stringat. Quid itaque per myrtum nisi hi signati sunt A ut quisquis intuitus fuerit cum qui habere virtutum qui afflictionibus proximorum compati sciunt, eorumque tribulationem per compassionem temperant ? juxta hoc quod scriptum est: a Gratias autem Deo, qui consolatur nos in omni tribulatione nostra, ut possimus et ipsi consolari eos qui in omni pressura sunt (11 Cor. 1, 4). Qui dum afflictis proximis verbum vel opem consolationis ferunt, eos procul dubio ad statum rectitudinis restringunt, ne immoderata tribulatione in desperationem solvantur. Quos autem per olivam, nisi misericordes accipimus? quia et Græce fructum spiritalium non valet, sed tamen eos qui spiritalibus donis pleni sunt sustentat, ipse quoque sanctorum vitæ quanta valet largitate inserviat, et cœlestium bonorum botros quos gignendo non valet sustentando ferat. Ad hoc buxus ponitur, ut qui habere multos adhuc • in infirmitate positos veræ fidei viriditatem considerat, etiam esse ipse infidelis erubescat. Bene ergo descriptis prius arboribus dicitur: Ut videant et sciant, et recogitent et intelligant. Ubi et apte subjungitur Pariter, quia cum intra sanctam Ecclesiam diversi hominum mores diversi sunt ordines, necesse est ut omnes simul discant, dum in ea spiritales viri diversæ qualitatis, ætatis et ordinis, ad imitandum simul videntur. Sed ecce nos, dum B monstrare ulmum quærimus, per multa arbusta longius evagati sumus. Ad hoc itaque propter quod prophetæ testimonium protulimus revertamur. Qui recipit prophetam in nomine prophetæ, mercedem prophetæ accipiet, quia etsi fructum ulmus non habet, vitem tamen cum fructibus 1524 portans, hæc ipsa sua efficit, quæ bene sustentat aliena. og misericordia vocatur, et quasi oliva liquor ante omnipotentis Dei oculos misericordiæ fructus lucet. 1523 Cui adhuc in promissione subjungitur: Ponam in deserto abietem, ulmum et buxum simul (Isai. XLI, 19). Qui per abietem, que valde crescendo ad aeris alta sustollitur, nisi hi designati sunt qui, intra sanctam Ecclesiam adhuc in terrenis corporibus positi jam cœlestia contemplantur? Et quamvis nascendo de terra exierunt, contemplando tamen jam juxta æthera verticem mentis extollunt. Et quid per ulmum nisi sæcularium mentes expressæ sunt? Quæ dum terrenis adhuc curis inserviunt, nullum virtutum spiritalium fructum ferunt. Sed etsi fructum proprium ulmus non habet, portare tamen vitem cum fructu solet, quia et sæculares viri intra sanctam Ecclesiam, quamvis spiritalium virtutum dona non habeant, dum tamen sanctos viros donis spiritalibus plenos sua largitate sustentant, quid aliud quam vitem cum botris portant? Buxus autem quos alios designat, quæ in altum non proficit, et quamvis fructum non habeat, viriditatem tamen habet, nisi cos qui intra sanctam Ecclesiam adhuc ex ætatis infirmitate bona opera ferre non valent, sed tamen parentum fidelium credulitatem sequentes, fidem perpetuæ viriditatis tenent? Post quæ omnia apte subjungitur : Ut videant et sciant, et recogitent et intelligant pariter. Ad hoc enim cedrus in Ecclesia ponitur, ut quisquis a proximo odorem virtutum spiritalium trahit, b ipse quoque in æternæ vitæ dilectione non torpeal, d sed ad bonorum cœlestium desideria ignescat. Ad hoc spina ponitur, ut qui prædicationis ejus verbo compunctus fuerit, ipse quoque exemplo illius discat corda sequentium prædicationis verbo compungere. Ad hoc myrtus ponitur, ut qui in ardore tribulationis ab ore vel opere promixi compatientis, temperamen- D triæ præmia debentur, ut humiles, casti, mites, atque tum consolationis acceperit, ipse