id est, habere eas sicut communes. (Rom. 12.) Necessitatibus sanctorum communicantes. Quantum ad tertium, ut ad finem thesaurizandi perveniant, ideo dicit: Thesaurizate, etc. Thesaurus spiritualis est congregatio meritorum, quæ sunt fundamentum futuri ædificii, quod nobis præparatur in cælo, quia tota præparatio futuræ gloriæ est per merita, quæ acquirimus per gratiam, quæ est principium merendi. (Matth. 6.) The saurizate vobis thesauros in cœlo, ubi neque tinea, etc. (1 Cor. 9.) Sic currite, ut comprehendatis.

Deinde cum dicit: O Timothee, instruit ipsum Timotheum. Et primo, ut bona conservet, secundo ut mala devitet, ibi: Devitans. Dicit ergo: 0 Timothee, depositum custodi. Depositum hominis est omne bonum, quod habet quilibet, quod sibi commissum a Deo, ut conservet et multiplicet. (Eccl. 17.) Gratiam hominis quasi pupillam conservabit. (1 Cor. 15.) Et gratia ejus in me vacua non fuit, sed gratia ejus semper in me manet. Et sic dicit ei, ut depositum custodiat, id est, ut se in gratia Dei conservet et multiplicet. Qui enim abscondit talentum, punitur. Tollite ab eo talentum, et date ei qui habet decem talenta. Et inutilem servum ejicite in tenebras exteriores, etc. (Matth. 25.) Et specialiter prælati babent depositum, sc. curam proximorum et fidelium. (Joan. ult.) Pasce oves meas. (Hebr. ult.) Ipsi pervigilant quasi rationem reddituri pro animabus vestris. (2 Tim. 4.) Bonum depositum custodi. Item quod mala vitet, præcipue illa quæ sunt nata coinquinare fidem, cujus ratio est, quia sicut princeps secularis ponitur ad custodiendam unitatem regni, ita spiritualis ad servandam unitatem spiritualem. Pax autem

regni consistit in justitia, et ideo ille ordinatur ad justitiam. Sed unitas ecclesiæ est in fide, et ideo principaliter monet ad custodiam fidei. (Luc. 22.) Ego rogavi pro te, ut non deficiat fides tua, et tu conversus aliquando confirma fratres tuos, etc. Similiter autem posset corrumpi fides per fallaciam, sicut etiam quælibet scientia. Sed sicut dicitur (1 Elenc.) Fallacia quandoque fit ex voce, quandoque ex re. Unde est fallacia in dictione, et extra dictionem. Et sic fides aliquando corrumpitur per aliquas voces inordinatas, sicut dicit Hier. quod ex verbis inordinate prolatis fit hæresis. Et ideo dicit: Devitans prophanas vocum novitates. Quia non velle audire aliquid novi est oblatrare contra consuetudines. Sed nova prophana non sunt audienda. Sed prophana novitas est, quando inducitur aliquid contra fidem. Et dicitur novum per comparationem ad id quod est antiquum. Hoc fecit Nestorius, quando dixit de V. Maria Christotocos, ut inferret quod non esset mater Dei. Et ideo sancti patres in Ephesino concilio instituerunt, quod diceretur theotocos. (2 Tim. 1.) Formam habens sanorum verborum, quæ a me audisti in fide, et dilectione in Christo Jesu. Et cap. 2. Prophana et vaniloquia devita, etc. Quandoque vero corrumpitur per rationes reales sophisticas. Et illud vitandum est. Et dicit: Et oppositiones scientiæ falsi nominis, quia non est vera scientia, sed apparens. Scientia enim secundum propriam rationem non est nisi verorum. Impossibile autem est, quod verum sit vero contrarium, licet quandoque duo falsa sint sibi contraria, et ideo impossibile est quod illud quod repugnat veritati divinæ, quæ est summa veritas, sit verum. (Col. 2.) Videte ne

quis vos decipiat per philosophiam et inanem fallaciam secundum traditionem hominum, secundum elementa mundi, et non secundum Christum.

