Obrazy na stronie
PDF
ePub
[blocks in formation]

3.

GR. III xxii.

MASS. 111. xx. 3.'

LIB. III. xxi. quoniam non a nobis, sed a Deo est bonum salutis nostræ.
Et iterum: Miser ego homo, quis me liberabit de corpore mortis
hujus? Deinde infert liberatorem; 'Gratia Jesu Christi Domini
Rom. vii. 24. nostri. Hoc autem et Esaias: Confortamini, inquit, manus reso- G. 252.
Esai. xxxv. 3, lutæ et genua debilia: adhortamini, pusillanimes sensu, confortamini,

Rom. vii. 25.

4.

ne timeatis: ecce, Deus noster judicium retribuit, et retributurus est: ipse veniet, et salvabit nos. Hoc, quoniam non a nobis, sed a Dei adjumento habuimus salvari.

CAP. XXII.

Ostensio quoniam Verbum Dei caro factum est.

RURSUS, quoniam neque homo tantum erit, qui salvabit nos, neque sine carne, 'sine carne enim angeli sunt, prædicavit enim, Esai. Ixiii. 9. dicens: Neque senior, neque angelus, sed ipse Dominus salvabit eos, quoniam diligit eos, et parcet eis, ipse liberabit eos. Et quoniam hic ipse homo verus visibilis incipiet esse, quum sit Verbum salutare, Esai. xxxiii. rursus Esaias ait: Ecce, Sion civitas, salutare nostrum oculi tui videbunt. Et quoniam non solum homo erat, qui moriebatur pro nobis, Esaias [Hieremias] ait: Et commemoratus est Dominus sanctus Israel mortuorum suorum qui dormierant in terra sepultionis: et descendit ad eos evangelisare salutem quæ est ab eo, ut

20.

6

1 Gratia Jesu Christi Domini nostri. Differt a nostra lectione non solum in eo, quod pro εὐχαριστῷ exprimatur χάρις Gratia, sed et т4 Ɖe dià prorsus omittatur. Cæterum magna hic est exemplarium varietas, quam diligenter collectam exhibuit doctissimus D. Millius in not. ad hunc locum. GRABE. There is no reason, however, to suppose that the author intended any thing more than an application of Scripture.

2 idem is here inserted in GRABE'S text from the AR., but it is omitted in the CLERM. and Voss. copies. Cf. the first line of the next page.

3 Carnem utique Angelis adimit hoc loco Irenæus: corpus vero in iisdem una cum aliis Patribus supponit infra lib. IV. cap. 70. GRABE.

4 The sense requires quidem.

Vocem πрéoẞus hic non seniorem,

sed mediatorem, vel legatum, significare,
ex sequenti ayyeλos colligo. GRABE.

6 Esaias ait. Non dubito nomen Isaia, pro nomine Jeremice, in hunc locum irrepsisse, quoniam dixisset, ut paulo antea: Et Esaias rursus. Insuper lib. IV. cap. 39, hunc eundem locum adscribit Jeremiæ; libr. item V. cap. 31, eundem locum, paulo licet aliter, citans, Isaia non meminit. Sed et Justinus Martyr in Dialogo, velut ex Jeremia locum allegat. Scribit porro Judæos odio Christianorum sententiam istam pluresque alias e sacris Bibliis sustulisse. Et revera hic locus nec apud LXX. nec apud vulga tam lectionem Latinam nunc occurrit. FEUARD.

7 Ita Grace legitur in Justini Dialogo cum Tryphone 72. 'EμvýoOn dè Κύριος ὁ Θεὸς ἀπὸ Ἰσραὴλ τῶν νεκρῶν αὐτοῦ τῶν κεκοιμημένων εἰς γῆν χώματος,

[blocks in formation]

xxii.

LIB. III.
GR.III. xxiii.

MASS. III.
XX. 4.

