Obrazy na stronie
PDF
ePub

(Idem Index) Wittebergae 1667. 8. *); 1671. 8. **); 1672. 8. ***).

(Idem Index) Lipsiae. Impensis Philippi Fuhrmanni, Typis Vid. Ioh. Wittigau. Anno M.DC.LXXII. 37 plagg. :(,) et litt. A-Z, Aa-Nn (:( :( et Nn 11⁄2 pl.), 12 foll. non num., 598 pagg. num., 8. Haec Ed. cum praecedente a. 1661. congruit ****).

-

(Idem Index, additis hisce verbis:) Editio novissima, ad usum accommodata meliorem, atque indicibus necessariis auctu. Lipsiae, Impensis Fuhrmanni et 1o. Breueri, Literis Viduae Christophori Uhmanni. Anno M.DC.LXXIIX. 43 plagg. litt. A-Z, Aa-Uu sign., 12 foll. 496 pagg. num., 84 foll. non num., 8. (fol. A 2a—B 4b Schmidii praef. et admon.; p. 1–8. Orthogr.; p. 9-238. Etym.; p. 239-403. med. Synt.; p. 403. extr. 476. Prosodia; p. 477-496. [fol. Kk 4] De Figur., De Vitiis orat. Gramm., Differentiae quarund. voc.; fol. Kk 5a-Rr 8 Abacus prosodicus locuplet., c. praef.; fol. Ss 1a — Uu 8 Indices in Grammaticam Schmidianam) †).

non num.,

[ocr errors]

(Idem Index ac Ed. Lips. 1678.) Lipsiae, Impensis Ioh. Fuhrmanni et Maur. Georg. Weidmanni, Literis Christiani Scholvini. Anno M.DC.LXXXIII. 43 plagg. litt. A-Z, Aa-Uu sign., 12 foll. non num., 496 pagg. num,, 84 foll. non num., 8. Haec Ed. cum Ed. Lips. 1678. omnino congruit ++).

8. +++).

(Idem Index) Lipsiae, Impensis Mauritii Ge. Weidmanni, litteris Io. Coleri. 1689. 43 plagg., Philippi Melanchthonis Grammatica Latina, Iussu Sereniss. Saxoniae Electoris, etc. cum ex aliis, tum ex Iul. Caes. Scaligero, Petro Ramo, Nicod. Frischlino, Iosepho Scaligero, Iohanne Wanckelio et Iohan. Rhenio. recognita ab Erasmo Schmidio. Editio novissima, ad usum accommodata meliorem, atque Indicibus necessariis aucta. Lipsiae, Sumptibus Iohan. Ludovici Gleditschii et M. G. Weidmanni Haeredum. 1698. 43 plagg. litt. A-Z, Aa-Uu sign., 12 foll. non num., 496 pagg. num., 84 foll. non num., 8. Haec Ed. cum Ed. Lips. 1678. omnino congruit ++++).

Haec inter eas Editt., quas Strobelius et ego vidimus, prima est quae Erasmi Schmidii nomen in titulo habet, id quod in omnibus sequentibus reperitur.

-

[ocr errors]

(Idem Index) Lipsiae, Sumptibus Ioh. Ludovici Gleditschii, Anno MDCCVI. 43 plagg. litt. A—Ż, Aa — Uu sign., 12 foll. non num., 496 pagg. num., 84 foll. non num., 8. Haec Ed. item Editionis Lips. 1678. repetitio est *+).

(Idem Index) Lipsiae, Sumtibus Ioh. Ludovici Gleditschii et Maur. Georg. Weidmanni Anno MDCCXIV. 43 plagg. litt. A—Z, Aa-Uu sign., 12 foll. non num., 496 pagg. num., 84 foll. non num., 8. Editionis Lips. 1678. repetitio **+).

(Idem Index) Lipsiae, Sumptibus Maur. Georg. Weidmanni. Anno MDCCXXIV. 43 plagg. litt. A―Z, Aa-Uu sign., 12 foll. non num., 496 pagg. num., 84 foll. non num., 8. Eiusd. Ed. repetitio ***+).

(Idem Index) Lipsiae 1737. 8. ****†).

*) Haec Ed. in Biblioth. regia Dresdensi est.

- **) Hanc Ed. Strobelius 1. 1. p. 41. affert.

