Deus est, videatur. Unde ad Moysen dicitur: Est A enim moribus quod credulitate venerantur. Quibus locus penes me, et stabis supra petram a cum transeat mea majestas (Exod. xxx11, 21). Et post paululum: Auferam manum meam et videbis posteriora mea (Ibid., 23). Per locum quippe Ecclesia, per petram Dominus, per Moysen vero multitudo plebis Israeliticæ figuratur, que Domino in terra prædicante non credidit. Ipsa ergo in petra stetit, terga Domini transeuntis aspiciens, quia videlicet post passionem ascensionemque dominicam, intra sanctam Ecclesiam deducta, fidem Christi percipere meruit; et cujus præsentiam non vidit, ejus posteriora cognovit. Dicatur ergo de his, quos intra sanctam Ecclesiam divina ultio invenit in iniqu tatibus perdurantes, dicatur de his quorum vítam Paulus apostolus notal, divino judicio sæpe contingit ut per hoc quod nequiter vivunt, et illud perdant quod salubriter eredunt. Incessanter namque se pravis actionibus polluunt, et super hoc vindictam justi judicii retribui posse di fidunt; et sæpe cum bene vivere negligunt, etiam persequente nullo usque ad perfidiam dilabuntur. Nam qui imminere districtum judicium non credunt, qui inulte se peccare suspicantur, quod pacto vel esse vel dici fideles possunt? Fidem quippe perdidisse, est incorrectis malis operibus digna supplicia reddi posse non credere. Quia ego digna fidei opera servare contemnunt, etiam fidem perdunt, quam tenere videbantur. Super quos bene per Prophetam sub Jerusalem specie inimicorum de truentium verba d b Qui confitentur se nosse Deum, factis autem negant B memorantur, a quibus scilicet dicitur: Exinanite, (Tit. 1, 15): Quasi impios percussit eos in loco iden tium. Ibi quippe stabant, ubi Deum videre videbantur. Ibi tenebras dilexerunt, ubi lumen veritatis aspicitur. Et quamvis apertos habuerunt oculos in fide, tenuerunt tamen eos clausos in opere. Unde bene et de Judæa dicitur: Speculatores ejus cæci (Isai. LVI, 10), quia videlicet non videbant opere quod professione cernebant. Unde etiam de Balaam scriptum est: Qui cadens apertos habet oculos (Num. XXIV, 16). Cadens quippe in opere apertos tenuit oculos in contemplatione. Ita ergo hi etiam oculos aperientes in fide, et non videntes in opere, intra Ecclesiam positi pia specie, extra Ecclesiam inventi sunt impia conversatione. De quibus alias bene scriptum est: Vidi impios sepultos, qui cum adviverent, C in loco sancto erant, et laudabantur in civitate quasi justorum operum (Eccle. vi, 10). с exinanite usque ad fundamentum in ea (Psal. cXXXVI, £02 26. Multos falsos Christianos Ecclesiæ pux abscondit. Quidam ex professione Christianæ religionis gloriam quærunt. - Multos enim peste propria pravitatis obsessos sub Christiano nomine ipsa tranquillitas ecclesiasticæ pacis abscondit. Quos tamen si levis persecutionis aura pulsaverit, mox extra aream velut paleas tollit. [Vet. XV.] Quidam vero idcirco Christianitatis vocatione signantur, quia Christi nomine sublimiter exaltato, pene omnes jam videri fideles aspiciunt; et pro eo quod hoc vocari alios cernunt, ipsi non videri fideles erubescunt, sed esse negligunt quod dici gloriantur. Rem enim virtutis intimæ ad decorem sumunt visionis externæ; et qui D quia divina judicia latere non possunt quasi impii ante supernum judicem nudi conscientiæ infidelitate consistunt, ante humanos oculos professione sancta verbo tenus palliantur. 