Joel iii. 16, et

salvaret eos. Hoc autem idem et Amos [Micheas] propheta ait: Ipse convertetur, et miserebitur nostri: dissolvet injustitias nostras, et projiciet in altitudinem maris peccata nostra. Et rursus significans locum adventus ejus, ait: Dominus ex Sion locutus est, et ex Mic. vii. 19. Hierusalem dedit vocem suam. Et quoniam ex ea parte, quæ est Amos i. 2. secundum Africum hæreditatis Judæ, veniet Filius Dei, qui Deus est, et qui erat ex Bethleem, ubi natus est Dominus, in omnem terram emittet laudationem ejus, sicut ait Habacuc propheta: 1Deus ab Africo veniet, et Sanctus de monte Effrem. Cooperuit Abac. iii. 3,5. cœlum virtus ejus, et laudatione ejus plena est terra. Ante faciem ejus præibit Verbum, et progredientur in campis pedes ejus. Manifeste significans, quoniam Deus, et quoniam in Bethleem adventus ejus, et ex monte Effrem, qui est secundum Africum hæreditatis, et quoniam homo. Progredientur enim, inquit, in campis pedes ejus: hoc autem signum proprium hominis.

καὶ κατέβη πρὸς αὐτοὺς, εὐαγγελίσασθαι

αὐτοῖς τὸ σωτήριον αὐτοῦ.
Vitiose quoad
vocem ȧrò, quam a recentiore scriba ex
genuina dylos, quadratis literis scripta,
et quoad ultimam literam s abbreviata,
perperam factam haud dubito. Cæterum
hanc ipsam Jeremiæ prophetiam S. Pe-
trus in mente habuisse videtur, dum
GRABE.
scriberet 1 Epist. iv. versum 6.
The reader may compare the article
upon the descent into hell in The Hist.
and Theol. of the Three Creeds, p. 333.
JUSTIN M. accuses the Jews of having
suppressed this testimony of the prophet,
̓Απὸ τῶν λόγων τοῦ αὐτοῦ Ἱερεμίου ὁμοίως
ταῦτα περιέκοψαν, Εμνήσθη δὲ κ.τ.λ.
The fact, however, that the passage is not
only ignored in the Hebrew text, but also
in the LXX., the Vulgate, the Hexapla,
the Targums, and all other ancient ver-
sions of Scripture, is a conclusive proof
of its spuriousness. Cf. 2 Esdr. ii. 31.

1 The Hebrew of this verse is as

[merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small]

pas, semper for omnino, a (read-
ing indicated in Cod. Kenn. 107,
Hence also the reading Africo in the old
Italic version, followed by the translator
of IRENEUS. This version however is
peculiar, in having Effrem for Paran,

neither has Dr Kennicott noticed such a אֱלוֹהַ מִתֵּימָן יָבוֹא וְקָדוֹשׁ מֵהַר ,follows which our E. Version renders פָארָן סֶלָה

God came from Theman, and the Holy One from mount Paran, Selah; in allusion to God leading his people through the wilderness of the south to the land of promise. The LXX. express these same proper names, but add words

variation in the Hebrew; but it has ma-
nifestly arisen from a confusion between
"EN, Ephraim, and N, Paran.
NOVATIAN, de Trin. 12, partly agrees
with this, partly with the LXX. Deus
ab Africo veniet, et Sanctus de monte
opaco et condenso.

[blocks in formation]

ν. 8.

Niceph. iv.

14.

CAP. XXIII.

Ostensio, quia Ecce Virgo in utero accipiet, sed non,
Ecce adolescentula, sicut quidam interpretantur.