***) Haec Ed. in Biblioth. acad. Vratislav. invenitur.

****) Haec Ed. Strobelio ignota in meis libris est. [Ei assuta sunt Hypomn. Lipsiae 1673.]

†) Haec Ed., quae item Strobelium fugit, in Biblioth. Orphanotr. Halens. et in meis libris est. [In meo exemplo ei assuta sunt Hypomu. Lipsiae 1679.]

††) Haec Ed., quae Strobelio latuit, in Biblioth. Orphan. Hal. et in meis libris est. [Meo exemplo assuta sunt Hypomn. Lips. 1684.; alteri autem Hypomn. Lips. 1679.]

†††) Haec Ed., quam Strobelius 1. 1. p. 42. recenset, in Biblioth. senat. Norimb. [Ei assuta sunt Hypomn. Lips. 1688.] et in Biblioth. acad. Vratislav. atque regia Stuttgard. est.

tttt) Haec Ed. etiam a Strobelio 1. 1. p. 42. recensita in Biblioth. senat. Norimb. et in meis libris est. [Utrique exemplo assuta sunt Hypomn. Lips. 1696.].

*+) Huius Ed. Strobelio ignotae duo exempla in meis libris sunt, quorum uni assuta sunt Hypomn. Lips. 1700., alteri eadem Lips. 1709.]. Etiam in Biblioth. acad. Ienensi exstat.

**+) Haec Ed. a Strobelio quoque 1. 1. p. 42. memorata in Biblioth. senat. Norimb. et in meis libris est [Illi exemplo assuta sunt Hypomn. Lips. 1709., meo autem eadem Lips. 1716.]. Etiam in Biblioth. regia Stuttgard. asservatur.

[ocr errors]

***+) Ilanc Ed. Strobelio ignotam ex libris bibliopolae cuiusdam Halens. in manibus habui.. [Ei assuta sunt Hypomn. Lips. 172.. (extremus numerus a bibliopego decisus est)]. Etiam in Biblioth, regia Dresdensi invenitur. ****+) Haec Ed. a Strobelio 1. 1. p. 42. allata in eadem regia Biblioth. est.

(Idem Index) Lipsiae 1757. 8. *).

Utrum haec Ed. ultima fuerit, an aliae eam subsecutae sint, nescio.

Alterius partis huius libri seorsim excusae praeter Ed. principem supra p. 217 sq. descriptam hasce Editt. hucusque cognovi:

Hypomnemata etc. (Idem Index ac Ed. Witeb. 1621. cum eodem Insigni) Wittebergae, Typis lobi
Wilhelmi Vincelii. 1626. 30 plagg. litt. a, A-Z, Aa-Ff sign., 8 foll. non num., 463 pagg. num.,
ult. pag. vacat, 8. Haec Ed. ab illa principe eo differt, quod fol. a 8 et ult. pag., quae in illa Errata
continent, in hac vacant **).

Hypomnemata etc. Goslariae, typis Nic. Dunckeri 1637. 27 plagg. 8. ***).
Hypomnemata et alia quaedam, ad Grammaticam Phil. Melanchthonis, Sereniss: Saxoniae Ele-
ctoris etc. Iussu Revisam. Pertinentia, pro usu Adultiorum et Docentium, seorsim edita, iti-
dem revisa. (Insigne) Goslariae, Typis et Sumptibus Nicolai Dunckeri, Anno M. DC. XLVIII.
27 plagg. litt. a, A—Z, Aa—Cc sign., 8 foll. non num., 416 pagg. num., 8. (fol. a 2a—8a Schmidii
praef.; fol. 8 vacat; p. 1-4. med. Prooemium; p. 4. med. 36. init. Orthogr.; p. 36–277. med.
Etymol.; p. 277. med. 361. in. Syntax; p. 361. med. 409. in. Prosodia; p. 409. med. 416.
De Figuris Gramm., De Vitiis orat. Gramm., In Abacum Prosod. Yлоμν.) ****).

a

a

[ocr errors]

Hypomnemata etc. (Idem Index ac Ed. Witeb. 1621. c. Insigni) Wittebergae, Sumptibus Iohannis Seelfischii Literis Haered. Melchioris Oelschlegelii. M. DC. LX. 30 plagg. litt. a, AZ, Aa— Ff sign., 8 foll. non num., 463 pagg. num., ult. pag. non num. cont. Insigne typogr.: Samuel Davidem ungens, subscriptis verbis: Corona virtutis praemium. 8. (fol. a 2a-8b Schmidii praef. ad lectorem; p. 1-4. Prooem.; p. 5-40. Orthogr.; p. 41-309. med. Etymol.; p. 309. extr. 403. in. Synt.; p. 403. med. 455. med. Prosodia; p. 455. med. 463. De Figuris Gramm., De Vitiis orat. Gramm., In Abacum prosod.) †).

