Przyjemne jak miód: Będziemy go pić w braterskiej biesiadzie! Obejmie cię nierozsądek ; Pociecha to dla serca, zabawa z przyjaciołmi: Syn Wana Bajran, Mieszkający w Hoszundzie, w wschodniej Mongolii. O LISTACH ŻELAZNYCH CZYLI GLEJTOWYCH I O FORMIE ODWOŁYWANIA SIĘ OD WYROKÓW I POSTANOWIEŃ SĄDÓW KARNYCH. NAPISAŁ Konrad Machczyński. II. O FORMIE ODWOŁYWANIA SIĘ OD WYROKÓW I POSTANOWIEŃ SĄDÓW KARNYCH. Wyżéj mówiliśmy, że im surowsze przepisy stanowi prawo karne i im uciążliwszy jest dla obwinionych systemat postępowania kryminalnego, tém większy ma obowiązek sędzia jednania wadliwego prawa ze słusznością i ludzkością i łagodzenia jego surowości wszelkiemi środkami legalnemi. Ztąd wypływa, że w takich okolicznościach wszelkie wątpliwości prawne powinny być na korzyść obwinionego tłumaczone, a témbardziej nie godzi się ścieśniać i tak już ograniczonych środków obrony, przez prawo mu dozwolonych, w liczbie których znakomite miejsce zajmuje możność odwoływania się do wyższych instancyj od postanowień i wyroków sądowych, które obwinieni za uciążliwe dla siebie poczytują. Nie wchodząc w rozbiór kwestyi, czy dla spraw karnych potrzebne są instancye, lub czy jednym tylko wyrokiem, pierwszym i ostatnim, powinny być rozstrzygane, gdyż pytanie to tylko na polu postępowania akuzatoryjnego i tam, gdzie idzie o wyroki sądów przysięgłych, wła ściwie stawione być może, zastanowimy się jedynie nad znaczeniem, jakie nauka, ustawy i jurysprudencya prawu apelacyi nadały; nad celem, dla którego prawo to i przepisy o publikacyi skazanym wyroków powstały; dalej nad tém, kto odwoływać się może i jak dalece ważność korzy· stania z tego prawa zawisłą jest od formalności zewnętrznych. Ponieważ moc obowiązująca, ważność i wykonalność wyroków karnych, nie zależy od woli lub zrzeczenia się stron, jak to po większej części ma miejsce w sprawach cywilnych, gdzie pozywający lub pozwany może zawsze przez układ uczynić bezskutecznym wyrok zapadły i pomimo przemawiającej za sobą słuszności i prawdy zrzec się praw, jakie mu służą; ale przeciwnie, ponieważ wszelkie działania na drodze postępowania kryminalnego, a tém samém i wszelkie postanowienia sądów karnych, dążą jedynie do wykrycia czystej prawdy, bez względu na wolę obwinionego i na to, czy z tego korzyść lub szkoda dla niego wyniknie: dlatego też żaden wyrok karny nie może być bezwarunkowo uważany za nieomylny i niewzruszony (1). Nie mówiąc już o działaniu w złej wierze, trudności, jakie napotykają się zwykle przy dochodzeniu wszelkiej prawdy, zwłaszcza jeżeli namiętności i interesa ludzkie dochodzeniu temu stają na przeszkodzie i podejmowane w tym celu usiłowania niweczą, łatwo mogą wprowadzić w błąd sądy, prawdy téj szukające za pomocą wskazanych w postępowaniu karném dowodów, i spowodować wydanie wyroku ze sprawiedliwością nie zgodnego. Celem więc zapobieżenia temu przyjęto w procesie kryminalnym środki prawne, zdolne naprawić złe, z mylnie wydanego wyroku lub decyzy wynikające, i błędne rozumienie rzeczy sprostować. Środkami temi są rewizye, restytucye, kassacye, rekurs i proste apelacye czyli odwołania się do wyższych sądów od wyroków niższych instancyj. Z tego powodu,,apelacya dwie ważne przedstawia korzyści: raz, że poprawia postanowienia nieprawe, czy to niesprawiedliwość wyrządzoną została (1) Weber, von den Hauptforderungen an eine zeitgemässe Strafprozessordnung. Neues Archiv des Criminalrechts. T. V, str. 540. umyślnie, czy też wynikła z nieświadomości i błędu; a dru gi raz, że zapobiega wyrokom, arbitralnie niesłusznym, odejmując wszelką nadzieję, że kiedykolwiek spełnione zostaną" (1). Powyższe środki prawnej obrony służą każdemu, ktokolwiek w sprawach swych przez wydany wyrok lub postanowienie sądu uważa się być pokrzywdzony; używać ich mogą w interesie społeczeństwa