27. Fideles qui nequiter vivunt sæpe divino judicio fidei jacturam faciunt. Multi in domo fidei, sine fide moriuntur. lis vero fidelium societas in supplicii cumu-lum cedit.― Nonnulli autem fidem medullitus tenent, sed vivere fideliter nullatenus curant. Insequuntur Vindoc. et Pratel., cum transibit. Baluz., cum transiel. b Pratel., quia confitentur. Ita Mss. Baluz., Colb., Pratel., etc. In Vulgatis, adhuc viverent. Advivo idem significat ac simpliciter feriuntur. Quibus hoc magis 803 ad supplicii cumulum crescit, quod unusquisque eorum in Ecclesia fidelibus admistus veritatem fidei sciendo contemnit ; atque eo gravior ultio sequitur, quo per exempla rectorum etiam bene vivendi eos scientia comitatur. Quot enim eis modo recti ac fideles fratres ostenduntur, tot in venturo judicio testibus impugnantur. Sciunt ergo quod sequi negligunt. Unde et apte subjungitur : vivo, sed rarius usurpatur. d Utic. et Pratel., qui est Christus Jesus. Vindoc. et Norm., et Taphnis. Baluz. et Colb., el Tamnis. a A quæ facere despiciunt, etiam scire contemnunt. Quia enim scriptum est: Servus nesciens voluntatem domini sui, et faciens digna plagis, vapulabit pancis; et servus sciens voluntatem domini sui, et non faciens juxta eam, plagis vapulabit multis (Luc. x11, 47); impunitatem peccandi existimant remedium nesciendi. 804 Qui nimirum sola superbiæ caligine tenebrescunt, atque ideo non discernunt quia aliud est nescisse, aliud scire noluisse. Nescire enim ignorantia est; scire noluisse, superbia. Et tanto magis excusationem non possunt habere quia nesciant, quanto magis eis etiam nolentibus opponitur quod cognoscant. Unde per Salomonem dicitur: Nunquid non sapientia clamitat, et prudentia dat vocem suum, in summis excelsisque verticibus super viam in mediis stans semitis (Prov. vin, 1)? Transire fortasse per viam vitæ temporalis cum ejus ignorantia poteramus, si hæc eadem sapientia in semita angulis constitisset. CAPUT XI [Vet. XVI, Rec. XI]. VERS. 27. Qui quasi de industria recesserunt ab eo. 28. Peccatum aut ignorantia, aut infirmitate, aut studio, quod gravius, perpetratur. Aliud bonum non facere, aliud nec amare, aliud odisse. - Sciendum quippe est quod peccatum tribus modis committitur (De pœnit., dist. 2, can., Sciendum). Nam aut ignorantia, aut infirmitate aut studio perpetratur. Et gravius quidem infirmitate quam ignorantia, sed multo gravius studio quam infirmitate peccatur. Ignorantia Paulus peccaverat, cum dicebat: Qui prius fui blasphemus, et perseculor, et contumeliosus; sed misericordiam consecutus sum, quia ignorans feci in incredulitate (I Tim. 1,43). Petrus vero infirmitate peccavit, quando in eo omne robur fidei quod Domino perhibuit una vox puellæ concussit, et Deum quem corde tenuit voce B denegavit (Luc. xxn, 57). Sed quia infirmitatis culpa vel ignorantiæ eo facilius tergitur, quo non studio perpetratur, Paulus quæ ignoravit sciendo correxit, et Petrus motam et quasi arescentem jam radice:n fidei lacrymis rigando solidavit. Ex industria vero peccaverant ii de quibus ipse magister dicebat: Si non venissem el loculus fuissem eis, peccatum non haberent; nunc autem excusationem non habent de peccato suo (Joan. xv, 22). Et paulo post : Et viderunt, et oderunt me et Patrem meum (Ibid., 24). Aliud est enim bona non facere, aliud bonorum odisse doctorem ; sicut aliud est præcipitatione, aliud deliberatione peccare. Sæpe enim peccatum præcipitatione, committitur, quod tamen consilio et deliberatione damnatur. Ex infirmitate