Obrazy na stronie
PDF
ePub

czy austryackiego, tylko pod obowiązkiem dotrzymania ich udzielony być może.

Oprócz tych dwóch warunków z prawa obowiązującego wypływających, teorya o listach żelaznych zna jeszcze inne, któreby można nazwać warunkami dopełniającemi tamte, jak np. wystawienie przez obwinionego stosownej kaucyi pieniężnej lub poręczenia obywateli, obowiązek niewydalenia się z miejsca zamieszkania lub wskazanego pobytu, którym zwykle bywa okrąg podległy juryzdykeyi sądu śledztwo prowadzącego i t. p. (1).

Z drugiej strony sąd ma także obowiązki względem zabezpieczonego listem glejtowym, których dopełnić powinien. Do takich należy: cofnięcie wszelkich środków dla ujęcia obwinionego przed udzieleniem mu glejtu użytych, wstrzymanie pogoni, zwolnienie majątku z pod sekwestru, odwołanie listów gończych lub odezw do właściwych władz bezpieczeństwa o przyaresztowanie zbiegłego poczynionych. Nie może też sąd aresztować obwinionego przed upływem terminu, do jakiego mu być na wolności glejt pozwala i nie powinien dopuścić, aby inny sąd pozbawił obwinionego wolności z tytułu tego samego przestępstwa, co do którego raz już został glejtem od uwięzienia zabezpieczony (2).

Oprócz tych z wzajemnego względu idących obowiązków, ma sąd jeszcze inne z urzędu na niego włożone. Postępowanie austryackie wyraźnie stanowi, że pomimo wydania glejtu obwinionego, sąd winien jest przedsięwziąć środki zapobiegające jego ucieczce, nie aresztując go rzeczywiście; może więc żądać od niego kaucyi, oddać go pod dozór policyjny, zatrzymać mu paszporta, dodać straż i t. p. Prawo pruskie zastrzeżeń tych wyraźnie nie czyni, ale téż i nie tamuje sądowi możności wydania takich rozporządzeń, które nie ście

(1) Mittermajer, Das Deutsche Strafv. etc. T. 1, str. 390. Kleinschrod, Verzuch einer volständigen Theorie etc., str. 221. Stübel, Das Criminalverfahren § 1792. Tittmann, Handbuch der Strafrechtswissenschaft. T. III, stt. 243.

(2) Mittermajer, Das Deutsche Straf. etc. T. I, str. 390. Kleinschrod. Versuch einer volständigere Theorie etc. Tittmann; Handbuch etc. T. III, str. 729.

śniając znaczenia listu żelaznego, dążą do przeszkodzenia ucieczce obwinionego.

Co do piątego: „List glejtowy ogranicza się zawsze do tego tylko przestępstwa, względem którego został udzielony; dlatego nie przeszkadza przyaresztowaniu obwinionego w zarzucie dawniej popełnionego, a teraz dopiéro odkrytego lub świeżo popełnionego przestępstwa, jeżeli przestępstwo to uwięzienie za sobą pociąga (1)”. Nie zwalnia więc obwinionego od wszelkiego przyaresztowania, ale uwalnia go od tego tylko, jakie w tej sprawie, w której mu glejt udzielono, bądź podczas śledztwa nastąpić było powinno, bądź wyrokiem już postanowione zostało. To samo przepisuje § 248 O. k. p. w słowach: Wszelki list glejtowy (2) stosuje się tylko do przestępstwa wyraźnie w nim wymienionego, nikt przeto nie może się nim zastawiać przeciw uwięzieniu, jakie według prawa znalezione będzie potrzebném z powodu innych wykroczeń lub długów". Prawo austryackie pod tym względem nie czyni żadnego wyraźnego zastrzeżenia, bo wypływa ono z natury rzeczy i prostéj logiki.

Co do rozciągłości listu glejtowego pod względem czasu, na jaki obwinionego zabezpiecza od przyaresztowania, może on być wydany albo na cały ciąg trwania śledztwa, albo też ograniczony do pewnych epok procesu; zwykle jednak chwila wydania prawomocnego wyroku jest zawsze ostatecznym w tym razie terminem.