etiam discat quemadmodum afflictis proximis suæ consolationis temperamentum proferat. Ad hoc oliva ponitur, ut qui alienæ misericordiæ opera cognoscit discat quemad. modum debeat indigenti proximo et ipse misereri. Ad hoc abies ponitur, ut quisquis vim contemplationis ejus agnoverit, ipse quoque ad contemplanda æterna præmia succendatur. Ad hoc ulmus ponitur, a Longip., gratias ago Deo. b Hic inter se pugnant Codices tum manu exarati, tum editi. In Gemet., quos sequuntur Excusi omnes, si Gussanv. excipias, ipse quoque in terrena. Cæteri Lani Anglic. quam nostri habent, ipse quoque internæ; vel, ad internæ; vel, ab interna. 14. Quia vero ad magna nos opera Joannes admonet, dicens: Facile ergo fructus dignos pœnitentiæ (Matth. 1, 8; Luc. 11, 8). Et rursus: Qui habet duas tunicas, det non habenti; et qui habet escas, similiter faciat (Luc. ш, 14); jam patenter datur intelligi quid est quod Veritas dicit: A diebus Joannis Baplislæ usque nunc regnum cœlorum vim patitur, et violenti rapiunt illud (Matth. x1, 12). Quæ supernæ C verba sententiæ nobis sunt magnopere perscrutanda. Nam quærendum est quomodo vim perpeti regnum cœlorum possit. Quis enim cœlo violentiam irrogat? et rursum quærendum est si pati vim regnum cœlo rum potest, cur eamdem vim a diebus Joannis Baptistæ, et non etiam ante pertulerit? Sed cum lex dicat : Si quis hæc vel illa fecerit, morte moriatur, cunctis legentibus liquet quia peccatores quosque pœna suæ severitatis perculit, non autem per pœnitentiam ad vitam reduxit. Cum vero Joannes Baptista Redemptoris gratiam præcurrens, pœnitentiam prædicat, ut peccator qui ex culpa mortuus est & per conversionem vivat, profecto a diebus Joannis Baptistæ regnum cœlorum vim patitur. Quid est autem regnum cœlorum, nisi locus justorum? Solis enim justis cœlestis pa misericordes ad gaudia superna perveniant. Cum vero quis vel superbia tumidus, vel carnis faciuore pollutus, vel iracundia accensus, vel crudelitate impius, post culpas ad pœnitentiam redit, et vitam æternam percipit, quasi in locum peccator intrat alienum. A diebus ergo Joannis Baptistæ regnum cœlorum vim patitur, 1525 et violenti rapiunt illud, quia qui poenitentiam peccatoribus indixit, quid Belvac. et quatuor alii, delectatione. dIta Corb. Germ. cum pl. et posterioribus Mss., quibus concinunt vet. e C. Germ. in infirma ætate positos. 8 Turon., per conversationem. aliud quam regno cœlorum fieri violentiam docuit? A pensus est in patibulo crucis; ibi confessus, ibi sa15. Recogitemus ergo, fratres charissimi, mala quæ fecimus, et nosmetipsos assiduis lamentis atteramus. Hæreditatem justorum, quam non tenuimus per vitam, rapiamus per pœnitentiam. Vult a nobis omnipotens Deus talem violentiam perpeti. Nam regnum cœlorum rapi vult nostris fletibus, quod nostris meritis non debetur. A spei ergo certitudine nulla nos malorum nostrorum qualitas, nulla quantitas frangat. Præstat magnam veniæ fiduciam latro ille venerabilis, qui non inde venerabilis, unde latro; nam latro ex crudelitate, venerabilis ex confessione. Cogitate ergo, cogitate quam sint incomprehensibilia in omnipotenti Deo misericordiæ viscera. Latro iste, cruentis manibus abstractus a fauce itineris, sus- B misericordiæ pignus & tenemus? C. Germ. et tertius Gemet., a facie itineris. b Editi, jam cœlestem patriam aperiret. Sequimur Mss. pene omnes. In duobus tamen Gemet., pro pietatis legitur veritatis. Turon. cum Longip., Val. Cl., tribus Gemet. et Bigot., ita habet, pro veniam, quod legitur in excusis. Hæc autem desunt in C. Germ., Belvac. et primo