ob id ignorantia potius vocari debet quam notitia, quia intelligere semper debemus quis, et quid, testetur, ut illi credamus.

QUESTIO X.

An Fides sit Fiducia? Affirm. contra Pontificios.

J. Diximus Fidem tribus actibus potissimum constare, Notitia, AsseuFU et Fiducia. De notitia jam egimus contra Pontificios. Nunc, misso secundo, de quo nulla est controversia, de tertio, qui situs dicitur in fiducia, et de quo lis inter Nos et Adversarios movetur, paucis est agendum.

II. Duplex vero hic Quæstio occurrit: Altera cum Duplex quæstio Pontificiis, qui negant fiduciam ad fidem pertinere, qua de fiducia. assensum tantum rei ignotæ importet; Altera inter ipsos Orthodoxos: non proprie, an fiducia pertineat ad fidem, sed, sub qua exiou illi tribuenda sit, formæne, an effectus. De qua paucis dicendum, antequam ad aliam, quæ majoris est momenti, transeamus.

1. Inter Orthodo

liatur.

III. Diversitas, quæ inter Orthodoxos occurrit, oritur ex xos, quæ conci- diversa acceptione fiduciæ, quæ trifariam potest sumi. 1. Pro fiduciali assensu seu persuasione, quæ oritur ex judicio practico intellectus, de veritate et bonitate promissionum Evangelicarum, et de potentia, voluntate ac fidelitate Dei promittentis, quomodo synonyma illi est, Gal. v. 8, et co sensu tribuitur fidei «go@egiz, Col. ii. 2, Heb. x. 22. 2. Pro actu refugi et receptionis Christi, quo fidelis cognita veritate et bonitate promissionum, ad Christum confugit, illum recipit et amplectitur, et in illius meritum unice recumbit. 3. Pro confidentia, seu acquiescentia et tranquillitate animi, quæ oritur ex refugio animæ ad Christum et ejus receptione. Nam qui firmiter in Christum recumbit, et illum amplectitur, non potest non in eo secure acqiescere et confidere se invenisse et accepisse quod quærebat. Primo et secundo significatu fiducia est de essentia fidei, et bene a Theologis dicitur ejus forma; quia, ut postea probabitur contra Pontificios, est fiducialis apprehensio Christi cum omnibus beneficiis Verbo Evangelii oblati. Sed tertio recte ab aliis non forma, sed effectus fidei dicitur, quia nascitur ex ea, non vero eam constituit.

IV. Hinc facile sensus patet loci Paulini, Eph. iii. 12, ubi fides distinguitur a lou, seu fiducia, per fidem habemus accessum ad ipsum cum fiducia: Nam nos hic fiduciam notat, quatenus est conscientiæ tranquillitas, seu confidentia in eo, in quem collocata est fides. Sensus est, fideles in Christo, id. Christo insitos per fidem, habere #ajjncíav, id. tum audaciam prædicandi Evangelium intrepide apud quoscunque, tum securi tatem spiritualem, qua libere audent Deum ut Patrem invocare, zal zęɔrw γωγὴν ἐν πεποιθήσει, "et accessum liberum ad ipsum in confidentia," nempe eum inveniendi et petita impetrandi, dià cñs míorews auto, "per fidem illius," id. quam parit fides Christi.

V. Quoad alteram Quæstionem inter Nos et Ponti2. Inter nos et ficios, Quæritur, An fiducia includatur in conceptu fidei, Pontificios. An vero ab ea differat? Pontificii ut commentum suum de fide implicita et coca seu nudo assensu stabiliant, posterius volunt, fidem nihil aliud esse pertendentes, quam nudum assensum, qui non habeat pro objecto specialem Dei misericordiam, sed totum Dei Verbum, ut loquitur Bellar. lib. 1. de Justi. c. 5, 6. Orthodoxi contra ita de essentia fidei fiduciam esse censent, ut non possit dici fides, quæ tali fiducia destituitur.

