etiam futura obversantur Deo ut præsentia, Act. xv. 18, et ad Christi meritum et impetrationem, qui aúrgov sufficientissimum Deo obtulit pro expiatione omnium peccatorum nostrorum, ut et ad promissionem a Deo datam in Fœdere Gratiæ de eorum remissione, posse dici remissionem sub hac xu extendi ad omnia peccata sive præterita sive futura. Sed si attenditur remissio ipsa actualis, quæ fit per intimationem sententiæ absolutoriæ in corde hominis credentis et poenitentis, non potest referri nisi ad peccata jam commissa; Ita ut ad reatum peccatorum sequentium tollendum requiratur particularis remissionis applicatio, non modo quoad remissionis sensum et certiorationem, sed et quoad ipsam condonationem veram et realem.

XX. Ut persona cui peccata remittuntur potest spectari, vel quoad statum gratiæ, in quo constituitur per justificationem, vel quoad actus particulares, quos subinde potest committere, Ita Remissio potest spectari bifariam: Vel generaliter quoad statum, juxta quem Deus peccatorem credentem et poenitentem in gratiam recipit propter Christum, et peccatorum omnium, quorum reus est, veniam illi largitur; Vel specialiter quoad actus particulares peccatorum, in quæ subinde incurrit, ad quorum reatum tollendum indiget particulari absolutione. Non quod status justificationis in quem translatus est dissolvatur; Vel remissio semel collata abrogetur; quia Deus manet semper Pater ejus, sed Pater iratus propter peccata recens commissa, quæ licet filium iræ constituere eum non possint, propter Vocationis et Justificationis immutabilitatem; tamen sub ira filium ponunt, ut merito in paternam Dei indignationem incurrat, et nova proinde justificatione seu remissione particulari istorum peccatorum mediante fide et poenitentia opus habeat.

XXI. Licet fidelis justificatus nondum habeat formalem peccatorum futurorum remissionem; non desinit beatus esse, et liber a condemnatione actuali, quia fundamentum habet ex quo colligere potest certissime eam sibi paratam esse ex Dei promissione. Nec si justitia Christi tota simul imputatur, continuo fructus ejus totus ad nos simul et semel dimanat; sed successive pro ratione peccatorum incurrentium, ad quorum remissionem argo, illud sibi quotidie debet applicare fidelis.

QUÆSTIO VI.

DE ADOPTIONE.

Quid sit Adoptio, quæ nobis in Justificatione datur?

I. Altera pars Justificationis est Adoptio, sive juris Altera pars Justificationis, Ad- advitam collatio, quæ fluit ex imputatione Justitiæ Christi, optio. quæ non modo liberationem a morte, sed et jus ad vitam nobis acquisivit, per Adoptionem qua nos donat. Ideo enim factus dicitur izvμ per servitutem œconomicam, ut liberaret a servitute Legis, et adoptionem seu jus filiorum nobis conferret, Gal. iv. 4, 5, ex quo pendet Jus ad vitam, quia si filii, et hæredes, Rom. viii. 17; Et Johannes, cap. i. 12, dicit illis qui illum receperunt, id est, qui crediderunt in Nomen ejus, dedisse hoc jus ut essent filii Dei. Ubi via non significat autoritatem seu potestatem, quia hic respicit inferiores, nec facultatem seu potentiam, qua quis possit se facere filium, sed ȧžíwμa, id. dignitatem et jus filiorum.

Quot modis Ad

II. Adoptio autem hic a nobis non sumitur, ut alibi, optio sumatur? pro externæ vocatione et assumptione in fœdus, qualis olim Judæis contigerat, quorum dicitur esse adoptio, Rom. ix. 4. Nec pro adoptionis sensu et usu, quæ fit per emancipationem, qualis competit fidelibus Novi Testamenti, qui quia adulti facti sunt, et non amplius sunt minorennes, dicuntur Spiritum adoptionis accepisse, et non amplius servi vocantur, nec modo servorum habentur, sed filii sunt et hæredes, qui hoc jure gaudent, Gal. iv. 5. Nec pro adoptionis manifestatione plena, quæ in Resurrectione futura est, quo sensu fideles dicuntur expectare adoptionem, id. redemptionem corporis sui, Rom. viii. 23. Sed pro actione Dei juridica, qua ex mera sua misericordia, quos ab æterno elegit ad salutem, per fidem in Christum adoptat in familiam suam, et nomen ac jus filiorum ipsis largitur quoad hæreditatem.