enim plerumque solet ac- C cidere amare bonum, sed implere non posse. Ex studio vero peccare est bonum nec facere nec amare. Sicut ergo nonnunquam gravius est peccatum diligere, quam perpetrare, ita nequius est odisse justitiam quam non fecisse. Sunt ergo nonnulli in Ecclesia qui non solum bona non faciunt, sed etiam persequuntur; et quæ ipsi facere negligunt, etiam in aliis detestantur. Horum peccatum scilicet non ex infirmitate vel ignorantia, sed ex solo studio perpetratur, quia videlicet si vellent implere bona, nec tamen possent, ea quæ in se negligunt saltem in aliis amarent. Si enim ea ipsi vel solo voto appeterent, facta ab aliis non odissent; sed quia bona eadem audiendo cognoscunt, b vivendo despiciunt, animadvertendo persequuntur, recte dicitur : Qui ex industria recesserunt ab eo. Unde et apte subjungitur : CAPUT XII. IBID. Et omnes vias ejus intelligere noluerunt. 29. Quam graviter delinquant, qui sua ignorantia impunitatem peccandi quærunt. Aliud est nescisse, aliud scire noluisse. Non enim ait: Infirmitate non intelligunt, sed, intelligere noluerunt, quia sæpe Utic, et al. Norm., bic et deinceps, quia quasi de industria; quod etiam habes in vet. Ed. b Baluz. et Colb., videndo. Utic. et Pratel., et non faciens digna, plagis vapulabit paucis. Qua lectio non solum recedit a Vulgala, sed etiam contra Græcum textum pugnat. d Baluz. et Colb., investigando fuerat, si occulta D 30. Viæ divinæ sapientiæ per Incarnationem omnibus patent. Vias Dei intelligere, quid sit. Lumen intelligentiæ humilitas aperit, superbia claudit. — Investiganda fuerat, si occultari voluisset. Sed postquam incarnationis suæ mysteria publice ostendit, postquain humilitatis exempla superbientibus prabuit, semetipsam nobis quasi transeuntibus in mediis semitis fixit, ut videlicet in eam, quam quærere nolumus, impingamus ; et quam transeuntes videre negligimus, tangamus offendentes. Dicatur itaque: Et omnes vias ejus intelligere noluerunt. Via quippe est incarnata sapientiæ omnis actio quam temporaliter gessit. Via ejus sunt vivendi ordines, quos ad se venientibus stravit. Tot itaque ad se venientibus vias præbuit, quot bene vivendi exempla monstravit. Humilitatis ejus vias Propheta aspexerat, cum suspirabat, dicens: In mandatis tuis me exercebo, et considerabo vias tuas (Psal. cxvi, 15). Hinc rursum de unoquoque justo dicitur qui curat ut per dominica exempla gradiatur: A Domino gressus hominis diriguntur, et viam ejus cupit nimis (Psal. xxXVI, 23) [Vet. XVII]. Quia ergo superbi quique humiliatis dominicæ facta contemnunt, recte dicitur: Vias ejus intelligere noluerunt. Væ enim ista visione despectæ sunt, sed intellectu reverende. Aliud quippe est in eis quod cernitur, aliud quod exspectatur. Quid enim in hac vita aliud quam dejectionem, sputa, ludibria, mortemque intuentium oculis ostendit? Sed per hæc infima transitur ad summa, per hæc dedecora quæ præcedunt æterna nobis et gloriosa pollicentur. Viderunt ergo superbi vias Dei, sed intelligere noluerunt, quia dum abjecta quæ in se illæ ostendunt despiciunt, perdiderunt isti sublimia quæ promittunt. Vias itaque Dei intelligere est et humiliter tolerare transitoria, et perseveranter exspectare mansura, ut exemplo Domini coæterná esse voluisset. e Ita Ebroic. et alii Norm., Vindoc., Baluz., Colbert. In vet. Ed. legitur: quia dum abjecta quæ in se ille ostendit, despiciunt, perdiderunt isti sublimia quæ promittuntur. At recent., perdiderunt