LIB. III. xviii. 1. MASS. III. xvii. 2. fieri in Christo Jesu poteramus, sine aqua quæ de cœlo est. Et sicut arida terra, si non percipiat humorem, non fructificat: sic et GR. III. xix. nos, lignum aridum exsistentes primum, nunquam fructificaremus vitam, sine superna voluntaria pluvia. Corpora enim nostra per Ps. Ixvii. 10. lavacrum illam, quæ est ad incorruptionem, unitatem acceperunt, animæ autem per Spiritum. Unde et utraque necessaria, cum utraque proficiunt in vitam Dei, miserante Domino nostro Sa- Joh. iv. 7. maritanæ illi prævaricatrici, quæ in uno viro non mansit, sed fornicata est in multis nuptiis, et ostendente ei, et pollicente aquam vivam, ut ulterius non sitiret, neque occuparetur ad humectationem aquæ laboriosa, habens in se potum salientem in vitam æternam, quam Dominus accipiens munus a Patre, ipse quoque his donavit qui ex ipso participantur, in universam terram mittens Spiritum sanctum. 3 seq. 2. Hanc muneris gratiam prævidens Gedeon ille Israelita, quem elegit Deus, ut salvaret populum Israel de potentatu alienigenarum, demutavit petitionem, et super vellus lanæ, in Jud. vi. 37 quo tantum primum ros fuerat, quod erat typus populi, ariditatem futuram prophetans; hoc est, non jam habituros eos a Deo Spiritum sanctum, sicut Esaias ait: Et nubibus mandabo ne pluant Esai. v. 6. super eam; in omni autem terra fieri ros, quod est Spiritus Dei, qui descendit in Dominum, spiritus sapientiæ et intellectus, spiritus Esäi. xi. 2. consilii et virtutis, spiritus scientia et pietatis, spiritus timoris Dei: quem ipsum iterum dedit Ecclesiæ, in omnem terram mittens de cœlis Paracletum, ubi et diabolum tamquam fulgur projectum ait Luc. x. 18. Dominus. Quapropter necessarius nobis est ros Dei, ut non comburamur, neque infructuosi efficiamur, et ubi accusatorem habemus, illic habeamus et 'Paracletum; commendante Domino Spiritui sancto suum hominem, qui inciderat in latrones, cui ipse misertus Luc. x. 35. est, et ligavit vulnera ejus, dans duo denaria regalia, ut per Spiritum imaginem et inscriptionem Patris et Filii accipientes, fructificemus creditum nobis denarium, multiplicatum Domino Matt. xxv. 16 annumerantes. 1 Samaritanæ illi, i. e. the multitude of Gentile idolaters; the Samaritans ever since the substitution of Babylonians and Assyrians, 2 Kings xvii. 24, for the ten tribes carried away by Shalmaneser, were an idolatrous race, so that to the Jews, Samaritan and idolater were convertible terms. Hence the Samaritan woman is represented as a type of the 2 CLERM. saliens, possibly as тóμа CL., Voss., Mass. quod. 4 καὶ ἐάν τις ἁμάρτῃ παράκλητον ἔχομεν κ.τ.λ. r Job. ii. I. 5 i.e. the human race. CLERM. omnem. seq. LIB. III. xviii. 3. GR. III. xix. xvii. 4. Theod. Dial.I. 3. Τοῦ πνεύματος οὖν κατελθόντος διὰ τὴν προωρισ H μένην οικονομίαν, καὶ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ μονογενοῦς, ὃς καὶ λόγος ἐστὶ τοῦ Πατρὸς, ἐλθόντος τοῦ πληρώματος τοῦ χρόνου, σαρκωθέντος ἐν ἀνθρώπῳ [adde, δι' ἄνθρωπον], καὶ πᾶσαν τὴν κατὰ ἄνθρωπον οἰκονομίαν ἐκπληρώσαντος, τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ, ἑνὸς καὶ τοῦ αὐτοῦ ὄντος, ὡς αὐτ τὸς ὁ Κύριος μαρτυρεῖ, καὶ οἱ ἀπόστολοι ὁμολογοῦσι καὶ οἱ προφῆται κηρύττουσι· ψευδεῖς ἀπεδείχθησαν πᾶσαι αἱ διδασκαλίαι τῶν τὰς ὀγδοάδας, καὶ τετράδας, καὶ δοκήσεις παρεξευρηκότων. I 3. Spiritu itaque descendente super prædictam dispositionem, et Filio Dei unigenito, qui et Verbum est Patris, veniente plenitudine temporis, incarnato in homine propter hominem, et omnem secundum hominem dispositionem implente Jesu Christo Domino nostro, uno et eodem exsistente, sicut et ipse Dominus testatur, et Apostoli confitentur, et prophetæ annuntiant, mendaces ostensæ sunt universæ doctrinæ eorum, qui octonationes et quaternationes putativas adinvenerunt, et sub- M. 209. divisiones excogitaverunt: qui Spiritum quidem interimunt, alium autem