suos omne quod defleant, coacervant; ibi quidquid A Ephraim specie dicitur: Comederunt alieni robur ejus, et per- iram' districti judicis decerni possit, intuen- nescivit; sed et cani effusi sunt in eo, et ipse ignoravit (Oseæ 11, 9). Cum vero semetipsam quærit, et subtiliter pœnitendo se discutit, ab ipsa hac vetustate sua lota lacrymis et inoerore incensa renovatur, et quæ jam pene inveterata frixerat, per subministrata interni amoris studia novum calet. Unde Paulus apostolus usu mortalis vitæ veterascentes discipulos admonet, dicens: Renovamini spiritu mentis vestræ (Ephes. IV, 23). [Rec. VII.] 15. Ut hoc agamus, nos admonent exempla SS. Patrum et divina præcepta. Sed ad hæc agenda valde exempla patrum et sacri eloquji præcepta nos adjuvant. Si enim sanctorum opera inspicimus, et divinis jussionibus aurem præbemus, alia nos contemplata, alia audita succendunt, et cor nostrum torpore non constringitur, dum imitatione provocatur. Unde bene ad Moysen'dicitur: Ignis in altari semper ardebit, quem nutriet sacerdos, subjiciens mane lingua per singulos dies (Levit. vi, 12). Altare quippe Dei est cor nostrum, in quo jubetur ignis semper ardere, quia necesse est ex illo ad Dominum charitatis flammam dindesinenter ascendere. Cui per singulos dies sacerdos ligna subjiciat, ne exstinguatur. Omnis enim Christi fide præditus membrum utique summi sacerdotis effectus est, sicut cunctis fidelibus Petrus apostolus dicit: Vos autem genus electum, regale sacerdotium (1 Pet. 11, 9). Et sicut Joannes apostolus dicit: Fecisti nos Deo nostro regnum et sacerdotes (Apoc. 11, 6). Sarcerdos ergo in altari ignem nutriens, quotidie ligna subjiciat, id est fidelis quisque, ne in eo charitatis flamma deficiat, in corde suo tam exempla præcedentium quam sacræ Scripturæ testimonia congerere non desistat. Nam quasi quædam fomenta igni dare este in excitatione charitatis vel exempla patrum vel præcepta dominica ministrare. Quia etenim interna novitas nostra ipsa quotidie hujus vitæ conversatione veterascit, ignis iste adhibitis lignis nutriendus est, ut dum per usum se nostræ vetustatis extenuat, per patrum testimonia et exempla reviviscat. Et bene illic præcipitur at mane ligna per dies singulos congerantur. Hæc quippe non fiunt, nisi cum nox cælitatis exstinguitur. Vel certe quia mane prima pars diei est, postpositis cogitationibus vitæ præsentis, hoc primo loco quisque 14. Hoc judicium quod mali declinant, justi semper exercent, quam utiliter subeamus. Sic a peccati vetustate renovamur. Quia ergo nunc in potestate est internum mentis nostræ contra nos subire judicium, recognoscendo accusemus nosmetipsos, et quales fuimus pœnitendo torqueamus; non cessemus dum licet judicare quod fecimus, audiamus caute quod C dicitur Neque enim ultra in hominis potestate est, ut veniat ad Deum in judicium. Reproborum namque esse proprium solet, semper prava agere, et nunquam quæ egerint retractare. Omne enim quod faciunt cæca mente pertranseunt, factumque suum nisi cum puniti fuerint, non agnoscunt. At contra electorum est actus suos quotidie ab ipso cogitationis fonte discutere, et omne quod turbidum profluit ab intimis exsiccare [Vet. VII]. Sicut enim non sentimus quomodo crescunt membra, proficit corpus, mutatur species, nigredo capillorum albescit in canis (hæc quippe omnia nobis nescientibus aguntur in nobis), ita mens nostra per momenta vivendi ipso curarum usu a semetipsa permutatur, et non agnoscimus, nisi vigilanti custodia ad interiora nostra D fidelium cogitet, ut quod in se jamjamque quasi de residentes, provectus nostros quotidie defectusque pensemus. Hoc ipsum enim in hac mortali vita consistere, quasi ad vetustatem ire est, 794 et cum indiscussa mers relinquitur, in quodam senio torporis sopitur, quia sui negligens, propositum robur insensibiliter