juste sublimia quæ promittit. ait : CAPUT XIV [Rec. XIII]. VERS. 29. Ipso enim concedente pacem, quis est qui condemnet? ex quo absconderit vultum suum, quis est qui contempletur eum? quæratur gloria opprobriis temporalibus comparata, A tione discutere, sed admiratione venerari, atque et non quod hic quisque tolerat, sed in id quod exspectat intendat. Ad hæc ergo superbi clausos oculos tenuerunt, quia dum in gloria præsentis vitæ superbiunt, humilitatis Dominicæ celsitudinem non viderunt. Lumen enim intelligentiæ humilitas aperit, superbia abscondit. Nam secretum quoddam pietatis est, et tanto minus ad illud animus pervenit, quanto magis intumescit, quia eo ipso foras repellitur, quo insanius afflatur. Sequitur: Ut pervenire facerent ad eum clamorem egeni, et audiret vocem pauperum. 32. Cur unus vocetur et trahatur, alter repellatur, nemo discutiat.-Nemo ergo discuțiat cur, stanțe Judaico populo, dudum in infidelitate gentilitas jacuit; et cur, ad finem gentilitate surgente, judaicum populum infidelitatis culpa prostravit. Nemo discutiat cur alius trahatur ex dono, alius repellatur ex merito. Si enim gentilitatem miraris assumptam, Ipso concedente pacem, quis est qui condemnet? Si Judæam obstupescis perditam, ex quo absconderit vultum suum, mæ et occultæ virtutis satisfactio fit apertæ rationis. Unde et in Evangelio, Dominus, cum de hujus rej causa loqueretur, ait: Confiteor tibi, Pater Domine cœli et terræ, quia abscondisti hæc a sapientibus et prudentibus, et revelasti ea parvulis. Ita, pater (Matth. XI, 25). Atque mox tanquam rationem quamdam absconsionis ac revelationis adjungens, ait: Quia sic fuil placitum ante te. Quibus nimirum verbis exempla humilitatis accipimus, ne temere discutere superna consilia de aliorum vocatione, aliorum vero repulsione præ, sumamus. Cum enim intulisset utrumque, non mox rationem reddidit, sed sic Deo placitum dixit, 806 hoc videlicet ostendens, quia injustum esse non potest quod placuit justo. Unde et in vinea laborantibus 31. Clamor pauperum ad Deum quando perveniat. Fictus est pastor qui prædicatione neglecta, curis sæcularibus occupatur. Confessionis necessitas. — Cum enim B quis est qui contempletur eum? Itaque consilium sumisti superbiunt, clamant ad Deum hi b qui ab ipsis superbientibus opprimuntur. Vel certe idcirco dicitur quod ad Deum fecerunt clamorem pauperum 805 pervenire, quia istis cadentibus, in eorum locum pauperes, id est spiritu humiles subrogantur. Et quia hoc eorum casu factum est, ipsi fecisse referuntur, eo videlicet locutionis genere, quo pugnare castra dicimus, quia pugnatur ex illis. Vel certe quia cuncta quæ superius dicta sunt referri etiam ad rectores Ecclesiasticos possunt, qui relicto prædicationis studio, sub occasione regiminis, terrenis negotiis involvuntur, apte subjungitur: Ut pèrvenire facerent ad eum clamorem egeni, et audiret vocem pauperum; quia nimirum dum ipsi curis sæcularibus occupati prædicationis officium deserunt, gregem C mercedem reddens, cum quosdam operarios inæqua subditum in querelarum prorumpere clamorem compellunt, ut quasi jure unusquisque subjectus de vita ficti pastoris immurmuret, cur teneat magistri locum, qui non exercet officium. Quamvis fortasse melius per tumorem potentium superbia Judæorum, et per clamorem pauperum desideria gentium figurantur, sicut, attestante Veritate, per epulantem splendide divitem Judaicus populus designatur; copiam scilicet legis