(Idem Index) Lipsiae 1666. 8. tt).

(Idem Index) Lipsiae, Sumptibus Philippi Fuhrmanni Literis Viduae Ioh. Wittigau. M. DC. LXXIII. 30 plagg. litt. a, AZ, Aa-Ff sign., 8 foll. non num., 463 pagg. num., ult. pag. non num., 8. Illius Ed. repetitio ++t).

*

(Idem Index) Lipsiae, Sumptibus Iohannis Fuhrmanni, et Iohannis Breueri. Ex Officina Coleriana. Anno M. DC. LXXIX. 30 plagg. et litt. A -Z, Aa-Ff sign., 8 foll. non num., 463 pagg. num., ult. pag. vacat, 8. ††††).

(Idem Index) Lipsiae, Sumptibus Mauritii Georgii Weidmanni. Literis Christiani Scholvini, Anno 1684. 28 plagg. litt. a, A-Z, Aa-Dd sign., 8 foll. non num., 424 pagg. num., 8. Illius Ed. repetitio *†).

(Idem Index) Lipsiae 1688. 271⁄2 plagg. 8. **+); ibid. 1690. 8. ***†).

(Idem Index) Lipsiae, Sumptibus Haeredum M. G. Weidmanni, et Ioh. Ludovici Gleditsch. Anno 1696. 271⁄2 plagg. litt. a, A—Z, Aa — Dd (Dd 1⁄2 pl.) sign., 8 foll. non num., 424 pagg. num., 8. Illius Ed. repetitio ****†).

*) Haec Ed. Strobelio ignota in Biblioth. acad. Gotting, asservatur.

**) Hanc Ed. ex Biblioth. Orphanotr. Halens. in manibus habeo. [Prioris partis Editioni Witeb. 1622. in hoc exemplo assuta est.] Etiam in Biblioth. acad. Tubing. et Vratislav. exstat.

***) Haec Ed., quam Strobelius 1. 1. p. 41. affert, in Biblioth. senat. Norimb. est (Grammaticae i. e. prioris partis Editioni Goslar. 1637. adiuncta).

****) Haec Ed., quae Strobelium fugit, in meis libris est (Grammaticae Editioni Goslar. 1648. assuta). Etiam in Biblioth. acad. lenensi exstat,

†) Haec Ed. in meis libris est (Grammaticae Ed. Witteb. 1661. adiuncta).

††) Haec Ed. in Biblioth. acad. Vratislav. est.

†††) Haec Ed. in meis libris est (Grammaticae Ed. Lips. 1672. adiuncta).

††††) Huius Ed. duo exempla possideo, quorum alterum Grammaticae Ed. Lips. 1678., alterum eiusdem Ed. Lips. 1683. adiunctum est.

*†) Haec Ed. in meis libris est (Grammaticae Ed. Lips. 1683. adiuncta).

**†) Haec Ed., quam Strobelius 1. 1. p. 42. affert, in Biblioth. senat. Norimb. est (Grammaticae Ed. Lips. 1689. adiuncta). ****) Haec Ed. in Biblioth. acad. Vratislav. invenitur.

****+) Haec Ed. in Biblioth. senat. Norimb. et in meis libris est (utrumque exemplum Grammaticae Ed. Lips. 1698. adiunctum est).

[ocr errors]

Hypomnemata et alia quaedam, ad Grammaticam Phil. Melanchthonis, Serenissimi Saxoniae Elect, etc. jussu revisam, pertinentia, pro usu adultiorum et docentium seorsim edita, recognita et locupletata ab Erasmo Schmidio. Cum Gratia etc. (Insigne) Lipsiae, Sumptibus Ioh. Lud. Gleditsch. et M. G. Weidmanni Haeredum. 1700. 271/2 plagg. litt. a, A-Z, Aa-Dd (Dd 1/2 pl.) sign., 8 foll. non num., 424 pagg. num., 8. (fol. a 2-8. Schmidii praef.; p. 1-4. Prooem.; 38. med. Orthogr.; p. 38. extr. p. 4. extr. 282. med. Etymol.; p. 282. med. 367. fin. Syntax; p. 368-417. med. Prosodia; p. 417. extr. 424. De Figuris Gramm., De Vitiis orat. Gramm., In Abacum prosod.) *).