Carn., ubi solum legitur: Exstinguamus... culpas. natus est, ibi audire meruit: Hodie mecum eris in paradiso (Luc. XXIII, 43). Quid est hoc? Quis tantam bonita tem Dei dicere, quisļæstimare sufficiat? De ipsa pœna criminis pervenit ad præmia virtutis. Idcirco autem omnipotens Deus electos suos in quibusdam lapsibus cadere permisit, ut aliis in culpa jacentibus, si toto ad eum corde consurgant, spem veniæ reddat, et eis per lamenta pœnitentiæ bviam pietatis aperiat. Exerceamus ergo nosmetipsos in lamentis, exstinguamus fletibus et dignis pœnitentiæ fructibus culpas quas fecimus; e ad indulgentiam nobis tempora indulta non pereant, quia qui multos a suis iniquitatibus jam sanatos aspicimus, quid aliud quam supernæ d Tempora indulta non pereant. d Post tenemus, in duobus prior. Gemet., ita concluditur hom. Sit itaque Jesu Christo Domino nostro cum Patre et Spiritu sancio honor et imp. per omnia sœcula sæculorum. Amen. In tertio Gemel.: Adjuvet ipse quem amamus J. C. D. noster qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat in sæcula sæculorum. Amen. LIBER SECUNDUS. a HOMILIA XXI. Habita ad populum in basilica beatæ Mariæ virginis, die sancto Pascha. LECTIO. S. EVANG. SEC. MARC. XVI, 1-7. In illo tempore, Maria Magdalene, et Maria Jacobi, et Salome bemerunt aromala, ut venientes ungerent Jesum. Et valde mane una sabbatorum veniunt ad monumentum, orló jam sole. Et dicebant ad invicem : Quis revolvet nobis lapidem ab ostio monumenti? Et respicientes, viderunt revolutum lapidem. Erat quippe magnus valde. Et introeuntes in monumentum, viderunt juvenem sedentem in dextris, coopertum stola candida, et obstupuerunt. Qui dixit illis : Nolite expavescere. Jesum quæritis Nazarenum crucifixum, surrexit, non est hic. Ecce locus ubi posuerunt eum. Sed ite, dicite discipulis ejus, et Petro, quia præcedet vos in Galilæam. Ibi eum videbitis, sicut dixit vobis. 1526 1. Multis vobis lectionibus, fratres charissimi, per dictatum loqui consuevi; sed quia, lassescente stomacho, ea quæ dictavero legere ipse non possum, quosdam vestrum minus libenter audientes intueor. Unde nunc a memetipso exigere contra morem volo ut inter sacra missarum solemnia lectionem sancti Evangelii non dictando, sed colloquendo edisseram. Sicque excipiatur ut loquimur, quia collocutionis vox corda torpentia plus quam sermo . lectionis excitat, et quasi quadam manu sollicitudinis - ut evigilent pulsat. Et quidem ad hoc opus me sulficere posse non video; sed tamen vires quas imperitia • Est in Later. decima quarta. In Cod. reg. Suec. decima septima. In Corb. duodecima. b Belvac. et C. Germ., abeuntes emerunt. • In eisdem Cod. sequitur immediate : erat quippe denegat charitas ministrat. Scio namque qui dixit : Aperi os tuum, et ego adimplebo illud (Psal. LXXX, 11). Bonum ergo opus nobis in voluntate sit, nam ex divino adjutorio erit in perfectione. Dat loquendi ausum ipsa etiam resurrectionis Dominicæ tanta solemnitas, quia et indignum valde est ut eo die lau C des debitas taceat lingua carnis, quo videlicet die D caro resurrexit auctoris. 