mentius prunas ardere facit, quia reproborum men- A veri sententiam, non lignum, fenum, stipula, sed tes, quas jam calentes amore gloriæ temporalis invenerit, 1116 suggestionis suæ flatibus usque ad nequitiam exercendae crudelitatis incendit. Tunc de ore ejus flamma egreditur, quia quidquid per se, quidquid per prædicatores suos loquitur, ignis est quo infructuosa ligua concremantur. Igne autem terrenæ concupiscentiæ eorum mens tangitur, qui nequaquam fieri pretiosa metalla concupiscunt. Qui ergo oris ejus non vult flamina aflici, juxta doctoris aurum, argentum, et pretiosus lapis curet inveniri (1 Cor. 11, 12), quia tanto ignis suasionis illius amplius incendit, quanto se ei ad consentiendum molliorem quisque præbuerit. Sed quia nulla ratione conceditur ut mens in hac corruptibili carne posita nequaquam suasionis illius ardore tangatur, restat ut malignis flatibus adusta, ad orationis opem se siue cessatione convertat. Flammam quippe suggestionum illius exstinguit citius unda lacrymarum. LIBER TRIGESIMUS QUARTUS, Exponitur capitis XLI versus 13 cum reliquis, de diaboli præsertim superbia et sævissimis in sanctos Antichristi persecutionibus. CAPUT PRIMUM. B 1. Senescente mundo, tribulationes cum temporibus crescunt. Diabolus tanto acrius sævil, quanto pœnæ consummationi est vicinior. Quia ex hoc mundo corpus gerimus, universitatis terminum ex ea qua nos sumus parte pensemus. Citius quippe qualis sit mundi finis agnoscimus, si sollicite aspicimus hoc quod de mundo gestamus. Etas etenim nostra per juveniles annos robustus vige', in senili autem tempore crebrescentibus morbis excoquitur; et dum diutius distenditur ut subsistat, moriendi vice quotidie deficit per momenta vivendi. Ita etiam mundi tempus dum venientibus annis augetur, b crebrescentibus malis afficitur; e unde ætatis augmentum percipit, inde salutis dispendium sentit. Tribulationes namque illi cum temporibus crescunt, et eo de- C imenta vitæ debilior tolerat, quo quasi ad vitam provectior durat. Totis enim contra illum hostis antiquas viribus solvitur, qui quamvis jam nunc interiit pro eo quod supernæ cond tionis beatitudinem amisit, tunc tamen plenius exstinguitur, quando, et a tentandi licentia abstractus, æternis incendiis religatur. Unde et extrema mundi atrocius tentaturus aggreditur, quia tanto fit ferventior ad sævitiam, quanto se viciniorem sentit ad pœnam. Considerat quippe quod juxta sit ut licentiam nequissima libertatis amilial, et quantum brevitate temporis angustatur, tan um multiplicitate crudelitatis expand tur, sient de illo voce angelica ad Joannem dicitur: Væ terræ et mari, quia descendit diabolus ad vos habens iram magnam, sciens quod modicum tempus habet (Apoc. D X, 12). Tunc ergo in magnæ iræ fervorem se dilatat, ne qui in beatitudine stare non potuit, in damnątionis suæ foveam cum paucis ruat. Tunc quidquid nequiler ya'uerit, callidius exquirit; tunc cervicem superbiæ altius erigit, et per damnatum illum quem gestat hominem omne quod temporaliter prævalet nequiter ostendit. Unde et divina voce recte nunc dicitur : CAPUT II [Rec. 111. VERS. 13. In collo ejus morabitur fortitudo. 2. Superbiæ Antichristi accedet explenda nequitia potestas. Quid enim collo Leviathan istius, d nisi elationis extensio designatur? qua. contra Deum se erigens, cum simulatione sanctitatis etiam tumore potestatis extollitur. Quia enim per collum superbia exprimitur, Isaias propheta testatur, qui Jerusalem filias redarguit, diceus: Ambulaverunt extento collo (Isai. m, 16). In collo ergo Leviathan istius fortitudo demorari dicitur, quia elationi illius e iam subjuncta potentia suffragatur. Nam quidquid tunc superbe extollitur, quidquid callide machinatur, etiam cum virtute potentiæ sæcularis exsequitur. Quod Daniel propheta intuens, ait: Dolus in manu ejus dirigetur (Dan. vII, 25). Dolus quippe in manu ejus est fraus in virtute, quia omne quod nequiter vult, hoc ad tempus exsequi etiam fortiter potest. Dolus vero ejus dirigi dicitur, quia fraudis ejus malitia nulla difficultate præpeditur. Hoc enim Leviathan iste yel vasa ejus habere crebro proprium solent, quod ad iniquitatis suæ cumulum ea quæ nequiter appetunt explere nequius possunt. 