diunt, plurimas utilitatis causa virtutes cæteris adhibere, licet videantur ad breve tempus nonnullos offendere. set, illuminatus mente, circa divinum cultum pio zelo A rem pro nomine Christi, non pro vana laude custovehementer incaluit, ac processu temporis magna in virtutibus incrementa percepit. Erat enim largitate divini muneris præditus, et in operibus bonis ac verbis multum prudens; et humilitate atque contritione cordis valde mirabilis, in jejuniis sedulus, in vigiliis intentus, in oratione sollicitus, nunquam penitus omittens, quo minus spiritalis gratiæ majora munera sectaretur. Consolabatur autem plurimos morore depressos; et eos qui aliquo peccato deviaverant, admonitione humili atque benevola corrigebat. CAP. XXXII.—Igitur sicut hujus studium ad æmulationem eorum qui meliora cupiunt imitari protulius, ita negugentias aliquorum justum credimus intimari, ad cautelam eorum qui ista lecturi sunt. Quidam monachi secundum carnem viventes (Coloss. I), nec veterem hominem curantes exuere, sanctum Pachomium fortiter affligebant; frequenter itaque salutaribus eos monitis alloquens, nullum penitus profectum eorum sentiebat. Unde tristis et anxius, Domino pro eis supplicabat impensius, dicens: Dominator Domine, tu præcepisti nobis diligere proximos ut nos ipsos (Levit. xIx; Matth. xix). Quia ergo secreta cordis mei agnoscis, obsecro, ne me clamantem ad te pro eorum salute despicias; sed misertus eorum, da illis timorem tuum, ut divinam tuam potentiam cognoscentes, in veritate tibi deserviant, spe promissionum tuarum per omnia roborati; quia nimis affligitur anima mea pro eis, et omnes sensus mei turbantur usquequaque. Hæc dicens, siluit. Post aliquot vero dies videns quod nec per orationem meliores effecti sunt, iterum stans ad orationem, pro eis Domino supplicavit; et quasdam privatas ac proprias regulas eis orandi atque vivendi tradidit, ut saltem quasi servi statuta complentes, paulatim consuescerent ad filiorum munus affectionis industria pervenire. Qui cernentes se post concupiscentias suas ire non posse, præsentiamque sancti Pachomii formidantes, spiritu timoris, non illius casti, decepti sunt; et abierunt retro post Satanam, conversationem ejus admirabilem non ferentes. His itaque recedentibus, grex universus in sui status integritate permansit; magis ac magis ad incrementa virtutum assurgens, sicuti solent in agris optima frumenta lætius efilorescere, cum fuerint ab eis zizania radicitus amputata. Hæc autem retuli, voleus ostendere quia sicut nihil obest hominibus sæculo deditis, si se tradiderint monachorum institutis, ita nihil utilitatis affert monachis professio venerabilis, si negligentes existunt; sed nec oratio paterna, nec condescensio eos poterit adjuvare torpentes. CAP. XXXI. Denique tam præclaram ac fulgentem conversationem ejus Pachomius cernens, satis eum dilexit, et in corde suo conseruit. Audiens autem mater ejus quod apud beatum Pachomium moraretur, ad eum protinus advolat, secum deferens B episcoporum scripta, quæ præcipiebant ut ei suus fiTíus redderetur. Hanc ergo susceperunt virgines in monasterio, quod a virorum, ut supra dictum est, haud procul aberat; quæ mox mittit epistolas sancto Pachomio, similiter obsecrans, ut filium proprium videre permitteret (Ruffin., 1. m, n. 34). Tunc advocans Theodorum Pachomius, ait ad eum : Comperi, fili, quod huc mater tua venerit, et te videre desideret ecce nobis et episcoporum litteras attulit. Pergens itaque satisfacito matri, maxime propter sanctos pontifices, qui nobis per eam dignati sunt scripta dirigere. Respondit Theodorus Prius me, venerabilis pater, certum facito, quod post tantam spiritalium rerum cognitionem, si videro eam, non dabo inde rationem Domino in die judicii, et quod С præcipis faciam. Hanc enim juxta mandatum Christi cum toto mundo deserui. Et quomodo eam in offensionem fratrum nunc audebo conspicere? Nam si prius, ante manifestationem tantæ gratiæ, filii Levi parentes proprios ignorarunt, ut justificationes