III. Ut vero vox Adoptionis petita est a more inter Quid sit Adoptio? homines recepto; Ita actio ipsa multiplicem analogiam habet cum adoptione civili, licet in variis etiam differat, et præstet. Adoptio dicitur Jurisconsultis. Actus legitimus imitans naturam, repertus ad illorum solatium, qui liberos non habent. Ut hic requiratur, primo adoptans, qui patris autoritatem habere potest, qui destitutus liberis, defectum naturæ supplet per legem, et extraneum recipit in familiam suam, et favorem paternum illi pollicetur. 2. Adoptatus, qui transit a familia. paterna in alienam, et mutato statu mutat nomen, et vitam, Jus habet in bona paterna, et hæreditatem imprimis; Et vicissim sese obligat ad omnia officia filialis obedientiæ. Ita in hoc negotio, Adoptio non est actus naturæ, sed gratiosæ voluntatis, quam Pater cœlestis in nos exerere voluit, quo sensu, Jac. i. 18, dicitur nos genuisse voluntate sua, et nomen ipsum seins voluntariam istam et liberrimam Dei dispositionem notat. Per istum Deus nos extraneos et peregrinos, qui eramus servi et mancipia Diaboli, transfert ex familia veteris Adami et potestate tenebrarum, et asciscit in familiam suam et regnum lucis, ac dignitatem filiorum nobis donat, in qua non tantum gloriosum dulcissimorum filiorum nomen nobis largitur, 1 Joh. iii. 1, Apoc. ii. 17, et iii. 12, cum insignibus et stemmatibus ad eos pertinentibus, sed etiam jus dat in omnia bona sua, tam gratiæ quam gloriæ, quæ omnia hæreditatis nomine veniunt, ut quæ non acquirantur ullo merito, sed mera Patris gratia, vi adoptionis ab eo factæ nobis gratis dentur. Nosque vicissim tanto amori per fidem respondentes, cultum et obsequium filiale illi spondemus, 2 Cor. vi. 18, 1 Pet. i. 15, 16, Mal. i. 6, 8.

humana?

IV. Qualiscunque vero sit analogia, magnum tamen et Quomodo differat memorabile discrimen semper intercedit. Nam quod Lex ab Adoptione facit inter homines; Hic est opus meræ doxías. Illa inventa est ad solatium orbitatis ad supplendum defectum naturæ ; Sed hæc fit ad solatium nostrum tantum, non Dei, qui Filio Unigenito sunime delectabatur. Illa ordinatur ad successionem in bona patris defuncti; Sed ista tantum ad participationem bonorum Patris in æternum viventis. Illa potest dare nomen, titulos, et insignia filiorum, sed non animum et qualitates. Sed in ista Deus adoptando cor mutat, et quibus jus filiorum gratiose donat, illis etiam animum et characterem filiorum imprimit per spiritum adoptionis. Illa non facit bonos, sed supponit, nec enim adoptaret homo aliquem in filium, nisi in eo deprehenderet aliquid amabile. Sed ista est opus meræ gratiæ, quæ non supponit quicquam boni in nobis, qui eramus inimici, rebelles et corruptissimi; sic adoptat Deus, non quia boni sumus, sed ut bonos reddat.