3. Divini muneris est erga electos, quod cogitatum malum perpetrare nequeant. Nam cum fortasse infirmantur electi, atque in desideriis illicitis ruunt, in hoc plerumque diyini muneris manu retinentur, quod yoluntatis miseræ nullos effectus inveniunt. Cumque eorum votis valida contrarietas nascitur, plerumque ex ipsa impossibilitate corriguntur, et miro internæ dispositionis ordine, per conversionem mutatio malæ voluntatis sequitur, dum per infirmitatem perfectio denegatur. Hinc est enim quod, sub specie uniuscujusque animæ, de infirmante Judæa, atque in pravis itineribus gradiente, per prophetam Dominus dicit: Ecce ego sepiam viam tuam 1117 spinis, et sepiam eam maceria, et semitas suas non inveniet, et sequetur amatores suos et non apprehendet eos, et quæret eos, et non inveniens dicet: Vadam et Norm. In Editis veteribus et recentioribus, ostensio. ein Land., post hæc verba, dolus vero, ad marg. legitur in manu ejus. Alii Mss., dolus ergo ejus. Laud., duo Germ., V.ndoc., Gemet., aliique Norm., et non inveniet, et dicet. revertar ad virum meum priorem, quia mihi bene erat ▲ vir videns paupertatem meam in virga indignationis с tunc magis quam nunc (Osee, 11, 6). Spinis enim electorum viæ sepiuntur, dum a dolorem punction's inveniunt in hoc quod temporaliter concupiscunt. Quasi interposita maceria b viis eorum obviat, quorum nimirum desideria perfectionis difficultas impugnat. Horum profecto anime amatores suos quærunt, et non inveniunt, dum sequendo malignos spiritus, nequaquam eas quas appetunt hujus saculi voluptates apprehendunt. Bene autem subctur quod ex ipsa difficultate mox dicat: Vadam et revertar ad virum meum priorem, quia bene mihi erat tunc magis quam nunc (Matth. x11,44). Prior quippe vir Dominus est, qui castam sibi animam sancti Spiritus interposito amore conjunxit. Quem tunc mens uniuscujusque desiderat, cum multiplices amaritudines velut quasdam spinas invenit in iis delectationibus quas temporaliter concupiscit. Nam dum adversitatibus mundi quem diligit morderi anima cœperit, tunc plenius intelligit quanto illi cum priore viro melius fuit. ejus (Thren. m, 1). Virga enim indignationis Dei est percussio districtionis. Quam indignationem tune homo pertulit, cum ex paradiso pulsus, veras interni gaudii divitias amisit (Genes. 111, 24). Sed quia electi quique incessanter conspiciunt quod in præsentis vitæ penuriam ab illa potestatis ingenitæ facultate ceciderunt, bene dicitur: Ego vir videns paupertatem meam (Thren. 11, 1). Quisquis enim hæc adhuc visibilia appetit, peregrinationis suæ malum 1118 non intelligit, et hoc ipsum quod patitur videre nescit. Hanc paupertatem David propheta intuens, ait: Infirmata est in paupertate virtus mea (Psal. xxx, 11). In paupertate etenim virtus infirmari dicitur, quia lapsus in hac peregrinatione animus, et B corruptionis suæ molestiis reverberatus, hoc quod perdidit contemplari præpeditur. 6. Hanc paupertatem reprobi nesciunt. Virtutum divitiis vacantur, nec intelligunt. Sed hanc panpertatem reprobi considerare nesciunt, quia dun sequuntur ea quæ conspiciunt, cogitare invisibilia negligunt quæ perdiderunt. Unde et egestas eorum proprie dicitur, quia dum replentur vitiis, virtutum divitiis vacuantur. Quibus sæpe evenit ut per elationis dementiam sublevati, dum nequaquam ruinæ suæ damna considerant, esse se etiam a bonis actionibus inopes non cognoscant. Unde voce angelica prædicatori Laodicea dicitur: Dicis quod dives sum, et locupletatus, et nullius egeo, et nescis quia tu es miser, et miserabilis, et