[ocr errors]
[ocr errors]

(Idem Index, ac Ed. Lips. 1700.) Lipsiae, Sumptibus Ioh. Lud. Gleditschii et Maur. Georg. Weidmanni 1709. 271 plagg. litt. a, AZ, Aa — Dd (Dd 1⁄2 pl.) sign., 8 foll. non num., 424 pagg. num., 8. Haec est Editionis praeced. repetitio **).

(Idem Index) Lipsiae, Sumptibus Ioh. Lud. Gleditschii et Maur. Georg. Weidmanni 1716. 272 plagg. litt. a, A-Z, Aa-Dd (Dd 1⁄2 pl.) sign., 8 foll. non num., 424 pagg. num., 8. Eiusd. Ed. repetitio ***).

(Idem Index) Lipsiae, Sumptibus Maur. Georg. Weidmanni 1724 (?). 271⁄22 plagg. litt. a, A—Z, Aa-Dd (Dd 1⁄2 pl.) sign., 8 foll. non num., 424 pagg. num., 8. Eiusd. Ed. repetitio ****). Utrum haec Ed. ultima fuerit, an aliae eam secutae sint, nescio.

Praeter haec Hypomnemata ab Erasmo Schmidio conscripta, quae ex parte quidem uberioris declarationis Grammaticae Melanthonianae vicem sustinent, mentionem faciamus etiam duorum aliorum Commentariorum: 1. Lucae Lossii:

Annotationes in Grammaticen D. Philippi Melanthonis Latinam, tam docentibus quam discentibus profuturae, non solum ad explicationem huius libelli Grammatici, sed etiam aliorum: Iam primum per Lucam Lossium Luneburgensem diligenter conscriptae, et in publicum Scholarum usum et gratiam editae. Francofurti ap. Chr. Egenolphum. 1552. 61 plagg. 8.

In praefatione ad Christ. Egenolphum typographum Lossius de eo, quod in hoc libro praestiterit, haecce refert: „Desiderabantur (in Mel. Gramm.) adhuc duo, vocabulorum interpretatio, et locorum, quae fere imperfecte citata sunt, ut sententia autoris intelligi ex iis difficulter possit, absolutio. Hanc igitur nos iam partem commentari in hunc libellum grammaticum partim tua autoritate et suasu, partim aliorum precibus adducti sumsimus. Nam non solum locos commonstravimus, unde desumti sunt, sed adscripsimus etiam praeter brevem et veram singularum vocum interpretationem, integros locos et versus, ubi sententia quasi pendebat, ut qui autores vel non haberent, vel molestum esset, indagare et dictare discipulis sententiam autoris ex absolutione integre citati loci et versus intelligere possint." Hanc praefationem subsequitur Index rerum et vocum hoc libro explicatarum, qui 7 plagg. explet†):

(Idem Index, additis verbis:) Ad postremam anni 1554. Grammatices editionem accommodatae. (Haec sequitur Io. Irenaei Epigramma ad Lectorem) Franc. Apud Chr. Egenolphum. (In fine:) Télos. An. 1555. 50 plagg. litt. a-c, AZ, a-z, aa, bb (bb 1/2 pl.) sign., 24 foll. non num., 758 pagg. num., ult. fol. album, 8. (fol. a 1b Io. Frederi Epigramma ad Lossium; fol. a 2-4 L. Lossii epist. ad Christ. Egenolphum typogr. data Luneburgae 1552.; fol. a 4-c 8 Index; pag. 1-757. med. Lossii Annotatt. in Mel. Gramm.; p. 757. med. 758. De vitiis novem in versu componendo vitandis Tabula Io. Murmellij; ult. fol. album ++).

(Idem Index ac Ed. 1555.) Francofurti 1559. 5011⁄2 plagg. 8. †††).

(Idem Index) Francofurti apud haeredes Chr. Egenolphi. s. a. 61 plagg. 8. tttt).

Lucae Lossii Annotationes in Grammaticam D. Philip. Melanth. Latinam, tam docentibus quam discentibus profuturae: non solum ad explicationem huius libri Grammatici, sed etiam alio

*) Haec Ed. in meis libris est (Grammaticae Ed. Lips. 1706. adiuncta).