perdens, a forma prioris fortitudinis dum nescit senescit. Unde et per prophetam sub a Librarii vitio in Turon. legitur auctor. Legendum est enim actor, qui opponitur reo. b In Ebroic., Pratel., Utic., Turon., Baluz., Colb., ita legimus, non placata est, ut habetur in omnibus Edit. etiam vet. una excepta Parisiensi vetustiori. Ex attenta lectione textus liquet corruptam esse lectionem banc excusoruin. funes miserat, postmodum vero memorans exempla majorum, quasi veteres pannos adhibebat. Ex holocausto desuper adolebit adipes pacificorum (Levit. A delicet, dum spiritalia præcepta loqueretur, quasi VI, 12). Nam quisquis in se ignem hunc charitatis accendit, semetipsum utique holocaustum desuper imponit, quia omne vitium quod in se male vivebat exurit. Cum enim cogitationum suarum interna considerat, et vitam reprobam per immutationis gladium mactat, in ara se sui cordis imposuit, et igne charitatis 795 incendit. De qua hostia pacificorum adipes redolent, a quia interna novæ charitatis impinguatio pacem inter nos et Deum faciens, odorem de nobis suavissimum reddit. Quia vero eadem charitas in cordibus electorum inexstinguibilis manet, apte illic subditor: Ignis est iste perpetuus, `qui nunquam deficiet de altari (Ibid., 13). Nunquam profecto de altari ignis iste deficiet, quia etiam post hanc vitam eorum mentibus fervor charitatis accrescit. Æterna B quippe contemplatione agitur, ut omnipotens Deus quo magis visus fuerit, eo amplius diligatur. Quod au е 18. A rebus exterioribus ad cor redeundum. citati ergo tot vocibus præceptorum, adjuti tot comparationibus exemplorum, ad corda nostra redeamus, discutiamus omne quod agimus, et quidquid in nobis divinæ rectitudinis regulam offendit, accusemus, ut apud districtum judicem ipsa nos accusatio excuset. In hoc enim mentis nostræ judicio tanto citius absolvimur, quanto nos districtius reos tenemus. Nec ad hæc agenda e prætermittenda sunt tempora, quibus vacat, quia ad hæc agenda post hujus vitæ tempora non vacat. Vacue quippe non dicitur :' Neque enim ultra in hominis potestate est ut veniat ad Deum in judicium. Idcirco namque, memoramur quod tunc non possumus, 796 ne nunc quod possumus negligamus. Sed ecce negotia occupant quæ nobis incessanter apposita a considerandis nobismetipsis mentis nostræ oculum declinant. In istis namque visibilibus quæ intuetur cor nostrum extra se spargitur, et quid de se intrinsecus agatur obliviscitur dum extrinsecus occupatur. Divina autem vox terribilibus sententiis suis quasi quibusdam clavis illud pungit ut evigilet, ut homo occulta super se judicia quæ pressus torpore dissimulat, terrore saltem pulsatus expavescat. Ut enim superius diximus, ipso usu vitæ veteris mens male assueta deprimitur, et in hæc quæ spectat exterius quasi dormiens sopitur : quæ postquam semel se ad appetenda visibilia foCras fudit, a contemplandis invisibilibus intus evanuit. Unde nunc necesse est ut quæ per visibilia spargitur de invisibilibus judiciis feriatur; et quia in iis se exterioribus male delectata prostravit, saltem percussa requirat quod deseruit. Ecce autem, Scriptura sacra terrore quodam torpentia corda transfigit, ne in his inhæreant quæ exterius defluunt, sed quæ interius æterna perdiderunt. Indicat quid sententia occulta decernitur, ne immoderate a nobis hæc publica cogitentur. Dicit quid super ños agatur de nobis, ut ab hoc publico temporalitatis colligamus oculum cordis ad secretum interne dispositionis. [Vet. IX.] Nam postquam multa narrata sunt de pœna malorum, subito infertur occultum judicium, quod pie super nos justeque disponitur, quomodo ali perdunt quod tenere videbantur, et alii accipiunt quod alii ex meritis perdunt. Ait enim : [Vet. VIII.] 17. Divinis præceptis et sanctorum exemplis adjuti, libertatem consequimur. tem divinis