nymo, epist. 82, ad Marcellinum : « Hoc autem, inquit, anno, cum tres explica sem libros (Ezechielis videlicet) subitus impetus barbarorum, de quibus tuus dicit Virgilius (Eneid. 1): quam narravit de monachis in Palestinæ partibus A extremitate et limite Ægypti. Colligo ex divo Hierooccisis, subdit: Mesti ad sanctum Theodorum, singularem in conversatione actuali perreximus virum. Hic namque morabatur in Celliis, qui locus intra Nitriam et Scythin situs, et a monasteriis quidem Nitriae quinque millibus distans, octoginta millium solitudine ab eremo Scythi, in qua commorabamur, interveniente disceritur (Cassian., coll. vi, cap. 1). Atqui præcipua Agypti monasteria erant in Scythi, Nitria et Celliis. Quare quæ divus Augustinus habet de Egypti monasteriis devastatis, intellige de iis quæ erant in ... Lateque vagantes Barcai.... Et sancta Scriptura de Ismael Contra faciem omnium fratrum suorum habitabit (Gen. xv1): sic Ægypti Limitem Palestine, Picnices, Syria percurrit, et instar torrentis cuncta secum trahens, ut vix manus eorum misericordia Christi potuerimus evadere. DE VITIS PATRUM LIBER QUINTUS, SIVE VERBA SENIORUM, AUCTORE GRECO INCERTO (1), INTERPRETE PELAGIO S. R. E. DIACONO (6). PRELUDIA AD LIBRUM QUINTUM. DE LIBRI HUJUS APUD GRECOS INSCRIPTIONE, MATERIA, DIVISIONE, UTILITATE. Photius (c) patriarcha Constantinopolitanus Bibliotheca suæ cod. 198. 559 Legimus Sanctorum Virorum Librum, qui Β ipsorum vitas et recte facta narrabat, ad spiritualem profectum atquej utilitatem. Epitoma autem erat, ut apparet, et comprehensio magni, quem vocant, Limonarii, (seu Prati spiritualis) quo et vitæ opera narrantur, tum Magni Antonii et æqualium, tum eorum qui post eos floruerunt. Quemadmodum et qui dictus est Hortulus novus, his recenviorum ad aetatem usque Heraclii, et paulo etiam viciniorum Vitas, religiosasque exercitationes describit. Verum hic liber in duo et 560 viginti contractus, argumenta eorum cujusque utilitatem et obtinendi rationem, variis narrationibus expositam habet. 1. Igitur horum caput admonitio est ad perfectionis profectum, et a variis quidem illa instituta personis. Ο II. Tranquillæ vite ac solitariæ fructum ostendit. III. De continentia agit, quam non in victu duntaxat, sed et in reliquis animi motibus similiter exercendam docet. IV. Ut se munire quisque debeat adversus insurgentes a fornicatione pugnas. v. De paupertate, utque vitare avaritiam oporteat. vi. De patientia et fortitudine. vu. Nihil esse per ostentationem agendum. 'Ανεγώσθη 'ΑΝΔΡΩΝ ΑΓΙΩΝ ΒΙΒΛΟΣ, πολιτείας τε αὐτ τῶν καὶ κατορθώματα πρὸς ψυχικὴν προκοπὴν καὶ ὠφέ λειαν ἀπαγγέλλουσα. Συγκεφαλαίωσις δ ̓ ἦν, ὡς ἔοικε, καὶ σύνοψις τοῦ ΜΒΓΑΛΟΥ καλουμένου ΛΕΙΜΩΝΑΡΙΟΥ, ὁ ἀπαγγέλλει τοὺς βίους καὶ τὰ ἔργα τῶν περὶ Ἀντώνιον τὸν Μέγαν, καὶ τοὺς ἑξῆς ἀκμασάντων. Ωσπερ γὰρ τὸ καλούμενον ΝΕΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΙΟΝ [ΑΙ., παράδεισιν], τὰς τῶν ἔτι νεωτέρων μέχρις Πρακλείου τοῦ βασιλέως, καὶ μικρὸν ἔτι προσωπ τέρω πολιτείας καὶ τοὺς ἀσκητικοὺς ἀγῶνας ανα γράφει. Αλλ' οὖν τὸ προκείμενον βιβλίον εἰς δύο καὶ εἴκοσι συγκεφαλαιούμενον ὑποθέσεις, ἑκάστης αὐτῶν καὶ τὸ χρήσ σιμον καὶ τὴν κτῆσιν διαφόροις διηγήμασιν ἐμφανίζει. ἂν τὸ μὲν πρῶτον κεφάλαιον παραίνεσιν εἰς προκοπήν τελειότητος ἐκ διαφόρων προσώπων περιέχει Τὸ δεύτερον δέ, τὸ ἀπὸ τῆς ἡσυχίας δείκνυσι κέρδος. Περὶ ὑπομονῆς δὲ καὶ ἀνδρείας τὸ ἔκτον. (α) Graco incerto.] Græcum aliquem hujus libri auctorem esse satis constat ex Photio, qui Græco exemplari usus, et interprete qui ex Græco vertit; incertum tamen esse, quidquid aliqui divinarint, Photius indicat, qui nullius nomen exprimit. Vide dicia proleg. gener. 