2. Audistis, fratres charissimi, quod sanctæ mulieres quæ Dominum fuerant secutæ cum aromatibus ad monumentum venerunt, et ei, quem viventem dilexerant, etiam mortuo, studio bumanitatis obsequuntur. Sed res gesta aliquid in sancta Ecclesia signat gerendum. Sic quippe necesse est ut audiamus quæ facia sunt, quatenus cogitemus etiam quæ nobis sint ex eorum imftatione facienda. Et nos ergo in eum qui est mortuus credentes, si, odore virtutum referti, cum opinione bonorum operum Dominum quærimus, ad monumentum profecto illius cum aromatibus venimus. Illæ autem mulieres angelos vident, quæ cum aromatibus venerunt, quia videlicet illæ mentes supernos cives aspiciunt, quæ cum virtutum odoribus ad Dominum per sancta desideria proficiscuntur. Notandum vero nobis est quidnam sit quod in dextris sedere angelus cernitur. Quid namque per sinistram nisi vita præsens, quid vero per dextram nisi perpetua vita designatur? Unde in Canticis canticorum scriptum est: Læva ejus sub cupite meo, et dextera illius amplexabitur me (Cant, 11, 6). magnus valde. Et respicientes, etc. Sicque tollitur byperbaton Vulgate, imo et textus Græci. lidem Mss., præcedit. d C. Germ. et duo priores Gemet., ad Deum. non auderet. Vocatur ergo ex nomine, ne desperaret ex negatione. Qua in re e considerandum nobis est (Dist. 50, c. 53) cur omnipotens Deus eum quem cunctæ Ecclesiæ præferre disposuerat ancillæ vocem pertimescere et seipsum negare permisit. Quod nimirum magnæ actum esse pietatis dispensatione cognoscimus, ut is qui futurus erat Pastor Ecclesiæ in sua culpa disceret qualiter aliis misereri debuisset. Prius itaque eum ostendit sibi, et tunc præposui! cæteris, ut ex sua infirmitate cognosceret quam misericorditer aliena infirma toleraret. Quia ergo Redemptor noster jam præsentis vitæ A ret, qui magistrum negaverat, venire inter discipulos corruptionem transierat, recte angelus qui nuntiare perennem ejus vitam venerat in dextera sedebat. Qui stola candida coopertus apparuit, quia festivitatis nostræ gaudia nuntiavit. Candor etenim vestis splendorem nostræ denuntiat solemnitatis. Nostræ dicamus, an suæ? Sed ut fateamur verius, et suæ dicamus et nostræ. lila quippe Redemptoris nostri resurrectio et nostra festivitas fuit, quia nos ad immorialitatem reduxit; et angelorum festivitas exstitit, quia nos revocando ad coelestia eorum numerum implevit. In sua ergo ac nostra festivitate angelus in albis vestibus apparuit, quia dum nos per resurrectionem Dominicam ad superna reducimur, coelestis patriæ damna reparantur. 5. Bene autem de Redemptore nostro dicitur : Præcedet vos in Galilæam, ibi eum videbitis, sicut dixit vobis. Galilæa namque transmigratio facta in ad resurrectionem, a morte ad vitam, a pœna ad gloriam, a corruptione ad incorruptionem 1528 transmigraverat. Et prius post resurrectionem in Galilæa a discipulis videtur, quia resurrectionis ejus gloriam post læti videbimus, si modo a viliis ad virtutum celsitudinem transmigramus. Qui ergo in sepulcro nuntiatur, in transmigratione ostenditur, quia is qui in mortificatione carnis agnoscitur in transmigratione mentis videtur. Hæc, fratres charissimi, pro tanta diei solemnitate, de lectionis evangelicæ expositione transcurrimus, sed libet ut de hac eadem solemnitate aliquid subtilius loquamur. 3. Sed quid advenientes feminas affatur audia- B terpretatur. Jam quippe Redemptor noster a passione mus: 1527 Nolite expavescere. Ac si aperte dicat: Paveant illi qui non amant adventum supernorum civium; pertimescant qui, carnalibus desideriis pressi, ad eorum se societatem pertingere posse desperant. Vos autem cur pertimescitis, quæ vestros concives videtis? Unde et Matthæus angelum apparuisse describens, ait: Erat aspectus ejus sicut fulgur, et vestimenta ejus sicut nix (Matth. xxviu, 3). In a fulgure etenim terror timoris est, in nive autem blandimentum candoris. Quia vero omnipotens Deus et terribilis peccatoribus, et blandus est justis, recte testis resurrectionis ejus angelus et in fulgure vultus, et in candore habitus demonstratur, ut de