Przypomnijmy sobie, że postępowanie austryackie zna tylko karty bezpieczeństwa w toku śledztwa wydawane, a ordynacya kryminalna pruska nietylko takie, ale przyjmuje jeszcze i glejty, które zabezpieczają obwinionego od uwięzienia aż do wyroku prawomocnego. Ważna ta różnica w rodzaju listów żelaznych przez jedno a drugie prawo przyjętych, sprawia także ważną różnicę w rozciągłości bezpieczeństwa, jakie jedne lub drugie zapewniają obwinionemu.

List glejtowy podług osnowy paragrafu 246 O. k. p. wydany, zabezpiecza obwinionego od uwięzienia, od

(1) Mittermajer, Das Deutsche Strafverfahren etc. T. I, str. 390. (2) Tojest tak podczas śledztwa do wyroku I instancyi, jak i po tym wyroku do jego prawomocności wydany.

chwili uzyskania go aż do ogłoszenia wyroku pierwszej instancyi. Oznacza więc ściśle czas, na jaki służy i zakreśla wyraźnie termin, z upływem którego się kończy. Taki list posiadając, może obwiniony spokojnie, byle warunkom jego zadosyć uczynił, oczekiwać wyroku piérwszej instancyi, bo ma w nim dostateczną rękojmię, że dopóki wyrok ten wydanym i ogłoszonym nie zostanie, dopóty i on przyaresztowany nie będzie, i że jeżeli wyrok wymierzy na niego karę skutkującą uwięzienie, takowe nie prędzej aż dopiero po ogłoszeniu wyroku nastąpić może. Rozumie się ztąd samo z siebie, że jeżeli wyrok obwinionego uwolni, to aczkolwiek przez wydanie go, a zatém upływ terminu, na jaki glejt służył, takowy moc swoję utraca, jednakże obwiniony z powodu niewymierzenia na niego kary, pozostaje na wolności, ale już nie z mocy glejtu, który się skończył, tylko na mocy wyroku. Ten sam przypadek zachodzi i wtenczas, kiedy podsądny skazanymi zostanie na karę mniejszą, tojest nie pociągającą natychmiastowego przyaresztowania (1). Jeżeli zaś podsądny uwolniony zostanie od kary tylko dla braku dostatecznych dowodów, a później z przyczyny zwiększonych poszlak śledztwo przeciwko niemu wznowione będzie, wtedy musi się postarać o nowy list żelazny, jeżeli chce pozostać na wolności, a nowe poszlaki uwięzienie skutkują (2).

Takiej pewności nie daje glejt austryacki; podług bowiem paragrafu 495 Cz. I, obwiniony dopóty za glejtem na wolności pozostać może, dopóki prawne dowody zaskarżonej zbrodni i bezgruntowne jego usprawiedliwienie nie okażą się (3)". To znaczy, że na mocy podobnego listu żelaznego, obwiniony dopóty tylko w ciągu śledztwa przyaresztowany nie będzie, dopóki nie zostaną zebrane dowody prawne przestępstwa, o jakie jest obwiniony i dopóki nie okaże się, iż tłumaczenie

(1) Tittmann, Handbuch der Strafr. etc. T. III, str. 248.

(2) Kleinschrod, § 67.

(3),,bis gegen ihn rechtliche Beweise von dem angeschuldeten Verbrechen, und der Unstatbaftigkeit seiner Rechtfertigung vorkommen." Strafgesetzbuch über Verbrechen, Vergehen und schwere Polizeiübertretungen.