7, 8. (6) Pelagio.] Consule quæ de hoc notavi prolegom meno generali 14. (c) Photius. Certum est, librum, cujus Photius Græce suo tempore exstantis meminit, hunc eumdem esse, quem hic Latine babes, translatum partim a Pelagio. S. R. E. diacono, libro hoc v, partim a Joanne subdiacono S. R. E., libro iv, quem librum, qui apud Græcos et Latinos unicus est, in duos distinximus ob diversos interpretes, ita nobis Sigeberto Gemblacensi præeunte libro De viris illustribus cap. 116, 117. Citat tamen duo Photius, quæ Latino exemplari videntur deesse. Primo deest hie liber, quem Photius vocat, numero 21 qui Collationes continet senum inter ipsos, de suis considerationibus. Non enim ille hoc quidem loco comparere videtur, sed habetur hic in fine libri vit, a Paschasio S. R. E. diacono e Græco translati, hoc titulo : De meditationibus xit anachoretarum, quod Grece exstat in Augustana Bibliotheca, cod. 78, n. 2, diciturque in Catalogo ejusdem Bibliothecæ Narratio de x11 Patribus, qui convenerunt de suis ipsorum recte factis. Secundo deest hic liber quem Photius habet numero 22. Non enim hic habes gnomas seu sententias Hesychii, sed prodiere eæ tum Græce tum Latine duabus centuriis, ad Theodulum, vii. Non oportere quemquam judicare. ix. De discretione. x. Sobrium (sive circumspectum) semper esse sportere. XI. Assidue esse et cum attentione precandum. XII. Hospitalitatem esse ac misericordiam eum hilaritate exercendam. XIII. Obedientiam docet. XIV. De humilitate. xv. De malorum tolerantia, XVI. De dilectione. xvi. De iis qui visiones viderunt (d). XVII. De senibus qui miracula patrarunt, XIX. De variorum sanctorum Patrum vita Deo grata xx. Aliquot eorum qui in monastica exercitatione consenuerant, scite dicta. XVI. Collationes continet senum inter ipsos de suis considerationibus. XXII. 561 Ad hæc omnia et ultimum caput sententias continet Hesychii presbyteri Jerosolymitani. Quibus et liber hic totus absolvitur. Utilissimus profecto iis, si quis alius, qui ad cce lestem hæreditatem parandam vitam suam compo nunt. Adhibet idem quam promiserat, perspicuitatem quoque; alioqui catera talis, qualis iis aptus sit viris, qui non de verbis laborent, sed omnem operam atque conatum in operibus exercendis ponant, NOTATIO. separatim vulgatæ a Joanne Pico Lutetiæ, anno Christi 1565 typis Frederici et Guilielmi Morellii, post opuscula Marci anachoretæ; si tamen erdem sententhe illæ sunt, quas Photius citat cum libro Hesvchii edito. (d) De iis qui visiones viderunt.] Ita διορατικόν vertit Schottus noster, et inde brorum editorum corrigendam ἐπιγραφὴν existimavit. Videndum num potius ex Editis hæc versio sit interpolanda : De prævidentia (seu pervidentia) et contemplatione. Nam διοράσ est transpicio, quo Latino verbo utitur Lucretius et Lactantius, vel perspicio. Unde διορατικός, perspicar ad internoscendum, uti usurpat Chrysostomus, Damascenus, Aphrodisæus. Vide Budæum. Hinc in Athanasio, de Vita sancti Antonii :Ἐγὼ γὰρ πιστεύω, ότι καθαρεύουσα ψυχή πανταχόθεν, καὶ κατὰ φύσιν ἑστῶτα, δύναται, διορατική γενομένη, πλείονα καὶ μικρός τερα βλέπειν τῶν δαιμόνων. Quæ vertit David Hasche lius : e Persuasissimium enim habeo, animum a per turbationum sordibus vacuum, et natura constantem, dono perspicacitatis imbutum, longe plura et remotiora quam dæmones perspicere posse. › Sozomenus, 1. 