rum et damnatum hominem suo præcioso sanguine et sancta passione redemit ab omnibus peccatis, a morte et potestate Diaboli, ut jam totus sim addictus Christo, in illius regno vivam, illi serviam, in æterna quadam justicia et vita; quemadmodum ipse resurrexit a mortuis, vivit et regnat in sæcula. Hic sermo certus est. Aut, si mavultis, tunc his brevibus verbis respondete; Credo quod Christus sit traditus propter peccata nostra, et resurrexit propter justificationem nostram.

NUNC audistis illam secundam partem symboli, de Redemptione et precio dato, in qua Deum Filium, Jesum Christum Dominum nostrum, illius ineffabile donum, omniaque illius beneficia cognovimus; nempe, quod propter nos homo factus est, quod reatum nostri peccati suscepit, quod terrores mortis et inferni propter nos subivit ; per suam passionem et mortem hæc omnia devicit, et per victricem potentiam suæ resurrectionis delevit; (ut vere

et natura Deus ;) ideo sedet ad dexteram Dei, et est Dominus noster; nos toti sumus servi ejus, redempti a Christo.

Jam sequitur tertia pars de sanctificatione, in qua Deum Spiritum Sanctum, ejusque beneficia, discimus cognoscere, cujus hæc verba sunt.

Credo in Spiritum Sanctum, sanctam ecclesiam catholicam, sanctorum communionem, remissionem peccatorum, carnis resurrectionem, et vitam æternam. Amen.

In hac tertia principali parte symboli, filioli, proponitur nobis cognoscenda tertia illa persona Divinitatis, Spiritus Sanctus, et illius bona ac beneficia, ut cognoscamus quid post redemptionem a Deo accepimus, ut ad vitam æternam per Christi meritum idonei reddamur.

Quanquam Christus Dominus noster nos a peccato, morte et inferno redemit, et vere reconciliavit Deo, tamen nihil de hac tanta re sciremus, nihil consolationis, gaudii aut pacis, in nostris conscientiis experiremur, nisi per prædicationem verbi nobis hoc esset revelatum. Maneret pavida conscientia, manerent terrores mortis, et omnes affectus pravi infirma carnis; (sicut ex Adam nobis cognati sunt ;) non essemus idonei regno Dei et vitæ æternæ, si ita maneremus ut nati sumus. Ut enim hæredes Dei simus, et vitæ æternæ, oportet ut renascamur denuo, et sanctificemur, tanquam filii immaculati Dei, atque illam renascentiam, illam sanctificationem operatur Spiritus Sanctus in nobis.

Ideo appellatur Spiritus Sanctus, quo sanctificatur, quicquid est aut fit sanctum. Quando ergo Spiritus Sanctus non est in homine, tunc non potest esse sanctus, ut maxime omnia bona opera sub sole faciat. Ideo et Paulus ad Rom. i. vocat eum Spiritum sanctificationis.

Discite ergo, filioli, omnes nos esse sanctificandos et renovandos per Spiritum Sanctum; neque ullam purita

tem aut sanctitatem consequi possumus nostris viribus aut operibus; sed oportet ut ideo credamus in Spiritum Sanctum, quod ipse sit nos sanctificaturus, quomodo et quando, tempore et modo, quibus ipse velit, tantum ne repugnemus Spiritui Sancto; ideo dicimus, Credo in Spi

ritum Sanctum.

Sed necessarium etiam est, ut aliquid sciamus de modo sanctificandi, quomodo Spiritus Sanctus nos sanctificat, ut nos præparare, imo locum Spiritui nos prevenienti dare possimus, ut suo lumine et efficacia omnipotenti, in nobis operetur; ideo diligenter attendite; et in hunc modum fit sanctificatio.

Cum Dominus noster Jesus Christus, per suam passionem, mortem et resurrectionem nos redemisset, et petrasset ut peccata nobis remitterentur et efficeremur filii Dei, postea mox in die Pentecostes misit Spiritum Sanctum e cœlo super apostolos in linguis igneis; ille dedit eis sapientiam et intellectum, robur et constantiam et potentiam, ut sanctum hoc evangelium de Christo (fidem scilicet, de qua loquimur) intrepide docere et prædicare possent. Et ubi ipsi præsentes adesse non poterant, aut ubi non diu manere, ibi substituerunt discipulos et pios et eruditos, et impertierunt eis Spiritum Sanctum per impositionem manuum; atque hic ritus, atque ordinatio, mansit usque in hodiernum, et manebit usque ad finem mundi.