Promittentes, id est, dicentes se habere. (Jer. 10.) Stultus factus est omnis homo a scientia sua. Quæ non

est Dei, quia qui loquitur mendacium, ex propriis loquitur. (Joan. 8, Jer. 2.) Filii Mempheos et Taphneos constupraverunt te usque ad verticem. (Is. 47.) Sapientia tua et scientia tua hæc decepit te. Gratia Dei tecum. Amen.

Nocte et die æstu urebar et gelu, etc. (Genes. 31.) Verba sunt Jacob ostendentis et commendantis curam pastoralem, ac pastorale officium. In quibus circa hoc officium tria ponuntur, sc. assiduitas, patientia, sollicitudo. Primum est, quia sine intermissione debet curam gregis gerere. Unde dicit: Nocte et die. Nocte orando, die erudiendo. (Is. 21.) Super speculam Domini ego sum stans jugiter per diem, et super custodiam ego sum stans totis noctibus. Vel per diem, id est, tempore prosperitatis, et per noctem, id est, tempore adversitatis. In quibus prælatus debet respicere curam gregis. (2 Cor. 6.) Per arma justitiæ a dextris et a sinistris. (Prov. 17.) Omni tempore diligit, qui amicus est. Secundum est, quia maxime prælato patientia necessaria est. Debet enim prælatus propter gregis salutem omnia susti

nere. (Joan. 10.) Bonus pastor animam suam dat pro ovibus suis. (Prov. 19.) Doctrina viri per patientiam noscitur. Unde dicit: Estu, id est fervore instantis persecutionis. (Jac. 1.) Exortus est sol cum ardore et arefecit fœnum. Gelu, id est, timore futurorum. (2 Cor. 7.) Foris pugnæ, intus timores. Tertium est, quia præest in sollicitudine, ut dicitur (Rom. 12.) Et hoc expellit somnum negligentiæ. Unde subditur (Gen. 31.) Fugiebatque somnus ab oculis meis. (Prov. 6.) Discurre, festina, suscita amicum tuum, ne des oculis tuis somnum. Recte ergo hæc verba materiæ hujus epistolæ conveniunt. In prima enim instruit cum de ordinatione ecclesiastica. In hac autem secunda agit de sollicitudine tanta pastorali, ut etiam martyrium sustineat pro cura gregis, ut patet in prologo.

1. Paulus Apostolus Jesu Christi per voluntatem Dei, secundum promissionem vitæ, quæ est in Christo Jesu.

2. Timotheo charissimo filio, gratia et misericordia, et pax a Deo patre nostro, et Christo Jesu Domino nos

tro.

Dividitur autem hæc epistola in salutationem, et narrationem secundam, ibi: Gratias ago. Item primo ponitur persona salutans. Secundo persona salutata. Tertio bona optata. Persona salutans describitur ex nomine Paulus, quod sonat modicitatem, quod ei competit propter humilitatem mentis et tribulationem, quæ faciunt hominem' parvum. In tantum quod Christus dicitur minoratus propter passiones. (Hebr. 2.) Eum qui in modico ab angelis minoratus est, etc. Item ex dignitate, quam primo ponit. Secundo dignitatis originem. Tertio fructum. Dignitas est magna, quia est Apostolus Jesu Christi, id est, missus est a Christo. (Luc. 6.) Elegit duodecim ex ipsis, quos etiam Apostolos nominavit. Hauc dignitatem adeptus est, quia plus omnibus laboravit. (1 Cor. 16. et Gal. 2.) Qui operatus est Petro in Apostolatum circumcisionis, operatus est et mihi inter Gentes. Origo Apostolatus est voluntas Dei. Unde dicit: Per voluntatem Dei, quam quidam præveniunt, quia se ingerunt, contra quos dicitur (Hebr. 5) Nemo assumit sibi