admonitionibus et præcedentium exemplis adjuti de hujus vitæ profundo liberamur, bene etiam propheta Jeremia in puteum misso signatum est, qui ut levetur ex puteo, funes ad eum et panni veteres deponuntur (Jerem. xxxvII, 11). Quid enim funibus nisi præcepta dominica figurantur? Quæ quia nos in mala operatione positos, et convinciunt, et eripiunt, quasi ligant et trahunt, coarciant et levant. Sed ne ligatus his funibus dum trahitur incidatur, simul etiam panni veteres deponuntur, quia ne divina præcepta nos terreant, antiquorum patrum nos exempla confortant, et ex eorum comparatione facere nos po se præsumimus, quod ex nostra imbecillitate formidamus. Si ergo levari de hoc profundo festinamus, ligemur funibus, id est præceptis dominicis astringamur. Intersint etiam panni veteres, cum quibus melius teneantur funes; id est, præcedentium confortemur exemplis, ne infirmos nos ac timidos præcepta subtilia vulnerent dum levant. Quasi quosdam pannos veteres Paulus apostolus subjungebat, cum levandis discipulis suis præceptis spiritalibus exempla veterum d commodaret, dicens : Jusști ludibria et verbera experti, insup.r et vincula et carceres: lapidati sunt, secti sunt, tentati sunt, in occisione gladii mortui sunt (Hebr. x1, 36). Et paulo post: Habentes itaque tantam impositam D nubem testium, deponentes omne pondus, et circumstans nos peccatum, per patientiam curramus ad propositum nobis certamen (Hebr. XII, 1). Et iterum : Mementole præpositorum vestrorum, qui vobis locuti sunt verbum Dei; quorum intuentes exitum conversationis, imitamini fidem (Hebr. x, 7). Superius vi■ Norm. et Vindoc., quia interna novæ vitæ impinguatio. Legitur tamen in Vidoc., impugnatio, manifesto antiquarii errore. b Vindoc. et Norm., quæ quasi nos. c Omnes Editi quotquot consuluimus habent, et convincunt, crasso errore. Nam legendum esse et conviniunt, ut est in Mss. Utic. et Pratel., obscurum esse non potest attendenti ad institutam a sancto PATROL. LXXVI. CAPUT VIII. VERS. 24. Conteret multos et innumerabiløs, et stare faciet alios pro eis. 19. Alii perdunt quod tenere videbantur, alii prius perditum recipiunt. In exteriora respui reprobationis Gregorio comparationem. d Ebroic. et alii Norin., commendaret. e Vindoc., Ebroic. et alii Norm., perdeuda sunt. Ebroic. et Pratel. quos sequuntur vet. Ed. Paris. el Basil., et in his quæ exspectat, quod verbum non infrequenter in Mss. usurpatur pro spectat. In Baluz. et Colb. leg. ut hæc quæ exspectat. 11 fignum; sicut prædestinationis, ad interiora trahi. Hoc quotidie agitur. Sed quia adhuc finis partium utrarumque non cernitur, minus timetur. Nunquam enim culpam suam reprobi nisi in pœna cognoscunt. Et quia pena differtur, culpa despicitur. Labuntur vero a statu justitiæ, et locum vitæ, illis cadentibus, alii sortiuntur. Sed eo lapsum suum negligunt, quo interitum qui se in æternum maneat non attendunt. Si enim ad illud quod illic passuri sunt oculos suos mitterent, hoc quod hic faciunt timerent. Cunctis antem liquet quod in illa extrema requisitione examen publicum facturus est omnipotens Deus, ut alios ad tormenta deserat, alios ad participationem regni с a Ꮟ A temperabam (Psal. c, 10). Poths quippè ab esterioribus interius trahitur, fletus autem ab interioribus exterius emanat. Potum ergo Domino cum flétú temperare est alios ab exterioribus introrsus trahere, álíos ab intérioribüs in exteriora reprobare. [Vel. X, Rec. VIII. Conteret ergo multos et innumerabiles, et stare faciet alios pro eis. B C cœlestis admittat. Sed hoc nunc secreto judicio quotidie agitur, quod tunc b publico demonstratur. Nam juste ac misericorditer singulorum corda vel examinans, vel disponens, alios in exteriora respuit, alios ad ea quæ sunt intrinsecus trahit; hos accendit interna appetere, illos pro voluptatibus suis deserit