V. Huc pertinet Dispositio Testamentaria, quam instituisse dicitur

Pater ad legandam nobis hæreditatem, quæ nihil aliud est, quam ultima et immutabilis voluntas Scripturis consignata, et sanguine ac morte Christi confirmata, qua Electos fideles suos ex asse hæredes pronunciavit, quod Christus, Luc. xxii. 29, non obscure innuit, " Ego diaria dispono (seu Testamento addico) vobis Regnum, sicut à disposuit mihi Pater meus." Et Heb. ix. 15, 66 Propterea Testamenti Novi factus est Mediator," inquit Paulus, "ut morte intercedente ad redemptionem peccatorum præcedentium, Vocati accipiant promissionem æternæ hæreditatis." Bona hoc Testamento legata non pertinent tantum ad hæreditetem mundi, Rom. iv. 13, juxta quam omnia nostra sunt, 1 Cor. iii. 21, sed præcipue est hæreditas Cœli seu Regni coelorum, Matth. xxv., Jac. ii. 5. Atque adeo ipsius Dei, qui, ut est summum Bonum, nostra portio et hæreditas non semel dicitur, Gen. xv. 1, Psal. xvi. 5, Jer. x. 16, ut fideles sunt portio et hæreditas Dei, Psal. xxxiii. 12.

VI. Licet vero privilegium hoc quoad rem, commune sit fidelibus omnibus Veteris Testamenti, non minus quam Novi, qui et filii Dei erant, et jus hæreditatis cœlestis habebant, ad quam post mortem admissi sunt; Certum est tamen longe potiorem esse hac in parte conditionem fidelium Novi Testamenti quoad modum ; qui non amplius sunt in infantili ætate, habiti instar servorum sub pædagogis et rudimentis mundi, ubi nec sensum nec usum plenum juris sui habere poterant, Spiritu servitutis animati, Sed jam adulti et emancipati per Christum,admittuntur ad Sacrarium Patris, et plenum habent sensum et fructum Juris sui, accepto Spiritu adoptionis, cujus gratia confidenter possunt clamare, Abba Pater. Quo Paulus omnino respicit, quum ait Gal. iv. 4, 5, "Christum factum esse sub Lege, ut eos qui erant sub Lege," scilicet sub maledictione Legis Moralis, et sub jugo Cæremonialis, "redimeret, et ut adoptionem filiorum acciperemus," non cam modo, qua a filiis iræ et Diaboli discriminamur; sed etiam eam, qua excellimus supra infantes non differentes a servis. Ut fusius probatum est Loc. XII. De Fœdere Gratiæ Qu. x.

VII. Ex quibus ita positis colligitur, frustra nonnullos anxie hic quærere, quomodo inter se differant Justificatio, et Adoptio, Et An Adoptio prior sit natura justificatione, ut quidam vellent, qui eam censent primum et immediatum esse fidei fructum, quo Christo unimur et conjungimur, An vero posterior et ejus consequens, ut alii. Nam cum ex dictis constet, Justificationem esse beneficium, quo Deus nobis in Christo reconciliatus nos absolvit a reatu peccatorum, et Jus ad vitam donat, patet Adoptionem includi in ipsa Justificatione tanquam partem, quæ cum peccatorum remissione totum hoc beneficium constituit; nec eam posse distingui ab Adoptione, nisi quatenus sumitur stricte pro Remissione peccatorum, cum in conceptu suo formali includat etiam acceptationem ad vitam, quæ ex imputatione justitiæ Christi fluit.

VIII. Neque hic Adoptio confundenda est cum Unione nostra cum Christo. Licet enim ex ea fluat necessario, ut a sua causa et fundamento, quippe ex Unione cum Christo pendet Communio omnium ejus beneficiorum, tum justificationis, tum sanctificationis, et gloriæ: Non potest tamen, si accurate loqui volumus, cum ea identificari; sed ad eam se habet ut effectum ad causam. Hinc enim fit, ut Christo Capiti nostro et Dei Primogenito uniti, justitia ipsius perfectissima nostra fiat per Dei imputationem, et fidei receptionem, ex qua pendet tum absolutio a peccatis, tum adoptio seu acceptatio ad vitam et hæreditatem cœlestem, quod jus est filiorum. Quotquot enim dignitatem istam obtinent, non modo assumuntur in familiam Dei, ut sint ejus domestici, Gal. vi. 10, qui sint semper sub paterna Dei tutela, ab ipso pendentes pro nutritione,.

educatione, et conservatione perpetua, sed habent jus ad hæreditatem, Rom. viii. 17, id. possessionem omnium bonorum Patris, et Dei ipsius fruitionem, quæ est hæreditas nostra.

ana fluit ex Adoptione.