Fidem esse fiduci

VI. Rationes sunt. 1. Ab Objecto. Quia objectum am probatur: 1. fidei justificantis proprium et specificum, ut postea probaAb Objecto. bitur, sunt promissiones Evangelii, quæ non possunt nisi per fiduciam recipi, quia non proponuntur tantum ut veræ, sed et ut bonæ. Evangelium non est tantum objectum contemplationis intellectus, sed et objectum consolationis cordis, quod fides non potest apprehendere nisi fiducialiter. Hinc ut lacte, et cibo, et suavissimis deliciis adumbratur: Ita fides quæ circa illud versatur cum esu, potu et gustu spirituali, qui sine fiducia dari nequit, bene confertur.

2. Ab actibus

VII. 2. Ab Actibus fidei. Cum enim, ut supra probatum, in conceptu fidei includatur actus persuasionis, et actus refidei. fugii et receptionis Christi, qui sine fiducia dari non possunt, eo ipso patet fiduciam a fide non posse separari, sed esse de ejus essentia. Et vel sola angopogía quæ illi tribuitur, hoc invicte probat. Eo pertinent loca in quibus fides per apprehensionem fiducialem Christi et satisfactionis ejus describitur, ut Joh. i. 12, "Quotquot eum receperunt dedit hoc jus eis, ut sint filii Dei, nempe iis qui credunt in Nomen ejus ;" Act. xxvi. 18, "ut remissionem peccatorum accipiant per fidem quæ est in me," id. Christum. Alibi fides ponitur in eo, "ut credamus mortuum esse propter peccata nostra et suscitatum propter nostram justificationem,' Rom. iv. 25; ut per fidem apprehendamus eum "ut Placamentum a Deo constitutum in sanguine ejus," Rom. iii. 25. Quo actu a cæteris fidei speciebus, quæ vel promissionem Dei non respiciunt, vel non respiciunt eodem modo, distinguitur.

3. Ab effectis.

VIII. 3. Ab Effectis. Quia proprietates et effecta, quæ fidei tribuuntur, non possunt esse nudi assensus, sed supponunt necessario fiduciam antecedentem ut causam, quales sunt pax conscientiæ, Rom. v. 1, accessus ad Deum, et ad thronum gratiæ, Ephes. ii. 18, Heb. iv. 16, noia qua Deum tanquam Patrem compellamus, Rom. viii. 15, Galat. iv. 6, Toins, confidentia de exauditione precum, Ephes. iii. 12, Jagons, audacia sancta, per quam confidentes sumus in omnibus malis, xaúxnos, gloriatio in Domino, Rom. v. 11, et in adversis, Rom. v. 3; quæ omnia in fideli esse non possunt, nisi supposita fiducia a qua oriuntur.

IX. 4. Ab Oppositis. Quia diffidentia, hæsitatio, metus, 4. Ab oppositis. pusillanimitas, quæ proprie fiduciæ repugnant, illi opponuntur, Matth. xiv. 31, "Homo ere, cur dubitasti," et xxi. 21, “Si habeatis fidem, non dubitabitis." Sic de Abrahamo dicitur, Roman. iv. 20, quod per orías "non hæsitaverit, sed confirmatus fuerit fide." Luc. viii. 25, Apostolis timentibus in tempestate, " ubi est fides vestra," inquit Christus. Jac. (i. 6,) vult eum qui aliquid petit, a Deo petere cum fide et non hæsitando ; ubi hæsitatio opponitur manifeste fiduciæ, quæ in fide requiritur. Ita alibi Christus exprobrando discipulis fidei defectum, non eos arguit, quod non assentirentur articulis fidei, sed quod diffiderent et sibi timerent.

X. 5. Ab Exemplis fidelium, quorum fides celebratur 5. Ab exemplis. propter fiduciam, qualis Cananeæ, Matth. xv. 28, “ () mulier,magna est fides tua," qua scilicet confidebat in Christi promissione ; Abrahami, qui míoru mangoPogulis dicitur credidisse sub spe contra spem, Rom. iv. 21; Discipulorum, qui ad Christum sequendum omnia relinquunt, quia norunt in eo esse verba vitæ, Joh. vi. 68; Pauli, qui credit misericordiam sibi esse factam, 1 Tim. i. 16.