sam

jego jest bezzasadne. Tak ogółowe określenie czasu, przez jaki glejt zabezpiecza od uwięzienia, i niewyznaczenie żadnego pewnego terminu, z upływem którego mocby swoją utracał, nie daje w istocie rzeczy żadnej rękojmi obwinionemu i wystawia go w każdej chwili na przyaresztowanie pomimo posiadanej karty bezpieczeństwa. Albowiem, jak tylko sąd prowadzący śledztwo, czyto na mocy dokumentów, czy na podstawie zeznań świadków lub opinij biegłych, czyło z uwagi na nawet sposób tłumaczenia się obwinionego, czy wreszcie ze zbiegu walczących przeciwko niemu okoliczności, albo innych prawnych pobudek, uważać będzie usprawiedliwienie się jego za nie zasługujące na wiarę, i jak tylko śledztwo dostarczy prawnych dowodów względem obciążającej go zbrodni; może go zaraz w domu badań osadzić. Glejt pod takiemi warunkami udzielony, stawia obwinionego w tém położeniu, że nigdy nie może być pewnym swej wolności, bo w parę dni, nazajutrz, a nawet w parę godzin po udzieleniu mu karty bezpieczeństwa, w tej samej chwili gdy mu ta zostaje wydaną, może sąd osiągnąć dowód przestępstwa lub bezgruntowności tłumaczenia się obwinionego, i natychmiast go aresztować, bo wtedy, jak się wyraża cytowany już przez nas komentator postępowania austryackiego Jenull, glejt traci moc swoją podczas śledztwa i nie czekając na formalny wyrok (1). Wprawdzie autor ten usiłuje dalej dowieść, że chociaż prawo nie stanowi, aby wprzód miał być wydany wyrok, to przecież decyzya sądu ocenijąca, czy są dowody i czy tłumaczenie się obwinionego jest uzasadnione lub nie, nie jest niczém inném jak postanowieniem uznającém śledztwo za ukończone, a tém samém i pewny termin ukończenia glejtu zakreśla; dowodzenie to jednak wątpliwego położenia rzeczy i dwójznaczności bezpieczeństwa zapewnionego obwinionemu nie usuwa, bo jakkolwiek sąd uważać zechce orzeczenie swoje w tym względzie, zawsze ono może nastąpić nawet natychmiast po wydaniu glejtu, a tém

(1) Das Oesterreichische Kriminalrecht nach seinen Gründen und seinem Geiste dargestelt von Sebastian Jenull. T. II, str. 212.

Tom 1. Styczeń 1.61.

11

samém nie zmienia w niczém niepewności, w jakiej obwiniony co do chwili aresztowania go i ukończenia się glejtu pozostaje.

Drugi list glejtowy pruski, również jak pierwszy, ściśle i wyraźnie zakreśla termin, do jakiego moc prawną zachowuje: służy on obwinionemu aż do prawomocnego sprawy rozsądzenia. Dopóty więc podsądny wolnym jest od przyaresztowania za obciążające go przestępstwo, dopóki wyrokiem ostatecznym osądzony nie będzie. Przepis ten prawa jasny, żadnej wątpliwości nie nastręcza; należy tylko zwrócić jeszcze uwagę na to, że karta bezpieczeństwa z mocy § 246 wydana, zwalnia obwinionego od aresztu aż do publikacyi wyroku, zaś list glejtowy z przepisu § 248 udzielony, zasłania go od więzienia tylko do chwili wydania wyroku prawomocnego. Na zasadzie pierwszego glejtu obwiniony nawet po zapadłym wyroku może być jeszcze wolnym, dopóki ten ogłoszony nie zostanie, ale drugi moc swoję traci zaraz z chwilą wydania wyroku prawomocnego. Różnica ta wypływa z różnicy zachodzącej pomiędzy wyrokiem w pierwszej, a wyrokiem w ostatniej instancyi wydanym. Przeciwko wyrokowi pierwszemu służą jeszcze dalsze środki prawnej obrony: wyrok taki nie jest niewzruszonym, nie ma on powagi nieomylności i dlatego prawo dopuszczając, że wyższa instancya może go zmienić na korzyść podsądnego, powoduje się pewną względnością, i przestępcy, jako nieskazanemu jeszcze prawomocnie, więcej swobody w działaniu pozostawia i zyskane glejtem zabezpieczenie aż do publikacyi takiego wyroku mu przedłuża. Przeciwko wyrokowi prawomocnemu żadne już zwyczajne środki nie służą, niema od niego appellacyi; z chwilą jego wydania, gdy podsądny został skazany, ustala się pewność, że jest winnym i dlatego nie czekając na ogłoszenie, uwięzionym być powinien. Zresztą inne jest położenie obwinionego w pierwszym, a inne w drugim wypadku: wié on, że od wyroku piérwszej dopiéro instancyi może się nietylko odwołać, ale może także zyskać i glejt, któryby go i po tym wyroku od aresztu zabezpieczał; mając zaś więcej środków obrony, mniejszą budzi obawę ucieczki i uniknienia skut

« PoprzedniaDalej »