legis implerent (Exodi xxxII; Deut. xxx11; Levit. xx1), quanto magis ego, qui tanti muneris particeps factus sum, parentes non debeo divinæ præponere charitati, dicente Domino in Evangelio: Qui diligit patrem aut 126 matrem super me, non est me dignus (Matth. x)? Dicit ei Pachomius: Si probas id tibi non expedire, fili mi, non te cogo. Hoc autem eorum est qui perfecte renuntiant huic mundo, et seipsos sibi penitus abnegant. Oportet enim monachos, inutiles et sæculares salutationes et colloquia vana diffugere, et his D byter et oeconomus, id est, dispensator Ecclesiæ qui membra Christi sunt pia mente sociari. Si quis autem passione quadam sæculi captus, dicit : Parentes caro mea sunt, eos diligere debeo, audiat beatum Petrum apostolum prædicantem: A quo quis superatur, huic et servus efficitur (II Pet. 11). Qui ergo vincitur amore carnis, servus sine dubio est carnis. Cumque non acquievisset Theodorus matri se præsentare, decrevit et illa in ipso monasterio cum Christi permanere virginibus, hæc apud se pertractans : Si voluntatis Domini fuerit, inter alios saltem monachos videbo eum et propter hanc occasionem, meam quoque lucrabor animam, dum in hac sancta conversatione persisto. Constat igitur eos qui rigo CAP. XXXII. - Confessor interea Dionysius pres Tentyrorum, amicissimus sancti Pachomii, comperit ab aliquibus quod ex aliis monasteriis ad eum venientibus, non concedat cum suis fratribus vesci, sed eos sequestrato loco juxta monasterii fores excipiat. Contristatus itaque plurimum super hac re, venit ad eum; et increpantis potius assumens animum quam monentis, aiebat : Non recte facis, abba, charitatem fratribus deditam non æqualiter omnibus exhibens. Qui correctionem ejus cum multa longanimitate patientiaque suscipiens, ita respondit: Novit Dominus propositum meum, et paterna tua cognoscit affectio, quod nunquam cujuslibet animam cupiam contristari, nec dicam spernere. Quomodo igitur hoc auderem agere, ut meum contra me Dominum pro- A sciens indignum tali munere, diverso modo ne hoc ipsum fieret differebat. Et cum amplius importunitatem ejus ferre non posset, venit ad sanctum Pachomium, cuncta quæ negotii erant eidem pandens, certus quod ipse solus contentiones hujusmodi posset absolvere. Qui cum causam penitus cognovisset, ait presbytero: Nonne ad hoc venisti, ut per me cognosceres Domini voluntatem? Audi ergo me, et da ei quod postulat, nihil in hac parte desperans. Fortassis enim per hoc officium liberabitur anima ejus de captivitate diaboli. Sæpe namque contingit ut homo malus affectus beneficiis, ad bonos se conferat mores. Desiderium namque meliorum pium novit ingenerare propositum, his duntaxat animabus, quæ non usque adeo negligentiæ torpore prolapsæ sunt, ut possint vocans irritarem, qui manifeste testatur in Evangelio dicens: Quamdiu fecistis uni ex minimis fratribus meis, mihi fecistis (Matth. xxv)? Accipe itaque satisfactionem meam, venerabilis pater, quia non velut vitans atque spernens eos qui huc veniunt, hoc quod asseris facio; sed quia in cœnobio congregationem suscepi, plurimos qui nuper conversi sunt, et diversos eorum mores esse cognosco, Nonnullos autem novi intantum ipsius conversationis ignaros, ut nec nonachorum babitum noverint. Inter quos sunt parvuli, tanta simplicitate viventes, ut nec dexteram valeant scire, neque sinistram. Idcirco credidi esse commodius, ut supervenientes fratres seorsum susciperentur, in honore maximo constituti, Hinc ergo non estimo patribus vel fratribus qui ad nos diver- B studere virtutibus. Nos ergo, frater, hoc agere decet, tunt, ullam contumeliam fieri, sed magis debitam reverentiam commodari: præsertim cum statutis horis ad reddendum nobiscum Deo vota sua conveniant, et post hoc singuli ad loca destinata concurrant, quieti operam dantes, me secundum Deum sollicitius usibus 127 eorum necessaria providente. Hæc audiens præfatus presbyter, omni eun laude dignissimum comprobavit, certo cognoscens quod secundum Deum cuncta ageret; multumque relevatus