pauper, et cæcus, et nudus (Apoc. 4. Quos voluntas prava pervertit, sæpe corrigit adversitas. Eos ergo quos voluntas prava pervertit, plerumque adversitas corrigit. Unde et nimis timendum est ne sequantur prospera cum desiderantur injusta, quia difficilius malum corrigitur, quod persectionis etiam prosperitate fulcitur. Leviathan itaque Iste qui cum membris suis æternis est cruciatibus deputatus, et dolus in manu ejus dirigitur, et in collo ejus fortitudo demoratur, quia hoc quod temporaliter perversa contra bonos voluntate desiderat, perver- CI, 17). Quasi divitem se asserit, qui per arrogan siore facultate consummat, ut tanto ei de adversitate in præsenti nil obstet, quanto ei in posterum de prosperitate nihil remanet. Et quia omnis qui perversis moribus amicitiis ejus innotescit prius veras nentis divitias amittit, apte subjungitur : IBID. CAPUT III [Vet. 11, Rec. III]. Et faciem ejus præcedet egestas. tiam sanctitatis extollitur, sed pauper, cæcusque et nudus arguitur. Pauper utique, quia virtutum divitias non habet; cæcus, quia nec paupertatem quam patitur videt; nudus, quia primam stolam perdidit, sed pejus, quia nec se perdidisse cognoscit. Quia ergo, ut diximus, egestas reproborum est defraudatio meritorum, recte de Leviathan dicitur: Faciem ejus præcedet egestas. Nemo quippe e cognitioni ejus jungitur, nisi prius virtutum divitiis denudetur. Prius enim bonas cogitationes subtrahit, et tunc eis apertiorem notitiam suæ iniquitatis infundit. Egestas ergo faciem illius præcedere dicitur, quia prius facultas virium perditur, ut quasi per familiaritatem postmodum ejus notitia cognoscatur. Vel certe quia 5. Electorum paupertas est cœlestes divitias amisisse. Per faciem quippe solet notitia designari. Unde scriptum est: Et facies mea præcedet te (Exod. XXXIII, 14), id est notitia ducatum præbebit. Sciendum vero est quod egestas in sacro eloquio aliter electorum ponitur, atque aliter reproborum. Egestas namque electorum est, cum veræ divitiæ cœlestis patriæ ad eorum animum redeunt, et in hoc ærum- D multis ita fraudulenter subrepit, ut ab eis deprenoso præsentis vitæ exsilio positi, pauperes se esse meminerunt. d Illas quippe divitias sine cessatione suspirant, de quibus Paulus dicit: Ut sciatis quæ sit spes vocationis ejus, et quæ divitiæ gloriæ hæreditatis ejus in sanctis (Ephes. 1, 18). Et quia adhuc eas nequaquam conspiciunt, studiose interim in ærumna istius paupertatis gemunt. Hanc procul dubio paupertatem Jeremias inspexerat, cum dicebat: Ego hendi nequaquam possit, et sic eorum virtutes evacuat, quatenus.astutiæ suæ malitiam non ostendat, faciem ejus egestas præire perhibetur, ac si aperte diceretur, quia cum insidians tentat, priusquam videatur exspoliat. Hinc est enim quod de Ephraim per prophetam dicitur: Comederunt alieni robur ejus, et ipse ignoravit (Osee vu, 9). Alieni quippe intelligi apostatæ angeli solent, qui robur comedunt, dum Id est, difficultas perficiendi et opere complendi desideria. d Longip., ad illas quippe. In Corb. Germ., post meminerunt, legitur de quibus; cætera omittuntur. e Ebroic., cogitationi. f Laud., præpeditur. sævitiam suam tanto robustius exerat, quanto et in virtutem mentis pervertendo consumunt. Quod A necem fidelium unanimi crudelitate conjungit, ut Ephraim et pertulit, et nescivit, quia in tentatione malignorum spirituum et robur animæ perdidit, et hoc ipsum quia perdiderit non intellexit. Leviathan ergo faciem egestas antecedit, quia negligentium mentes ante tentando spoliat, quam ejus insidias is qui tentatur agnoscat. Per hoc ergo quod dictum est : În collo ejus morabitur fortitudo, virtus violentiæ os、 tenditur. Per hoc vero quod subditur : Et faciem ejus præcedet egestas; fraudis subtilitas designatur. 