non ad necessitatem salutis, sed ad pompam elationis assumens, atque in præceptorum verbis non semetipsum ordinate reficiens, sed jactanter ostendens; et per vulneratum Lazarum, qui interpretatur adjutus, forma populi gentilis exprimitur, quem divinum adjutorium tanto magis erigit, quanto minus de suarum virium facultate confidit. Qui pau- D ut universis. Ac si aperte admoneamur intendere, per et plenus vulneribus esse describitur, quia gentilitas corde humilis peccatorum suorum aperuit confessiones. Nam sicut in vulnere ab internis trabitur virus in cute, ita in confessione peccati, dum in publicum secreta' panduntur, quasi mali humores a visceribus intimis foras prorumpunt. Illis ergo peccantibus, pauperum clamor auditur, quia dum Judæi contra Deum superbiunt, ad Deum yota gentilium pervenerunt. Unde et mox hæc ipsa immensa ac profunda judicia perhorrescens, non ea curat ra a Longip. et Pratel., aliique Norm., inflatur. Pratel., qui ipsis superbientibus. Pratel. et nonnulli Norm., in infidelitatis culpa. d les in opere æquaret in præmio, et plus in mercede quæreret qui labori amplius insudasset, ait: Nonne ex denario convenisti mecum? Volo autem et huic novissimo dare sicut et tibi; an non licet mihi quod volo facere (Matth. xx, 13)? In cunctis ergo quæ exterius disponuntur, aperta causa rationis est occultæ justitia voluntatis. Dicatur itaque: Ipso enim concedente pacem, quis est qui condemnet? ex quo absconderit vultum suum, quis est qui contempletur eum ?[Vet.XIX.] Et quia sic minima sicut maxima, sic ɛingula Deus judicat sicut cuncta, apte subjungitur : CAPUT XV. IBID. - quia hoc judicium, quod super unam gentem describitur, etiam super omnes homines invisibili examinatione celebratur, ut alius eligatur, alius repellatur occulte, sed nullus injuste. Hoc ergo quod in maximis fieri cernimus, etiam in nobis singulis caute timeamus. Sic enim intenduntur divina judicia super unam animam, sicut super unam urbem; sic super unam urbem, sicut super unam gentem; sic super unam gentem, sicut super universam generis humani multitudinem; quia et sic intendit Dominus singulis, d Vindoc., Ebroic. et alii Norm., quæ exterius exponuntur. ac si vacet a cunctis; et sic simul intendit omnibus, A Sed nullus, qui talem rectorem patitur, eum quem ac si vacet a singulis. Qui enim omnia administrando implet, regit implendo; nec universis deest, cum disponit unum ; nec uni deest, " cum disponit universos, cuncta scilicet naturæ suæ potentia quietus operatur. Quid ergo mirum quia non angustatur intentus, qui operatur quietus? Dicatur itaque quia hoc subtile judicium exercet et super gentem, et super omnes homines. [Rec. XIV.] Quia igitur de specie b transivit ad genus, nunc de genere se convertit ad speciem, et quid Judæa proprie mereatur, ostendit dicens: CAPUT XVI [Vet. XX]. VERS. 30.- Qui regnare facit hominem hypocritam propter peccata populi. christus. patitur accuset, quia nimirum sui fuit meriti perversi rectoris subjacere ditioni, Culpam ergo proprii magis, accuset operis quam injustitiam gubernantis. Scriptum namque est Dabo tibi reges in furore meo (Osee xm, 11). Quid ergo illos nobis præesse de-picimus, quorum super nos regimina ex Domini furore suscipimus? Si igitur irascente Deo secundum nostra merita rectores accipimus, in illorum actione & colligimus, quid ex nostra æstimatione pensemus. Quamvis plerumque et electi subjaceant reprobis. Unde et diu David Saulem pertulit (Reg. xvi, 11); sed subsequente culpa adulterii proditur, quia dignus tunc fuit qui tanta præpositi asperitate premeretur. 