CANONES CONCILII SARDICENSIS 1). EX INTERPRETATIONE DIONYSII EXIGUI 2). I. Osius episcopus dixit: Non 3) minus mala consuetudo, quam perniciosa corruptela funditus eradicanda est, ne cui4) liceat episcopo de civitate sua ad aliam transire civitatem. Manifesta est enim causa, qua hoc facere tentant 5), cum nullus in hac re inventus sit episcopus, qui de majore civitate ad minorem transiret. Unde apparet, avaritiae ardore eos inflammari, et ambitioni servire et ut dominationem agant ). Si omnibus placet, hujusmodi pernicies saevius) et austerius vin-. dicetur, ut ) nec laicam communionem habeat, qui talis est. Responderunt universi: Placet. II. Osius episcopus dixit: Etiam si talis aliquis exstiterit temerarius, ut fortassis excusationem afferens asseveret quod populi literas acceperit, cum manifestum sit, potuisse paucos") praemio et mercede corrumpi eos, qui sinceram fidem non habent, ut clamarent in ecclesia et 10) ipsum petere viderentur episcopum omnino has fraudes damnandas esse arbitror, ita ut nec laicam in fine communionem talis accipiat. Si vobis omnibus placet, statuite. Synodus respondit: Placet. 1) In Dionysiana collectione annorum amplius 800, existente in Bibl. Colleg. Paris. Soc. Jesu titulus hic est: "Canon Nicaenus sive Sardicensis, qui in Graeco non habetur: expositus est ab episcopis XXII. Alter codex habet: ab episcopis XX. In Collectione Isidori Mercatoris ejusdem collegii, quae collectio est annorum, ut censent periti, amplius 800, inscriptio est hujusmodi: Incipiunt Tituli concilii Nicaeni numero XX episcoporum, qui in Graeco non habentur, sed in Latino esse inveniuntur tantummodo. In altera ibidem hic titulus praefixus est canonibus (et ita in Collectione can. eccl. Hispanae. Matriti 1808): Anno sexto Constantii [al. Constantini] imperatoris, Leontio et Sallustio consulibus (in fastis sunt hi Coss, anni 344) era 381 (est hic annus Chr. 343; al. 371, al. 372) Sardicensis Synodus congregata est, ubi [al. ibique] omnes per orientem Ariani episcopi condemnati sunt, qui conventi ad concilium occurrere reatu conscientiae [al, convenire ad concilium ob reatum consc.] noluerunt: in quo Concilio inter cetera hae regulae pro disciplina ecclesiastica institutae sunt. Harduinus. 2) Interpretationem tum Dionysii tum Isidori nuncupamus, quoniam incertum sit, utra lectio primigenita sit, Canones collati sunt nunc primum cum ms. cod. Luc, saec. XI. Hard. Nos etiam lectiones variantes e Collectione canonum ecclesiae Hispanae, Matriti 1808, collegimus (vid. Praef.). 3) Non tam in marg. Mansi. 4) ut non ibid. 5) quis tentat 6) exerceant Isidor. 