1, c. 13, de sancto Antonio : Εἰ δὲ καὶ τούτου, φησί, μέλει τῷ, καθαρεύετω τὴν ψυχὴν· τουτὶ γὰρ δύνασθαι διορατικὴν αὐτὴν ποιεῖν, καὶ τῶν ἐσομένων ἐπιστήμονα, τοῦ Θεοῦ τὸ μέλλον προαναφαίνοντος : Quod si hujus rei (dicere solitus est) cura cuiquam sit, animum omni labe purget; nam illud solum posse eum perspicacem efficere, et rerum futurarum scientem, Deo videlicet quod futurum sit præsignificante. LIBELLUS PRIMUS. De profectu Patrum. 562 1. Interrogavit quidam abbatem Antonium (Ruffin., l. 1, n. 108), dicens : Quid custodiens placebo Deo? Et respondens senex dixit: Quæ mando tibi, custodi. Quocunque vadis, Deum semper habe præ oculis tuis et in his quæ agis, adhibe testificationem sanctarum Scripturarum ; et in quocunque loco sederis, non cito movearis. Hæc tria custodi, et salvus eris. 2. Interrogavit abbas Pambo abbatem Antonium (Append. Martini, n. 54), dicens: Quid faciam? Respondit ei senex: Noli esse in tua justitia confidens; neque pœnitearis de re transacta, et continens esto linguæ tuæ et ventris. A opere manuum tuarum; in nocturnis vigiliis, in fame et siti, in frigore et nuditate, in laboribus, includens te sepulcro tanquam jam mortuus, ut videatur tibi esse proxima mors omni die. 3. Dixit sanctus Gregorius : Quia hæc tria exigit Deus ab omni homine qui est baptismum consecutus: B id est, fidem rectam ex tota anima et virtute, linguæ continentiam, et castitatem corporis. 4. Dixit abbas Evagrius (1): Quia dicebant quidam Patrum quod siccior et non inæqualis (2) victus charitati conjunctus, citius introducat monachum in portum impassibilitatis (3). 5. Iterum dixit: Nuntiata (4) est cuidam monacho mors patris sui. Ille autem ait ad eum qui nuntiabat sibi Desine, inquit, blasphemare; meus enim pater Immortalis est. 6. Dixit abbas Macarius abbati Zachariæ: Dic mihi, quod est opus monachi? Dixit ei: Me interrogas, Pater? Et dixit ei abbas Macarius: Certus sum de te, fili Zacharia, est enim qui me pulsat ut interrogem te. Dixit ei Zacharias: Quantum ad me, Pater, hoc C puto quoniam quicunque semetipsum necessitatibus subjecerit atque coegerit, ipse est monachus. 7. Dicebant de abbate Theodoro, cui est prænomen de Pherme (5), quia hæc tria capitula habuerit supra multos, id est, nihil possidendi, abstinendi, homines fugiendi. 8. Dixit abbas Joannes Nanus: Ego volo hominem ex omnibus virtutibus percipere. Itaque per singulos dies surgens mane, de omni virtute sume principium, et mandatum Dei custodi in magna patientia, cum timore et longanimitate, in charitate Dei, cum proposito animæ et corporis, et humilitate multa: in patientia, in tribulatione cordis et observationis, in oratione multa et supplicationibus, cum gemitibus; in puritate et munditia linguæ, et custodia oculorum, injuriam pa- D tiens, et non irascens; pacificus, et non reddens malum pro malo; non attendens ad vitia aliorum, neque teipsum exaltans; sed esto subditus et humilior omni creaturæ, renuntiando omni materiæ corporali, et his quæ secundum carnem sunt, in cruciatu, in certamine, in humilitate spiritus, in bona voluntate et abstinentia spirituali; in jejunio, in patientia, in Aletu, in certamine pugnæ, in discretione judicii, in castitate animi, in perceptione boni cum quiete, et 9. Dixit abbas Joseph (6) Thebæus : Quia tres ordines sunt honorabiles in conspectu Domini. Primus est, quando homo infirmatur, et adjiciuntur ei tentationes, et cum gratiarum actione suscipit eas. Secundus autem est, quando aliquis omnia opera sua facit munda coram Deo, nihil habens humanum. Tertius vero, quando aliquis sedet in subjectione et preceptis Patris spiritualis, et omnibus propriis renuntiat voluntatibus. 