honorem, sed qui vocatur a Deo tanquam Aaron. Item quidam permittuntur, propter peccata populi. (Job. 34.) Qui regnare facit hominem hypocritam propter peccata populi, sed hoc est per voluntatem Dei quod dicit: quia non per voluntatem suam. Fructus autem non est aliquid terrenum, sed Secundum promissionem vitæ, quæ est, etc. Id est, ad consequendam vitam æternam promissam a Christo. Hic debet esse finis prælatorum. (1 Cor. 9.) Illi quidem, ut corruptibilem coronam accipiant, nos autem incorruptam. (Dan. 12.) Qui ad justitiam erudiunt multos, quasi stellæ in perpetuas æternitates. Persona salutata est Timotheus filius ejus ab eo conversus. (Act. 16.) Charissimus, quia sibi unanimis. (Philipp. 2.) Neminem habeo tam unanimem, etc. Bona optata sunt tria, sc. Gratia, per quam est remissio peccatorum. Misericordia, per quam consequimur finale bonum. Pax, Gloss. id est, tranquillitas mentis, hæc competit prælato, qui ad hoc ponitur, ut pacem procuret (Joan. 10.) dixit Dominus, Pax vobis. Et præcepit intrantibus domum pacem offerre, ut habetur (Matth. 10.) Et hoc, A Deo patre, qui est dator omnis boni. (Jac. 1.) Item a Jesu Christo, qui est mediator inquantum homo Dei et hominum. (2 Pet. 1.) Per quem maxima nobis et pretiosa promissa donavit.

3. Gratias ago Deo meo, cui servio a progenitoribus meis in conscientia pura, quod sine intermissione ha beam tui memoriam in orationibus meis, nocte ac die.

4. Desiderans te videre. Memor lacrymarum tuarum, ut gaudio implear.

5. Recordationem accipiens ejus fidei, quæ est in te non ficta, quæ et habitavit primum in avia tua Loide, et matre tua Eunice, certus sum autem, quod et in te.

Hic incipit epistolaris narratio, in qua primo munit eum contra præsentes persecutiones. Secundo contra futura pericula ecclesiæ, 3. cap., ibi: Hoc autem scito. Item primo inducit ad instantiam prædicationis, quæ tunc erat causa et occasio persecutionis. Secundo hortatur ad sustinendas tribulationes propter Christum, ibi: Tu ergo, etc., cap. 2. Item primo commemorat bona ipsius Timothei. Secundo hortatur eum ad usum horum bonorum per instantiam prædicationis, ibi: Per quam, etc. Tertio ponit se in exemplum, ibi: In quo positus sum ego prædicator et Apostolus et magister, etc. Item primo ponit affectum quem habebat ad Timotheum. Secundo ponit bona hujus, quæ provocabant eum ad hujusmodi affectum, ibi: Memor. Affectus ostenditur per duo, sc. per orationem et desiderium. Et ideo gratias agit Deo de affectu quem habet ad Timotheum, quia est charitatis, et charitas est principale donum, quasi dicat: Reputo me gratiam consecutum, quod sic sincerum affectum habeo ad

te. Et dicit: Deo meo, cui specialiter servio a progenitoribus meis, non a parentibus carnalibus, quia (1 Tim. 1.) Christus venit peccatores salvos facere, quorum primus ego sum, sed servitio derivato a progenitoribus meis, sc. patriarchis et prophetis, qui Deo sincere servierunt. Et dicitur a progenitoribus, quia filii facilius imitantur perfectionem paternam, tum quia instruuntur ab eis, ut Tobias, tum quia etiam facilius imitantur amicos. Et quomodo servio ei? In conscientia pura, quia ut habetur (Habac. 1.) Mundi sunt oculi tui, Domine, ne videant malum, et respicere ad iniquitatem non poteris. (2 Cor. 1.) Gloria nostra hæc est testimonium conscientiæ nostræ. De quo agit gratias, quia sine intermissione, sive die prosperitatis, sive nocte adversitatis oro pro te. Item ex desiderio. Ideo dicit: Desiderans te videre, sc. propter consolationem utriusque. (Rom. 1.) Desidero enim videre vos, etc.

Deinde cum dicit: Memor, ostendit bona, quæ erant in Timotheo. Et primo commemorat affectum ejus ad se. Secundo fidem ad Deum, ibi: Recordationem. Dicit ergo: Memor lacrymarum, quas sc. Timotheus effudit quando discessit Ephesum ab eo, paratus ad martyrium. Vel lacrymarum quas fudit in orationibus, et hoc: Ut gaudio implear, id est, hæc memoria replet me gaudio. (Phil. 2.) Implete gaudium meum, etc. Item memor fidei ad Deum. Fidem ejus primo commemorat. Secundo ostendit eam a parentibus derivatam, et non novitiam.