exteriora cogitare; horum mentem ad superna erigit, illorum superbiam in infimis desideriis mergit. Aliena autem corda humanis oculis clausa sunt, et nescitur qui repellitur, d quia penetrari nequeunt quæ ab unoquoque cogitantur. Nam sæpe corde perverso necdum processit usque ad effectum operis deliberatio cogitationis, et adhuc fortasse per habitum intus astringitur, qui jam 797 mente foris vagatur. Sed talis quilibet iste tunc ante oculos interni judicis cecidit, cum ab appetendis interioribus per desiderium exivit. Nonnunquam vero alii post male operationis usum ad spem cœlestem subito amore reviviscunt; et qui in perversa actione se sparserant, ad sinum internæ retraétationis semetipsos increpando recolligunt. Hos , adhuc respicientes homines quales dudum in opere noverant, tales putant. At contra illi per e districtæ considerationis examen vitam suam qualem fuisse recolunt insequuntur, sciturque quid fuerint, sed quid jam cœperint esse nescitur. In hoc ergo utroque genere hominum sæpe contingit ut et ii qui videntur stare humano judicio jam in conspectu æterni judicis jaceant; et qui adhuc coram hominibus jacent, jam in conspectu æterni judicis stent. Quis enim hominum æstimare potuisset Judam vivendi sortem etiam post ministerium apostolatus amittere (Luc. XXII, 40)? Et quis e contra latronem crederet cau-D sam vitæ etiam in ipso articulo mortis invenire? Oc-, cultus autem judex præsidens, et utrorumque corda discernens, alterum pie statuit, alterum juste confregit. Illum districte exterius repulit, hunc introrsus miscricorditer traxit. Unde bene etiam per prophetam casuros alios passionis suæ tempore atque alios resurrecturos annuntians, ait: Potum meum cum fletu a Edit. Rom. Sixti V, mendose, quod hic fugiunt. b Recent. Ed., in publico. Expunximus in, suadentibus Mss. et vet. Vulgatis; sicque elegantius hoc membrum alteri respondet, hoc nunc secreto judicio. e lidem Excusi, illorum per superbiam. Abundat per, ahestque a Mss. Vindoc., Norm., etc., nec non 20. Reprobatio prius intus agitur, et postea extrinsecus ostenditur. Electorum numerus certus et definitus. -Sicut autem superius diximus, hæc contritio prius intus agitur, ut post extrinsecus ostendatur. Hác quasi sana sunt, sed jam interiora putruerunt. Scricontritione nonnunquam adhuc quorumdam exteriora plum namque est : Ante ruinam exaltatur cor (Prov. scriptum est: Contrivi cor eorum fornicans et recedens XVI, 18). Ibi ergo feriuntur, ubi superbiunt. Unde a me (Ezech. vi, 9). Interius enim fornicari est exterius vetitis delectari. Magna autem contritio cordis est hæc eadem elatio superbientis. Eo quippe ipso ab integritate salutis corruit, quò jactantiá cujuslibet virtutis intumescit. Superbientes enim Deum despiciunt, et relicta creatoris sui gloria, propriam quærunt. Quibus jam hoc ipsum cecidisse est, amissa superioris sui potentia, in se venisse. Conteruntur etiam, quia, relictis cœlestibus, terram quaerunt. Quæ autem major poterit esse contritio quam desertó creatore creaturam quærere; desertis supernis gaudiis, infimis rebus inhiare? Unde bene per Prophetam dicitur : Humiliat autem peccatores usque ad terram (Psal. CXLVI, 6). Amissis enim cœlestibus, terrenum est omne quod sitiunt ; et dum plus videri conantur, minus est quod appetunt. De quibus recte per Jerëmiam dictum est: Recedentes a te, in terra scribentur (Jerem. xvii, 13). At contra de electis dicitur : Gas dete, quia nomina vestra scripta sunt in cœlis (Luc. 1, 20). Ista ergo contritio prius sérpit in mente, út postmodum procedat in opere; prius fundamenta cogitationis concutit, ut postmodum fabricam operationis allidat. Unde summa est cura 798 satagendum út illic vitetur ubi oritur. Scriptum namque est : Omni custodia serva cor tuum, quoniam ex ipso vita procedit (Prov. iv, 23). Et