sancti Pachomii satisfactione, lætus remeavit ad propria. quod Deo placeat. Sic enim dilectio ejus in nobis esse probabitur, si compatiamur alterutrum. Hoc accepto responso, senior fecit quod sibi fuerat imperatum. Sed frater ille voti compos effectus, ad beatum Pachomium reversus est, jam mente sobrius atque compunctus, et cadens in faciem, confitebatur dicens : O homo Dei, multum sublimatus es a Deo, qui discernens ea quæ pertinent ad salutem, malum in bono vicisti. Si ergo non fuisses erga me mitis atque longanimis, sed aliquid id me rigidum protulisses, ab hoc discedens habitu, a Deo prorsus alienus efficerer. Nunc autem benedictus tu Domino, per quem anima mea salva facta est. Tunc allevans eum de terra venerabilis senex, hortabatur sedulo, ut vitam sumeret congruam dignitati, ne quando negligens, perpetua in futuro tormenta sentiret. Et osculatus eum, dimi sit in pace, quem etiam usque ad fores monasterii prosecutus est, CAP. XXXIV. Mulier autem quædam in eadem Tentyrorum civitate patiebatur fluxum sanguinis, et hac infirmitate jam prolixo tempore laborabat. Hæc audiens Pachomium Dei esse cultorem, sanctaque C conversatione mirabilem, insuper et Dionysium presbyterum amicum ejus esse charissimum, rogat eum ut sui misereatur, et quasi per occasionem necessariam ad se Pachomium convocet. Qui precibus mulieris flexus, hoc agere non moratur. Cum ergo venisset Pachomius ad ecclesiam, et post orationem Dionysium salutassel, juxta eum protinus assedit. Dumque loquerentur ad invicem, mulier fiducia fidei roborata, credensque dicenti Christo: Confide, filia, fides tua salvam te fecit (Matth. 1x), post tergum ejus latenter accessit, et cucullum, quod operiebat caput ejus, tremens attigit; statimque sanata est. Et procidens in faciem suam, adoravit Dominum, glorificans ejus clementiani, quod tanta per servos suos beneficia credentibus contulisset. Tunc sanctus vir Dionysius D set allata, severe nimis intuitus ait : Non est ejus iste factum sentiens, benedixit mulieri, et protinus ad sua repedavit. CAP. XXXV. Aliquando vero necessitas exegit ut sepis munimine monasterium vallaretur, in quo opere laborantibus fratribus, ipse lætus ferebat maximum auxilium. Post aliquantos autem dies monachus quidam presbyter, multorum fratrum pater existens, qui solitus erat sanctum Pachomium crebro visitare, venit ad eum cum uno fratre, propter contentionem quæ in monasterio orta fuerat, ex hac videlicet causa: is ipse frater, qui cum eo pervenerat, molestus erat ei nimium, clericatus desiderans dignitatem: quem CAP. XXXVI. Adhuc autem sancto Pachomio ibidem stante, ecce vir a longe festinus veniens, ad ejus vestigia provolvitur, obsecrans ut filiam suam a dæmonio vexatam, per Christi gratiam curare dignaretur. Quo relicto præ foribus ingressus, ipse tale ei responsum per ostiarium dirigit : Non est nobis consuetudo cum mulieribus loqui; sed si quid habes ex vestimentis ejus, mitte nobis, quod in nomine Domini benedicentes, tibi protinus remittam; et credimus in Christo quod filia tua isto modo ab inimici liberetur incursu. Cuinque tunica puellæ sancto fuis vestitus. Affirmante vero patre atque dicente ejus Quo peruncta, sine mora curata est, et glorificabat A Cumque memoratus juvenis in propria persisteret Dominum jugiter, quod non solum dæmone, sed 128 etiam detestabili conversatione caruisset, et in reli quum continentiæ se studiis per Christi mancipasset auxilium. CAP. XXXVII. Tali igitur opinione de sancto viro ubique currente, alius nihilominus qui filium suum a dæmonio possessum, sine intermissione deflebat, nec eum perducere poterat ad monasterium, genu nixus supplicabat Pachomio, ut pro eo precaretur omnipotentiam Christi. Qui cum orasset, dedit ei benedictum panem, sollicite præcipiens ut ante cibum ex eo paululum semper energumenus sumeret. Cunique esurisset filius ejus, ex ipso pane particulari ei tradidit, sed non permisit immundus spiritus ut exinde omnino gustaret; ex aliis autem panibus qui B crant