35. Ob delicta gregis aliquando bonus pastor perverВ litur. - Sie ergo secundum merita subditorum tribuuntur personæ regentium, ut sæpe qui videntur boni, accepto mox regimine permutentur; sicut Scriptura sacra de eodem Saule intulit, quia cor cum dignitate mutavit. Unde scriptum est: Cum esses parvulus in oculis tuis, caput te constitui in tribubus Israel (I Reg. xv, 17). Sic pro qualitatibus subditorum disponuntur acta regentium, ut sæpe ↳ pro malo gregis etiam vere boni delinquat vita pastoris. Ille enim, Deo attestante, laudatus, ille supernorum my. steriorum conscius David propheta, tumore repentinæ elationis inflatus, populum numerando peccavit, et tamen vindictam populus, David peccante, suscepit (11 Reg. xxiv, 9). Cur hoc? quia videlicet secundum meritum plebium disponuntur corda rectorum. 34. Qui malis prælatis subjacent, id suæ culpæ tribuant. Propter peccata populorum regnaturus est AntiVerum namque regem super se Judæa regnare noluit, et idcirco exigentibus meritis hypocritam accepit, sicut ipsa quoque Veritas in Evangelio dicit: Ego veni in nomine Patris mei, et non accepistis me; si alius venerit in nomine suo, illum accipietis (Joan. v, 43). Et sicut Paulus ait: Pro eo quod charitatem veritatis non receperunt, ut salvi fierent, ideo mittet illis Deus operationem erroris, ut credant mendacio (11 Thess. 11, 10). In eo ergo quod dicitur : Qui regnare facit hominem hypocritam propter peccata populi, potest ipsum omnium hypocritarum caput Antichristus designari. Seductor quippe ille tunc sanctitatem simulat, ut ad iniquitatem trahat. Sed propter peccata populi regnare permittitur, quia ni- C Justus vero judex peccantis vitium ex ipsorum mirum tunc ipsi sub illius regimine præordinantur, qui ejus dominio digni ante sæcula præsciuntur, qui peccatis subsequentibus exigunt, ut sub illo & judiciis præcurrentibus disponantur. Quod ergo tunc Antichristus super impios regnat, non est ex injustitia judicantis, sed ex culpa patientis; quamvis plerique el principatum illius non viderunt, et tamen ejus principatui peccatorum suorum conditione deserviunt, quia et quem dominantem sibi minime conspiciunt, eum proculdubio perverse vivendo venerantur. An non 807 ejus membra sunt, qui per affectate sanctitatis speciem appetunt videri quod non sunt? Ille namque principal.ter hypocrisim sumit, qui cum sit damnatus homo, * et nequam spiritus, Deum se esse mentitur. Sed proculdubio ex ejus nunc corpore D prodeunt, qui iniquitates suas sub tegmine sacri honoris abscondunt, ut professione videri appetant, quod esse operibus recusant. Quia enim scriptum est: Omnis qui facit peccatum, servus est peccati, 1 quanto nunc liberius peragunt perversa quæ volunt, tanto ejus servitio obnixius obligantur (Joan. viii, 34). animadversione corripuit, ex quorum causa peccavit. Sed quia ipse scilicet sua voluntate superbiens, a culpa alienus non fuit, vindictam culpæ etiam ipse suscepit. Nam ira sæviens, quæ corporaliter populum perculit, rectorem quoque populi intimo cordis dolore prostravit. Certum vero est quod ita sibi invicem et rectorum merita connectantur et plebium, ut sæpe ex culpa pastorum deterior fiat vita plebium, et sæpe ex plebium merito mutetur vita pastorum. [Vet. XXI. 36. Subditi prælatos etiam malos tolerent, si saiva fide possint. Humilitas