rursum scriptum est : Ex corde exeunt cogitationes malæ (Matth. xv, 18). Intus ergo vigilandum est ne mens dum extollitur cadat. Intus servemus omne quod foris agimus. Si enim semel medullam cordis elationis putredo consumpserit, citius corruit cortex vacua externæ visionis. Notandum vero est quia dum aliis cadentibus ad standum alii solidari perhibentur, electorum nume rus certus et definitus ostenditur. Unde etiam Philadelphiæ Ecclesiæ per angelum dicitur: Tene quod habes, ne alius accipiat coronam tuam (Apoc. in, 11). [Vet. XI.] 21. Doctrina Ecclesiæ de prædestinatione a vet. Vulgatis. d Editi, quia penetrare nequeunt, quæ sensu carent. Legendum ut in Mss. Vindoc., Utic., Pratel., ́ etc., penetrari. Ebroic. et alii, districtæ conversationis. 'f Longip., quod sentiunt. et reprobatione spem nutrit humilium, et elationem superborum premit. Innumerabiles sunt reprobi. Hac ergo sententia, qua narratur aliorum erigi, aliorum autem vita confringi, et spes nutritur humilium, et elatio premitur superborum, dum et illi bona pos‚ sunt amittere de quibus superbiunt, et isti ea percipere quæ quia non habebant contemnuntur. Formidemus igitur in his quæ accepimus, nec eos qui illa necdum assecuti sunt a desperemus. Quid enim sumus hodie novimus, quid autem post paululum possimus esse nescimus. Hi vero quos fortasse despicimus, et tarde possunt incipere, et tamen vitam nostram ferventioribus studiis anteire. Timendum itaque est ne etiam nobis cadentibus surgat, qui a nobis stantibus irridetur; quamvis stare jam non novit, qui non stantem novit irridere. Hunc autem supernorum judiciorum metum Paulus apostolus discipulorum cordibus incutiens, ait : Qui se existimat stare, videat ne cadat (I Cor. x, 12). Quod autem dicens: Contèrit multos, illico adjunxit, Innumerabiles, vel multitudinem exprimere studuit reproborum, quæ humanæ rationis numerum transit; vel certe indicare voluit quod omnes qui pereunt intrà electorum numerum non habentur, ut eo sint innumerabiles, quo extra numerum currunt. Unde Propheta intuens tantos hoc Ecclesiæ tempore specie tenus credere, quantos nimirum certum est electorum numerum summamque transire, ait: Multiplicati sunt super numerum (Psal. xxxix, 6). Ac si diceret multis Ecclesiam intrantibus, etiam hi ad fidem specie tenus veniunt qui a numero regni cœlestis excluduntur, quia electorum summam sua videlicet multiplicitate transcendunt. Unde et per Jeremiam prophetam dicitur: Edificabitur civitas Domino a turre Ananehel usque ad portam anguli, et exibit ultra normam mensuræ (Jerem. xxx1, 38). CiviLatem quippe esse Domini sanctam Ecclesiam nullus ignorat. Ananebel vero Dei gratiâ interpretatur. In angulo autem duplex paries jungitur. Civitas ergo Domini a turre Ananehel usque ad portam anguli ædificari perhibetur, quia sancia Ecclesia a celsitudine supernæ gratiæ inchoans, usque ad ingressum susceptionemque construitur utrorumque populorum, Judaici videlicet atque gentilis. Sed quia in ea crescente multitudine etiam reprobi colliguntur, apte subditur: Et exibit ultra normam mensuræ, quia D usque ad eos quoque extenditur, qui normam justi tiæ transeuntes, intra mensuræ cœlestis numerum e non sunt. Unde per Isaiam quoque eidem Ecclesiæ dicitur: Ad dexteram enim et ad lævam dilataberis, el semen tuum gentes hæreditabit (Isai. LIV, 3). d In tanta quippe multitudine gentium ad dexteram 799 extenditur, dum quosdam justificandos suscipit. Ad lævam quoque dilatatur, dum ad se quosdam etiam с in iniquitate permansuros admittit. Propter bang VERS. 25. Novit enim opera eorum, et idcirco e inducet noctem, et conterentur. 