upoważnione do tego władze, urzędy i skarżący, a szczególniej służą one obwinionym. Pierwsi, używając ich, nastają na ukaranie oskarżonych lub domagają się powiększenia wymierzonej już na nich kary; drudzy, podsądni, uciekają się do nich w nadziei, że albo niesłusznie, albo za wysoko wyrzeczona na nich kara w wyższej instancyi całkowicie zniesioną lub złagodzoną zostanie. Jednakże prawo to nie wszyst kim powyższym osobom w równej rozciągłości służy. Postępowania inkwizycyjne, aczkolwiek podług przyjętego w nich systematu działania proceduralne, skierowane są bardziej przeciwko obwinionym, jednakże, równoważąc częściowo przynajmniej tę surowość, w rzadkich jedynie wypadkach dopuszczają możność domagania się większéj kary i nie wszystkich środków powyższych w tym celu używać dozwalają; przeciwnie zaś, wszelką swobodę korzystania z nich pozostawiają tylko obwinionym. Dalej, najlepsze ustawy postępowania karnego inkwizycyjnego nie dosyć na tém, że dozwalają skazanemu i działającym w jego imieniu czyli zastępującym go osobom (ihn vertretenden Personen)" (2) używać tych wszystkich środków prawnych, ale nadto, w razie ciężkich przestępstw, stanowią ex officio i niezależnie od ich woli poddanie wyroków sądu niższego pod rozbiór i rewizyą władzy wyższej, i jedynie w mniejszych przestępstwach pozostawiają uznaniu i woli samego skazanego, czy chce lub nie chce użyć dalszych środków prawnej obrony (3). Środki te czy będą nazwane rekursem, jak w postępowaniu austryackiém (1) Oeuvres de Bentham. T. III, str. 54. (2) Weber, von den Hauptforderungen an eine zeitgemässe Strafprozessordnung. Neues Archiv des Criminalrechts. T. V, str. 541. (3) Mittermajer, Das Deutsche Strafverfahren, T. II, str. 463. i wirtembergskiém, czy dalszą obroną, jak w pruskiém, czy dalszą obroną i apelacyą, jak w hanowerskiém, czy rewizyą, jak w bawarskiém, dążą głównie do zapewnienia skazanemu pomocy przeciwko uciążliwym wyrokom. Zasadę rewizyi przyjęła i obowiązująca u nas Najwyżej zatwierdzona w dniu 26 marca 1842 r. ustawa o warszawskich departamentach rządzącego senatu, mianowicie w art. 77, i Kodeks kar głównych i poprawczych w wypadkach, artykułami 159, 160, 181 wskazanych. Nie dosyć na tém, wszystkie prawodawstwa kryminalne dozwalają obwinionym wybierać sobie obrońców, a w sprawach, w których dochodzone przestępstwo ciężkie pociąga za sobą kary, albo w sprawach, przychodzących pod zawyrokowanie w ostatniej instancyi, nakazują nawet dodawać z urzędu podsądnym obrońców, bez względu czy żądają tego lub nie, nawet pomimo wyraźnego zrzeczenia się przez nich téj pomocy (1). Obrany, czy dodany z urzędu obrońca tam, gdzie prawo mieć go nakazuje, nie może być krępowany tém, że sam obwiniony nie chce korzystać z dalszych środków obrony; owszem, obowiązany jest, wbrew nawet woli klienta, użyć ich bezzwłocznie, zwłaszcza gdy uważa że skazanemu ulgę przyniosą. Gdyby bowiem dodany z urzędu obrońca inaczej obowiązki swoje pojmował, wówczas byłby chybiony cel, dla którego prawo nakazało przydać go obwinionemu. Ordynacya kryminalna pruska względność prawną dla obwinionych tak dalece posuwa, że w § 528 zastrzega, aby sąd wyższy to tylko miał na uwadze, czy nie da się przynieść ulgi skazanym, którzy się do niego odwołują; a postępowanie austryackie w § 467, cz. I, wyraźnie stanowi: że z powodu założonego rekursu, kara, zaskarżonym wyrokiem wymierzona, nie może być nigdy zmieniona na ostrzejszą. Podobną względnością powoduje się i ustawa przechodnia z 1847 roku do Kodeksu kar głó wnych i poprawczych, przepisując w artykułach 3, 4, i 8, aby w razie zachodzącej wątpliwości, ustawą tą przewidzianej, obwiniony sądzonym był podług tego prawa, 7 (1) K. v. Grolman, Grundsätze der Criminalrechts - Wissenschaft, str. 557, 509. Tom I. Luty 1861, 41 |