10. Narravit abbas Cassianus de quodam Joanne abbate, qui erat primus congregationis, quod magnus quidem fuerit in vita sua (Cassian., lib. v Instit., cap. 28). Hic autem cum moriturus esset et discessurus cum hilaritate et proposito mentis ad Dominum, circumsteterunt cum fratres, rogantes verbum aliquod compendiosum et salutare loco hæreditatis sibi ab eodem relinqui, per quod possent ascendere ad perfectionem, quæ est in Christo. Ille autem ingemiscens, ait: Nunquam feci propriam voluntatem, nec aliquem docui quidquam, quod ego prius ipse non fecerim. 11. Frater interrogavit senem, dicens: Quæ res sic bona est, quam faciam, et vivam in ea? Et dixit senex : Deus solus scit, quod bonum est; sed tamen audivi quia interrogavit unus Patrum abbatem Nistedixit ei: Quod opus est bonum ut faciam? Et ille ronem magnum, qui erat amicus abbatis Antonii, et respondit ei: Non sunt opera omnia æqualia. Scriptura dicit (Gen. xvIII): Quia Abraham hospitalis fuit, et Deus erat cum 563 eo. Et Elias diligebat quietem, et Deus erat cum eo. Et David humilis erat, et Deus erat cum ipso. Quod ergo vides secundum Deum velle animam tuam, hoc fac, et custodi cor tuum. 12. Dixit abbas Pastor: Quia custodire, et semetipsum considerare, et discretionem habere, hæc tria operationes sunt animæ. 13. Frater quidam interrogavit eum, dicens : Quomodo debet homo conversari? Respondit ei senex: Vidimus Danielem, quia non est inventa accusatio ejus, nisi de servitio quod exhibebat Deo suo. et 14. Dixit iterum: Quia paupertas, tribulatio, discretio, hæ sunt operationes solitariæ vitæ (App. Mart., num. 8, titulo Moysis). Scriptum est enim (Ezech. XIV): Quia si fuerint hi tres viri, Noe, Job, et Daniel Noe personam habet nihil possidentium, Job autem personam tribulantium, Daniel vero discernentium. Si ergo sunt hæ tres actiones in homine, Deus habitat in eo. : 15. Dixit abbas Pastor : Quia si duas res oderit monachus, potest liber esse ab hoc mundo. Et dixit frater: Quæ sunt istæ? Et dixit senex: Carnalem A repausationem et vanam gloriam 16. Dicebant de abbate Pambo (Ruffin., l. 11, n. 160), quia in ipsa hora qua discedebat ex hac vita, dixit astantibus sibi viris sanctis : Quia ex quo veni in hunc locum solitudinis, et fabricavi mihi cellam, et habitavi, extra laborem manuum mearuni non recolo me comedisse panem, neque pœnituisse de sermone, quem locutus sum usque in hanc horam. Et sic vado ad Dominum, quomodo qui nec initium fecerim serviendi Deo. 17. Dixit abbas Sisois: Esto contemptibilis, et voluptates tuas post tergum tuum projice; el esto liber et securus a sæcularibus curis, et habebis requiem. 18. Abbas Chame cum esset moriturus, dixit filiis B suis: Nolite habitare cum hæreticis; neque habeatis notitiam judicum; neque sint manus vestræ apertæ ad aliquid congregandum, sed sint magis extensæ ad tribuendum.; 19. Frater interrogavit senem Quomodo venit timor Dei in hominem? Et dixit senex: Si habet homo humilitatem et paupertatem, et non judicet alterum, sic venit in eo timor Domini (Pasch., c. 21, n. 2). 