ipsa sua speeie et terreret reprobos, et mulceret pios. Unde recte quoque populum per deserta gradientem columna C immortalis, una corruptionis, altera incorruptionis ; ignis in nocte et columna nubis præibat in die (Exod. xIII, 21, 22). In igne enim terror est, in nube autem visionis lene blandimentum; dies vero vita justi, et nox accipitur vita peccatoris. Unde et conversis peccatoribus Paulus dicit: Fuistis aliquando tenebræ, nunc autem lux in Domino (Ephes. v, 8). In die ergo per nubem columna monstrata est, et in nocte per ignem, quia omnipotens Deus et blandus justis, et terribilis apparebit injustis. Istos in judicio veniens per lenitatis mansuetudinem demulcet, illos vero per justitiæ districtionem terret. 4. Sed jam quid angelus subjungat audiamus : Jesum quæritis Nazarenum. Jesus Latino eloquio salutaris, id est salvator interpretatur. At vero multi tunc Jesus dici poterant, non tamen substantialiter, sed nuncupative. Ideo et locus subjungitur, ut de quò Jesu dictum sit manifestetur: Nazarenum. El causam protinus subdidit: Crucifixum. Atque addidit: Surrexit, non est hic. Non est hic dicitur b per præsentiam carnis, qui tamen nusquam deerit per præsentiam majestatis. Sed ite, dicite discipulis ejus et Petro, quia præcedet vos in Galilæam. Quærendum nobis est cur, nominatis discipulis, Petrus designatur ex nomine. Sed si bunc angelus nominatim non exprime a C. Germ., Belvac., Longip., tertius Gemet., in fulgore. Hic restituimus multa quæ in plerisque Ed. desunt; leguntur autem in C. Germ., duobus Carn., tertio Gemel., etc., necnon in Edit. Antuerp. Cor 6. Duæ etenim vitæ erant, quarum unam novimus, alteram nesciebamus. Una quippe mortalis est, altera d una mortis, altera resurrectionis. Sed venit Mediator Dei et hominum homo Christus Jesus, suscepit unam, et ostendit alteram. Unam pertulit moriendo, et ostendit alteram resurgendo. Si ergo nobis mortalem vitam scientibus resurrectionem promitteret carnis, et tamen hanc visibiliter non exhiberet, quis ejus promissionibus crederet? Factus itaque homo apparuit in carne, mori dignatus est ex voluntate, resurrexit ex potestate, et ostendit exemplo quod nobis promisit in præmio. Sed fortasse aliquis dicat: Jure ille surrexit qui, cum Deus esset, teneri a morte non potuit. Ad instruendam ergo ignorantiam nostram, ad roborandam infirmitatem nostram, suæ resurrectionis exemplum nobis sufûD cere noluit. Solus in illo tempore mortuus est, et tamen solus minime resurrexit. Nam scriptum est : Multa corpora sanctorum qui dormierant surrexerunt (Matth. xxvu, 52). Ablata ergo sunt omnia argumenta perfidiæ. Ne quis enim dicat: Sperare de se non debet homo quod in carne sua exhibuit Deus homo, ecce cum Deo homines resurrexisse cognoscimus, et quos puros homines fuisse non dubitamus. Si ergo membra nostri Redemptoris sumus, præsumamus in nobis quod gestum constat in capite. Si ruptam autem ac mutilam esse aliam lectionem : non est hic per præsentiam majestatis. Sed, manifestum est. c Belvac. et C. Germ., quærendum. Duo priores Gemet, una mortalis. • Belvac., debet homo Deus. multum nos abjicimus, sperare in nobis debemus nos A lam frequentem solemnitatem festinemus. His, cum membra ultima quod de membris ejus superioribus audivimus. necdum visione possumus, desiderio et mente jungamur. Transmigremus a vitiis ad virtutes, ut in GaJilæa Redemptorem nostrum videre mereamur. Adjuvet omnipotens Deus ad vitam desiderium nostrum, qui pro nobis in mortem dedit unicum Filium suum, Dominum nostrum Jesum Christum, qui cum eo vivit et regnat Deus