7) severius in marg. Mansi, a) ita ut Hard, 9) plures Hard, 10) ut Codd. Hisp. ibid. III. *Όσιος ἐπίσκοπος εἶπε· Καὶ τοῦτο προςτεθῆναι ἀναγκαῖον, ἵνα μηδεὶς ἐπισκόπων ἀπὸ τῆς ἑαυτοῦ ἐπαρχίας εἰς ἑτέραν ἐπαρχίαν, ἐν ᾗ τυγχάνουσιν ὄντες ἐπίσκοποι, διαβαίνη 1), εἰ μήτοι 2) παρὰ τῶν ἀδελφῶν τῶν ἑαυτοῦ 3) κληθείη, "διὰ τὸ μὴ δοκεῖν ἡμᾶς τὰς τῆς ἀγάπης ἀποκλείειν πύλας· καὶ τοῦτο δὲ ὡσαύτως προνοητέον, ὥστε ἐὰν ἔν τινι ἐπαρχίᾳ ἐπισκόπων τις ἄντικρυς 4) ἀδελφοῦ ἑαυτοῦ καὶ συνεπισκόπου 5) πράγμα σχοίη, μηδέτερον ἐκ τούτων ἀπὸ ἑτέρας ἐπαρχίας ἐπισκόπους ἐπιγνώμονας ἐπικαλεῖσθαι· εἰ δὲ ἄρα τις ἐπισκόπων ἔν τινι πράγματι δόξη κατακρίνεσθαι καὶ ὑπολαμβάνει ἑαυτὸν μὴ σα θρὸν ἀλλὰ καλὸν ἔχειν τὸ πρᾶγμα, ἵνα καὶ αὖθις ἡ κρίσις ἀνανεωθῇ· εἰ δοκεῖ ὑμῶν τῇ ἀγάπῃ, Πέτρου τοῦ ἀποστόλου τὴν μνήμην τιμήσωμεν, καὶ γραφήναι παρὰ *) τούτων τῶν κρινάντων Ιουλίῳ τῷ ἐπισκόπῳ Ρώμης, ὥστε διὰ τῶν γειτνιώντων τῇ ἐπαρχίᾳ ἐπισκόπων, εἰ δέοι, ἀνανεωθῆναι τὸ δικαστήριον καὶ ἐπιγνώμονας αὐτὸς παράσχοι· εἰ δὲ μὴ συστῆναι δύναται τοιούτον αὐτοῦ 1) εἶναι τὸ πρᾶγμα, ως παλινδικίας χρήζειν, τὰ ἅπαξ κεκριμένα μὴ ἀναλύεσθαι, τὰ δὲ ὄντα βέ βαια τυγχάνειν. IV. Γαυδέντιος ἐπίσκοπος εἶπεν· Εἰ δοκεῖ, ἀναγκαῖον προςτεθῆναι ταύτῃ τῇ ἀποφάσει, ἥντινα ἀγάπης εἰλικρινοῦ πλήρη ἐξενήνοχας, ὥστε 8) ἐάν τις ἐπίσκοπος καθαιρεθῇ τῇ κρίσει τούτων τῶν ἐπισκόπων τῶν ἐν γειτνίᾳ τυγχανόντων, καὶ φάσκῃ πάλιν ἑαυτῷ ἀπολογίας πρᾶγμα ἐπιβάλλειν, μὴ πρός τερον εἰς τήν καθέδραν αὐτοῦ ἕτερον ὑποκαταστήναι, ἐὰν μὴ τῆς ̔Ρωμαίων 10) ἐπίσκοπος ἐπιγνοὺς περὶ τούτου ὅρον ἐξενέγκῃ. VI. ̔́Οσιος ἐπίσκοπος εἶπεν· ̓Εὰν συμβῇ ἐν μιᾷ ἐπαρχίᾳ, ἐν ᾗ πλεῖστοι ἐπίσκοποι τυγχάνουσιν, ἕνα ἐπίσκοπον ἀπομεῖναι, κἀκεῖνος κατά τινα ἀμέλειαν μὴ βουληθή συνελθεῖν καὶ συν 1) διαβαίνοι Bev. - 4) ἀντικρύς Bev. cf. Passow Handwörterbuch der griech. Sprache s. h. v. 5)· συνεπισκόπων Bey. 2) μή τι Bev. 3) τῶν ἐν αὐτῇ Bev. β) περί Bev. 8) Γαυ δέντιος ὥστε omitt. a Bev. 10) Ῥώμης Bev. 1) αὐτῷ Bev. III. 1) Osius episcopus dixit: Illud quoque necessario adjiciendum est, ut episcopi de sua provincia ad aliam provinciam, in qua sunt episcopi, non transeant, nisi forte a fratribus suis invitati, ne videamur januam claudere caritatis. Quod si in aliqua provincia aliquis episcopus contra fratrem suum episcopum litem habuerit, ne 2) unus e duobus ex alia provincia advocet episcopum cognitorem. Quod si aliquis episcoporum 3) judicatus fuerit in aliqua causa, et putat se bonam causam habere, ut 4) iterum concilium 3) renovetur: si vobis placet, sancti Petri apostoli memoriam honoremus, ut scribatur ab his, qui causam examinarunt, Julio 6) Romano episcopo, et si judicaverit renovandum esse judicium, renovetur et det judices '); si autem probaverit, talem causam esse, ut non refricentur ) ea, quae, acta sunt, quae decreverit ) confirmata erunt. Si hoc omnibus placet 10)? Synodus respondit: Placet 11). IV. Gaudentius episcopus dixit: Addendum si placet huic sententiae, quam plenam sanctitate protulisti 12), ut cum aliquis episcopus depositus fuerit eorum episcoporum judicio, qui in vicinis locis commorantur, et proclamaverit agendum sibi negotium in urbe Roma: alter episcopus in ejus 13) cathedra post appellationem ejus, qui videtur esse depositus, omnino non ordinetur, nisi causa fuerit in judicio episcopi Romani determinata 14). ས. Osius episcopus dixit: Si contigerit, in una provincia, in qua plurimi 15) fuerint episcopi, unum forte remanere episcopum, ille vero per negligentiam noluerit 16) episcopum, et po 1) Zosimus Papa in epistola ad Africanos citat hunc canonem tamquam ex Nicaeno concilio. Hard. cf. Gieseler 1. c. vol. I, p. 522 bbb. 2) Editiones Moguntina et Justelli habent unus de duobus, refragantibus plerisque manuscriptis, quos vidi. Mansi. Codices Hispani omnes: ・・・ non advocet. 