appositi manus suas implevit, cœpitque comedere. Pater ergo benedictum panem per frusta comminuens, in interioribus palmarum, sublatis exinde ossibus, immisit; et has ei tantum modo palmas apposuit, ut nesciens id quod factum est, benedictionem percipere mereretur. Quas adaperiens, ille frusta quæ injecta fuerant projiciebat; et ipsas exsecratus palmas, nihil penitus escæ volebat accipere. Cumque pater eum sine cibo manere diebus plurimis compulisset, fame coactus, ex benedicto pane percepit; ac protinus somno detentus, a maligno spiritu liberatus est. Quem secum pater ad sancti Pachomii vestigia perduxit, laudans et glorificans Deum, qui per servos suos operatur magnalia et gloriosa, quorum non est numerus. Alias quoque sanitates plurimas in C virtute sancti Spiritus vir beatissimus faciens, non extollebatur, nec unquam cor ejus elatum est. Habebat autem hanc a Domino gratiam, ut idem semper et æqualis esset in omnibus, animumque in disciplina Domini sollicitum retineret. Et si quando poscens aliquid a Domino, petitionis suæ non consequeretur effectum, non contristabatur omnino, sed patientissi me sustinebat, sciens hoc expedire vel sibi vel omnibus, quidquid divina misericordia censuisset; quia frequenter intentione sincera videmur postulare contraria, quæ Domini bonitas, cum non concedit, præstare dignatur ; et tunc potius clementer exaudit, cum vota nostræ ignorantiæ nocte velata non perficit. CAP. XXXVIII. - Quidam denique juvenis, Silvanus nomine, de scena conversus, ad sanctum Pachomiun venit, volens in ejus monasterio commorari. Qui cum susceptus esset, infectus perversa consuetudine sæculi, nullis disciplinæ regulis poterat coerceri; salutemque propriam negligens, dies suos vanitatibus pristinis atque ridiculis occupabat: adeo ut nonnullos ex fratribus everteret, et ad studium simile commoveret. Quod plurimi non ferentes, sanclo Pachomio suggerunt ut eum de monasterio pelli præciperet. Ad quam rem non eis annuit; sed æquanimiter ferens, admonuit præfatum fratrem ut se corrigeret, et antiquæ conversationi renuntiaret. Pro quo etiam jugiter Domino supplicabat, ut ei compunctionem cordis solita pietatis abundantia largiretur. Ꭰ pravitate, et aliis exemplum perditionis ostenderet, ad postremum visum est omnibus ut a sancta congregatione velut indignissimus arceretur. Sed beatus Pachomius hoc idem credidit differendum. Quem etiam milissima atque sapientissima correptione conveniens, et cœlestibus erudiens institutis, ita divino timore succendit, et sic anima ejus futurorum fide compuncta est, ut se deinceps abstinere non posset a lacrymis. Emendatus itaque per omnia, inagnum cæteris documentum conversionis exhibuit. In omni namque loco et in omni operatione flebat jugiter; et nec tunc quidem, cum cibum inter fratres caperet, a lamentatione cessabat. Quæ res etiam permovit multos ex monachis, qui et dixerunt : Tandem a planctu te cohibe, nec tanta, quæsumus, afflictione dejicias. Qui respondit: Conor quidem, sicut jubetis, a lacrymis temperare, nec possum. Pectus enim meum veluti quædam flamma comburens, quietum me esse non sinit. Rursum ipsi dixerunt: Apud te in secreto tuo, vel certe in orationibus plangito; cum vero convenimus ad mensam, cibum sumere debes, et a fletibus abstinere. Nam possibile est animam et sine istis exterioribus lacrymis semper in compunctione persistere quia plures e fratribus videntes te flentem, manducare non possunt. Et cogebant eum fateri, cur ita se suis dilueret fletibus. Tunc ait ad eos: Non vultis ut plangam, cum videam me foveri multis obsequiis sanctorum fratrum : quorum et pulvis pedum mihi venerandus est, nec eis me conferre dignum prorsus existimo. Non ergo plangam, quod hoino de scena multis peccatis obnoxius, officia tanta percipiain? Timeo valde ne, sicut Dathan et Abirou, me quoque profanum hiatu suo terra deglutiat (Num. xvi). Illi namque impiis ausibus manibusque pollutis sancta sibimet usurpare tentaverunt; ego vero post tantam cognitionem divini muneris, animæ meæ salutem desidiosa conversatione neglexi. Ideo quippe ista recolens, non erubesco flere coram omnibus, quia multa facinora mea esse cognosco, quæ jugibus lacrymarum fontibus debeam expiare. 