7. Ante adventum Antichristi, virtutum signa Ecclesa subtrahentur, aut pauca supererunt. - Quamvis de eo quod ejus faciem egestatem præire cognoscimus, suppetit aliud quod tamen tristius exponamus. Terribili quippe ordine dispositionis occulta, priusquam Leviathan iste in illo damnato homine quem B assumit appareat, a sancta Ecclesia virtutum signa subtrahuntur. Nam prophetia absconditur, curatio. num gratia aufertur, prolixioris abstinentiæ virtus miraculoimminuitur, doctrinæ verba conticescunt, rum prodigia tolluntur. Quæ quidem nequaquam superna dispensatio 1119 funditus subtrahit, sed non hæc sicut prioribus temporibus aperte ac multipliciter ostendit. Quod tamen mira dispensatione agitur, ut una ex re divina simul pietas et justitia compleatur. Dum enim subtractis signorum virtutibus sancta Ecclesia velut abjectior apparet, et bonorum præmium crescit, qui illam pro spe cœlestium, et non propter præscutia signa venerantur, el malorum mens contra illam citius ostenditur, qui sequi quæ promittit invisibilia negligunt, dum signis C visibilibus non tenentur. Dum igitur humilitas fidelium multitudine et manifestatione signorum quasi destituitur, terribili occultæ dispositionis examine inde bonis misericordia a largior, unde malis justa ira cumulatur. Quia ergo Leviathan iste priusquam manifestus et conspicuus veniat ex magna parte in sancta Ecclesia signa virtutum cessant, recte nunc dicitur: Faciem ejus præcedet egestas. Ante enim a fidelibus miraculorum divitiæ subtrahuntur, et tunc contra eos antiquus ille hostis per aperta prodigia offenditur, ut quo ipse per signa extollitur, eo a fidelibus sine signis robustius laudabiliusque vincatur. Quamvis etiam fidelibus in ejus certamine signa non deerunt, sed tanta erunt illius, ut nostrorum aut pauca, aut nulla videantur. Quorum nimirum virtus D omnibus siguis fit potior, cum omne quod ab illo terribiliter fieri conspicit, per internæ constantiæ calcem premit. Sed malignus hostis tanto contra eos acriori immanitate se exhibet, quanto se despici etiam clarescentibus miråculis dolet. Totum ergo se in eorum interitum colligit, cunctosque reprobos in a Ita duo Germ:, Vindoc., Longip., Ebroic. aliique Norm., ubi Editi habent misericordia largitur. In Paris. tamen 1495 legitur largior, quod mutatum est in Paris. 1518, aliis consentientibus. b Hic sequimur duos Germ., Laud., Turon., Gemel., etc., nec non veteres Edit. At in recentioribus legitur, fieri conspicitur.... calcem premunt. clidem Editi, exerceat, invitis Mss. duob. Germ., -- men VERS. 14. · Membra carnium ejus cohærentia sibi. 8. Reproborum cum Satana et inter se noxia concordia. Carnes vero Leviathan istius sunt omnes reprobi, qui ad intellectum spiritalis patriæ per desiderium non assurgunt. Membra vero sunt carnium hi qui eisdem perverse agentibus, et sese ad iniqui- · tatem præcedentibus junguntur, sicut e contra per Paulum & dominico corpori dicitur : Vos estis corpus Christi, et membra de membro (1 Cor. x11, 27). Aliud quippe est membrum corporis, aliud membrum membri. Membrum quippe corporis pars ad totum, brum vero membri est particula ad partem. Membrum namque membri est digitus ad manum, manus ad brachium; membrum vero est corporis totum hoc simul ad corpus universum. Sicut ergo in spiritali dominico corpore membra de membro dicimus eos qui in ejus Ecclesia ab aliis reguntur, ita in illa Leviathan istius reproba congregatione membra sunt e carnium qui iniquo opere quibusdam se nequioribus junguntur. Sed quia hostis malignus sibi in perverso opere a primis usque ad extrema concordat, divinus sermo in eo membra carnium sibimet cohærentia memorat. Sic namque perversa unanimiter sentiunt, ut nulla contra se vicissim disputatione 'dividantur. Nulla eos diversitatis altercatio tunc scindit, et idcirco contra bonos vehementer prævalent, quia in malo se concorditer tenent. [Vet. III.] Sicut enim jam superius diximus (Lib. xxx111, num. 55), 1120 ut perniciosum est si unitas desit bonis, ita perniciosius est si non desit malis. Reproborum viam tanto durius præquippe unitas bonorum pedit quanto ei se per collectionem & durior o;ponit. 