20. Dixit senex: Timor, et humilitas, et egestas victualium, et planctus maneant in te (Pasch., c. 21, n. 3). 21. Dicebant ergo quidam senum : Quidquid odio habes, alii ne facias (Ruffin., l. 11, n. 153; Pasch., c. 16, n. 2). Si odis qui tibi male loquitur, neque tu male loquaris de aliquo; si odio habes qui tibi calumniam facit, neque tu facias alicui calumniam ; si odio habes qui te in calumniam ducit, aut injuriis appetit, aut aufert quod tuum est, aut aliquid tale facit, tu nihil horum facias cuiquam Qui ergo hoc verbum custodire potest, sufficit ei ad salutem. C 22. Dixit senex: Vita monachi hæc est, opera, obedientia, meditatio, et ut non judicet, aut non obloquatur, aut non murmuret. Scriptum est enim : Qui diligitis Dominum, odite malum (Psal. xcvi). Monachi vita hæc est, non ingredi cum injusto, neque videre oculis suis mala, neque curiose agere, neque scrutari, neque audire aliena; neque manibus rapere, sed magis tribuere; neque superbire corde; neque cogitatione malignari; neque ventrem im- D plere; sed cum discretione omnia agere. Ecce in his est monachus. 23. Dixit senex: Roga Deum, ut det luctum in corde tuo et humilitatem; et respice semper in peccatis tuis, et non judices alios; sed esto subjectus omnibus, et ne habeas amicitias cum muliere, neque cum puero, neque cum hæreticis. Abscinde a te fiduciam, et retine linguam tuam et ventrem, et abstine a vino. Et si quis loquitur tecum de quacunque causa, noli contendere cum eo. Sed si bene dicit, dic: Etiam. Si autem male, dic ei: Tu scis quod loqueris. Et ne contendas cum eo de his quæ locutus est, et tune erit mens tua pacifica. LIBELLUS SECUNDUS. 1. Dixit abbas Antonius: Sicut pisces, si tardaverint in sicco, moriuntur; ita et monachi tardantes. extra cellam, aut cum viris sæcularibus immorantes, a quietis proposito revolvuntur (Ruff., l. 11, n. 109, nomine Moysis; et in Vita Antonii, cap. 52). Oportet ergo sicut piscem in mari, ita et nos ad cellam recurrere; ne forte foris tardantes, obliviscamur interioris custodiæ. 2. Dixit iterum: Qui sedet in solitudine, et quiescit, a tribus bellis eripitur; id est, auditus, locutionis, et visus; el contra unum tantummodo habebit pugnam, id est, cordis. 3. Abbas Arsenius (Ruff. l. 111, n. 190), cum adhuc esset in palatio, oravit ad Dominum, dicens: Domine, dirige me ad salutem. Et venit ei vox, dicens: Arseni, fuge homines, et salvaberis. Idem ipse discedens ad monachilem vitam, rursum oravit, eumdem sermonem dicens. Audivitque vocem dicentem sibi: Arseni, fuge, tace, quiesce; hæc enim sunt radices non peccandi. 4. Venit aliquando beatæ memoriæ Theophilus archiepiscopus ad abbatem Arsenium, cum quodam judice (Ruff., l. 1, n. 191). Et interrogavit 564 senem archiepiscopus, volens audire ab eo sermonem. Paulisper autem tacens senex, postea respondit ad eum, dicens: Et si dixero vobis, custodietis ? Illi autem promiserunt se custodire. Et dixit eis senex : Ubicunque audieritis Arsenium, nolite approximare. Alia autem vice volens archiepiscopus videre eum, misit primum videre, si aperiret ei. Et mandavit ei, dicens: Si venis, aperio tibi. Sed si tibi aperuero, omnibus aperio, et tunc jam ultra hic non sedebo. Hæc ergo audiens archiepiscopus, dixit : Si eum persecuturus vado, nunquam vadam ad hominem sanctum. 