Fuged H. B. Ὁ Θεὸς οὖν ἄνθρωπος ἐγένετο· καὶ αὐτὸς ὁ Κύριος ἔσωσεν Μ. 215.
ἡμᾶς, δοὺς τὸ τῆς παρθένου σημεῖον. Ἀλλ ̓ οὐχ ὡς ' ἔνιοι G. 253.
φασι τῶν νῦν μεθερμηνεύειν τολμώντων τὴν γραφήν· ἰδοὺ
ἡ νεάνις ἐν γαστρὶ ἕξει, καὶ τέξεται υἱὸν ὡς 3Θεοδοτίων
ἡρμήνευσεν ὁ Ἐφέσιος, καὶ 4'Ακύλας ὁ Ποντικὸς, ἀμφό-
τεροι Ἰουδαῖοι προσήλυτοι· οἷς κατακολουθήσαντες οἱ Ἐβιω-
ναῖοι, ἐξ Ἰωσὴφ αὐτὸν γεγενῆσθαι φάσκουσι.

DEUS igitur homo factus est, et ipse Dominus salvavit nos, ipse dans Virginis signum. Non ergo vera est quorundam interpretatio, qui ita audent interpretari Scripturam: Ecce adolescentula in ventre habebit, et pariet filium; quemadmodum Theodotion Ephesius est interpretatus, et Aquila Ponticus, utrique Judæi proselyti; quos sectati Ebionei, ex Joseph eum generatum dicunt: tantam dispositionem Dei dissolventes, quantum ad ipsos est; frustrantes prophetarum testimonium, quod operatus est Deus.

1 This section supplies a mark of date. For EPIPHANIUS, de Mensur. XVII. says that Theodotion, aJewish proselyte, (called by Euseb. III. 8, an Ebionite), put forth his version of Scripture in the second year of the reign of Commodus, i. e. A. D. 181. IRENEUS, therefore, must have written subsequently to this date.

2 Eandem audaciam notat Justinus M. in Dial. cum Tryphone, p. 262, his verbis: ὑμεῖς καὶ οἱ διδάσκαλοι ὑμῶν τολμᾶτε λέγειν, μηδὲ εἰρῆσθαι ἐν τῇ προφη τείᾳ τοῦ Ἠσαΐου, ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει, ἀλλ ̓ ἰδοὺ ἡ νεᾶνις ἐν γαστρὶ λήψεται, καὶ τέξεται υἱόν. GRABE. For a more full discussion of this text, and the proof that y in this verse must mean nana, Virgo, see the editor's work On the Creeds, pp. 277-284.

3 The Hexapla, as edited by BARDT, shews that Theodotion and Aquila, and

also Symmachus, translate the word by
νεάνις.

4 Aquila translated the Scriptures
half a century earlier than Theodotion,
i. e. immediately preceding the com-
mencement of the Jewish war, (EPIPH.
de Mensur. XIV.), about 129 A. D. He
made two translations, according to S.
JEROM, the last of which was the closest
to the Sacred Text. Possibly the other
version may have been one of those two
anonymous translations, that made up
the Octapla of ORIGEN, and of which
Dr BURTON has truly said, "If the work
had come down to us entire, instead of
being preserved in only a few fragments,
it would not only have been the most
important biblical work ever undertaken,
but would have assisted us materially
in interpreting the Scriptures.” L. 24.
5 EDD. and MSS. salvabit.

6 CLERM. inserts et.

[blocks in formation]

xxiii.

MASS. III.

xxi. 1.

Prophetatum est quidem, priusquam in Babylonem fieret 1populi LIB. III. transmigratio, id est, antequam Medi et Persæ acciperent princi- GR.III.xxiv. patum: interpretatum vero in Græco ab ipsis Judæis multum ante tempora adventus Domini nostri, ut nulla relinquatur suspicio, ne forte morem nobis gerentes Judæi, hæc ita sint interpretati. Qui quidem si cognovissent nos futuros, et usuros his testimoniis quæ sunt ex Scripturis, nunquam dubitassent ipsi suas comburere Scripturas, quæ et reliquas omnes gentes manifestant participare vitæ, et eos qui gloriantur domum se esse Jacob et populum Israel exhæreditatos ostendunt a gratia Dei.

CAP. XXIV.

Quemadmodum interpretatæ sunt Scripturæ in
Græcam linguam, et quando.