3) episcopus Just. 5) judicium Isidor. unus e duobus 4) Plerique codd. Hisp. Isid. et. 6) Forte: illi, hoc est: tali, ut designaretur is qui tunc esset; quod qui non intellexere, pro illi hoc loco Julio reposuerunt ut et in Graeca versione. Quidam mss. habent Sylvestro. Hard. ut scribatur vel ab his, qui examinaverunt, vel etiam ab aliis [al. illis] episcopis, qui in provincia proxima morantur, Romano (omitt. a cod. Tolet. 2) episcopo. Isidor. `7) det judicii sententiam. Æ. 8) replicentur Codd. Hisp. praeter A. 9) episcopus Romanus add. Isidor. 10) statuatur add. Isidor. 11) cf. Gieseler 1. c. vol. I, p. 498 g. Neander 1. c. vol. II, p. 243. 12) protulistis Hard. Ita Isidor. 13) eadem Isidor. seler 1. c. vol. I, p. 499 g. Neander 1. c. p. 243. Colbert. in qua non plurimi, multo verius. Hard. 16) ordinare add. Just. et Isidor. - 14) Gie15) In cod. in qua duo Cod. A. ille... episcopum desunt in cod. Luc. το αινέσαι τῇ καταστάσει τῶν ἐπισκόπων, τὰ δὲ πλήθη συναθροι σθέντα παρακαλοῖεν γίγνεσθαι τὴν κατάστασιν τοῦ παρ' αὐτ τῶν ἐπιζητουμένου 1) ἐπισκόπου χρὴ πρότερον ἐκεῖνον τὸν ἐναπομείναντα ἐπίσκοπον ὑπομιμνήσκεσθαι δια γραμμάτων τοῦ ἐξάρχου τῆς ἐπαρχίας 3), λέγω δὴ τοῦ ἐπισκόπου τῆς μη τροπόλεως, ὅτι ἀξιοῖ τὰ πλήθη ποιμένα αὐτοῖς δοθῆναι· ἡγοῦμαι καλῶς ἔχειν καὶ τοῦτον ἐκδέχεσθαι, ἵνα παραγένηται· εἰ δὲ μὴ διὰ γραμμάτων αξιωθεὶς παραγένηται μήτε μὴν ἀντιγράφοι, τὸ ἱκανὸν τῇ βουλήσει του πλήθους χρὴ γενέσθαι· χρὴ δὲ καὶ μετακαλεῖσθαι καὶ τοὺς ἀπὸ τῆς πλησιοχώρου ἐπαρχίας ἐπισκόπους πρὸς τὴν κατάστασιν τοῦ τῆς μητροπόλεως ἐπισκόπου· μὴ ἐξεῖναι δὲ ἁπλῶς καθιστᾶν ἐπίσκοπον ἐν κώμῃ τινὶ ἢ βραχείᾳ πόλει, ᾗ τινι καὶ εἷς μόνος πρε σβύτερος ἐπαρκεῖ· οὐκ ἀναγκαῖον γὰρ ἐπισκόπους ἐκεῖσε και θίστασθαι, ἵνα μὴ κατευτελίζηται τὸ τοῦ ἐπισκόπου ὄνομα καὶ ἡ αὐθεντία, ἀλλ ̓ οἱ τῆς ἐπαρχίας ὡς προεῖπον ἐπίσκοποι ἐν ταύταις ταῖς πόλεσι καθιστᾶν ἐπισκόπους ὀφείλουσιν, ἔνθα καὶ πρότερον ἐτύγχανον γεγονότες ἐπίσκοποι· εἰ δὲ εὑρίσκοιτο οὕτω πληθύνουσά τις ἐν πολλῷ ἀριθμῷ λαοῦ πόλις, ως αξίαν αὐτὴν καὶ 3) ἐπισκοπῆς νομίζεσθαι, λαμβανέτω. εἰ πᾶσιν ἀρέσκει τοῦτο; ἀπεκρίναντο πάντες· Αρέσκει. γ. ̔́Οσιος ἐπίσκοπος εἶπεν· Ηρεσεν, ἵν ̓ 4) εἴ τις ἐπίσκοπος καταγγελθείη, καὶ συναθροισθέντες οἱ ἐπίσκοποι τῆς ἐνορίας τῆς αὐτῆς τοῦ βαθμοῦ αὐτὸν ἀποκινήσωσι, καὶ ὥσπερ ἐκκαλεσάμενος καταφύγῃ ἐπὶ τὸν μακαριώτατον τῆς ̔Ρωμαίων ἐκκλησίας 5) ἐπίσκοπον, καὶ βουληθείη αὐτοῦ διακοῦσαι, δί καιόν τε εἶναι νομίσῃ ἀνανεώσασθαι αὐτοῦ τὴν ἐξέτασιν τοῦ πράγματος, γράφειν τούτοις τοῖς συνεπισκόποις καταξιώση τοῖς ἀγχιστεύουσι τῇ ἐπαρχία, ἵνα αὐτοὶ ἐπιμελῶς καὶ μετα ἀκριβείας ἕκαστα διερευνήσωσι καὶ κατὰ τὴν τῆς ἀληθείας πίστιν ψῆφον περὶ τοῦ πράγματος ἐξενέγκωσιν. εἰ δέ τις ἀξιῶν καὶ πάλιν αὐτοῦ τὸ πρᾶγμα ἀκουσθῆναι, καὶ τῇ δεήσει τῇ ἑαυτοῦ τὸν Ρωμαίων ἐπίσκοπον