5. Venit aliquando abbas Arsenius in quodam loco, et erat ibi arundinetum, et motum est a vento. Et dixit senex ad fratres : Quis est motus hic? Dicunt ei : Arundines sunt. Dicit eis senex : Vere, quia si quis sedet cum quiete, et audierit vocem avis, non babebit cor ejus eamdem quietem, quanto magis habentes sonum arundinum barum? 6. Dicebant autem de eo quia erat cella ejus longe in millia triginta duo, et non exibat cito, sed alii ei faciebant ministeria. Quando vero in solitudinem redactus est locus qui vocatur Scythi, exivit plorans et dicens: Perdidit mundus Romam, et monachi Ścythi. 7. Sedente eodem abbate Arsenio aliquando in Canopo (Ruff., l. 111, n. 65), venit una matrona virgo de Roma, dives valde, et timens Deum, ut videret eum, et suscepit eam Theophilus archiepiscopus. Illa autem rogavit eum ut ageret cum sene, ut videret eum. Qui abiens ad eum rogavit, dicens: Aliqua matrona venit de Roma, et vult videre te. Senex vero non acquievit ut veniret ad eum. Cum ergo hæc renuntiata fuissent supradictæ matronæ, jussit sterni 14. Dixit abbatissa matrona: Multi in monte positi ea quæ popularia sunt agentes, perierunt. Melius est enim ut cum multis sis, et solitariam vitam agas voluntate, quam cum solus sis, esse cum multitudine proposito mentis. 565 15. Dixit senex Semper debet monachus emere quietem sibi, ut contemnat etiam si corporale contingat evenire dispendium. animalia, dicens: Credo in Deum, quia videbo eum. A non habens mulierem, nisi forte in solitudine? Dicit Sunt enim et in civitate nostra multi homines; sed ei senex Ergo in solitudinem me tolle. ego veni prophetas videre. Et cum pervenisset ad cellam ejusdem senis, juxta Dei ordinationem inventus est opportune foris cellam senex. Et ut vidit eum supradicta matrona, prostravit se ad pedes ejus. Ille autem levavit eam cum indignatione; et intuens in eam, dixit: Si faciem meam videre vis, ecce vide. Illa autem præ verecundia non consideravit faciem ejus. Et dixit ei senex : Non audisti opera mea? hæc enim videre necesse est. Quomodo autem præsumpsisti tantam navigationem assumere? Nescis quia mulier es, et non debes exire quoquam? An nt vadas Romam, et dicas aliis mulieribus: Quia vidi Arse. nium, et facias mare viam mulierum venientium ad me? Illa autem dixit: Si vo'uerit me Deus reverti B Romam, non permitto aliquam venire huc. Sed ora pro me, et memor esto mei semper. lile autem respondens dixit ei: Ora Deum ut deleat memoriami tui de corde meo. Quæ audiens hæc, egressa est turbata. Et cum venisset in civitatem, præ tristitia febrire cœpit. Et nuntiatum est archiepiscopo quia infirmaretur; et venit eam consolari, interrogans quid haberet. Illa autem dixit ei: Utinam non pervenissem huc! dixi enim seni : Memor esto mei. Et dixit mihi: Ora Deum ut deleatur memoria tui de corde meo, et ecce ego ipsa præ tristitia morior. Et dixit ei archiepiscopus: Nescis quia mulier es, et inimicus per mulieres sanctos viros impugnat? Propterea hoc dixit senex, nam pro anima tua semper orat. Et ita curata est mens ejus. Et discessit cum gaudio ad propria. 8. Dixit abbas Evagrius: Abscinde a te affectiones multorum, ne mens tua in perturbatione fiat, et quietis dissipet modum. 