Atque ita evangelium hoc Christi sanctum, quod prædicamus, et doctrina illa gratiæ Christi, in tota ecclesia non humana voluntate docetur, sed ex mandato divino, et excitante animos atque operante in apostolis et prædicatoribus Spiritu Sancto. Nam concionatores, sine excitatione et operatione Spiritus Sancti in rebus tantis, ad docendam hanc divinam et cœlestem sapientiam ne os quidem suum aperire possent. Nec auditores possent sic magnifacere verbum et attendere ei, nisi doctrina evangelii originem suam haberet e cœlo, ex Deo et Spi

ritu Sancto; ideo Paulus ad Rom. x. dicit, Quomodo credent sine prædicante? quomodo prædicabunt, nisi mittantur?

Qui nunc credit evangelio, et recipit doctrinam de Christo, hic potest (audite verbi ingens pondus et maximam consolationem) filius Dei fieri, sicut Johannes, cap. i. testatur; Quicunque autem receperunt eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri, his qui credunt in nomine ejus. Quando autem credimus in Christum, et baptisamur, tunc renati denuo sumus et filii Dei; nam baptismus est lavacrum regenerationis, sicut postea clarius audietis.

Mox autem, cum filii Dei facti sumus, Deus dat Spiritum Sanctum in corda nostra, sicut Paulus ad Ga. dicit, cap. iv. Quia jam estis filii, tum Deus misit Spiritum Filii sui in corda vestra, clamantem Abba Pater. Dato autem Spiritu Sancto, vera etiam dilectione Dei accenduntur corda nostra erga Deum, sicut Paulus ad Rom. v. dicit, Dilectio Dei diffusa est in cordibus nostris, per Spiritum Sanctum, qui datus est nobis. Ubi autem est dilectio erga Deum, ibi servantur mandata Dei, et incipit aliquatenus obedientia mandatorum Dei. Ad hæc Spiritus Sanctus adversatur carni et cupiditatibus ejus, et adjuvat nos in his superandis, ut illis non obediamus, sed pii et sancti et puri simus.

Ita Spiritus Sanctus primum quidem est author predicati verbi, deinde per verbum excitat in cordibus fidem, vocatque ad baptismum, dein per fidem et baptismum operatur renascentiam. Cum autem renati sumus et facti filii Dei, Spiritus Sanctus habitat in nobis, sanctificat nos, ut simus jam templa Dei, ut Paulus ad Corinth. dicit; auget et confirmat fidem subinde magis, ut Deum jam affectu filiorum dulciter complectamur; obsignat et certificat nostra corda nobis remissa esse peccata; accendit nos ad dilectionem erga Deum, ut jam incipiamus implere mandata et legem Dei; adjuvat nos ad resistendum peccato, et pravis concupiscentiis; mortificat et concruci

figit Christo in nobis carnem per varias tentationes et crucem. Et hoc quidem perpetuum et indesinens est opus Spiritus Sancti in nobis, donec fides et dilectio perfecta reddantur, donec peccatum et malæ cupiditates per mortem corporis prorsus evacuentur; et tum perfecte justi et sancti erimus, liberati ab omni peccato et malo, hæredes in regno Dei, ut veri et dilecti filii Dei.

Sicut nunc audistis, filioli, credere nos debere in Deum Patrem, qui nos creavit, in Deum Filium, qui nos redemit; ita et hic discetis, quod debemus credere in Spiritum Sanctum, qui nos sanctificavit, et subinde magis renovat et purificat omnes qui evangelio credunt. Nam qui credit in Jesum Christum, quod ille sit ille Dominus et Redemptor noster, huic datur Spiritus Sanctus, ut sanctificet eum; sicut Paulus testatur et dicit, Nemo potest Jesum vocare Dominum, nisi per Spiritum Sanctum.

Ita breviter jam traditum est vobis, quomodo per Spiritum Sanctum sanctificamur; hoc non solum diligenter animis vestris inscribetis, sed et oratione indesinenti contendetis apud Deum, ut ita vos sanctificare velit. Et, quantum fieri potest, ad hoc vos erudiendos et præparandos præbete. Qui n. libenter et attente audit contiones, qui studiose discit verbum, quo predicatur Christus, et firma fide adheret verbo evangelii, hic particeps fit hujus sanctitatis, hujus tantæ consolationis, et mansuræ ac æternæ salutis.

Quicquid præterea sequitur in symbolo brevis declaratio est eorum quæ audistis, et facile intelligitur quando hæc de sanctificatione recte percepta sunt. Et quia audivimus quod credere et confidere debemus Deo, tum sequuntur etiam præcipui articuli, propter quos illi confidere et in nullo dubitare debemus.

Primum credendum est piis et Christianis, quod evangelium et verbum illud de Christo, seu doctrina gratiæ, nunquam sine fructu aut frustra spargitur aut prædicatur in mundum, sed semper inveniuntur homines, semper