Fontes Solutionum.

XI. Fides dicitur ὑπόστασις τῶν ἐλπιζομένων, καὶ ἔλεγχος τῶν μὴ Basopiva, "substantia rerum speratarum, et demonstratio earum quæ non videntur," Heb. xi. 1, non tantum quia

facit bona futura subsistere speculative in intellectu per assensum; sed præcipue practice in corde per fiduciam et spem. Unde Heb. iii. 6, 14, στασιν fidei per παρρησίαν et fiduciam exponit Paulus. Ita ἔλεγχος dicitur invisibilium, quia per fiducialem apprehensionem sistit oculo fidei tanquam præsentia, quæ invisibilia sunt oculis corporis; ut hic non agatur de demonstratione mere logica et theoretica, quæ scientiam gignit, sed de practica et fiduciali, quæ aditum ad Deum parat, Rom. v. 2, Heb. xi. 6. Nec si inter actus fidei, de qua loquitur Paulus, Heb. xi., refertur notitia Creationis, ver. 3, sequitur excludi fiduciam ; quia unius positio non est exclusio alterius. Quod facile ex exemplis ab Apostolo allatis fidei Patrum colligitur, quæ non tantum sunt speculativa mentis, sed et fiducialia cordis, quatenus Patres promissionibus Dei non solum certo assensi, sed et firmiter confisi fuerunt, ut exempla Enochi, Noachi, Abrahami, Mosis, et aliorum,

testantur.

XII. Quod pro objecto habet totum Dei Verbum tam generice quam specifice, id non est fiducia, fateor. Sed quod pro objecto communi et generico habet totum Dei Verbum, potest habere pro proprio et specifico promissiones gratiæ. Quæ sub illud cadunt, per assensum, sed quæ sub hoc, per assensum simul et fiduciam, creduntur.

XIII. Licet credere aliquando sumatur pro assentiri simpliciter; Non sequitur semper ita sumi, vel totam naturam fidei solo assensu contineri, quia aliis innumeris in locis è credere assensum et fiduciam complectitur.

XIV. Tantum abest, ut ex exemplo Abrahæ, de quo Rom. iv., colligi possit fidem non esse fiduciam, ut ex eo invicte demonstretur necessario in ea includi, quia non posset dici #inpopopnleis. et credidisse sub spe contra spem, nisi per fiduciam, quatenus firmam in corde concepit de veritate et potentia Dei fiduciam, licet omnia contraria viderentur. Ita ver. 20, non posset dici non hæsitasse diffidentia, nisi quatenus per fiduciam illi oppositam confirmatus fuit adversus ea omnia quæ obstare videbantur promissioni divinæ.

XV. Si fiducia a Scholasticis dicitur spes roborata, hoc intelligendum de fiducia spei, quæ a fiducia, quæ propria est fidei, differt in variis, quia illa est tantum futuri boni, ista vero est præsentis, vel quasi præsentis, ut et præteriti. Illa pro objecto magis habet rem Verbi, id. bona promissa; Ista vero potius Verbum rei, seu promissiones ipsius. Ita tamen differunt, ut una ub altera pendeat, nec invicem separari possint.

QUÆSTIO XI.

DE OBJECTO FIDEI.

Quodnam sit objectum Fidei in genere? Et An illi subesse possit falsum ? Neg.

I. Quia circa fidei Objectum variæ moventur Quæstiones, De illis distincte agendum; quod quatuor Propositionibus complectimur. Prima Propositio, II. Prima Propositio: Objectum fidei debet esse verum, de Objecto fidei, nec illi potest subesse falsum. Ratio est, quia Verbum quod debet esse Dei solum est objectum fidei, quod est verissimum, nee potest ulli errori vel mendacio obnoxium esse, non magis quam Deus ipse ejus author, qui est ipsissima veritas, quique ut non potest falli, ita nec potest quenquam fallere, mentiri nescius. At si fidei posset

verum, non falsum.

subesse falsum, Verbum Dei posset esse falsum, Lex obligaret nos ad credendum mendacio, et fides divina esset principium deceptionis, quod implicat. Unde Paulus, 1 Cor. xv. 14, vanam fore fidem Corinthiorum, et Apostolos falsos testes inventum iri ait, si Christus non resurrexit, et si credatur quod falsum est.