I. Πρὸ γὰρ τοῦ Ῥωμαίους κρατῦναι τὴν ἀρχὴν αὐτῶν, ἔτι τῶν Μακεδόνων τὴν ̓Ασίαν κατεχόντων, Πτολεμαῖος

1. PRIUS enim quam Romani possiderent regnum suum, adhuc Macedonibus Asiam possidentibus, Ptolemæus Lagi filius,

1 populi, omitted in the CLERM. and Voss. MSS. But cf. p. 114.

• Πτολεμαῖος ὁ Λάγου. Clemens Alex. Strom. 1. 22, hanc Irenæi de LXX. Interpretibus historiam recitaturus, istud sententiarum divortium prius memorat: ἑρμηνευθῆναι τὰς γραφὰς, τάς τε τοῦ νόμου, καὶ τὰς προφητικὰς, ἐκ τῆς τῶν Εβραίων διαλέκτου εἰς τὴν ̔Ελλάδα γλῶττάν φασιν ἐπὶ βασιλέως Πτολεμαίου τοῦ Λάγου, ἢ, ὥς τινες, ἐπὶ τοῦ Φιλαδέλφου ἐπικληθέντος, τὴν μεγίστην φιλοτιμίαν εἰς τοῦτο προσενεγκαμένου Δημητρίου τοῦ Φαληρέως, καὶ τὰ περὶ τὴν ἑρμηνείαν ἀκριβῶς πραγματευσαμένου, Posterioris sententiae auctor fuisse videtur sive genuinus, sive spurius, uti videtur, Aristaas; sectatores Philo Judæus lib. II. de Vita Mosis, pag. 658. Josephus lib. XII. Antiqu. Jud. cap. 2. Tertullianus in Apologetico cap. 18, ad Aristai historiam provocans, ac alii Patres recentiores. Sed Irenæus alterum, nescio quem, auctorem secutus, Ptolemæo

Lagi id tribuit, quod illi Philadelpho.
De Justino Martyre res est incerta, si-
quidem is Ptolemæum sine addito nomi-
nat; ac quamvis in Paranesi ad Græcos
pag. 14, Philonem ac Josephum alleget,
addit tamen et alios, tacitis licet eorum
nominibus: ex quibus procul dubio hausit,
quod de duplici legatione ipse solus me-
morat Apol. II. pag. 72. Utrum igitur
quoad auctorem legationis cum Philone
et Josepho, an cum aliis senserit, dubium
manet. Forte autem istud sententiarum
divortium exinde natum est, quod legatio
ad Judæos acquirendorum sacrorum li-
brorum causa isto facta sit tempore, quo
Ptolemæus Lagi filium Philadelphum in
regni societatem adsumpserat; adeo ut
utrique adscribi potuerit, et reapse a diver-
sis auctoribus adscripta sit. Quæ opinio,
uti plurimorum recentiorum calculo ap-
probatur, ita etiam confirmatur testimo-
nio Anatolii Episcopi Laodiceni Sec. III.
cujus multiplicem eruditionem laudans

III.

GR. III. XXV.

112

I

SANCTARUM SCRIPTURARUM

LIB.!!! ὁ Λάγου, * φιλοτιμούμενος τὴν ὑπ' αὐτοῦ κατεσκευασμέ λες με την βιβλιοθήκην ἐν ̓Αλεξανδρείᾳ κοσμῆσαι τοῖς πάντων ἀνθρώπων συγγράμμασιν, ὅσα γε σπουδαῖα ὑπῆρχεν, ᾐτή

xxi. 2.

cupiens eam bibliothecam, quæ a se fabricata esset in Alexandria, omnium hominum dignis conscriptionibus ornare, petiit ab Hie