**) Haec Ed. in Biblioth, senat. Norimb. et in meis libris est (meum exemplum Grammaticae Ed. Lips. 1706., alterum eiusd. Ed. Lips. 1714. adiunctum est).

***) Haec Ed. in meis libris est (Grammaticae Ed. Lips. 1714, adiuncta).

****) Quo anno haec Ed., Grammaticae Lips. 1724. adiuncta, prodierit, certo definire non possum, quia numerus anni extremus in eo exemplo, quod vidi, a bibliopego decisus erat (172..). Conf. p. 221 sq. nota ***+).

†) Hanc Ed. Strobelius 1. 1. p. 35 sq. recenset.

††) Haec Ed. Strobelio ignota in meis libris est.

†††) Haec Ed. et subsequens in Biblioth. senat. Norimb, sunt.

tttt) Hanc Ed. Strobelius 1. 1. p. 36. affert,

MELANTH. OPER. VOL. XX.

15

rum: Iam denuo post septimam editionem ab ipso Autore diligenter revisae atque locupletatae, et in publicum Scholarum vsum et gratiam vigilantissime excusae. Vna cum Indice totius operis accuratissimo. (Haec sequitur Epigramma 3 disticha cont., inscriptum: Ioan. Irenaeus ad candidum Lectorem.) Cum Gratia et Priuil. Imp. ud octennium. Franc. Apud Haered. Chr. Egen. Anno M. D. LXXVII. — (In fine:) Impressum Francoforti ad Moenum, ex officina Haeredum Christiani Egenolphi, impensis Adami Loniceri, Ioannis Cnipij, Doctorum, et Pauli Steinmeyers. (Insigne typogr.: Ara rotunda, in qua cor flammis cinctum est) M. D. LXXVII. 51 plagg. litt. A-Z, a-z, aa—ee sign., 4 foll. non num., 757 pagg. num., seq. pag. non num., 1 fol. album, 20 foll, non num., 4 ult. foll. alba, 8. min. (fol. A 1 Christ. Egenolphi imago, superscripto Epigrammate; fol. A 2-4 L. Lossii epist. ad Christ. Egenolphum typogr. data Lunaeburgae 1552., subiuncto Io. Frederi ad L. Lossium epigrammate; pag. 1-757. med. Lossii Annotatt. in Mel. Gramm.; 757. med. pag. seq. [fol. bb 7] non num. De vitiis novem in versu componendo vitandis, Tabula Io. Murmellij; fol. bb 8. album; fol. cc 1- ee 4a Index rerum et vocum hoc libro explicatarum; fol. ee 4 Clausula; fol. ee 5-8. alba) *).

p.

Ex huius Ed. titulo intelligitur, ei septem Editt. praecessisse, ergo praeter illas tres a me allatas, quatuor alias huius libri Editt. usque ad a. 1577. prodiisse hucusque mihi ignotas.

[ocr errors][ocr errors][merged small][merged small]
[ocr errors]

Grammatica Philippi Melanchthonis, per quaestiones in duas partes ita distributa, ut in diversis
Classibus commode et magno cum fructu Scholasticae juventuti proponi possit. Pars eius Al-
tera. Edita in usum tam illustrium quam trivialium Scholarum totius Electoratus Saxonici.
16 10. quibus numeris interpositum est Insigne typogr.: Femina dextrâ librum apertum, sinistra clavem
tenens. Cum Gratia et Privilegio Elect. Sax. Wittebergae. Excudebat Laurentius Seuberlich,
Impensis Samuelis Selfisch. (In fine:) Psal. 25. ver. 26. Integritas et aequitas conservent me.
(Insigne typogr.: Samuel Davidem unguens.) Witebergae, Excudebat Laurentius Seuberlich Anno
M. DC. X. 29 plagg. litt. A-Z, Aa-Ff sign., primum fol. non num., 470 pagg. num., ult. fol. non
num., 8. (pag. 1. [fol. A 2a] 291. Etymologia cum scholiis; p. 292-404. med. Syntaxis c. scholl.;
p. 404. med. 412 med. De periodis et ipsarum distinctionibus, atque De ordine grammaticae constru-
ctionis c. scholl.; p. 412. extr. 450. init. De Prosodia c. scholl.; p. 450. init. 470. De Orthogra-
phia tract. a Camerario 1552. perscript.; ult. folii prior pag. Insigne cum Clausula cont.,
altera pag.
vacat) ***).

