, quod Adoni desint, qui veteris bujus Martyrologii vestigiis semper insistit, virgula notavi et in margine monui Adoni ca deesse. Et quidem inserta illa fere Coloniam, ubi A prietatum exsultatione, nunc ex municipalium soliber hic scriptus erat, et vicina loca spectant. Eorum rationem hic in notationibus invenies. Enimvero vetus hoc Romanum Martyrologium, fontem esse omnium aliorum Martyrologiorum, qui vel leviter inspexerit, non dubitabit asserere. Ado certe ex hoc fonte suas aquas derivavit. Et ut fontis latex ab origine sua recedens sensim augescit, et in rivum aquis undique confluentibus abit; idem factum huic Martyrologio: quod nunc a Beda, nunc ab Usuardo, nunc ab Adone, nunc ab aliis paulatim increvit. Licebit nunc ad fontem digitum semper intendere. Eo enim fine caput fontis, quod hactenus latebat, in apertum produxi. Tertullianus, de Corona militis, cap. 13. Coronatur et vulgus, nunc ex principalium pro lemnitatum proprietate: et est omnis publicæ lætitiæ luxuria captatrix. Sed tu peregrinus es mundi hujus, civis supernæ Hierusalem. Noster, inquit, municipatus in cœlis (Philip. m). Habes tuos census, tuos fastos; nihil tibi cum gaudiis sæculi. Cyprianus, epistola 37 Dies corum, quibus excedunt, adnotate, ut commemorationes eorum inter memorias martyrum celebrare possimus. Augustinus, lib. xx, contra Faustum, cap. 31 Populus Christianus memorias martyrum religiosa solemnitate concelebrat, et ad excitandam imitationem, et ut meritis eorum consocietur, atque orationibus adjuvetur. DE HOC VETERI ROMANO MARTYROLOGIO ELOGIA. Gregorius papa ad Eulogium, episcopum Alexandri- B Ado Viennensis archiepisc. in præfatione Martyrologii num, epist. 29, lib. vII, ind. 1. Nos pene omnium martyrum, distinctis per dies singulos passionibus, collecta in uno codice nomina habemus, atque quotidianis diebus in eorum veneratione Missarum solemnia agimus non tamen in eodem volumine, quis qualiter sit passus, indicatur; sed tantummodo locus et dies passionis ponitur. Unde fit ut multi ex diversis terris atque provinciis per dies (ut prædixi) singulos cognoscantur martyrio coronati. Se hæc habere vos beatissimos credimus. Baronius in prolegomenis ad Martyrologium Romanum, cap. 8. Hoc ipsum simplex absque alio additamento Romanum Martyrologium, idemque perbreve, in quo tantum nomina martyrum, locus, ac dies passionis positi haberentur, est illud ipsum cujus meminit Ado. sui. Huic operi, ut dies martyrum verissime notarentur qui confusi in Kalendis satis inveniri solent, adjuvit venerabile et perantiquum Martyrologium ab urbe Roma Aquileiam cuidam sancto episcopo a pontifice Romano directum, et mihi.postmodum a quodam religioso fratre aliquot diebus præstitum ; quod ego diligente cura transcriptum, positus apud Ravennam, in capite hujus operis ponendum putavi. Baronius ubi supra. Porro in omnibus quæ viderim Martyrologiis Adonis impressis, illud ipsum Roma acceptum desideratur. Egregiam certe, ac viris eruditis dignam optatamque navasset operam Mosander, si ejusmodi illustre vetustatis monumentum, quod in suo manuscripto Adone haberi testatur, una cum ipso Martyrologio Adonis, quod post Surium ad septimum tomum Vitarum sanctorum adjecit, edidisset. C VETUS ROMANUM MARTYROLOGIUM. ADO PECCATOR LECTORI SALUTEM. Ne putes me in hoc opere in vacuum laborasse, et rem non necessariam exsecutum fuisse, breviter tibi causam facti aperiam. Primum fuit imperium ac jussio sanctorum virorum, ut supplerentur dies, qui absque nominibus martyrum in Martyrologio (quod venerabilis Flori studio in labore domini Beda ac- D creverat) tantum notati erant. Deinde collecti undecunque passionum codices animum in tantum suscitaverunt, ut non solum præteritas dicrum festivitates, verum et aliorum, qui per totum annum ibi notatim positi erant, latius et paulo apertius describerem, infirmioribus fratribus, et minus legere valentibus serviens, ad laudem omnipotentis Dei; ut in memoriis martyrum haberent compendiosam lectionem, atque in parvo codicillo, quod multo labore alii per plures codices exquirunt. Huic operi, ut dies martyrum verissime notarentur, qui confusi in Kalendis satis inveniri solent, adjuvit venerabile et perantiquum Martyrologium ab urbe Roma Aquileiam cuidam sancto episcopo a pontifice Romano directum, et mihi postmodum a quodam religioso fratre aliquot diebus præstitum. Quod ego diligenti cura transcriptum, positus apud Ravennam, in capite hujus operis ponendum putavi. Passiones autem sanctorum paulo longius, maxime circa finem, Martyrologio huic insertas non mireris, cum tibi ratio superius reddita, cum factum sit, suffecerit. Ora tantum (impensissime obsecro) ut meritis illorum consocier, quorum triumphos, etsi minus quam debui, excolere