III. Exempla varia, quæ afferuntur ad probandum fidei posse subesse falsum, nihil tale evincunt. Ninivitæ tenebantur credere urbem suam evertendam, non absolute et simpli., sed conditionate tantum, nisi resipiscerent, ut patet ex Edicto Regis Jejunium indicentis, "Quis scit an reversurus sit, et poeniteat Deum, ut reverso eo ab æstu iræ suæ non pereamus?" Jon. iii. 9. Ezechias non debuit credere falsum, quum Isaias illi mortem denunciat, quia verbum hoc non tam fuit prædictio prophetica rei futuræ absolute, quam comminatio conditionata, ad humilem ejus deprecationem excitandam, quod ipse satis percepit, quum ilico ad parietem conversus oravit Jehovam, qui etiam exaudivit ejus precationem, addendo quindecim annos vitæ ejus, Isa. xxxviii. 2, 5. Vel fuit declaratio gravitatis morbi, quæ juxta naturalem rerum ordinem talem eventum debebat sortiri, nisi miraculose Deus eum liberare vellet.

IV. Adam non tenebatur credere absolute in statu integritatis vitam æternam sibi obventuram, sed tantum conditionate, si perstaret in obedientia; quæ conditio non fuit credenda, quia non erat promissa, sed præstanda fuit, quia præcepta. Nec si post lapsum tenebatur credere absolute mortem sibi obventuram, debuit pariter credere ante lapsum se vita potiturum. Quia non est par ratio; Nam in statu integritatis, conditio adhuc erat præstanda; At post lapsum, conditio erat violata de facto, atque ita comminatio poterat in actum exeri. Interim licet post lapsum teneretur credere absolute se esse mortis reum, de eventu nihil distincte tenebatur credere, quia ipsi non fuit revelatus.

V. Abraham ex mandato Dei, Gen. xxii., de offerendo Filio suo tenebatur credere quod erat verissimum, Deum sibi hoc dedisse in mandatis, ut Filium occideret, et eventum Deo committere. Sed non tenebatur credere, fore ut Isaac a se occideretur, quod falsum erat; etsi forte in eam opinionem devenerit, eo quod sensum et finem mandati ad se facti non satis perciperet, sed quæ fides humana erat tantum, non divina. Licet vero fide divina crediderit Abrahamus Deum potentem esse ad suscitandum Filium, si moreretur: Non sequitur pariter fide divina debuisse credere ejus mortem; Nec hoc minuere debuit ejus alacritatem in exequendo officio, quia non debuit attendere ad eventum, sed tantum ad officium sibi præscriptum; vel impedire potuit fidei suæ explorationem, quæ in eo satis patuit, quando non obstantibus omnibus impedimentis impletionis illius præcepti, accinxit se tamen ad ejus impletionem, Deo commendans even

tum.

VI. Non tenebantur Israëlitæ credere absolute ex Dei promissione omnes et singulos ingressuros in terram Canaan sine ulla conditione; eventus enim docuit conditionem fidei, licet tacitam, semper suppo-itam fuisse, qua cum plerique destituti fuerint, mirum non est si exclusi fuerint ab hoc beneficio.

VII. Licet teneamur credere Deum velle præceptive et approbative quod nunquam de facto futurum est propter contumaciam hominis, non inde sequitur nos teneri credere falsum; Quia non tenemur credere hoc futurum reipsa, vel Deum illud decrevisse, sed tantum Deum velle hoc præcipere homini, et hoc esse officium ejus, quod est verissimum.