in unitate Spriritus sancti, per omnia sæcula sæculorum. Amen. THOMILIA XXII. Habita ad populum in basilica beati Joannis, quæ appellatur Constantiniana, Sabbato post Pascha. LECTIO S. EVANG. SEC. JOAN. XX, 1-9. In illo tempore, una sabbati Maria Magdalene venit mane, cum adhuc tenebræ essent, ad monumentum, et B vidit lapidem sublatum a monumento. Cucurrit ergo et venit ad Simonem Petrum, et ad alium discipulum B quem diligebat Jesus, et dixit eis: Tulerunt Dominum de monumento, et ↳ nescimus ubi posuerunt eum. Exiit ergo Petrus et ille alius discipulus, el venerunt ad monumentum. Currebant autem duo simul; et ille alius discipulus præcucurrit citius Petro, et venit i primus ad monumentum. Et cum se inclinasset, vidit linteamina posita, non tamen introivil. Venit ergo Simon Petrus sequens eum, et introivit in monumentum. Et vidit linteamina posita, et sudarium quod fuerat super caput ejus, non cum linteaminibus positum, sed separatim involutum in unum locum. Tunc ergo introivitet i ille discipulus qui venerat prior ad monumentum, et vidit, et credidit. Nondum enim sciebant Scripturas, quia oporteret eum a mortuis resurgere. 7. Ecce vero ad memoriam redit quod crucifixo Dei Filio Judæi insultantes dicebant: Si rex Israel est, descendat de cruce, et credimus ei (Ibid. 42). Qui si de cruce tunc descenderet, nimirum insultantibus cedens, virtutem nobis patientiæ non demonstraret. Sed exspectavit paululum, toleravit opprobria, irrisiones sustinuit, servavit patientiam, distulit admirationem; et qui de cruce descendere noluit, 1529 de sepulcro surrexit. Plus igitur fuit de sepulcro surgere quam de cruce descendere. Plus fuit mortem resurgendo destruere quam vitam descendendo servare. Sed cum Judæi hunc ad insultationes suas de cruce descendere minime cernerent, cum morientem viderent, eum se vicisse crediderunt, nomen illius se quasi exstinxisse gavisi sunt. Sed ecce de morte nomen ejus per mundum crevit, ex qua hoc infidelis turba exstinxisse se credidit; b et quem gaudebat occisum, dolet mortuum, quia hunc ad suam gloriam cognoscit pervenisse per pœnam. Quod bene in libro Judicum Samson illius facta significant (Judic. xv1, 1, 2, 3), qui cum Gazam civitatem Philisthinorum fuisset ingressus, Philisthi, ingressum ejus protinus cognoscentes, civitatem repente obsidionibus circumdederunt, custodes deputaverunt, et Samson fortissimum se jam comprehendisse gavisi sunt. Sed quid Samson fecit agnovimus. Media nocte portas civitatis abstulit, et montis verticem ascendit. Quem, fratres charissimi, hoc in facto, quem nisi RedemptoC rem nostrum Samson ille significat? Quid Gaza civitas nisi infernum designat? Quid per Philisthæos nisi Judæorum perfidia demonstratur? Qui cum mortuum Dominum viderent, ejusque corpus in sepulcro jam positum, custodes illico deputaverunt, et eum qui auctor vitæ claruerat, in inferni claustris retentum, quasi Samsonem in Gaza se deprehendisse lætati sunt. Samson vero media nocte non solum exiit, sed etiam portas tulit, quia videlicet Redemptor noster ante lucem resurgens, d non solum liber de inferno exiit, sed et ipsa etiam inferni claustra destruxit. Portas tulit, et montis verticem subiit, quia resurgendo claustra inferni abstulit, et ascendendo cœlorum regna penetravit. Hanc ergo resurrectionis ejus gloriam, fratres charissimi, quæ et prius demonstrabatur ex signo, et post è patuit ex facto, tota mente diligamus, pro ejus amore moriamur. Ecce in resurrectione auctoris nostri ministros ejus angelos concives nostros agnovimus. Ad horum ergo civium ilA Prinus Carn., ex qua hunc. Val. Cl. et Gemet., ex qua hæc infidelis. b'C. Germ. et Bigot., et quæ gaudebat. • Secundus Carn., deportaverunt. d His refellitur impietas Joan. Calvini, asserentis, lib. 1 Instit., cap. 16, § 10, Christum in inferno divinæ ultionis severitatem experium esse. Recole quæ in admonitione jam sunt dicta. Certe docet hic non obscure noster Gregorius Dominum, etsi ad inferos, secundum animam, descenderit, nullos tamen ibi do lores perpessum. 