Christum, et alium Jesum intelligunt, et non unum Christum, sed plures fuisse docent: et si unitos eos dixerint, iterum ostendunt 'eum quidem participasse passionem, hunc autem impassibilem perseverasse; et hunc quidem ascendisse in Pleroma, hunc autem in medietate remansisse; et hunc quidem in invisibilibus et innominabilibus epulari et oblectari, hunc autem assidere Demiurgo, evacuantem eum virtute. Unde et oportebit et te, et omnes qui intendunt huic Scripturae, et solliciti c. 245. sunt pro sua salute, non, quum audiunt forinsecus eorum sermones, sponte succumbere; similia enim loquentes fidelibus, sicut prædiximus, non solum dissimilia sapiunt, sed et contraria, et per omnia plena blasphemiis, per quæ interficiunt eos, qui per similitudinem verborum dissimile affectionis eorum in se attrahunt 1 Schultz adds Χριστοῦ, merely ob- 3 καὶ δοκήσεις, f. leg. καταδοκήτους. 4 eum quidem...hunc autem, τὸν μὲν ... τὸν δέ. 5 GRABE suggests infectionis, but there is no necessity for this. The Greek παθήματος makes very good sense. οἱ δι ̓ ὁμοιότητος τῶν ῥημάτων ἀνόμοιον τὸ τοῦ παθήματος αὐτῶν φάρμακον ἐπι· σπῶνται εἰς ἑαυτούς. venenum: sicut quis aquæ mixtum 'gypsum dans pro lacte, seducat per similitudinem coloris, sicut quidam dixit superior nobis, de omnibus qui quolibet modo depravant quæ sunt Dei, et adulterant veritatem; In Dei lacte gypsum male miscetur. LIB. III. GR. III. xix. xviii. 3. MASS. III. xvii. 4. CAP. XIX. Quæ causa fuit, ut verbum Dei caro fieret: et, 1. OSTENSO manifeste, quod in principio Verbum exsistens peremus. 2. Quia enim non erat possibile, eum hominem qui semel victus fuerat et elisus per inobedientiam, replasmare, et obtinere 5 bravium victoria, iterum autem impossibile erat ut salutem perciperet qui sub peccato ceciderat, utraque operatus est Filius, Verbum Dei exsistens, a Patre descendens, et incarnatus, et usque ad mortem descendens, et dispensationem consummans salutis nostræ, cui credere nos indubitate adhortans, iterum dicit: Ne dixeris in corde tuo, Quis ascendit in cœlum? hoc est Christum Rom. x. 6, 7. deducere. Aut, Quis descendit in abyssum? hoc est Christum a 1 PLINY relates the case of a man of rank who killed himself by drinking a liquid preparation of gypsum. Exemplum illustre C. Proculeium Augusti Cœsaris familiarem subnixum in maximo stomachi dolore gypso poto, conscivisse sibi mortem. H. N. XXXVI. 24. 2 See Vol. I. 3, n. 3. 3 GRABE considers these final words to be a marginal note, but they read more like the dictum, τοῦ κρείττονος ἡμῶν. 4 in compendio. The meaning of the term will be best seen through the Greek, τὴν χρονίαν ἀνθρώπων ἀπόθεσιν ἐν ἑαυτῷ ἀνεκεφαλαίωσεν, συντόμως ἡμῖν τὴν σωτηρίαν χαριζόμενος. Cf. 88, n. 2. 5 bravium, βραβεῖον. I Cor. ix. 24. 6 The subject of c. XVII. is resumed, and the subject of the verb dicit is S. Paul, whose testimony is there adduced, xix. 2. MASS. III. xviii. 2. Rom. x. 9. 1 Cor. i. 23. 1 Cor. x. 16. 2 LIB. III. mortuis liberare; deinde infert: Quoniam si confitearis in ore GR. III. xx. tuo Dominum Jesum, et credideris in corde tuo, quoniam Deus illum excitavit a mortuis, salvus eris. Et rationem reddidit Rom. xiv. 9. propter quam causam hæc fecit Verbum Dei, dicens: In hoc enim Christus et vixit, et mortuus est, et resurrexit, ut vivorum et mortuorum dominetur. Et iterum ad Corinthios scribens ait: Nos autem annuntiamus Christum Jesum crucifixum. Et infert: Calix benedictionis quem benedicimus, nonne communicatio sanguinis est Christi? Quis est autem qui communicavit nobis de escis? Utrum is qui ab illis affingitur sursum Christus, superextensus Horo, id est fini, et formavit eorum matrem: an vero qui ex virgine est Emmanuel, qui butyrum et mel manducavit, de quo ait propheta: Et homo est, et quis cognoscet eum? 1 Cor. xv. 3, 4. Hic idem a Paulo annuntiabatur: Tradidi enim, inquit, vobis in g. 246. primis, quoniam Christus mortuus est pro peccatis nostris secundum Scripturas, et quoniam sepultus est, et resurrexit tertia die secundum Scripturas. Esai. vii. 14, 15. Jer. xvii. 9. Theod. Dial. Ἀπαθής. 