δόξειεν *) από τοῦ ἰδίου πλευροῦ πρεσβυτέρους αποστείλοι, εἶναι ") ἐν τῇ ἐξουσίᾳ αὐ τοῦ τοῦ ἐπισκόπου, ὅπερ ἂν καλῶς ἔχειν δοκιμάσῃ καὶ ) ὁρίσῃ δεῖν, ἀποσταλῆναι τοὺς μετὰ τῶν ἐπισκόπων κρινοῦν τας, ἔχοντάς τε τὴν αὐθεντίαν τούτου παρ' οὗ ἀπεστάλησαν puli convenerint, episcopi vicinae provinciae debent 1) illum prius convenire episcopum, qui in ea provincia moratur, et ostendere, quod populi petant sibi rectorem et hoc justum esse, ut et ipsi veniant 2), et cum ipso ordinent episcopum; quod si conventus literis tacuerit et dissimulaverit nihilque rescripserit, satisfaciendum esse populis, ut 3) veniant ex vicina provincia episcopi et ordinent episcopum, VI. Licentia vero danda non est ordinandi episcopum aut in vico aliquo aut in modica civitate, cui sufficit unus presbyter, quia non est necesse ibi episcopum fieri, ne vilescat nomen episcopi et auctoritas 4). Non debent illi ex alia provincia invitati facere episcopum, nisi aut in his civitatibus, quae episcopos habuerunt, aut si qua talis aut tam populosa est civitas 5), quae mereatur habere episcopum. Si hoc omnibus placet? Synodus respondit: Placet "). VII. Osius episcopus dixit: Placuit autem, ut si episcopus accusatus fuerit et judicaverint congregati episcopi regionis ipsius") et de gradu suo eum dejecerint, si appellaverit qui dejectus est 3) et confugerit ad episcopum 9) Romanae ecclesiae et voluerit se audiri: si justum putaverit, ut renovetur judicium (vel discussionis examen) 1o), scribere his episcopis dignetur 11), qui in finitima et propinqua provincia sunt, ut ipsi diligenter omnia requirant 12) et juxta fidem veritatis definiant. Quod si is, qui rogat causam suam iterum audiri, deprecatione sua moverit 13) episcopum Romanum, ut de 14) latere suo presbyterum 15) mittat, erit in potestate episcopi, quid velit et quid aestimet; et si decreverit mittendos esse, qui praesentes cum episcopis judicent, habentes ejus auctoritatem 16) a quo destinati sunt, 1) episcopos debere Just. Codd. Hisp. praeter U.: episcopus vi→ cinae provinciae debet ille prius conveniri episcopos, qui in eadem provincia morantur et ostendi. 2) ipse veniat in marg. Mansi, et ita Isidor. 3) satisfaciendum est populis sicque veniant. Cod. U. 4) In collectione Isidori: sed iterum licentia [ordinandi episcopum] danda passim non est. Si enim subito aut vicus aliquis aut modica civitas, cui satis est unus presbyter, voluerit sibi ordinari episcopum ad hoc ut vilescat nomen episcopi et [summi honoris] auctoritas: non debent. 5) si qua tam populosa est civitas vel locus qui. Isid. 1. c. vol. II, p. 226 not. 3. Rheinwald 1. c. p. 68 not. 6. plerique codd. Hisp. - 8) videtur Isid. 9) beatissimum 10) renovetur examen Cod. Luc. et Just., nec non Isid. pus Romanus add. Isid. 12) exquirant in marg. Mansi. diri voluerit et admonuerit Cod. U. 14) e latere Just, et Codd. Hisp. 15) presbyterem Cod. Æ. BR., in ceteris presbyteros. etiam auctoritatem [al. potestatem] personae illius a quo Isid. 6) Neander 7) illius add. Isid. 11) episco 13) au 16) ut habeant |