1530 1. Fractus longa molestia stomachus diu me charitati vestræ de lectionis evangelicæ expositione loqui prohibuit. Vox namque ipsa a clamoris virtute succumbit ; et quia a multis audiri non valeo, loqui, fateor, inter multos erubesco. Sed hanc in me verecundiam et ipse reprehendo. Quid enim ? Nunquid si multis prodesse nequeo, nec paucis curabo? Et si ex messe portare manipulos multos non possum, nunquidnam debeo ad aream vacuus redire? Quamvis enim quantos debeo ferre non valeo, certe vel paucos, certe vel duos, certe vel unum feram. Habet namque ipsa infirmitatis intentio mercedis suæ certitudinem, quia supernus arbiter noster, etsi pondus considerat in retributione, tamen D vires pensat in pondere. 2. Lectio sancti Evangelii quam modo, fratres, audistis valde in superficie historica est aperta, sed ejus nobis sunt mysteria sub brevitate requirenda. • In recentioribus Ed., paruit. f In Later. est decima septima. Ubi legitur habita in Basil. S. Salvat., quæ appell. Const. in Cod. reg. Suec. est decima octava. In Corb. decima sexta. C. Germ., Belvac., Bigot. et tertius Gemet., quem amabat. h Bigot., nescio. i C. Germ. et Bigot., venit prius. i Belvac. et C. Germ., et ille alius discipulus qui venerat primus. Bigot. et C. Germ., sciebat, sti Deus, 1532 et divinitatis incomprehensibilia sacramenta ab infirmitatis nostræ cognitione disjuncta sunt, ejusque potentia creaturæ transcendit naturam? Et notandum quod non solum separatim, d sed etiam involutum inveniri dicitur in unum locum. Linteum quippe quod involvitur, ejus nec initium nec finis aspicitur. Recte ergo sudarium capitis involutum inventum est, quia celsitudo divinitatis nec cœpit esse, nec desinit; nec per initium nascitur, nec termino coangustatur. 4. Bene autem additur: In unum locum, quia in scissura mentium Deus non est. Deus quippe in unitale est, et illi ejus habere gratiam merentur, qui se ab invicem per sectarum scandala non dividunt. Maria Magdalene, cum adhuc tenebræ essent, venit ad A nisi quia, Paulo attestante (I Cor.x1, 3), caput Chrimonumentum. Juxta historiam notatur hora, juxta intellectum vero mysticum requirentis signatur intelligentia. Maria etenim auctorem omnium, quem carne viderat mortuum, quærebat in monumento; et quia hunc minime invenit, a furatum credidit. Adhuc ergo erant tenebræ cum venit ad monumentum. Cucurrit citius, discipulisque nuntiavit. Sed illi præ cæle ris cucurrerunt, qui præ cæteris amaverunt, videlicet Petrus et Joannes. Currebant autem duo simul, sed Joannes præcucurrit citius Petro, et venit prior ad monumentum, sed ingredi non præsumpsit. Venit vero posterior Petrus, Et intravit. Quid, fratres, quid cursus iste significat? Nunquid hæc tam subtilis evangeliste descriptio a mysteriis vacare credenda est? Minime. Neque enim se Joannes et præisse et non B Sed quia solet per sudarium laborantium sudor deintrasse diceret, si in ipsa sua trepidatione mysterium defuisse credidisset. Quid ergo 1531 per Joannem nisi Synagoga, quid per Petrum nisi Ecclesia designatur? Nec mirum esse videatur quod per juniorem Synagoga, per