Eusebius, lib. VII. Hist. Eccl. cap. 32, fragmentum Canonum Paschalium ejusdem ibi conservavit, in quo Philonem, Josephum, Museum, suam in rem citat, aliosque antiquiores scriptores Judaicos nominat, nempe duos Agathobulos, quibus Magistrorum cognomen hæsit, atque Aristobulum, quem ista occasione ita describit loco citato pag. 234, ὃς ἐν τοῖς ἑβδομήκοντα κατειλεγμένος τοῖς τὰς ἱερὰς καὶ θείας Εβραίων έρμηνεύσασι γραφὰς Πτολεμαίῳ τῷ Φιλαδέλφῳ καὶ τῷ τούτου πατρὶ, καὶ βίβλους ἐξηγητικὰς τοῦ Μωϋσέως νόμου τοῖς αὐτοῖς προσεφώνησε βασιλεῦσιν. Ubi in eo quidem forte erravit, quod Aristobulum multo juniorem, explanationum legis Mosaicæ auctorem a Clemente Alex. et Eusebio de Præparat. Evangel. allegatum, cum illo seniore, uno Tŵvó confundit (nisi duo Aristobuli diversos in Mosen commentarios scripserint); ast in co recte omnino sentire videtur, quod versio librorum Biblicorum, regnante Ptolemao Lagi et filio ejus Philadelpho, facta sit. Atque id vel inde quoque probatur, quod opus istud procuraverit Demetrius Phalereus, teste ipso Aristobulo juniore apud Clementem Alex. lib. 1. Strom. pag. 342, et Euseb. lib. XIII. Præparat. Evang. cap. 12. Atqui illum, defuncto Ptolemæo Lagi, a filio ejus Ptolemæo Philadelpho ab aula relegatum fuisse, celebratissimo illo Hermippi apud Diogenem Laertium testimonio constat. Necesse igitur est, ut, cum Ptolemæus Lagi adhuc in vivis, et Demetrius inter amicos regis esset, versio Tŵv ó si non ad finem perducta, saltem cœpta fuerit. GRABE.

The law was most probably translated into Greek by the Jews of Alexandria for liturgical use, during the joint reign of Ptolemy Lagus and

Philadelphus, and when the reading of the law was prohibited by Antiochus Epiphanes the translation of the prophets followed.

1 φιλοτιμούμενος τὴν ὑπ ̓ αὐτοῦ κατεσκευασμένην βιβλιοθήκην. Dices, Philadelpho plurimos istud amplissimæ Bibliotheca condendæ studium tribuere scriptores, non autem Ptolemæo Lagi. Respondeo, utrique idem fuisse studium, licet forte in illo, adhuc juvene, magis ardens. Cum enim Ptolemæum Lagi apprime eruditum non solum plurimas Epistolas, easque ad viros doctos datas, sed et Historiam de Expeditionibus Alexandri M. scripsisse constet, adeo ut pacis artibus quam militiæ major et clarior dicatur a Curtio, lib. IX. cap. 8, nullum est dubium, quin et libris undique conquirendis fuerit intentus. Et sane co

regnante Bibliothecam Alexandriæ fuisse, eique præfuisse Zenodotum Ephesium, versificatorem et Grammaticum, refert Suidas in voce Ζηνόδοτος. Quod non parum confirmatur e Strabonis lib. XIII. Geogr. p. 608, ubi memoriæ proditum est, quod Aristoteles docuerit Toùs ev Aiγύπτῳ βασιλέας βιβλιοθήκης σύνταξιν. Atqui Aristoteles non ultra Ptolemæi Lagi regnum vitam produxit; adeo ut ipsi primus forte auctor condendæ Bibliothecæ fuerit. Fuit sane, licet non primus, Demetrius Phalereus, de quo Plutarchus in Apophthegmatibus p. 189, ait: IITOλεμαίῳ τῷ βασιλεῖ παρῄνει τὰ περὶ βασι λείας καὶ ἡγεμονίας βιβλία κτᾶσθαι καὶ ἀναγινώσκειν. Quæ vix de alio quam Ptolemæo Lagi accipi possunt; et licet ad Philadelphum referantur, Ptolemæo tamen Lagi adhuc vivo istud Demetrii consilium datum est, ut ex præcedenti annotatione liquet. GRABE.

« PoprzedniaDalej »