VIII. Jer. iv. 10, Deus non dicitur decepisse populum effective, ad

falsum credendum illos obligando, sed permissive, (quomodo sæpe verba sono activa, sensu sunt permissiva, vel declarativa,) sinendo eos seduci et decipi per os falsorum Prophetarum, vel judicialiter eos tradendo spiritai erroris. Possunt etiam verba intelligi interrogative, licet interrogatio desit, ut alibi non semel: q. d., Tune decepisti populum? Num fieri potest ut populum lactes vana spe et promissione pacis, quum nihil tale cogitas?

Secunda Propos.

IX. Secunda Propositio: Fidei objectum non aliud est Non aliud datur quam Dei Verbum scriptum juxta mensuram revelationis. objectum fidei, Aliud scilicet est íris, Aliud yvãoış. Ista habetur etiam quam Dei Verex natura per intuitum Operum Dei, Illa vero tantum ex

bum scriptum. gratia et revelatione supernaturali per auditum Verbi, quod solum est. Unde fides dicitur esse ex auditu, Rom. x. 17. Quod Paulus testatur, 1 Cor. i. 21, Quia mundus, id. genus humanum, in Dei sapi entia, id. per contemplationem opificii mundi, in quo mira Dei elucet sapientia, non cognovit Deum per sapientiam, scilicet ad salutem, placuit Deo Credentes servare per stultitiam prædicationis, id. per Evangelium, quod hominum judicio videtur stultum, solam fidem, per quam Verbo credimus, substituendo cognitioni, quæ ex Operibus ejus oritur.

X. Verbum autem istud ut scriptum dicimus esse objectum fidei, contra Pontificios, qui verbum aliquod ayçap, dari pertendunt in voce Ecclesix, quod possit fundare fidem nostram; quia nullum aliud Verbum Dei JÓVGTV agnoscimus, quam "yeap et scriptum, cui proinde vel addere vel detrahere quicquam severe prohibemur. Licet autem Verbum quoad substantiam idem semper sit quod a fide apprehendi debet, non tamen pariter secundum gradus, quia Deus rugs et zoλurgóns revelare illud voluit, modo obscurius, ut sub Vet. Test., modo clarius, ut sub Novo. Unde fidei objectum non est simpliciter Verbum, sed Verbum hoc vel illo modo revelatum; Ut mensura revelationis sit etiam mensura fidei, et quidem non co sensu, ut fides semper pervideat, quæ sunt in objecto declarata, et prout declarata sunt, sed ut non plus videat vel videre teneatur aut possit, quam quod revelatum est.

Tertia Propositio.

XI. Tertia Propositio: Objectum fidei, vel est materiale, Objectum vel vel formale. Materiale sunt res creditæ, nim. totum Dei est materiale, Verbum, et omnes ejus propositiones, sive ad Legem, sive vel formale. ad Evangelium pertineant; quæ revelatione divina et supernaturali nobis innotescunt, si non quoad rò diri, seu modum et rationem, saltem quoad rò, vel explicite totidem verbis, vel implicite, et per necessariam ac evidentem consequentiam, quæ ad Verbum Dei pertinere probavimus Loc. I. Q. XII.

XII. Objectum formale innuit rationem seu causam, sub qua res creduntur, nimirum principium ipsum credendi, quod est, non authoritas Ecclesiæ, ut vellent Pontificii, (quia licet Ecclesia possit esse credituris motivum ad fidem, et instrumentum ac medium humanum illius, nunquam potest tamen dici ejus principium, ut suo loco visum,) sed authoritas Dei ipsius solius airerier, CEU primæ et infallibilis Veritatis, se revelantis in Verbo, in quam datur ultima fidei analysis, tanquam in objectum suum formale, quod solum fidem divinam fundare potest, quia in nullo nisi in solo Deo acquiescit, Jer. xvii. 5, 7. Quarta Proposi- XIII. Quarta Propositio: Objectum fidei, vel est genetio. Objectum rale et commune, Vel est proprium et speciale. Generale com- est totum Dei Verbum, quod ideo proponitur nobis ut cremune vel pro- datur, sive respectu Historiarum, quæ facta narrant, sive respectu Vaticiniorum, quæ futura prædicunt, sive respectu

vel est

prium.