seniorem vero Ecclesia signari perhibetur, quia etsi ad Dei cultum prior est Synagoga quam Ecclesia gentium, ad usum tamen sæculi prior est multitudo gentium quam Synagoga, Paulo attestante, qui ait : Quia non prius quod spiritale est, sed quod animale (1 Cor. xv, 46). Per seniorem ergo Petrum significatur Ecclesia gentium, per juniorem vero Joannem Synagoga Judæorum. Cucurrerunt ambo simul, quia, ab ortus sui tempore usque ad occasum, pari et communi b via, etsi non pari et communi sensu, gentilitas cum Synagoga cucurrit. tergi, potest etiam sudarii nomine exprimi labor Dei, qui in se quidem semper quietus atque incommutabilis permanet, sed tamen laborare se denuntiat cum duras hominura pravitates portat. Unde et per prophetam dicit: Laboravi sustinens (Jerem. vi, 11). Deus autem apparuit in carne, laboravit ex nostra infirmitate. Quem laborem passionis ejus dum increduli viderunt, eum venerari noluerunt. Quem enim videbant carne mortalem, dedignati sunt credere im mortalem esse divinitate. Unde etiam Jeremias ait : Reddes eis vicem, Domine, juxta opera manuum sua· rum, dabis eis scutum cordis laborem tuum (Thren. [1, 64, 65). Ne enim prædicationis spicula eorum corda penetrarent, dum passionis ejus laborem dedignati sunt, quasi eumdem laborem fillius pro scuto C tenuerunt, ut eo ad se transire ejus verba non permitterent, quo eum laborare usque ad mortem • viderunt. Quid autem nos nisi nostri capitis, id est Dei membra sumus? Per linteamina itaque corporis, laborum ligamenta signantur, quæ nunc electos omnes, id est ejus membra constringunt. Sudarium ergo quod super caput ejus fuerat seorsum invenitur, quia ipsa Redemptoris nostri passio longe a nostra passione disjuncta est, quoniam ipse sine culpa pertulit quod nos cum culpa toleramus. Ipse sponte morti succumbere voluit, ad quam nos venimus inviti. 3. Venit Synagoga prior ad monumentum, sed minime intravit, quia legis quidem mandata percepit, prophetias de incarnatione ac passione Dominica audivit, sed credere in mortuum noluit. Vidit enim Joannes posita linteamina, non tamen introivit, quia videlicet Synagoga et Scripturæ sacræ sacramenta cognovit, et tamen ad fidem passionis dominica credendo intrare distulit. Quem diu longeque prophetavit, præsentem vidit, et renuit; hominem esse despexit, Deum carne mortalem factum credere noluit. Quid ergo est, nisi quia et citius cucurrit, et tamen ante monumentum vacua stetit: Venit autem Simon Petrus sequens eum, et introivit in monumentum, quia secuta posterior Ecclesia gen- D tium, mediatorem Dei et hominum hominem Jesum Christum et cognovit carne mortuum, et viventem credidit Deum. Vidit linteamina posita, et sudarium quod fuerat super caput ejus, non cum linteaminibus positum, sed separatim involutum in unum locum. Quid esse, fratres, credimus, quod sudarium capitis Domini cum linteaminibus non invenitur in monumento, 5. Sequitur: Tunc ergo introivit et ille discipulus qui venerat prior ad monumentum. Postquam intravit Petrus, ingressus est et Joannes. Posterior intravit qui prior venerat. Notandum, fratres, est quod in fine mundi ad Redemptoris fidem etiam Judæa colligetur, Paulo attestante, qui ait: Donec plenitudo gentium intraret, et sic omnis Israel salvus fieret (Rom. x1, 25, 26). Et vidit et credidit. Quid, fratres, quid æstimandus est credidisse? Nunquid quia Dominus resurrexerat, quem quærebat? Non utique, non legitur quidquid hic exstat inter viderunt et sudarium ergo. Belvac. primus, Carn. et duo priores Gemet., notum, fratres. 5 Corb. et Belvac., quem quærebant. |