recti magistra.Sed quia rectores babent judicem suum, magna cautela subditorum est non temere vitam judicare regentium. Neque enim frustra per semetipsum Dominus æs nummulariorum fudit, et cathedras vendentium columbas evertit (Matth. xx1, 21);; nimirum siguificans quia per magistros quidem vitam judicat plebium, sed per semetipsum facta examinat magistrorum. Quamvis etiam subditorum vitia, 808 quæ a magistris modo vel dissimulantur judicari, vel nequeunt, ejus procul dubio judicio reservantur. Igitur annotavit, et nequam Spiritus. Sic legitur in quinque Mss. Anglic. et nostris, necnon in Edit. Basil. 1503. 1 Gussanv., quanto non liberius, reluctantibus Mss. et al. Vulgatis. s Turon., Vindoc., Norm., legimus. gregis. nolunt videre quod tegunt. [Rec. XVI.] 38. Pastores temporalibus vacantes contemnere, est Deum accusare. Potestas regiminis ministrari non potest sine studio curæ temporalis. — Sunt vero nonnulli qui si parum quid de spiritali conversatione inchoant, cum rectores suos temporalia agere et terrena considerant, mox ordinem supernæ dispositionis accusant, quod nequaquam bene ad regendum prælati sint, per quos conversationis infimæ exempla monstrantur. Sed hi nimirum dum temperare se a rectorum suorum 809 reprehensione negligunt, culpæ suæ exigentibus meritis, usque ad reprehensionem conditoris & excedunt: cujus profecto dispensatio inde ab humilibus rectior agnoscitur, unde ab dum salva fide res agitur, virtutis est meritum, si A quia judicantes factum, et venerantes magisterium, quidquid prioris est toleratur. Debet tamen humiliter suggeri, si fortasse valeat quod displicet emendari. Sed curandum summopere est ne in superbiam transeat justitiæ inordinata defensio, ne dum rectitudo incaute diligitur, ipsa magistra rectitudinis humilitas amittatur; ue eum sibi præesse quisque despiciat, quem fortasse contingit ut in aliqua actione reprehendat. Contra hunc tumorem superbiæ, subditorum mens ad custodiam humilitatis edomatur, si infirmitas propria incessanter attenditur. Nam vires nostras veraciter examinare negligimus; et quia de nobis fortiora credimus, idcirco eos qui nobis prælati sunt districte judicamus. Quo enim nosmetipsos minus agnoscimus, eo illos quos reprehendere nitimúr plus videmus. b Singula hæc mala sunt, quæ sæpe B elatis h non recta judicatur. Quia enim potestas regia subditis in prælatos, sæpe a 'prælatis in subditos committuntur, quia et omnes subditos hi qui præsunt minus quam ipsi sunt sapientes arbitrantur, et rursum qui subjecti sunt rectorum suorum actiones judicant, et si ipsos regimen habere contingeret, se potuisse agere meliu, putant. Unde plerumque fit ut et rectores minus prudenter ea quæ agenda sunt videant, quia eorum oculos ipsa nebula elationis obscurat ; et nonnunquam is qui subjectus est hoc cum prælatus fuerit faciat, quod dudum fieri subjectus arguebat; et pro eo quod illa quæ judicaverat perpetrat, saltem quia judicavit erubescat. Igitur sicut prælatis curandum est ne eorum corda æstimatione singularis sapientiæ locus superior extollat, ita subjectis providendum est ne sibi rectorum facta displiceant. minis ministrari non potest sine studio curæ temporalis, aliquando omnipotens Deus mira dispensatione pietatis, ut teneræ spiritalium mentes a terrena cura disjunctæ sint, onus regiminis duris ac laboriosis cordibus injungit, ut tanto illæ ab hoc mundo securius lateant, quanto hæc in terrenis sollicitudinibus libenter elaborant. In exhibitione quippe suscepti oneris pro ipsis quoque utilitatibus subditorum i duræ viæ sunt mundanæ servitutis. 