129 Quod si ipsam miseram animam meam per lamenta diffunderem, nihil facerem magnum, quia nullum pro factis meis in præsenti dignum possum reperire supplicium. Cumque per dies singulos idem frater ad meliora proficeret, omnesque propemodum in humilitate superaret, ita de eo sanctus Pachomius cœpit coram omnibus dicere: Testor vos, fratres ac filii, coram Deo et sanctis ejus angelis, quia ex quo cœnobium hoc fundatum est, nullum de fratribus qui mecum sunt vel fuerunt, humilitatem meam secutum esse cognosco, nisi unum tantummodo. Quo, fratres, audito, nonnulli putabant hunc unum esse Theodorum, alii Petronium, alii vero Orsesium. Cumque rogaret Theodorus eum, ut quis ille esset depromeret, et sanctus vir indicare differret, rursus eum Theodorus vehementer urgebat. Alii quoque majores ex fratribus plurimuma precabantur ut diceret quis esset cui testimonium tale perhiberet. Tunc respondit Pachomius : Si scirem eum de quo dicturus sum vanæ gloriæ A cœperunt parentes defuncti, culpantes eum, dicere: stimulis incitari, nunquam eum ostenderem; sed quia proculdubio credo quod per Christi gratiam quantum laudis ei accesserit, tantum ipse munus humilitatis acquiret, idcirco, ut eum possitis imitari, sine metu palam beatificare non desino. Tu quidem, Theodore, et quicunque tui sunt similes, fortiter in monasterio certantes, diabolum vinxistis ut passerem (37), et sub vestris pedibus allisistis eum, per Dei gratiam conculcantes ut pulverem'; sed si (quod absit) neglexeritis in aliquo, consurgens is qui sub vestigiis vestris est, adversus vos gravi furore bacchabitur. Juvenis autem Silvanus, quem dudum propter negligentiam de monasterio pellere volebatis, ita prostravit inimicum, et a suis sensibus effugavit, ut nusquam coram eo compareat, altaque humilitate eum per omnia superavit. Et vos quidem fratres Labentes opera justitiæ, in his quæ gessistis, gloriosi confiditis; hic autem quanto fortius pugnat, tanto se deteriorem omnibus judicat, ex tota mente totaque virtute inutilem se reprobumque pronuntians. Ideo denique et lacrymas habet in promptu, quia semetipsum nimis humiliat et irrclinat, nec alicujus momenti quod gesserit existimat. Diabolum autem nil ita reddit invalidum, sicut humilitas de corde puro, cui tamen correctionis opera probantur adjuncta. Sic itaque viriliter antefatus juvenis Silvanus per octo annorum curricula Deo militans, cursum vitæ suæ finivit in pace. De cujus exitu testatus est beatus Pachomius, quod multitudo sanctorum angelorum cum magna lætitia sumentes animam ejus, velut C electam hostiam Christi conspectibus obtulerunt. Quid est hoc spectaculum novum? Quis mortui non misereatur, licet sit inimicus? Sufficiens per se est ipsa calamitas. Noli, quæsumus, inferre mortuo, quod nec belluæ facerent, nec tuam condecet penitus sanctitatem. Nam et nos hinc notamur maximo opprobrio, aliaque quamplurima suspicionum probra nascuntur. Utinam nunquam ad hunc locum venissemus! utinam nec iste monachus fuisset effectus! non hunc æternum dolorem nobis infligeret. Rogamus ergo ut solitam psalmodiam defuncto restituas. Qui respondens ait: Vere, fratres ac filii, plus vobis præsentis mortui misereor, intantum ut vobis de visibili re ac temporali curantibus, ego de invisibili ejus substantia sollicitudinem geram, et idcirco hæc Berga eum fieri decernam. Et vos quidem majores illi dolores per hunc honorem, quem putatis, acquiritis; ego autem quantulamcunque ei requiem vel satisfactionem (39) per hanc injuriam præparo. Propter quod non curo pro hoc exanimi 130 corpusculo, sed pro immortali ejus anima salago, quæ et hanc carnem rursus in resurrectione receptura est incorruptam et integram. Alias autem si hoc quod vultis annuero, veluti placens hominibus judicabor; atque ut ad præsens vobis satisfecisse