IX. Ex hac autem Adoptione oritur Libertas Christiana; Libertas Christi- que non est immunitas ab omnibus Legibus divinis et humanis, et licentia vivendi pro arbitrio, et indulgendi concupiscentiis carnis, ut placet Libertinis, libertatem in licentiam mutantibus; Non exemptio a civili obligatione servitutis, et a tributis et Magistratuum jurisdictione, qualem Anabaptistæ varii sectantur, et quam sibi vendicat Clerus Romanus contra expressam Scripturæ vocem. Sed est spiritualis ac mystica manumissio, nobis parta sanguine Christi, qua a spirituali servitute Legis, Peccati, Mundi, et Satanæ, cujus vinculis antea constringebamur, in filiorum Dei libertatem asserimur, de qua Joh. viii. 32, 36, Rom. vi. 15, 22, et viii. 2, 3, Gal. iii. 13, et iv. 6, 26, et v. 1, Heb. ii. 15, et alibi agitur, per quam in communionem vocati Dei, ut Patris, et Christi ut Fratris nostri, dominium obtinemus in Creaturas, et hæredes sumus Regni Cœlorum.

QUÆSTIO VII.

DE JUSTIFICATIONE FIDei.

An Fides nos justificet proprie et per se, An tantum relative, et organice? Prius Neg., Poster. Affirm., contra Socin., Remonst., et Pontif.

Justificatio activa

I. Cum Justificatio possit spectari, vel active a parte et passiva. Dei qui justificat, vel passive, a parte hominis qui justificatur; Duplex etiam ejus tractatio institui potest: Vel respectu ipsius beneficii a Deo nobis indulti, et Justitiæ nobis imputatæ, Vel respectu receptionis et applicationis ejus quæ fit per fidem, De qua jam agimus.

Status Quastionis.

II. Hic autem non controvertitur, An fides justificet, Ita enim clare Scriptura hoc asserit, ut nemo negare audeat. Sed quæritur de modo quo justificat, In quo describendo mira est sententiarum discrepantia.

anorum.

III. Adversarii in eo conveniunt omnes, quod fides Sententia Socini- justificet proprie et per se, atque adeo sit ipsa justitia nostra; Sed cum aliquo discrimine. Sociniani enim pertendunt fidem seu actum credendi esse causam justificationis nostræ, ut non alia sit immediata ac formalis justitia, qua justi sumus coram Deo, quam fides nostra; Et justificatio sit universalis affectio fidei; "Non quod fides virtutem efficiendi justitiam et vitam in se contineat; sed quod censeatur talis per gratuitam Dei acceptilationem; qua visum ei reputare fidem pro perfecta justitia, sive pro perfecta Legis impletione, haud secus quam olim sub Fodere Legali, perfecta Legis obedientia erat universalis illa justitia, ex qua pendebat vita." Ut Socinus de Servato. passim loquitur, Smalzius in Disput. cont. Franzi., Volkeli. lib. iv. cap. 3. Ad quos hic accedunt Remonstrantes, in Confessione sua, c. 21.