22. Deus peccatorem aliquando punit excæcatione. f Sciendum summopere est quod iniquus quisque duobus modis in nocte conteritur, vel cum exterioris poenæ tribulatione percutitur, vel cum occulta sententia interius cæcatur. In nocte corruit, cum per extremum judicium vivendi lumen in perpetuum amittit. Unde scriptum est: Ligate ei manus et pedes, el millile eum in tenebras exteriores (Matth. xxn, 13). Tunc enim coactus in tenebras exteriores mittitur, quia nunc in interioribus excæcatur voluntarie. Rursum in nocte iniquas conteritur, cum pecatorum præcedentium confusione damnatus, veritatis lumen non invenit, et quid deinceps agere debeat non agnðscit. [Vet. XII.] Omne quippe peccatum, quod tamen citiùs pœnitendo non tergitur, aut peccatum est et causa peccati, aut peccatum et pœna peccati. Peccatum namque quod pœnitentia non diluit ipso suo pondere mox ad aliud trabit. Unde fit ut non solum peccatum sit, sed pecratum et causa peccati. Ex illo quippe vitio culpa subsequens oritur, ex quo cæcata mens ducitur ut pejus ex alio ligetur. Sed peccatum quod ex peccato oritur, non jam peccatum tantummodo, sed peccatum est et pœna peccati, quia justo judicio omnipotens Deus cor peccantis obnubilat, ut præcedentis peccati meritò etiam in aliis cadat. Quem enim liberare noluit, deserendo percussit. Non ergo immerito poena peccati dicitur, quod justa desuper irrogata cæcitate, ex præcedentis peccati ultione perpetratur. Quod videlicet agitur dispositione superius ordinata, sed inferius iniquitate confusa, ut et præcedens culpa sit causa subsequentis, et rursum culpa subsequens sit pœna præcedentis. Quod bene in infidelibus et lubricis Paulus quasi quoddam semen erroris aspexerat, cum dicebat: Qui cum cognovissent Deum, non sicut Deum glorificaverunt, aut gratias egerunt; sed evanuerunt in cogitationibus suis (Rom. 1, 21). Sed quod ex hujus erroris semine pullulavit, illico adjungit, dicens: Propter quod tradidit illos Deus in desideria cordis eorum, h in immunditiam, ut contumeliis afficiant corpora sua in semetipsis (Ibid., 24). Quia enim co gnoscentes Deum peccatum superbiæ intelligendo commiserunt, cæcantur etiam ne intelligant quod committunt. Et qui intelligentiam suam sequi nolunt e Vindoc., Ebroic. et alii Norm,, non tenentur. d Tur., Longip., Norm., intrante quippe multitudine. e Pratel., inaucit. ↑ Longip., ex quo provocala mens. 8 Vindoc., si causa peccati subsequentis. in peccato et causa peccati, et ipsum lumen intelli- A aut perjurio, aut homicidio tegitur, ne humanarum gentiæ perdunt in peccato et pœna peccati. Prioris ergo peccati merito peccatorum subsequentium fovea tegitur, ut qui malum sciens perpetrat, deinceps juste in aliis etiam nesciens cadat. legum ultione puniatur. Ponamus ergo ante oculos quod quidam voracitatis sibi frena 'axavit, qua voracitate superatus adulterii facinus admisit; deprehensus autem in adulterio, latenter virum adulteræ, ne ad judicium traheretur, occidit. Hoc itaque adulterium, inter voracitatem et homicidium positum, de illa videlicet nascens, hoc generans, peccatum est et pœna et causa peccati. Peccatum profecto est per semetipsum; pœna vero peccati est, quia culpam voracitatis auxit; causa antem peccati est, quia subsequens etiam homicidium genuit. Unum ergo idemque peccatum est et pœna præcedentis, et causa culpæ subsequentis, quia et transacta dum exaggerat damnat, et adhuc sequentia quæ damnari debeant seminat. cordis, ipsa cæcitas quæ p ccantis animum ex anteacta: culpæ damnatione confundit merito nox vocatur, quia per hanc ab oculis delinquentis 801 lumen veritatis absconditur. Bene itaque dicitur: Novit enim opera eorum, et idcirco inducet noctem, et conterentur, quia, ut sæpe dictum est, præcedentia nimirum mala faciunt, ut ad peccandum iterum tenebris subsequentibus involvantur, ut eo jam lumen justitiæ videre non possint, quo illud et quando poterant videre noluerunt. Inducere autem noctem Dominus dicitur, non quod ipse tenebras inferat, sed quod obscura corda