39. Quantum debeamus iis qui a temporalium cura, ipsis vacando, nos liberant. — Et sæpe, ut dictum est, misericors Deus quo suos tenere diligit, eo illos sollicite ab externis actionibus abscondit. Nam et plerumque paterfamilias ad eum laborem servos dirigit, Cai quo subtiles filios suspendit; et inde filii sine vexatione decori sunt, unde servi in pulvere fœJantur. Quod quam recte in Ecclesia divinitus agitur, ipsa tabernaculi constructione signatur. Ad Moysen quippe divina voce præcipitur ut ad tegenda interius sancta sanctorum ex bysso, cocco atque hyacintho vela texantur, jussumque est ut ad protegendum tabernaculum, vela cilicina et pelles extenderet, quæ nimirum vel pluvias, vel ventos, vel pulverem tolerarent (Exod. xxvi, 1). Quid ergo per pelles et cilicia, quibus tabernaculum tegitur, nisi grossas hominum mentes accipimus, quæ aliquando in Ecclesia occulto Dei judicio, quamvis duræ sint, præferuntur? Quæ quia servire curis temporalibus non timent, oportet ut tentationum ventos et pluvias de hujus mundi contrarietatibus portent. Quid vero per hyacinthum, coccum, byssumque signatur, nisi sanctorum vita tenera, sed clara? Quæ dum caute in [Vet XXII.] 37. Pastores mali honorandi, non imitundi.— Si autem magistrorum vita jure reprehenditur,oportet ut eos subditi, etiam cum displicent, d venerentur. [Rec. XV.] Sed hoc est solerter intuendun, ne aut quem venerari necesse est, imitari appetas, aut quem imitari despicis, venerari contemnas. Subtilis etenim via tenenda est rectitudinis et humilitatis, ut sic reprehensibilia magistrorum facta displiceant, quatenus subditorum mens a servanda magisterii reverentia non recedat. Quod bene in Noe debriato exprimitur, cujus nudata e verecundiora boni filii aversi veniendo texerunt (Genes. ix, 21). Aversari quippe dicimur quod reprobamus. Quid est ergo quod filii verecunda patris superjecto dorsis pallio aversi venientes opcriunt, nisi quod bonis subditis D sic præpositorum suorum mala displicent, ut tamen bæc ab aliis occultent? Operimentum aversi deferunt, a Longip., immutetur. Baluz., corrupte, ametur. b Vulgati, communia hæc mala sunt. Nostram lectionem continent Mss. Vind.c., Turon., Ebroic. alique Norm. ad quam præferendam potissimum nos impeilit, quod vix communia, si prius lecta fuisset bæc vox, mutari potuisset in singula; prior enim ap.ior videtur posteriore. Sciolus itaque non probans singula hæc mala sunt (foria-se quod non intelligeret) scribendum putavit communia hæc mala sunt. Optima tamen est prior lectio, qua significatur singulorum esse vitia quæ Gregorius insectatur. In Baluz. et Colb. nihilominus exstat communia hæc mala sunt. Vindoc., Ebroic. et ali Norm., regimen tenere. Baluz. et Colb., regiminis curam gerere. d Post hæc verba in Baluz. legitur explicit lib. xxv. Nec lib. xxvi incipit nisi ab his verbis: nunquid a le Deus expetit, elc. e Ita Colb., Turon. et Norm. Edit. vet., verecundia; Recent., verecunda. Ed. tamen Paris. 1495 habet verecundioru. f Veteres Edit., conversationis infirmæ. Gussanv., aliique Ed., non recte judicatur. i Editi recent., duræ vitæ sunt. Atiam lectionem, quam anteponimus, habent Mss. Tur., Vindoc., Colb., Longip., Ebroic., alijque Norman., necnon vet. Ed. i la Vindoc., Turon., Colb., Pratel. et alii Norm., Recent. Editi, a quo sublilius filios, |