videar, id dispicio. quod ei prodesse poterit in futuro. Fons enim bonitatis Deus noster existens, occasiones quærit, per quas opulenta super nos data pietatis suæ effundat, remittatque nobis peccata, non solum in hoc sæculo, sed etiam in futuro. Nam cum dicat in Evangelio, qui blasphemaverit in Spiritum sanctum, non remittetur ei, neque in hoc sæculo, neque in futuro, dat indubitanter intelligi quod sunt quædam delicta, quæ possunt et post hanc vitam, si pro eis supplicetur, ignosci (Matth. xu). Nos ergo quos dignos judidicavit Christi potentia divinæ suæ dispensationis exercere medicinam, si non unicuique congruens adjutorium proferamus, profecto veluti contemptores æstimabimur, et audiemus illud quod scriptum est in prophetia (Act. xш; Habac. 1): Videte contemptores et admiramini, et disperdimini. Et ideo, quæso, sinite defunctum a propriis malis aliquatenus exui, et quantulamcunque requiem in illo futuro examine promereri. Sepelite ergo eum sine psalmis, ut dixi. Potens est etenim Deus benignus et clemens, multumque misericors, pro supplicatione nostræ parvitatis eum in æternam suam requiem collocare. Hæc cum dixisset, abierunt, et secundum quod venerabilis Pater præceperat, eum in monte, ubi erant parata monumenta, sepelire curaverunt. CAP. XXXIV. Eodem tempore Panos civitatis episcopus, Varus nomine (38), per omnia venerabilis ac Deo deditus, rectaque fidei ferventissimus amator existens, audivit dispositionem conversationis Pachomii. Quem missis epistolis evocavit, plurimis verbis exorans ut etiam circa civitatem ejus monasteria opłata construeret. Cumque multis ex causis precibus acquievisset episcopi, dum properat ad eum, justum credidit ut per iter omnia monasteria quæ ab eo curabantur, inviseret. Et cum uni ex ipsis monasteriis propinquasset, cujusdam fratris occurrit exsequiis, qui vitam suam negligenter consumpserat. Fratres autem ipsius monasterii funus prosequebantur honorifice, psalmos solitos concinentes, præsen- D tibus quoque defuncti parentibus ac propinquis. Qui cum vidissent Pachomium, feretrum continuo deposuerunt, ut tam pro mortuo quam pro se Domino supplicaret. Qui mox ut orationem debitam Deo persolvit, conversus ad fratres ait: Desinite psallere. Præcepitque defuncti vestimenta splendida, quibus indutus erat, auferri: quæ coram omnibus fecit exuri, et ita cadaver efferri jussit, ac præter aliquam psalmodiam sepeliri. Igitur fratres cum parentibus ejus el universis qui tunc aderant, novum genus spectaculi contuentes, et obstupefacti nimium, precabantur senem, ut consuetam super eum psalmodiam cele. brari permitteret. Quibus cum non acquievisset, hæc sibi retulerant. Cumque concitus proficisceretur, A delatus est, quod sapientiæ geratis studium, et 131 et duobus vel tribus millibus abesset a monasterio quod petebat, audivit suavissimam vocem in aere personantem; suspiciensque vidit ipsius fratris animam veloci cursu ab angelis Domini laudantibus ad beatam vitam perennemque sustolli. Comites autem Pachomii cum neque vocem audirent, nec quidquam sentirent penitus, sed tantummodo cernerent eum ad Orientem diu suspicere, dicunt ei : Cur stetisti, Pater? Properemus, ut possimus occurrere. Qui respondit: Frustra jam currimus; hoc enim est quod diu considero, quemadmodum frater ipse ad gaudia perpetua deducatur. Quem cum rogarent ut eis exponeret quomodo vidisset animam, quantum poterant audire, narravit eis ex his quæ ipse conspexerat. Quidam igitur ex his euntes ad memoratum monasterium, et B mortuus est, existit Enoch, qui Deo placuit, atque diligenter inquirentes qua hora frater ille dormisset, ea quæ a sancto didicerant viró, vera omnia cognoverunt. Hæc autem retulimus duabus ex causis : primum, volentes ostendere beatum senem nimium fuisse perspicacissimum, gratiamque possedisse propheticam, ac longe posita intellectualibus oculis prævidisse; deinde, ut tales semper imitantes, malorum consortia sollicite vitaremus. Et de his quidem nobis hactenus dicta sufficiant CAP. XLI. Sanctus