3. Φανερὸν οὖν, ὅτι Παῦλος ἄλλον Χριστὸν οὐκ οἶ δεν, ἀλλ ̓ ἢ τοῦτον τὸν καὶ παθόντα, καὶ ταφέντα, καὶ ἀναστάντα, καὶ γεννηθέντα, ὃν καὶ ἄνθρωπον λέγει. Εἰπὼν γὰρ, εἰ δὲ Χριστὸς κηρύσσεται, ὅτι ἐκ νεκρῶν ἐγήγερται, 3. Manifestum est igitur, quoniam Paulus alterum Christum nescit, nisi hunc solum, qui et passus est, et sepultus est, et resurrexit, qui et natus est, quem et hominem dixit. Cum enim 1 Cor. xv. 12. dixisset: Si autem Christus annuntiatur quoniam a mortuis 1 liberare. IRENEUS seems to have followed the Syriac analogy, rendering in its derivative, and not in its primary sense; to bring up, from captivity, is to set free. 2 καὶ λόγον παρέστησεν δι ̓ ἣν αἰτίαν. CL., Voss., and therefore MASS., omit causam. 3 The order in the received version is as follows: εἰς τοῦτο γὰρ Χριστὸς καὶ ἀπέθανε καὶ ἀνέστη καὶ ἀνέζησεν, but a more natural order is observed in the Syriac Soooo so mortuus est, et vixit, et resurrexit: the first two terms of which order are here transposed; and the change would seem to have been GRABE observes that CLEM. AL. 5 id est fini, the translator's interpolation. 6 Compare TERTULLIAN, c. Judæos, 14; de Carne Chr. 15; c. Marc. III. 7; CYPRIAN, Testim. c. Jud. II. 10; also HIERONYM, in loc. PASSUS. I 2 97 3. GR. III. xx. xviii. 3. ἐπιφέρει, τὴν αἰτίαν ἀποδιδοὺς τῆς σαρκώσεως αὐτοῦ· ἐπειδὴ LIB. II. xix. γὰρ δι' ἀνθρώπου ὁ θάνατος, * καὶ δι ̓ ἀνθρώπου ἀνάστασις ἐκ νεκρῶν. Καὶ πανταχοῦ ἐπὶ τοῦ πάθους τοῦ Κυρίου ἡμῶν, καὶ τῆς ἀνθρωπότητος αὐτοῦ, καὶ τῆς νεκρώσεως, τῷ τοῦ Χριστοῦ κέχρηται ὀνόματι, ὡς ἐπὶ τοῦ, Μὴ τῷ βρώματί σου ἐκεῖνον ἀπόλλυε, ὑπὲρ οὗ Χριστὸς ἀπέθανε· καὶ πάλιν, Μ. 210. Νυνὶ δὲ ἐν Χριστῷ, οἱ ποτὲ ὑμεῖς ὄντες μακρὰν, ἐγενήθητε ἐγγὺς, ἐν τῷ αἵματι τοῦ Χριστοῦ· καὶ πάλιν, Χριστὸς ἡμᾶς ἐξηγόρασεν ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμου, γενόμενος ὑπὲρ ἡμῶν κατάρα· γέγραπται γάρ, ἐπικατάρατος πᾶς ὁ κρεμάμενος ἐπὶ ξύλου. εν 1 Cor. viii 11. resurrexit, intulit, rationem reddens incarnationis ejus: Quoniam 1 Cor. xv. 21. per hominem mors, et per hominem resurrectio mortuorum. Et ubique in passione Domini nostri, et humanitate, et mortificatione ejus, Christi usus est nomine, quemadmodum in illo: Noli esca Rom. xiv. 15. tua perdere illum, pro quo Christus mortuus est. Et iterum: Nunc autem in Christo vos qui aliquando fuistis longe, facti estis Ephes. ii. 13. proximi in sanguine Christi. Et iterum: Christus nos redemit de Gal. iii. 13. maledicto Legis, factus pro nobis maledictum: quoniam scriptum est, Maledictus omnis qui pendet in ligno. Et iterum: Et periet Deut. xxi. 23. infirmus in tua scientia frater, propter quem Christus mortuus est; significans, quoniam non Christus impassibilis descendit in Jesum, sed ipse, Jesus Christus cum esset, passus est pro nobis, qui decubuit et resurrexit, qui descendit et ascendit, Filius Dei, filius hominis factus: quemadmodum et ipsum nomen significat. In Christi enim nomine subauditur qui unxit, et ipse qui unctus est, et ipsa unctio in qua unctus est. Et unxit quidem Pater, unctus est vero Filius, in Spiritu, qui est unctio; quemadmodum per Esaiam ait sermo: Spiritus Dei super me, propter quod unxit me; Esai. Ixi. 1. significans et unguentem Patrem, et unctum Filium, et unctionem, qui est Spiritus. 4. Et ipse autem Dominus manifestum 'facit eum qui est passus. Cum enim interrogasset discipulos: Quem me homines Matt. xvi. 13 dicunt esse Filium Hominis? et Petrus cum respondisset: Tu es 1 καὶ, SCHULTZ, and INT. 2 The particle ex is here cancelled by STIEREN on the authority of SCHULTZ; the translation also ignores it. VOL. II. 3 CL. inserts est, indicating its usual 4 CL., Voss., FEUARD. marg., al. fecit. 7 seq. |