9. Hanc unitatem dissolvere licet, exemplo Pauli. Hanc unitatem reproborum perniciosam sibi Paulus conspexerat, cum in medio Sadducæorum Pharisæorumque deprehensus dicebat: De spe et resur rectione mortuorum ego judicor (Act. xxm, 6). Qua nimirum voce percussa, protinus contra se vicissim audientium turba dissiluit. Cumque in duas partes tumultuantium multitudo dividitur, Paulo via ereptio. nis aperitur, quia quem turba persequentium unita constrinxerat,. divisa laxabat. Eripiuntur ergo justi dum dividuntur injusti, et electorum vota ad perfectum perveniunt dum reproborum agmina per discordiam confunduntur. Quod bene etiam maris Rubri scissione designatur (Exod. xiv, 21, seq.). Dum enim A tundatur. Qui modo quoque percutitur, dum justt in duas partes unda dividitur, ab electo populo ad terram repromissionis tenditur, quia dum malorum unitas scinditur, bonæ mentes ad hoc quod appetunt perducuntur. Si malorum unitas noxia non fuisset, nequaquam divina providentia supe:bientium liaguas in tanta diversitate dissipasset (Genes. x1, 8). Si malorum unitas noxia non fuisset, de sancte Ecclesiæ hostibus Propheta non diceret: Præcipita, Domine, et divide linguas eorum (Psal. LIV, 19). Quia ergo Leviathan iste tune contra electos Dei in suis vitibus effrenatur, ad augmentum su malitiæ unitatem quoque in reprobis habere permittitur, ut tanto contra nos robustius vires uas exerat, quanto non solum nos ictu fortitudinis, sed et am mole adunationis impugnat. Sed quis contra ista sufficiat? B Quæ mens ad tan æ elationis et compagis pondera non ab ipsa cogitationum radice contremiscat? Unde quia trepidare nos per infirmitatem conspicit, protinus divina clementia quid per semetipsam laciat? adjungit. Namn sequitur: CAPUT V [Rec. V]. IBID. Millet contra eum fulmina, et ad locum alium non ferentur. 16. Fulmine conterentar in judicio, justis illæsis et gaudentibus.Quid appellatione fulminum nisi tremendæ illæ extremi judicii sententie designantur? Quæ idcirco fulmina vocantur, quia nimirum eos quos feriunt in perpetuum incendunt. Fulmina namque super eum Paulus venire conspexerat, cum dicebat: Quem Dominus Jesus interficiet spiritu oris sui, et destruet illustratione adventus sui (11 Thess. 1, 8). llæc autem quæ in eum mittuntur fulm na, ad locum alium non feruntur, quia justis gaudentibus, solos tunc reprobos feriunt. Nam post trituram vitæ præsentis, in qua nunc triticum sub paleis gemit, ita illo extremi judicii ventilabro inter triticum paleasque discernitur, ut nec in tritici horreum palea transeant, nec in palearum ignem horrei grana dela. bantur. Illa ergo fulmina locum alium nequaquam tangunt, quia videlicet igne suo non grana, sed paleas incendunt. Sed quia Leviathan istum pœna non corrigit, insinuat dum subjungit : CAPUT VI [Rec. VIJ. quique, illo in insidiis vigilante, sed doloribus tabescente, salvantur. In incude autem alia vasa formantur, a ipsa vero tot percussionibus in vas aliud non transfertur. Recte ergo Leviathan iste incudi comparatus est, quia nos illo persequente componimur, ipse autem et semper percutitur, et in vas utile nunquam mutatur. Æternæ illum percussioni relinquimus, et nos, superni artificis manu in ejus tentatione percussi, per illum quasi vascula formata transimus. In ipso enim tundimur, sed ut ad u-um domus supernæ veniamus. Ipse vero quasi incus stringitur, quia etsi nunc tentando mundum circuit, in inferno tamen positus, b jam sub ictu sententiæ non vagatur. Sequitur: CAPUT VII [Rec. VII]. VERS. 16. Cum sublatus fuerit, timebunt an geli, et territi purgabuntur. 