peccantium misericorditer non illustret, ut hoc ipsum in nocte cæcasse sit a cæcitatis tenebris liberare noluisse. Sequitur : 23. Culpæ culpis puniuntur, ut ex vitiorum incremento supplicia augeantur. Hoc quippe agitur, ut culpæ culpis feriantur, quatenus supplicia fiant peccantium ipsa incrementa vitiorum. Nam quia omnipotens Deus ad pœnitentiam tempus indulget, quod tamen humana malitia ad usum suæ iniquitatis intorquet, 800 nimirum justo Dei judicio augeri culpa ermittitur, ut ad feriendum altius quandoque cumuletur. Hinc en m rursum de quibusdam Paulus apostolus dicit: Ut impleant peccata sua semper (1 Thess. 11, 16). a Hinc voce angeli ad Joannem dicitur: Qui nocet, B Igitur quia peccatis præcedentibus cæcatur oculus noceat adhuc ; et qui in sordibus est, sordescat adhuc (Apoc. xxu, 11). Hinc David ait: Appone iniquitatem super iniquitatem eorum, ut non intrent in justitiam tuam (Psal. LXVII, 28). [Vet. XIII.] Hinc rursum de Domino ab eodem Psalmista dicitur: Immissiones per angelos malos viam fecit semitæ iræ suæ (Psal. LXXVII, 49). Cor quippe Dominus prioribus meritis aggravatum juste permittit etiam subsequentibus malignorum spirituum persuasionibus falli, quod cum digne in culpa trahitur, reatus ejus in pœna cumulatur. Unde et iræ suæ Dominus viam de semita fecisse perhibetur. Latior enim est via quam semita. Ex semita vero iræ suæ viam facere e-t iræ causas districte judicando dilatare, ut qui illuminati agere recte noluerunt, juste cæcati adhuc faciant, unde amplius puniri me- C reantur. Hinc per Moysen dicitur: Nondum completa sunt peccata Amorrhæorum (Genes. xv, 16). Hinc per cumdem Moysen Dominus dicit! Ex vinea enim Sodomorum vitis eorum, el propago eorum ex Gomorrha (Deut. xxx11, 32). Uva eorum uva fellis, et botrus amaritudinis in ips's. Furor draconum vinum eorum, et furor aspidum insanabilis. Nonne hæc omnia congregata sunt apud me, et signata in thesauris meis? In' die ultionis reddam eis (Ibid., 33, 34). Quam multa eorum mala narravit, et tamen illico adjungit: In tempore quo lapsus fuerit pes eorum (Ibid., 35). Ecce atrocissima illorum facinora describuntur, et tamen ad ultionis diem adhuc subsequens lapsus aspicitur, quo eorum culpæ cumulentur. Habent jam quidem unde feriti mereantur; sed sustinetur tamen adhuc D prava malorum vita signatur. Impios vero Scriptura peccatum crescere, ut peccantes possit atrocior pœna cruciare. Jam meretur supplicium peccatum et causa peccati; sed exspectatur adhuc, ut augmentum supplicii subroget peccatum, el pœna peccati. VERS. 26. dentium. - CAPUT X [Rec. X]. Quasi impios percussil eos in loco vi 23. In Ecclesia sinu inique viventes, divina ultio quasi impios percutit. Quasi quid significat in Scripturis. Ecclesia locus est videntium. In Scriptura sacra quasi aliquando pro similitudine, aliquando pro veritate poni consuevit. Pro similitudine enim quasi ponitur, sicut Apostolus dicit : Quasi tris'es, semper autem gaudentes (11 Cor. vi, 10). Pro verŝtate vero ponitur, sicut Joannes ait: Vidimus gloriam ejus, glɔriam quasi unigeniti a Patre (Joan. v, 14). Hoc autem loco nihil differt utrum pro similitudine an pro veritate sit positum, quia quolibet dicatur ordine, aperte sacra proprie infideles appellat. Hac namqué distantia peccatores ab impiis discernuntur, quia cum omnis impius sit peccator, non tamen omnis peccator est impius. Peccator enim dici etiam qui in fide pius est potest. Unde Joannes ait: Si dixerimus quia peccatum non habemus, ipsi nos seducimus (1 Joan. 1, 8). Impius vero proprie dicitur qui a religionis pietate separatur. De talibus enim Propheta ait: Non resurgent impii in judicio (Psal. 1, 5). [Vel. XIV.] Locus autem videntium sancta Ecclesia vocatur. In ipsa enim recte consistitur, ut lumen verum, quod b Deest omnia in Pratel., Colb., Baluz. |