ergo Pachomius ad antefatum episcopum cum suis monachis veniens, ab eo in summa veneratione susceptus est. Nam festivitatem maximam in ejus celebravit adventu, deditque ei loca ubi sperata monasteria conderet, sicut dudum per scripta rogaverat, quæ etiam venerabilis vir cum juxta religionem vestram, quietem diligatis impensius, insuper etiam prudenter his qui proponunt aliquid satisfacere videamini, et ideo de his quæ legistis vos interrogare disposui. Cui Theodorus: Profer, ait, quod vis. Et philosophus : Habes, inquit, tu mecum disceptationem, ut quæ fuerint quæsita dissolvas ? Cui Theodorus respondit: Exprime jam quod intendis. Tune philosophus ait : Quis, non natus, mortuus est? Quis rursum natus, a morte subtractus est? Quis autem, cum sit mortuus, non est fetore corruptus? Et ait Theodorus: Non grandis, inquit, hæc propositio tua, o philosophe; nam facile quod inquiris solvaro. Quis non natus, mortuus est, habetur Adam protoplastus. Qui vero natus est, nee tamen trauslatus est. Qui mortuus est autern, nec fetore ullo corruptus, uxor est Loth, que conversa in statuam salis (Gen. xix), quæ usque nunc in eo habitu pro incredulorum perdurat exemplo. Et ideo consilium do tibi, o philosophe, ut has ineptas propositiones tuas et inanes deserens quæstiones, ad veruia Deum quem colimus, te sine dilatione convertas, remissionemque peccatorum tuorum pro æterna salute percipias. Ad hæc philosophus obstupefactus, nibil inquisivit ulterius; sed discedens, acumen víri, responsionemque tam celerem paratamque mira lus est. CAP. XLIII. Proinde Pachomius in iisdem monasteriis nuper exstructis, diebus plurimis immoraC tus est. Exinde profectus est, atque ad aliud monasterium, quod sub ejus erat ditione, pervenit. Quem cum fratres omnes, in occursum ejus properantes, summa veneratione susciperent, infantulus quidam de ipsa congregatione, qui inter alios occurrerat ; clamare cœpit ac dicere: Vere, Pater, ex quo hine ambulasti, nullus nobis olera nec legumen aliquod coxit. Ad quem sanctus grata mente respondit: Non contristeris, fili mi, ego jam coquam. Ingressusque monasterium, post orationem venit ad coquinam; et inveniens fratrem qui coquinæ præerat, psiathos (id X est, tegetes) operantem, quas mattas vulgus appellat, X ait ad eum : Dic mihi, frater, quantum temporis habes, ex quo non coxisti fratribus olera vel legumina? Qui respondit: Sunt fere duo menses. Et sanctus alacritate construxit. Et cum maceria munimen in circuitu duceret, ne quis facile posset irrumpere, quidam pestilentes homines, quos diaboli cæcavit invidia, nocte venientes, quæ constructa fueraut destruebant. Sed non in longum malignitatis eorum pœna dilata est. Nam cum senex discipulos suos ad tolerantiam commoneret, et illi nequissimi juxta consuetudinem convenissent, ut facinorum suorum cœpta perficerent, ab angelo Domini protinus exusti sunt, et velut cera a facie ignis ad nihilum sunt redacti. Fratres ergo velociter universum consummaverunt ædificium; in quo beatus Pachomius constituit monachos, religiosos viros, quibus Samuelem præposuit, hilarem virum, et dono frugalitatis eximium. Quia vero prædicta monasteria in suburbano fuerant D Pachomius ait: Quare contra præceptum facere voinstituta, idem sanctus ibi voluit manere diutius, usque dum hi quos ordinaverat, Christi munere fir luisti, ut tanta fratrum negligeretur utilitas? Qui sub humili satisfactione respondit : Optaveram quidem, venerabilis Pater, quotidie implere ministerium meum; sed quia quidquid coquebam, non consumebatur a fratribus, quia omnes abstinent (solî quippe pueri aliquid cocturæ percipiunt), ne tanto labore paratæ projicerentur expense, propterea pulmentun non coxi. At ne otiosus essem, psiathos (40) elegi cum fratribus texere, sciens unum de his qui mihi deputati sunt ad opus hujusmodi posse sufficere, ut parvas escas, id est, olivas et herbalas ad refectionem fratribus pararet. Hæc audiens Pachomius: Et \ quot sunt, inquit, psiathi, quos te fecisse dixisti? Qui |