12. Reprobis angelis cadentibus, territi sunt boni, et timore solidati. — Scriptura sacra ita nonnunquam tempus præteritum futurumque permiscet, ut aliquando futuro pro præterito, aliquando vero utatur præterito pro futuro. Futuro namque pro præterito utitur cum Joanni mulier paritura masculum, qui regat gentes in virga ferrea, demonstratur (Apoc. XII, 5). Quod quia incarnato Domino veniente jam tunc factum fuerat, res gesta nuntiabatur. Rursum præterito utitur pro futuro, sicut per Psalmistam Dominus loquitur, dicens: Foderunt manus meas et pedes meos, dinumeraverunt omnia ossa mea (Psal. XXI, 18). Quibus videlicet verbis species dominicæ C passionis quasi jam transacta describitur, sed tamen adhuc longe post futura nuntiatur. Hoc ergo loco quo dicitur: Cum sublatus fuerit, timebunt angeli, nil obstat intelligi quia sub futuri temporis modo præterita describuntur. Nec rectæ intelligen iæ sensum relinquimus, si credamus Leviathan isto ab arce beatitudinis cadente, in ruina ejus etiam clectos angelos expavisse, ut cum istum ex illorum numero superbiæ lapsus ejiceret, illos ad robustius standum timor ipse solidaret. [ Vet. IV.] Unde et sequitur: Et territi purgabantur. Ꭰ 13. Qua ratione tunc purgati. Aliis cadentibus, cateris datum ut cadere non possent. Purgati vero sunt, quia nimirum isto cum reprobis legionibus exeunte, soli in cœlestibus sedibus qui beate in æternum viverent remanserunt. Hujus itaque lapsus eos terruit et purgavit terruit, ne conditorem suum e superbe despicerent; purgavit vero, quia, exeuntibus reprobis, actum est ut electi soli remanerent. Et quia cunctorum opifex Deus scit ad bonorum custodiam etiam bene uti mala actione reproborum, lapsum cadentium vertit in profectum manentium; et unde punita est culpa superbientium, inde humilibus an gelis et inventa et solidata sunt augmenta meritorum. Istis namque cadentibus, illis in munere datum Corb. Germ., qui si nunc .... .jam subjectu non augetur. e Val. Cl., superbi Consideremus ergo quomodo tune ini quorum conscientia concutitur, quando etiam justorum vita turbatur. Hi qui oderunt adventum judicis, quid facient, si terrorem tanti judicii etiam qui diligunt expavescunt? Et quia in sanctis prædicatoribus hoc pavoré excoquitur, si qua eis inesse potuit levium rubigo vitiorum, postquam dixit : Cum ŝublatus fuerit, timebunt angeli, apte mox subdidit: Et territi purgabuntur. Sed quia hæc de Leviathan istius fine cognovimus, interim priusquam pereat quid agat audiamus. Sequitur: CAPUT VIII [Rec. VIII]. VERS. 17. Cum apprehenderit eum gladius, subsistere non poterit neque hasta, neque thorax. est ut cadere omnino non possent. Sancti enim an- A concussio. geli, dum in istis naturæ suæ damna conspiciunt, in seipsis jam cautius robustiusque consistunt. Unde fit, auctore omnium rerum Domino cuncta mirabiliter ordinante, a ut illi electorum spirituum patriæ etiam ruinæ suæ damna proficiant, dum inde 1122 firmius constructa sit unde fuerat ex parte destructa. Sed 14. Sancti prædicatores angeli dicuntur. quia sæpe Scriptura sacra prædicatores Ecclesiæ, pro eo quod gloriam patriæ cœlestis annuntiant, angelorum solet nomine designare, possumus hoc loco angelos sanctos prædicatores accipere. Hinc est enim quod Joannes in Apocalypsi, septem Ecclesiis scribens, angelis Ecclesiarum loquitur, id est prædicatoribus populorum (Apcc. 1, 4). Hinc propheta ait: Et angeli pacis amare flebunt (Isui. XXXIII, 7). B Hinc rursum Malachias propheta ait: Labia sacerdotis b custodiunt scientiam, et legem inquirunt ex ore ejus, 7). quia angelus Domini exercituum est ( Malac. 11, Hinc Paulus ait: Magnum est pietatis sacramentum, quod manifestatum est in carne, justificatum in spiritu, apparuit angelis, prædicatum est gentibus, creditum est in hoc mundo, assumptum est in gloria (I Tim. III, 16). Qui igitur dispensationis mysterium postquam apparuisse angelis dixit, prædicatum esse gentibus subdidit, profecto angelorum nomine prædicatores sanctos, id est veritatis nuntios designavit. 