IV. Pontificii volunt fidem esse causam disponentem, Et Pontificiorum, et sine qua non, quæ non tantum disponat ad justitiam, sed etiam ipsam justificationem inchoet et mereatur. Concil. Trident. Sess. vi. cap. 6, "Si quis dixerit sola fide impium justificari, ita ut intelligat, nihil aliud requiri, quod ad justificationis gratiam consequen

dam cooperetur, et nulla ex parte necesse esse, cum suæ voluntatis motu præparari et disponi, Anathema sit." Et Bellarm. lib. i. de Justifi. cap. 13, "Fidem," ait, "justificare ut initium et radicem justificationis, quia est prima motio in Deum, oportet enim accedentem ad Deum credere quod Deus est." Quæ sententia nititur falsa hypothesi, quasi justificatio consistat in infusione justitiæ, et sit motus quidam physicus, qui exigat dispositiones prævias in subjecto ante formæ introductionem. V. Orthodoxi vero in alia omnia eunt. Docent Sententia Ortho- quippe fidem esse causam organicam et instrumentalem doxorum. nostræ justificationis, Et illi justificationem tribui, non

proprie et per se, quatenus est opus, vel quasi sit ipsa justitia, qua coram Deo justificamur, vel quasi sua dignitate, aut Dei indulgentia, cam mereatur in totum, vel ex parte; sed improprie et metonymice, quatenus Justitia Christi quam fides apprehendit est fundamentum et causa meritoria propter quam justificamur. Ideo dicitur justificare relative et organice: relative, quia fidei objectum est vera nostra justitia coram Deo, organice vero, quia fides est instrumentum acceptandæ ex parte nostra, et nobis applicandæ, istius justitiæ.

Actum credendi

non

VI. Duo ergo nobis hic præstanda sunt. Primo, zar' ägaıv esse nos removendus est falsus modus justificationis fidei, quem tram justitiam Sociniani, et Pontificii invexerunt. Secundo, verus et probatur. genuinus ar ien erit probandus. Quoad prius, Fides, seu actus credendi non reputatur pro justitia nostra apud Deum per gratuitam acceptilationem: 1. Quia quod est tantum organum accipiendæ justitiæ, non potest esse ipsa justitia nostra formaliter. At fides habet hic tantum organi,ut patet tum ex proprio ejus actu, qui instrumentalis est, et consistens in receptione Christi, Joh. i. 12, et acceptatione justitiæ, Rom. v. 17, et remissionis peccatorum, Act. xxvi. 18; tum ex subordinatione causarum justificationis ad eundem effectum, Gratiæ scilicet Dei, Redemptionis Christi, et fidei, quæ notatur a Paulo, Rom. iii. 24, ubi fides non potest aliam notionem quam instrumenti sustinere, cum gratia Dei efficientis principalis, et redemptio Christi causæ meritoriæ rationem habeat.

VII. 2. Quia fides distinguitur ab ipsa justitia, quæ nobis imputatur, tum quia dicitur esse ex fide, et per fidem, Rom. i. 17, et iii. 22, Phil. iii. 9, tum quia Christus cum Obedientia et Satisfactione sua est illa justitia, quæ nobis imputatur, Isa. liii. 11, Jer. xxiii. 6, 1 Cor. i. 30, 2 Cor. v. 21, Gal. iii. 13, 14, quam fides quidem apprehendit ut objectum suum, sed cum quo identificari non potest. Unde Scriptura nunquam dicit Deum velle censere fidem nostram pro justitia, sed quod Christum fecerit nobis justitiam, quod sit Jehova justitia nostra, et quod simus Justitia Dei in ipso.

VIII. 3. Quia non justificamur nisi per perfectam justitiam. Siquidem res nobis est cum exacta Justitia Dei, cui fraus fieri non potest. At fides nulla hic est perfecta. Nec dicendum non esse quidem justitiam perfectam ex se, sed pro tali admitti a Deo, et haberi per gratuitam acceptilationem. Quia in foro justitiæ divinæ, quæ adæquatam et omnibus numeris absolutam solutionem postulat, non potest dari locus acceptilationi, quæ est imaginaria solutio. Deinde cum justificatio nostra sit actus forensis et judicialis, ubi Deus se justum ostendit, Rom. iii. 25, non admittit acceptilationem, quæ nunquam procedit per authoritatem et sententiam Judicis, sed per voluntariam et privatam stipulationem partium.

IX. 4. Si fides reputatur pro justitia, justificabimur operibus, quia sic fides non potest non habere rationem operis quam justificat. At in hoc