9. Frater quidam applicuit in Scythi ad abbatem Moysen, petens ab eo sermonem. Et dixit ei senex : Vade et sede in cellula tua, et cella tua docebit te universa 10. Dixit abbas Moyses: Homo fugiens hominem similis est uvæ matura; qui autem cum hominibus conversatur, sicut uva acerba est. 11. Dixit abbas Nilus : Imperforabilis manet a sagittis inimici, qui amat quietem : qui autem miscetur multitudini, crebra suscipiet vulnera. 12. Dixit abbas Pastor: Initium malorum est distendere mentem. Dicebat iterum : Quia bonum est fugere corporalia. Quando enim est homo juxta corporale bellum, assimilatur viro stanti supra lacum: profundissimum, ut qua hora visum fuerit inimico ejus, facile eum deorsum impingat. Si autem a corporalibus longe fuerit, assimilabitur viro longe posito a puteo, ut vel si trahat eum inimicus projicere deorsum, dum eum violenter trahit, Deus ei auxilium dirigit. Dicebat aliquando Abraham discipulus abbatis Sisois ad eum: Pater, senuisti, eamus parum juxta mundum. Dicit ei abbas Sisois: Ubi non est mulier, ibi eamus. Dicit ei discipulus ejus; Et ubi est locus 16. Narravit quidam : Quia tres studiosi diligentes se, facti sunt monachi. Et unus ex eis elegit litigantes in pace reducere, juxta illud quod scriptum est: Beati pacifici (Matth. v). Secundus vero visitare infirmos. Tertius vero abiit quiescere in solitudine. Primus ergo laboraus propter lites hominum, non poterat omnes sanare. Et tædio victus, venit ad eum, qui serviebat infirmis, et invenit etiam ipsum animo deficientem, et non prævalentem mandatum perficere. Et concordantes hi duo, abierunt videre illum qui in eremo discesserat, narraveruntque ei tribulationes suas. Et rogaverunt eum, ut dissereret eis quid ipse profecerit. Et reticens paululum, mittit aquam in scyphum, et dicit eis: Attendite in aquam. Et erat turbulenta. Et post modicum rursus dicit: Attendite modo, quomodo limpida facta est aqua. Et cum intenderent in aquam, vident quasi in speculo vultus suos. Et tunc dixit eis: Sic est qui in medio hominum consistit; a turbulentia enim non videt peccata sua: cum autem quieverit, et maxime in solitudine, tunc delicta sua conspicit. LIBELLUS TERTIUS. De Compunctione 1. Dicebant de abbate Arsenio quia toto tempore vitæ suæ sedens ad opus manuum suarum, pannum habebat in sinu propter lacrymas quæ crebro currebant ex oculis ejus (Ruff., lib. 111, num. 163, 211). 2. Frater quidam interrogavit abbatem Ammonem, dicens: Dic mihi aliquod verbum. Dixit ei senex : Vade, et talem fac cogitationem tuam, sicut faciunt iniqui qui sunt in carcere. Illi enim interrogant homines Ubi est judex, et quando veniet? et in ipsa exspectatione pœnarum suarum plorant. Ita et monachus debet semper suspectus esse, et animam suam objurgare, dicendo: Væ mihi, quomodo habeo astare Dante tribunal Christi; et quomodo habeo ei actuum meorum reddere rationem? Si igitur semper sic meditatus fueris, poteris salvus esse. 3. Dixit abbas Evagrius: Cum sedes in cella, collige ad te sensum suum, et memor esto diei mortis. Et tunc videbis corporis tui mortificationem. Cogi a cladem, suscipe dolorem. Horreat tibi mundi istius vanitas. Esto modestus et sollicitus, ut possis semper in eodem quietis proposito permanere, et non infirmaberis. Memorare etiam eorum qui in inferno sunt. Cogita apud te ipsum quomodo sunt ibi modo animæ, et in quam amaro silentio, aut in quo pessimo gemitu, vel in quali metu atque certamine, aut in quali exspectatione et dolore, et sine mitigatione infinitas |