optavi. Salutatus in Christo vale. 1.. MENSIS JANUARIUS HABET DIES XXX; LUNA, XXX. AA Kalend. Janu. Octava Domini et Circumcisio. Romæ, sancti Almachii decollati sub Alippio urbis præfecto. Et apud Spoletum, sancti Concordii martyris. Et in Ruspensi Ecclesia, sancti Fulgentii episcopi. IV Non. Beati Macarii a. B 11 Non. III Non. Et Tomis, martyrum Argei, Narcissi et Marcellini. Apud Cretam, Titi apostolorum discipuli. Romæ, martyrum Prisci presbyteri, et Priscilliani, et Benedictæ. None. Romr, sancti Telesphori papæ et martyris. VIII Id. Sanctæ Macræ virginis sub Rictiovaro præside. Epiphania Domini, id est manifestatio vel apparitio Domini. Vi Id. Relatio pueri Jesu ex Ægypto Et sancti Luciani martyris Antiocheni. Et Cleri martyris. Neapoli, Severini confess. Victorini fratris b. In Mauritania Caesariensi, Macræ. [Ado Martianæ,] virginis et martyris. Et sancti Juliani et Basilissæ uxoris ejus, et Celsi et Martionille ac viginti militum. ROSWEIDUS LECTORI. Ne exspectes, lector, amplas hic notationes. Habes eas apud virum omnis antiquitatis ecclesiasticæ exsequentissimum, cardinalem Baronium. Et quid celox ferat post onerariam? Satis mihi nunc erit loca quædam attingere vel ab aliis præterita, vel depravata, vel minus intellecta. Nihil sine veterum librorum fide mutavi, transposui. Memineris multa alia in textu Adonis correcta, quorum hic rationem non reddo. Longe enim id operæ esset et minus fortassis gratiæ. Rariora tantum quædam delibavi. A Quæ si non ingrata fuisse intellexero et pari felicitate nancisci aliquando detur Bedam, Usuardum aliosque veteres Martyrologos a vetusta et incorrupta manu (cujus rei partem nunc accepi, et porro spes lautior ab amicis inviolate antiquitatis amatoribus affulget), fors erit ut omnia veterum Martyrologia una cum Græcorum Menologio, sub unum quandoque conspectum statuam, brevibus notis illustrata. Ita fiet, ut collisis inter se unionibus, hoc est, col- B latis inter se sanctorum gestis, et gemmarum spiritualium immortalis claritas sese reverberans mutuati luminis detrimenta non noscat, et amico radiorum concursu magis magisque cffulgescat. Si quæ locutionum formulæ minus nota, nec ad Prisciani semper regulam, in his martyrologiis subinde intercurrant, dabis eas sæculo: quas intactas relinquere visum, ut sæculi sui auctorem proderent. In civitatum tamen nominibus, quæ mss. plerumque accusandi casu ponunt, secutus sum fere sæculi nostri morem, ne et in textu affectatam interpretareris barbariem, et in me scrupulosam superstitionem reprehenderes. Cujus tamen rei nunc indicium ad fidem facio. Et sane, post omnem diligentiam adhibitam, vereor ut non satis caverim, ne quid alienum ab Adone in ejusdem Martyrologium irreperet. Si quæ forte talia sanctorum nomina irrepserunt, sunt fere episcoporum aliquot Viennensium et quorumdam aliorum sanctorum, haud multum ætate Adonis superiorum, quæ non semper omnes tres codices mss. C repræsentabant. Nam Scriverii libro, qui omnium vetustissimus erat, quædam horum deerant. Non dubium mihi quin quod aquæ contingit, idem libris evenire. Quo enim illa a fonte magis recedit eo impurior est, trahens semper aliquid ex puris minus, quos perlabitur, locis: ita quo quis liber vetustior proxime ad auctoris etatem accedens, ec integrior, et minus admistionis habens a librariorum per ætates succedentium manu. Nota hæc antiquariis, quibus mss. librorum fuit inspectio. Ego certe, qui millenos aliquot ejusmodi tractavi, nunquam aliter deprehendi. Codicum mss. quibus nunc usus sum, hæc notatio est. E. notat codicem Everbodiensem. a Beati Macarii. Post 15 Januarii et Macarii abbatis, Antonii discipuli. Duo hi sunt Macarii celebres, in Ægypto olim monachi, et monachorum Patres. Non dubium existimant designari Ægyptum et Alexandrinum. Sed quis, quo die, hoc vero non æque certum. Et vereor ne hactenus aliter notatum quam oportuit. Volunt Alexandrini natalem celebrari 11 Januarii; Ægyptii vero 15 ejusdem: quod nescio quibus auctoribus astrui possit. Certe hoc Martyrologium, et cum eo Beda, Usuardus, Ado, non aliter hos Macarios distinguunt quam quod eum, cujus natalis est 15 Januarii, vocent Antonii discipulum. Atqui Antonii discipulus non Ægyptius, sed Alexandrinus fuit, ut colligere est ex Palladii Lausiaca historia, cap. 20, vel tertius aliquis. Vide Notationes nostras ad Vitas Patrum. Neapoli Severini confessoris Victorini fratris. Post 5 Septembris. Roma Victorini martyris, fratris Severini, qui post miram pœnitudinem Amiternina urbis episcopus et martyr factus est. Non igitur tam Ado (quod existimavit Baronius ad diem 8 Junii, Victorinum hunc fratrem fecit Severini Neapolitani) quam Vetus Romanum secutus Martyrologium uti se res vere habuit, hac quidem in re expressit. |