-

-

[ocr errors]
[ocr errors]

Aeque ac Melanthonis Grammatica Graeca (conf. supra p. 191 sq.), etiam eiusdem Grammatica Latina ab aliis in Epitomen redacta est. Eiusmodi Compendia prodierunt haecce:

1. Lucae Lossii ****):

Grammatica Philippi Melanthonis, ad usum puerorum in breves interrogationes contracta, per Lucam Lossium Luneburgensem. Cum Praefatione Philip: Melan: Witebergae (?) 1544. (?) 8. Hoc loco et anno huius libri Editionem principem prodiisse, ex eo coniicio, quod et Melanthonis et Lossii praefationes huic Grammaticae praemissae et in Ed. Witebergensi illico recensenda repetitae a. 1544. scriptae sunt. Haec Melanthonis praefatio neque in Selectarum Declamationum Ed. formae maioris (Argentorati 1541. 4.) neque in earum Editt. formae minoris Tomo II., qui Praefationes continet, neque in huius Corporis Vol. V. inter huius anni epistolas reperitur. Quamobrem hanc h. 1. integram exhibemus:

Epistola.

Docentibus Grammaticen Philippus Melanthon S. D.

Etsi nostrae Scholasticae operae superbe contemnuntur, ac leves et non valde necessariae vitae putantur, imo ludi esse dicuntur in ignavo otio: tamen nos intelligamus veram nostrarum artium dignitatem, et adolescentiae utilitates saepe praedicemus. Summum operum humanorum omnium est agnitio et celebratio Dei, ad id praecipue condita est humana natura, propter hoc opus servat Deus genus humanum, huius operis causa politias et imperia constituit et defendit. Constat autem doctrinam de Deo, literis mandatam esse, ut eadem et incorrupta maneret omnibus seculis. Necessaria est igitur literarum cognitio, ut doctrinam Dei legere, cognoscere, conferre et aliis

*) Hanc Ed. ex Biblioth. senat. Hamburg. in manibus habeo.

**) Hanc Ed. Strobelius 1. 1. p. 36. memorat.

***) Hanc alteram huius libri partem ex Biblioth. acad. Halensi in manibus habeo; priorem eius partem nondum vidi. ****) Lucas Lossius, natus a. 1508. in oppido Vach, discipulus scholae Wittebergensis, Rector scholae Luneburgensis, ubi a. 1582. obiit.

tradere possimus. Etsi sunt et aliae magnae literarum utilitates, tamen haec praecipue bonas mentes ad discendum invitare debet. Est res parva, figuras literarum, syllabas, vocum genera et casus ostendere; sed haec parva res aditum patefacit ad agnitionem Dei. Gloriosa res Iulio *) esse ducitur, quod maximis laboribus capit urbes, dimicat in acie, constituit politias in urbibus domitis. Hos tantos labores ad quem finem tandem refert? ut potentia omnibus hominibus antecellat, quae quam fuerit stabilis aut diuturna, exitus ostendit.

At David res similes

gerit, praeliatur, capit urbes, constituit politias: quem ad finem? ut domi sedentes pueros et puellas in Schola discentes literas, et lectionem Prophetarum defendat, ut propagari Ecclesiae doctrina possit. Ideo praecipue gerit arma David, ut pulverulentae Scholae parietes tegat. Et hunc sui laboris finem maius bonum esse, quam suam potentiam intelligit. Cum igitur haec studia literarum et praecipue Grammatices maxime necessaria sint Ecclesiae Dei, omnes summi atque infimi propter gloriam Dei ea excitare et tueri conentur, nec dubitemus Deo grata Sacrificia esse has ipsas operas nostras, monstrationes literarum, flexiones vocum, Syntaxes. Non vitupero alias artes aut vitae gradus, ut enim sermo ex diversis literis constat, ita multis artibus haec hominum societas copulata est. Sed artes maxime necessarias Ecclesiae plurimum habere verae dignitatis, res ipsa loquitur.

Oro igitur propter Deum, ut has nostras operas boni viri, in Civitatibus, qui autoritate pollent, tueantur, docentes non negligant, iuventutem suis sermonibus ad amorem et admirationem literarum adsuefaciant. Etsi labor in re parva sumitur, in repetendis et illustrandis grammaticis praeceptionibus, tamen Ecclesiae necessarius est.