15. Hi ex angelorum casu et pena terrentur, et purgantur. Si ergo hoc quod dicitur : Cum sublatus fuerit, timebunt angeli, et territi purgabuntur, ad futurum tempus refertur, adveniente districto judice, C extrema hic istius Leviathan damnatio designatur, quia de hoc mundo per iram judicii tollitur, qui nunc mira mansuetudinis longanimitate toleratur. Tanto autem hinc pondere terroris excutitur, ut sanctorum etiam prædicatorum fortitudo turbetur ; Cum enim sublatus fuerit, timebunt angeli, quia cum judicii turbine rapitur, hi qui in corporibus reperiri potuerint, immenso terrore concussi, etiam supernæ patriæ nuntii contremiscunt. Quamvis enim fortes jam atque perfecti sunt, adhuc tamen, quia in carne sunt positi, non possunt in tanti terroris turbine nulla formidine concuti. Sed cum Leviathan iste rapitur, cumque on nia in ejus interitu elementa quaadhuc tiuntur, prædicatores sanctos, quos, ut dixi, in suis corporibus illud tempus judicii invenerit, D cum iram in usu justitie assumimus, gladium tenespes de regni propinquitate lætificat, et carnis infirmitas de iræ ostensione perturbat. Erit ergo in eis aliquo modo tremor lætus, et timor securus, quia et cœlesti regno se remunerari certi sunt, et per tanti turbinis metum pro carnis infirmitate contre miscunt. 16. Justis trementibus, quanta reproborum futura eliam • Longip., ut illa electorum spirituum pars, ruinæ suæ damno proficiat. Laud., ruinæ suæ damna prospiciant. Laud., Germ. et al., custodient ..... requirent. e Vindoc., Ebroic. aliique Norm., judicis. d Laud., Val., Cl., Gemet., hic. Vatic. et Gassanv., ut a via. Melius in omnibus 17. Antichristus diaboli gladius recte appellatur. In Scriptura sacra aliquando per gladium sancta prædicatio, aliquando æterna damnatio, aliquando tribulatio temporalis, aliquando antiqui hostis ira vel persuasio designatur. Gladius enim 1123 pro sancla prædicatione ponitur, sicut Paulus ait: Et gladium spiritus, quod est verbum Dei (Ephes. vi, 17). Gladii nomine æterna damnatio designatur, sicut de prædicante hæretico scriptum est: Si multiplicati fuerint filii ejus, in gaudio erunt (Job. xxvi, 14), quia quantalibet hic numerositate germinent, æterna damnatione consumuntur. Gladius tribulatio temporalis accipitur, sicut Mariæ de secuturis tribulationibus dicitur: Et tuam ipsius animam pertransibit gladius (Luc. 1, 55). Rursum per gladium ira vel persuasio maligni hostis exprimitur, sicut Psalınista ait : Qui liberasti David servum tuum de gladio maligno (Psal. CXLII, 10). Benignus quippe sanctæ prædicationis est gladius, quo percutimur ut a culpa moriamur. Malignus vero est diabolicæ persuasionis gladius, quo male quisque percutitur e ut a vita rectitudinis exstinguatur. Antiqui ergo hostis est gladius, ille tunc damnatus homo, in usum ministerii ejus assumptus. Ipsum quippe per malitiam fraudis exacuit, et infirmorum corda transfigit. Hunc ergo Leviathan istius gladius apprehendit, cum cum suus damnatus homo susceperit. Si autem gladii nomine ejus ira signatur, recte non apprehendere gladium, sed a gladio apprehendi describitur. In tantam quippe tunc insaniam vertitur, ut dominari omnibus appetens, nequaquam suæ iræ dominetur. Nos namque mus, quia eam sub æquitate judicii possidendo moderamur. Ile autem quia per abrupta furoris rapitur, non apprehendere gladium, sed a gladio apprehendi perhibetur. Non enim iram possidens tenet, sed ab ira sæviens tenetur. [Vet. V.] 18. Huic gladio cedere hastam et thoracem quo sensu dictum. — Cunctis autem liquet quod Mss. nostris, et in vetustis Edit., ut a vita.... exstin guatur. Quid enim est a via exstingui ? Ita lege ex Mss. Anglic., Norm., Vindoc., duob. Germ., Laud.. etc., et ex vet. Edit. Aliæ habent Hunc ergo Levial. gladium apprehendit, corrupte, et contra sensum textus expositi, ubi non apprehen ditur gladius, sed apprehendit. |