Ideo et Lucae Lossii voluntatem probo. Et cum viderem opusculi formam, placuit consilium. Utile est per interrogationes praecepta inculcari, ut saepe comperi.

Quare hunc libellum bonis viris commendo, qui pueritiam erudiunt, ipsos etiam adhortor, ut sua concordia et ornent et muniant nostrum ordinem, memores versiculi [Theocrit. Idyll. IX, 31.] Téttiğ μèv téttıyı gilos, μúquaxı dè μýquas. Ego quidem fideliter et recte docentes Grammaticen, Dialecticen, et elementa doctrinae μύρμακι δὲ μύρμαξ. Christianae, iudico optime mereri de Ecclesia, et tanquam Dei ministros amo. Datae Witebergae, die 18. Augusti. Anno 1544.

Altera Melanthonis epistola (praefatio) ad Lucam Lossium Syntaxi huius libri praemissa est, quae item in illis libris non invenitur, scilicet haecce:

Philippus Melanthon Lucae Lossio S. D.

Etsi scio non brevitatem, sed modum in praeceptis laudandum esse, tamen cum Etymologiam et Syntaxin scriberem, vidi prolixitatem Brassicani, quem tunc fere legebant, remorari discentes. Scripsi igitur praecepta breviora, postea alius aliud addidit. Et in Syntaxi nimis multa nάɛgyɑ accesserunt. Quare tuum consilium probo, quod rursus praecepta intra metas quaestionum revocas.

Ac utilissimum est pueritiae, exercere eam per Erotemata.

Nam hoc mutuo colloquio excitatur attentio, eaque docendi ratio quondam xaτýnos proprie vocabatur. Consilii tibi satis esse scio, ideo tantum addo votum. Deum aeternum patrem Domini nostri Iesu Christi oro, ut studia literaria juventutis iuvet et gubernet. Profecto de Ecclesia utiliter merentur, qui Grammaticen recte et docent, et discunt. Bene vale. XXVII. Aprilis.

Consilium, quod auctor in hoc libro secutus est, in epistola dedicatoria ad Hieronymum Henninges Luneburgi a. 1544. pridie nonas Augusti data proponit, ex qua hos locos referre iuvat: „En habes, suavissime Hieronyme, libellum Erotematum Grammatices Philippi Melanthonis, facilem et brevem, tuisque studiis et aetati valde commodum. Nam cum Grammatica Philippi, viri de Religione nostra asserenda et studiis literarum longe optime meriti, ita locupletata sint a doctissimo viro Iacobo Micyllo, ut commode tota pueris rudioribus proponi non possint, omnino videbatur tibi, tuique similibus, huiusmodi aliqua Epitome et Isagoge opus esse, quam ex illis Grammaticis disceretis initio. Idem cum multos prudentes et eruditos viros mecum sentire viderem, et in nostro iam ludo literario, aliisque vicinarum civitatum Scholis eruditissima illa Grammatica traderentur iuventuti, ex ipsis ea selegi, autoris consensu et autoritate, quae visa sunt rudibus rei Grammatices maxime necessaria esse, ut cognitis hisce generalibus praeceptis, postea ad traditionem iusti libri essent magis idonei. Quare nec hanc Epitomen erudite quidem et necessario locupletatae a Micyllo Grammaticae Philippi, pueris infrugiferam fore arbitratus sum. Nominatim vero tibi dedico et trado, quicquid mihi iuris et dominii in hoc libello concedet praeceptor omnium nostrum Philippus. Neque enim aliquid mihi hic arrogare vel sumere aut debeo aut volo. Meus tantum exarandi, et intra has Erotematum metas revocandi fusius tradita, labor fuit. Nusquam a verbis autoris discessi, nihil usquam commutatum, de meo adieci fere nihil, nisi Paradigmata seu declinandi formulas ex Donato desumptas. Philippo igitur nostro feretis acceptum, non mihi, quicquid eruditionis ad te vel ad alios pueros redibit ex hoc libello, quod certe plurimum erit." etc.

Alia huius libri Ed. sic est inscripta:

Grammatica Philippi Melanthonis, ad usum puerorum in breves interrogationes contracta, per Lucam Lossium Luneburgensem. Et iam denuo diligenter ab eodem recognita. Cum Praefatione Philip: Melan: Erotemata Grammaticae. — (In fine:) Witebergae. Ex officina litera

*) i. e. Iulio Caesari.

« PoprzedniaDalej »